James Schlesinger
SO WETO ROUWT MET KERSTMIS
Regering-Smith
zegt nee tegen
plan Richard
I
Poolse politie treedt
op tegen dissidenten
energie-coördinator
WIJZIGINGEN AAN TOP POLITIE APPARAAT IN SPANJE
REKENEN
STEEKPROEF
KABINET-CARTER COMPLEET
VIER KLEUREN
Minder succes
Ontvoerd Westduits
jongetje vermoord
Optimistisch
Pauksch vluchtte om
gezondheidsredenen
VRIJDAG
2 4
DECEMBER
1976
BINNEN- EN BUITENLAND
3
door Nico Scheepmaker
1
I
i
I
van de voorzitter van de Spaanse staatsraad Oriol. Beide zaken
werden door de Franco-getrouwen aangegrepen om premier Suarez
van zwakheid te beschuldigen en een harder beleid te eisen.
t
l
i
(Van onze redacteur in Washing
ton, Henk Kolb)
WASHINGTON. James
Schlesinger, Fords voormalige
minister van defensie, wordt in
het kabinet-Carter verantwoor
delijk voor de coördinatie van
alle energiezaken, die thans nog
door verschillende bureaus wor
den beheerd. Als Witte Huis-
medewerker van de president (en
later vermoedelijk minister)
krijgt Schlesinger een zeer mach
tige positie die wellicht het beste
wordt gekarakteriseerd door de
omschrijving die er in de VS
voor is uitgevonden: „de energie-
tsaar”.
(Van onze redacteur in Barcelona, Robbert Bosschart)
MADRID. De Spaanse regering, die gisteren een speciaal ver
vroegde kabinetszitting hield, heeft vrij kalm gereageerd op de laatste
crisis, veroorzaakt door de arrestatie van de communistische leider
Santiago Carrillo, die samenvalt met de nog niet opgeloste ontvoering
niet erg waarschijnlijk
Iets soortgelijks deed de Spaanse rege-
I
i
1
i
i
Ik heb zeven jaar over de 5-jarige hbs-b,
de zogenaamde „reken-hbs” gedaan, en
nu zijn de meningen verdeeld over de
vraag of ik daardoor op een gedegen
mathematische vooropleiding kan bogen,
of dat daaruit blijkt dat ik op wiskundig
terrein van toeten noch blazen weet. Ik
zelf houdt het op het laatste, maar dat
neemt niet weg dat ik van mijn hbs-tijd
een passie heb overgehouden voor reke
nen. Daarbij beperk ik mij echter tot
eenvoudige sommetjes en simpele opga
ven, waarvan ik u een voorbeeld zal
geven. In een persbericht van een brillen
fabrikant las ik dat 6,5 miljoen Nederlan
ders brildragend zijn, zogende baby’s en
ouden van dagen die de wisselkoersen nog
zonder bril lezen inbegrepen.
Mijn eerste neiging is dan om 6.500.000
op 13.000.000 te delen om te zien hoeveel
op de hoeveel Nederlanders een bril dra
gen. In dit geval zat het me niet tegen,
want dat is dus precies 1 op 2. Mijn tweede
neiging is dan, om deze uitkomst te con
troleren op zijn waterdichtheid. Hoe doe
je dat? Er zijn verschillende methoden. De
beste is onderaan de roltrap van de Bijen
korf te gaan staan en een uur lang te
tellen, hoeveel mensen een bril dragen en
hoeveel niet. Een roltrap is te prefereren
boven een terrasje vanwaar je de voorbij
gangers met en zonder bril telt, omdat de
roltrap langzaam, en één voor één, zijn
gebruikers aan je uitlevert.
