Kerstfeest als constante in
drie eeuwen grafische kunst
S0I.II1ARII1AD
SÜI.IRARIRAR
SOI.IRARIRAR
I Mini I
Vanavond
i
naar boek van Hester Albach
dus zet de kaas
uit het vuistje
maar klaar!
SIII.IIIARIBAD
SÜI.IRARIRAR
SOI.IIIARIDAD
y
Nieuwe musical Annie Schmidt
Ben Willikens: Wrede hospitaalsfeer
IVoetbalshow A
Het alarm nummer
van Nederland: 020-159715
KLEINE EN GROTE MEESTERS IN TEYLERS MUSEUM
(19.55- y
I NCRVNed. 1)
1
1
GIR01804444
DEN HAAG
CS
Wistudatwij
uw gordijnen
’op maat maken,
ook velours.
Het gestolen beeld
FILM ROND VERLEIDELIJKE PUBER
ila
‘1
KUNST
9
HAARLEM. Teylers Museum bevat zoals waarschijnlijk bekend
is een omvangrijke en zeer gevarieerde verzameling grafiek die
telkens weer de mogelijkheid biedt om bepaalde thema’s in de
kunstgeschiedenis aan de hand van de meest treffende voorstellingen
uit te diepen. Met ruim vierduizend bladen zijn de te kiezen onderwer
pen schier onuitputtelijk en kan men ze aan bijna elke omstandigheid
aanpassen. Ook nu met het kerstgebeuren toont Teyler een veertigtal
prenten die betrekking hebben op het geboortefeest, zoals kunste
naars dat in een tijdsspanne van drie eeuwen (de 16e tot en met de 18e
eeuw) hebben gezien.
Beeld
schrift
voor Latijns Amerika
.-ü,> -
Zsi alarma 33
koploper in veiligheid sedert 1933
Propellerstraat 1-6, Amsterdam-west
specialist in inbraak- en brandbeveiligings -
apparatuur en communicatie - systemen
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
Haiirlems Gordijnenhuis
CEES STRAUS
„Ziekenhuisbed", een acryl schildering van Ben Willikens.
Het gestolen beeldje van Bruno Bruni.
T
Het kerstfeest biedt voor deze kunste
naars twee thema’s ter uitbeelding: de
door
Hein
Steehouwer
(Van onze correspondent)
UTRECHT. De Utrechtse Marina de
Graaf gaat de hoofdrol spelen in Het
Debuut, een film die Nouchka van Brakel
gaat regisseren op basis van de gelijkna
mige roman van Hester Albach, die vorig
jaar op verrassende wijze terecht kwam
op de Nederlandse bestsellerslijst. Mari
na de Graaf (ze is donderdag 17 jaar
geworden) krijgt als tegenspeler Gerard
Cox. Het is voor beiden het acteerdebuut
in een film.
Het Debuut wordt vervaardigd voor een
half miljoen gulden, een low-budgetfilm
dus, met een bijdrage uit de pot van het
Nederlandse Produktiefonds. De cast
bestaat verder uit onder meer Pleuni
Touw, Kitty Courbois en Dolf de Vries. De
cameravoering is in handen van Nouch-
ka’s echtgenoot Theo van der Sande. De
opnamen zullen binnen zes weken moeten
worden voltooid. Er wordt gedraaid op
lokaties in Amsterdam-Zuid en in de Bel
gische badplaats Knokke. De film zal in
de loop van 1977 worden uitgebracht door
Tuchinski.
Op het ogenblik ziet de rolbezetting er
als volgt uit: Willem Nijholt, Trudy Labij,
Gerry van der Klei, Georgette Hagedoorn,
John Koch, en Ronnie Bierman. Met inbe
grip van technische sta, ballet en orkest
zal het gezelschap bestaan uit 36 per
sonen.
inderdaad aanwezig is, opgedaan in zijn
vroegste jeugd. Het is de sfeer van een
lege en niettemin dreigende kilheid,
nogal monomaan, maar niettemin geva
rieerd in onderwerp op de kijker overge
bracht.
aanbidding der herders en de aankondi
ging aan de herders. Andere onderwerpen
zijn er misschien wel, maar ze komen op
deze expositie niet voor. Die keuze lijkt
me wel gerechtvaardigd, ze biedt genoeg
vergelijkingsmateriaal en dat zal toch het
uitgangspunt moeten zijn bij een dergelij
ke tentoonstelling.