Nu had ik helaas geen tijd om vandaag
naar de Bijenkorf te gaan, dus moest ik
een eenvoudiger methode uitdenken. Mijn
eigen gezin bijvoorbeeld! Mijn vrouw en
ik dragen een bril, mijn dochtertje niet,
dat is dus inderdaad 1 op 2, maar dan
omgekeerd. Die steekproef is kennelijk te
klein. Wie waren er allemaal op ons huwe
lijksfeest? Enfin, zo kan je de cirkel steeds
wijder maken tot je inderdaad op één
brildrager en twee blotebillengezichten
stuit, maar daar gaat het nu niet om. Ik
wilde u alleen even laten zien hoe smal de
basis is van mijn rekenkunstige ijver.
U begrijpt dan ook dat ik weliswaar met
grote interesse het stukje „Tachtig pagi
na’s om iets te bewijzen” onder het kopje
„Mathematics” in The Sunday Times
begon te lezen, maar weinig hoop had de
essentie van het vraagstuk te begrijpen.
Die hoop werd niet groter toen ik las dat
het om een vraagstuk ging dat voor het
eerst in 1852 was opgeworpen, en voor het
eerst werd „opgelost” in 1879 door de
Engelsman A. B. Kempe, totdat iemand
tien jaar later een fout in zijn redenering
kon aanwijzen. Bijna honderd jaar lang
bleek dit vraagstuk daarna onoplosbaar,
totdat onlangs het bericht kwam dat de
Amerikanen Kenneth Appel en Wolfgang
Haken meer dan 1000 uur een grote com
puter hadden laten ratelen, om het bewijs
voor deze „onbewijsbare” stelling te fabri
ceren. Toen de Engelsman G. Spencer-
Brown, mathematicus op de Universiteit
van Cambridge, dit las besloot hij alsnog
een vroegere vergeefse poging tot een
eenvoudiger oplossing nogmaals uit te
proberen, en nu, tachtig pagina’s becijfe
ringen later, heeft hij het idee dat er geen
fout meer in zijn bewijsvoering zit.
Rest nog de vraag hoe nu eigenlijk dit
gigantische probleem luidt waar vele
mathematici zich al een eeuw lang het
hoofd over gebroken hebben? De vrees
dat ik de vraagstelling niet eens zou kun
nen vatten was levensgroot, maar zie, het
bleek in feite om een probleem te gaan dat
voor de gebruikers geen enkel probleem
oplevert, ondanks het feit dat Spencer-
Brown gezegd heeft dat hij voor de oplos
sing „moest denken op een manier die
mijn verstand bijna onklaar maakte”.
Men neme de kaart van Amerika waarop
alle verschillende staten staan aangege
ven. De ervaring heeft de kaartenmakers
geleerd, dat er slechts VIER KLEUREN
nodig zijn om te voorkomen dat twee aan
elkaar grenzende staten dezelfde kleur
hebben.
n
s
Advocaten zeggen dat men Carillo
hooguit kan beschuldigen van illegale
grensoverschrijding en van lidmaatschap
van een illegale organisatie. Dat zijn ver
grijpen, waarvoor in het hedendaagse
Spanje niemand meer tot lange straffen
veroordeeld wordt.
In plaats daarvan heeft de regering
geweigerd zelf maatregelen te nemen
tegen Carrillo. Hij werd ter beschikking
gesteld van een rechtbank, die hem mis
schien vandaag reeds in voorlopige vrij
heid zal stellen. De regering heeft even
min willen aanduiden waarvan Carrillo
beschuldigd moest worden, en dit aan de
rechtbank overgelaten.
Schlesinger is voorzitter geweest van
het voormalige agentschap voor atoom
energie en hij was directeur van de CIA
en minister van defensie. Buitendien kan
hij bogen op een wetenschappelijke car
rière in Harvard.
Soerensen was een zeer vertrouwde
medewerker van Kennedy, terwijl Joseph
Califano wordt beschouwd als de auteur
van de veelgeprezen sociale programma’s
van president Johnson.