Wie de expositie overziet, merkt heel
duidelijk een groot aantal constanten.
Uiteraard zijn dat behalve de herders ook
de leden van de heilige familie, maar men
vindt naast het vee bijvoorbeeld ook de
hond (als teken van trouw en toewijding
meestal) terug. Historiserend wordt het
onderwerp bijna nooit uitgebeeld met uit
zondering van een gravure van de Itali
aanse meester Girolamo Frezzo die dacht
naar een Rubens te werken, maar die naar
alle waarschijnlijkheid een Bloemaert
had bekeken. De situering van het gege
ven is typisch exotisch, de figuren hebben
Arabische gezichtstrekken.
Willikens, achter in de dertig jaar,
heeft voor deze „inhoud” een adequate
vormgeving gevonden: grote doeken in
acryl, maar ook kleinere tekeningen,
alles uitsluitend uit grijzen opgebouwd.
De verf is opgespoten in vaak geringe
nuance-verschillen, soms ook met meer
contrast als een inkijkje in een leeg
vertrek donkergrijs moet zijn. Het kale
licht schijnt langs de voorwerpen en
geeft er een dimensie extra aan mee, een
versterking van de troosteloze sfeer.
(Tot Driekoningen, alle feestdagen en
de maandagen gesloten, maar op 2 januari
wel geopend.)
Een andere tegenstelling: vrouwelijk
naakt ih gezelschap van een geklede
man. Nog één: zich ontkledend vrouwe
lijk naakt, een soort striptease, waarbij
het hoofd verdwijnt in de kleding, om
meestal heel prille lijnen te onthullen.
En zo zit dit werk vol tegenstellingen, die
tezamen in een toch esthetische totaliteit
een aburdistische sfeer ademen. Soms is
die schetsmatig aanwezig, een andere
keer geheel uitgewerkt, maar altijd bin
nen een verfijnd raffinement.
Steun aan arbeidersleiders,
boerenleiders, priesters, on
derwijzers, kooperatieleiders
enz. en hun organisaties.
DEN HAAG (ANP) Annie M. G.
Schmidt en Harry Bannink schrijven een
nieuwe musical, waarvan de titel nog
niet bekend is. Lancelot Nederlandse
Theaterprodukties heeft dit meegedeeld.
De première is 20 oktober 1977 in Carré in
Amsterdam.
Speciaalzaak in go<di|nen en vitrages
Kleine Houtstraat 42 Haarlem.
Tel. 023-323925
's Maandags gesloten
Marina is op het ogenblik leerlinge aan
een Utrechtse vormingsschool en zal voor
de gelegenheid haar kerstvakantie wat
mogen rekken. Plannen om actrice te wor
den heeft ze nooit gehad zegt ze. Het boek
van Hester Albach heeft ze vorige week
gelezen. Het spelen van de hoofdrol in de
verfilming ervan, lijkt haar ontzettend
leuk om te doen. En verder ziet ze het wel.
V'.
De roman van Hester Albach werd tot
script herschreven door Karei Donck.
Onderwerp is de kortstondige liefde van
een 14-jarig meisje voor een oudere,
getrouwde man. Dat zal in de film niet
meer een vioolspelende buurman zijn,
zoals in de roman, maar een ontwikke
lingswerker die met verlof is in Neder
land. Het heeft nogal wat voeten in de
aarde gehad voor een geschikte tegen
speelster was gevonden voor Gerard Cox
als de ontwikkelingswerker. Een poging
om iemand te vinden via een oproep in
kranten en via de televisie, heeft weinig
uitgehaald. Marina de Graaf is uiteinde
lijk via kennissen getipt en behalve
Nouchka van Brakel, was ook Hester
Albach erg enthousiast over deze keuze:
Marina schijnt zelfs op Hester te lijken.
In deze voorstelling van de geboorte
van Christus, een houtsnede van
Albrecht Dürer, is voor het eigenlijke
onderwerp, naar verhouding weinig
plaats ingeruimd. Het is duidelijk dat
Dürer het motief aangreep om zijn
vorderingen op technisch gebied te
etaleren. Zo laat hij een zeker voor zijn
tijd formidabele kennis van het per
spectief zien, zoals onder andere de
trap naar de woning bewijst en de
sterk ruimtelijk werking tussen wat
zich op de voorgrond afspeelt en op de
achtergrond. De prent te bezichtigen
in Teylers Museum.