Schlesinger heeft gistermorgen bij zijn
aanwijzing verklaard dat de VS een ener-
giepolitiek moeten ontwikkelen die is
gericht op besparing en vermindering van
de afhankelijkheid van geïmporteerde
energie. Hij noemde het een van ’s lands
meest diep gewortelde problemen. Het is
noodzakelijk de groeiende vraag naar
energie te beperken en vooral de import
van petroleum te kortwieken opdat de
kwetsbaarheid van de VS voortkomend
uit overmatige afhankelijkheid van bui
tenlandse import vermindert. Daarvoor is
de ontwikkeling nodig van zuiniger auto
motoren en veel grotere efficiency voor
huishoudelijke apparatuur;.
Soerensen, een voormalige dienstweige
raar op gewetensgronden vond niet dat
hij zodoende ook het leiden van de CIA
zou moeten verwerpen aangezien het niet
gaat om een paramilitaire organisatie. Hij
heeft aan Kennedy’s zijde het fiasco van
de CIA-landing in de Cubaanse Varkens
baai meegemaakt, maar hij sloot zulke
acties toch niet uit. Echter, zo zei hij, zij
zouden van vitaal belang moeten zijn voor
de nationale veiligheid, in overeenstem
ming met de verlangens van het Congres
en de goedkeuring moeten hebben van de
president.
ring enkele weken geleden met de leider
van de Catalaanse afdeling van de com
munistische partij, die eveneens al lange
tijd klandestien in Spanje verbleef. Hij
werd aangehouden, maar nog voordat
zijn partij had kunnen reageren, was hij al
in voorlopige vrijheid, met nieuwe geheel
legale identiteitspapieren.
Even veelzeggend was het feit dat niet
alleen de democratische oppositiepartijen
(zonder uitzondering), vanaf gematigd
conservatieven tot maoïsten, maar ook
buitenlandse regeringen, zoals de Ita
liaanse en de Belgische, hun misnoegen
aan premier Suarez bekend maakten.
standplaats Valencia een goede indruk
had gemaakt op de democratische opposi
tie. Ook de inspecteur-generaal van de
oproerpolitie die de grote steden contro
leert, werd vervangen.
Het falen van de veiligheidsdiensten in
de affaire van de ontvoerde voorzitter
van de staatsraad, Antonio Maria de Ori
ol, zal evenmin vreemd geweest zijn aan
deze besluiten. Er hebben zich nog steeds
geen nieuwe ontwikkelingen in deze zaak
voorgedaan.
De studentenraad heeft ook opgeroe
pen tot een boycot van winkels die
eigendom zijn van blanken. Navraag
bij blanke winkeliers in het centrum
van Johannesburg leert dat de boycot
inderdaad wordt nagevolgd. Winkels
in de buurt van Park Station, waar
doorgaans veel Afrikanen inkopen
doen, melden een omzetdaling van
rond 33 percent.
Veel Shebeens (illegale kroegen)
hebben hun deuren al gesloten tot 3
januari, in overeenstemming met het
verzoek van de studentenraad, een ver
zoek dat niet zelden kracht bij wordt
gezet door dreiging met repressailles.
Een andere winkelier schatte dat hij
een kwart minder verkocht. De men-
Winkeliers die hun zaak niet wilden
sluiten werden bedreigd met brand
stichting, waarop ze om politiebescher-
r ming vroegen.
hebben gekregen, op erewoord vrijgela
ten. Maar vele arbeiders die aan de voed-
selrellen hebben meegedaan, hebben lage
re functies gekregen in afgelegen plaatsen
en daarmee hun recht op bepaalde gelde
lijke voordelen verloren.
Lipinski zei dat hij nog steeds actief lid
is van het comité voor de verdediging van
de arbeiders, ondanks de verklaring over
zijn uittreden die enkele weken geleden in
Warschau is verspreid. Hij verklaarde dat
de komende paar jaren moeilijke jaren
zullen zijn, omdat de levensstandaard van
de Polen omlaag moet. „Maar dit zal
onmogelijk zijn als er niet eerst meer
democratie komt”.