Postscriptum: Toch nóg een tegenstel
ling. Het hierbij gereproduceerde beeld
je, het prototype voor een serie, stond op
een sokkel dichtbij de etalageruit. Een
onverlaat heeft de ruit met een steen
ingeslagen en juist dit éne beeldje door
het gat heen gestolen. Alles was er ver
der nog. Ging het hier om een dief die
onbedwingbaar kunstkenner werd of
een kunstliefhebber die zijn begeerte
niet kon bedwingen? „De politie heeft de
zaak in onderzoek”, heet het dan. Maar
of ze ooit achter de tegengestelde bewee
gredenen komen? Bruno Bruni, over de
diefstal ingelicht, had er veel plezier om.
„Zelfs de onderwereld is dol op m’n
beeldjes” zei hij, met het veilige gevoel
dat verzekering de schade dekt.
markt 27 in Amsterdam te zien, bijna
uitsluitend in bruin-getinte litho's en
enkele tekeningen. Typisch Italiaans
dit werk van een toch internationaal
gekende kunstenaar, die zowel in zijn
vaderland als in Duitsland (Hamburg)
studeerde. Dat laatste is wél belangrijk,
want de invloed van de magisch-
sensuele leraar Paul Wunderlich blijft
even evident in Bruni’s werk aanwezig
als bijvoorbeeld de jeugdherinnering
aan Botticelli, vaak bewust toegepast.
Ook het feit, dat Willikens een hyper-
realist is (uiterste detaillering is gelijk
een extra-nadrukkelijkheid van de
sfeer) beklemtoont de eenzijdigheid van
zijn obsessie. Het werk is heel knap en
afgewogen, gevoelig binnen de toegepas
te mogelijkheden, nergens dramatisch
of sentimenteel.
Het gaat om gangen, ziekenhuiska
mers met onbeslapen bedden, schijn
baar ongebruikte badkamers, soms een
enkel wasbekken achter een matglazen
deurruit. Het is alles ondanks de nieuw
heid onbewoonbaar, of liever, onleef
baar. Het is de wereld van het steriele
sanitair, de terzijde geschoven zieken
huisbrancards, de antiseptisch béhan-
delde vloeren en wanden van cel-achtige
ruimten. Het lijkt alles op een pas verla
ten gevangenishospitaal. De voorwer
pen moeten nog met de verhuizing mee
en dan zal de desolaatheid nóg volkome
ner zijn.
De opnamen voor Het Debuut voor
Nouchka van Brakel is het een debuut als
regisseuse van een lange speelfilm zijn
maandag in Amsterdam begonnen.
Nouchka maakte eerder de door de kri
tiek geestdriftig ontvangen korte docu
mentaires Baby in de boom en Ouder
worden en regisseerde een Winkelier
keert niet weerom, de episode met Johnny
Kraaykamp en Rijk de Gooijer uit het
Heeresma vierluik Zwaarmoedige verha
len voor bij de centrale verwarming. Mat-
thijs van Heyningen, die ook de Zwaar
moedige verhalen had geproduceerd, is
ook nu weer producent.
Veel tegenstellingen in het werk van
Bruni, behalve dan de Renaissance bin
nen een modernistisch toegespitst
kader. Bij hem de ontkenning van de
esthetica soms bijna ontluistering
in een vrouwelijk naakt door het
fragmentarisch af te beelden op een
blad dat door het hanteren van een ver
fijnd handschrift toch een morbide
schoonheid suggereert.
- 1
>S .“'S
Solidariteit met allen in La
tijns Amerika die zelf strijden
voor verandering van de
samenleving de arbeiders, de
landbewerkers, de krottenbe
woners, hun vrouwen, hun
kinderen.
De producent heeft nog meegedeeld,
dat over de inhoud niet meer wordt open
baar gemaakt, dan dat de musical deels in
de jaren dertig en anderdeels in de jaren
zeventig speelt. Na twee en een halve
maand in Carré te hebben gestaan, zal de
musical in februari ’78 in serie in het
Luxor Theater in Rotterdam worden
gespeeld en tot juni ’78 in andere steden
van ons land.
De klassieke „Leda en de zwaan” is nu
een geliefkoosd onderwerp, maar bin
nen een schijnbaar slordig samengaan
van half aangeduide fragmenten van
ledematen, vleugels en dergelijke, in
samenhang met heel precies én precieus
getekende beeldelementen.
Vraagt uw solidariteit en
steun voor projekten, voor
vorming en bewustwording
in heel Latijns Amerika, o.a.
in Honduras, Peru, Bolivia,
Haïti, Brazilië, enz.
«i
Interkerkelijke Aktie voor La
tijns Amerika. Een aktie van
personen, groepen, kerken
hier; voor personen, groepen,
kerken in Latijns Amerika.
Diverse schilderijen van Rubens heb
ben model gestaan, zoals een beminnelij
ke aanbidding van de 17e epuwer Paul
Pontius met een kokette, bijn amodieuze
En wat dan blijkt mag in deze tijd van
snelle deconfessionalisering verrassend
worden genoemd. De technieken en
stijlopvattingen mogen verschillen, de
religieuze visie op het onderwerp laat in
die periode nauwelijks onderscheid zien.
Maria, een viertal bladen van Lucas Vor-
sterman (1594-1675) en een bekoorlijke ets
van W Paneels.
Verschillende uitbeeldingen vinden we
ook van de Maria-figuur: met of zonder
aura, soms met zeer eigentijdse kleding
die hoewel in de meeste gevallen decent
van aard, toch ook wel de trekjes van een
boertige en bepaald niet preutse samenle
ving laat zien. Naast de overal voorko
mende os en de ezel duikt regelmatig met
vastgebonden poten het lam óp, maar met
deze veestapel moeten we het doen. Eigen
lijk is dat merkwaardig waar het gegeven
wordt gesitueerd in op dat moment voor
de hand liggende boerderijen die ontegen
zeglijk met veel meer pluim- en kleinvee
werden bevolkt. Kennelijk doen zich op
dit punt toch zeer strenge wetten voor
waar het moeilijk onderuitkomen is.
De expositie begint sterk met een drietal
prenten (etsen en een houtsnede) van
Dürer in een bijna onovertroffen staat.
Tussen Dürer en de andere grootmeester
van de religieuze prent, Rembrandt, ligt
een wereld van kleine meesters. Daar zijn
de broers Boetius en Schelten a Bolswert
die „voer” voor ikonologen te bieden heb
ben. Boetius werpt bijvoorbeeld de vraag
op wat de betekenis kan zijn van een
fantasie-vrouwenfiguur op zijn aanbid
ding der herders. De vrouw toont met
opgeheven armen in een patetisch gebaar
het gehele schouwspel, maar wordt op
haar beurt aangewezen door een slonzig
klein meisje. Bovendien loopt hen een
hond voor de voeten, wat er in dit geval op
kan wijzen dat er sprake is van een zoge
naamde „wereldse” vrouw die de lichtzin
nigheid en de ijdelheid vertegenwoordigt.
Het maniërisme wordt afgesloten met
een blad van de Haarlemmer Jacob
Matham waarna de barok in alle hevig
heid haar intrede doet. De drie Rem
brandts zijn alle bekend van de literatuur
hetgeen veel minder het geval is met
waarschijnlijk een jeugdwerk van Rem-
brandt’s studie- en leeftijdgenoot Jan Lie
vens. Het is een pril en schetsmatig opge
zette blad dat zeer spontaan aandoet.
De beginjaren van de 18e eeuw worden
gerepresenteerd door een mooi evenwich
tig blad van Jan Luyken op fors formaat.
Curieus is een in zwarte kunst uitgevoer
de gravure van C. H. Hodges. Vermeld
dient voorts een voorbeeld uit de Floren
tijnse school van Carlo Faucci naar Pietro
da Cartona dat aardig contrasteert‘met
een realistische uitbeelding van paarden
en een stormachtige hemel van P. F.
Beaumont naar Ph. Wouwerman. De ont
wikkeling van het klassicisme geeft een
moment-opname in een aanbidding van
Etienne Picart naar Nicolas Poussin. Hier
is de Maria-figuur weliswaar streng en
klassiek afgebeeld, maar ze staat qua
tekening niet meer centraal.
Hi hl
EEN BEKLEMMENDE SFEER
bevangt je voor het werk van de Duitse
schilder Ben Willikens, t.e.m. 16 januari
te zien in Galerie-T, Keizersgracht 97 in
Amsterdam. Het is de sfeer van een
obsessie, die bij deze schilder-graficus
DE ITALIAAN BRUNO BRUNI is
opnieuw in Galerie Hüsstege, Wester-
X - '■'i
I -
(ADVERTENTIE)
i