Eustachius Heil werd maandag op de
terugweg van school naar zijn woonplaats
Paar ontvoerd. Dezelfde dag belde de
dader de ouders van het jongetje met de
mededeling dat hij het kind zou vrijlaten
in ruil voor 200.000 mark losgeld. De
vader beloofde alles te doen om het geld te
betalen, maar midden tijdens het gesprek
brak Kramer af. De dader werd woensdag
op aanwijzing van de plaatselijke bevol
king aangehouden. Hij bekende dat hij
het kind al gedood had, voordat hij de
ouders opbelde. Hij zou de daad hebben
gepleegd wegens geldgebrek.
e
e
a
i-
e
i
i
Suarez trad snel op om deze smet op
zijn democratisch imago weg te werken.
Gisteravond na afloop van de minister
raad ontving hij twee afgevaardigden
JOHANNESBURG (Reuter/ANP)
Veel inwoners van de zwarte woon
wijk Soweto bij Johannesburg zullen
dit jaar een periode van rouw in acht
nemen tijdens de kerstdagen. De stu
dentenraad van Soweto heeft opgeroe
pen tot een sobere Kerstmis zonder
feestvertoon, uit respect voor de naar
schatting 350 doden die sinds juni bij
onlusten in Soweto zijn gevallen en
voor de honderden inwoners die nog
gevangen zitten.
i
a
r
n
1-
J
9
Q
n
e
n
e
t,
i,
SALISBURY (AFP) De regering van
premier lan Smith heeft gisteren Britse
voorstellen om de belangrijke minister
posten van defensie en justitie tijdens de
overgangsperiode naar onafhankelijk
heid te laten beheren door een gemengde
commissie van blanke en zwarte Rhode-
siërs, van de hand gewezen.
Zij arresteerde de 42-jarige schrijfster
Anka Kowalska, die nauw met het comité
samenwerkt, en doorzocht haar flat. De
politie deed ook een inval in de woningen
van Antoni Macierewicz en Pjotr Maims-
ki, twee leden van het comité die al eens
eerder zijn aangehouden. De twee man
nen werden nu ondervraagd.
Het comité voor de verdediging van de
arbeiders is in september opgericht om de
Polen te helpen die gearresteerd of ontsla
gen zijn na de voedselrellen in juni. Het
comité heeft communiqués uitgegeven die
getypt zijn in de woningen van sympathi
santen. Het heeft de steun gekregen van
een aantal studenten in Warschau en een
bedrag van bijna 90.000 gulden bijeen
weten te brengen om financiële, medische
en juridische steun te verlenen aan de
gezinnen van arbeiders die in de gevange
nis zitten.
Schlesingers benoeming ging gepaard
met aanwijzing van Kennedy’s voormali
ge medewerker en toesprakenschrijver
Tehedore Soerensen tot hoofd van de CIA
en van de Washingtonse jurist Joseph A.
Califano tot minister voor huisvesting,
opvoeding en welzijnszaken. Daarmee is
Carters kabinet zoals hij had beloofd nog
voor de kerstdagen voltallig. Tussen
Kerstmis en nieuwjaar gaat de aanstaan
de president met zijn kernkabinet op St.
Simoneiland voor de kust van Georgia,
onder meer ter bespreking van de maatre
gelen die de economie via hogere over
heidsuitgaven ‘aan werkgelegenheidspro
gramma’s moeten stimuleren.
Ook in andere plaatsen hebben Afri
kaanse en kleurling-bewegingen van
studenten en scholieren opgeroepen
tot een rouwperiode met de kerst,
maar daar lijkt de actie minder suc
cesvol dan in Soweto. In Kaapstad
werden de inwoners van de niet-
blanke wijken aangespoord tot een
negendaagse rouw en in Pietersburg
bij Johannesburg verlangden de scho
lieren sluiting van de drankwinkels
en de shebeens en een boycot van
kerstinkopen.
„De mensen van Soweto laten nu
zien wat ze kunnen. Men kan de koop
kracht van een miljoen mensen niet
verwaarlozen en de klap komt hard
aan”, zei een eigenaar van twee mode
winkels tegen de Zuidafrikaanse
Financial Mail. „De omzet is met een
derde verminderd, terwijl we in deze
tijd anders een verdubbelde omzet
hebben”.
Gistermiddag werd Carrillo overge
bracht naar de ziekenafdeling van de
Madrileense gevangenis Carabanchel,
omdat de behandeling in deze afdeling
soepeler is en het eten beter. Het meest
waarschijnlijke is dat Carrillo in voorlopi
ge vrijheid wordt gesteld in afwachting
van een straf die óf nooit uitgesproken, óf
voorwaardelijk gemaakt zal worden. En
in dat geval heeft de communistische lei
der zijn doel bereikt om weer legaal in
Spanje te kunnen verblijven.
sen die wel inkopen deden, wilden dat
de boodschappen in krantenpapier
werden verpakt, en niet in het papier
van de zaak, uit vrees dat scholieren in
Soweto hen anders de pakjes zouden
afnemen en verbranden. Sommige
winkels zijn overgegaan tot een „kerst-
uitverkoop” omdat ze anders met hun
voorraden zouden blijven zitten.
AUGSBURG (DPA/AFP/UPI). Het
zesjarig Duits jongetje Eustachius Heil,
dat maandag ontvoerd werd in Augsburg
in Beieren, is gisteren in een bos dood
aangetroffen. Een 32-jarige binnenhuis
architect is woensdag door de politie van
Augsburg aangehouden. Hij heeft de
moord inmiddels bekend.
WARSCHAU (Reuter) De Poolse veiligheidspolitie heeft gisteren invallen gedaan
in de woningen van verscheidene leden en aanhangers van het comité voor de
verdediging van de arbeiders, kennelijk met de bedoeling de plannen te verijdelen van
deze groepering dissidenten om een communiqué uit te geven.
In dit voorstel, dat woensdag door de
voorzitter van de Geneefse Rhodesië-
conferentie Ivor Richard werd gedaan,
zou Groot-Brittannië binnen deze com
missie de rol van scheidsrechter spelen.
De Rhodesische regering neemt deze
voorstellen niet serieus, aldus een rege
ringswoordvoerder in Salisbury. Hij voeg
de er aan toe dat alle voorstellen die tot
dusver door Richard zijn gedaan niet veel
te betekenen hebben en in ieder geval in
strijd zijn met het door Salisbury aan
vaarde „Kissinger-pakket”.
Niemand is ooit in staat geweest een
kaart te maken (van de Amerikaanse sta
ten, of de Engelse counties, of van een
geheel willekeurige indeling, hoe grillig
ook) waarvoor vijf kleuren nodig waren
om de gebieden zichtbaar van elkaar te
scheiden. Met andere woorden: het pro
bleem is puur mathematisch: hoe
BEWIJS je dat er inderdaad slechts vier
kleuren nodig zijn? Het is gemakkelijker
gebleken een raket op Venus te laten
landen, dan dit probleem dat in de prak
tijk geen probleem is, wiskundig te bewij
zen. Nu dit dan (waarschijnlijk) toch
bewezen is, is het een kwestie van een
paar jaar of ook het godsbewijs zal gele
verd worden. Ik schat het op 110 velletjes
papier.
Dit neemt niet weg dat Carrillo’s arres
tatie een gevaarlijke provocatie is tegen
het democratiseringsbeleid van premier
Suarez. De mogelijke gevolgen bleken gis
teren reeds uit een aantal kortstondige,
maar felle botsingen tussen protesterende
communisten en de oproerpolitie in
Madrid, Barcelona en andere steden.
Als gevolg van de economische
teruggang, die deels veroorzaakt is
door de opstanden'in de Afrikaanse
woonwijken en de stakingsacties,
geven ook de blanke Zuidafrikanen dit
jaar minder uit aan kerstinkopen.
Alleen kerstgeschenken die tevens als
belegging fungeren, zoals juwelen,
worden goed verkocht. Maar typerend
voor de heersende stemming is de uit
spraak van Norman Herbert, eigenaar
van een groot winkelconcern: „Over
het geheel genomen is het een nogal
mistroostige kerst”.
Mede onder druk van de publieke opi
nie en door het werk van het comité zijn
zware gevangenisstraffen in mildere
nmopypt en arbeiders die een lichte straf
Waarom de politieke politie ertoe over
ging Carrillo te arresteren - hoewel men
op twee vingers kon natellen dat dit de
regering voor een gevaarlijke crisis zou
plaatsen - bleef een onbeantwoorde vraag.
Maar het feit dat de ministerraad gisteren
besloot alle drie topleiders van de Spaan
se veiligheidsdiensten te vervangen, wijst
erop dat de regering het nodig vond haar
controle over de politie te versterken.
Aan het hoofd van de Guardia Cicil
werd de extreem-rechtse generaal Cam-
pano Lopez vervangen door de voormali
ge spionagespecialist en provincie
gouverneur generaal Ibanez Freire. Aan
het hoofd van de politieke politie werd de
44-jarige voormalige provincie
gouverneur benoemd, die in zijn laatste
Een archieffoto van de bloedige rellen in Soweto, die sinds juni al zoveel
doden hebben veroorzaakt. Twee jonge studenten met een scholier, die getroffen
werd rondvliegende kogels.
Professor Edward Lipinski, een voor
aanstaand econoom en voormalig socia
listisch politicus, is woensdagavond op
het vliegveld van Warschau gefouilleerd.
Hij kwam uit de VS, waar hij op uitnodi
ging van het Amerikaanse ministerie van
Buitenlandse Zaken zeven weken lang
colleges heeft gegeven.
Meer en meer wordt duidelijk hoe Car
ter er naar heeft gestreefd mensen met
veelzijdige ervaring en talent in zijn kabi
net bijeen te brengen zelfs al heeft hij
daarvoor moeten afzien van zijn verkie
zingsbelofte om zich vooral te richten op
de aanwijzing van ministers die niet tot de
erkende politieke kringen van Washing
ton behoren.
Vervolging Carillo lijkt
trijfël f-
President in spé Carter gaf te kennen
dat hij pas zal overgaan tot het creëren
van een speciale kabinetszetel voor ener
giezaken wanneer hij van het Congres
volmachten voor reorganisatie heeft
gekregen.
STOCKHOLM (Reuter/AFP). De
Westduitser Karl Pauksch, die in Zweden
wegens drugsmokkel acht jaar uitzat, is
vorige week uit de gevangenis van Norr-
köping gevlucht omdat hij daar niet werd
verpleegd aan zijn tbc. De 38-jarige
Pauksch zegt dat in een gisteren gepubli
ceerde brief, waarin hij belooft terug te
komen zodra de Zweedse justitie hem
voldoende medische zorg garandeert.
Afgaande op het poststemepl „Ham
burg”, bevindt Pauksch zich momenteel
in West-Duitsland.
Pauksch, die indertijd vanuit Limburg
de smokkel op Zweden van voornamelijk
stimulantia leidde, werd in 1973 op ver
zoek van Stockholm door de Nederlandse
justitie uitgeleverd. In juni van datzelfde
jaar werd hij tot acht jaar veroordeeld.
Vrijheid voor Carillo, eisen teksten als deze, die in veel Spaanse steden op de muren
gekalkt zijn.
van de onderhandelingscommissie van
de democratische oppositie, de socialist
Tiemo Galvan en de Catalaanse
centrum-politius Jordi Pujol. Zij toonden
zich na afloop van dit gesprek optimis
tisch over het spoedige begin van de
onderhandelingen tussen regering en
oppositie. Dat kan alleen betekenen dat
Carrillo tegen die tijd reeds op vrije
voeten zal zijn.
