Anne-Marie Heyligers
Knap spel van Anne-Wil Blankets
en
met serieuze werken
Jazzmusicus
Erroll Garner
overleden
Onverwachte vondsten
Poulencs balletwerk
KERMIS VAN KLEINKUNST IN NIEUW PROGRAMMA
VAN DUO TRIPLEX
Groentjes doen wonderen! Bel nn: 023-319272
Duo Otten overtuigt
Muzikale armoede in
■2e autootje voor de vrouw?)
bij Justin Case
31
MIME IN DE MELKWEG
Nieuwjaarspremière in Toneelschuur
Russische musici
krijgen asiel in
Frankrijk
Nieuwjaarsrecital in Concertgebouw
Nieuwjaarsmatinee Blazers Ensemble
JANUARI
19 7 7
13
MAANDAG 3
KUNST
t
DEN HAAG. Na het zien van Friedrich Schiller’s treurspel Maria
Stuart, op nieuwjaarsdag bij de Haagse Comedie in de Koninklijke
Schouwburg in première gegaan, is bij mij vooral de gedachte
achtergebleven dat verliezen menselijker is dan overwinnen. De
Schotse koningin Maria Stuart, die na een gevangenschap van bijna
twintig jaar in Engeland tenslotte onthoofd wordt, is in elk geval als
mens eerder herkenbaar dan haar grote rivale Elisabeth Tudor, de
koningin van Engeland. Elisabeth tekent wel of niet daartoe
aangespoord het doodvonnis van haar nicht. Vooral omdat zij de
levende Maria Stuart ervaart als een voortdurende bedreiging voor
haar troon en haar leven. Naar machtsmaatstaven gerekend is Elisa
beth de winnende partij, doch na de onthoofding van Maria vindt zij
niet de gemoedsrust waarnaar zij zo hunkerde. Erger nog, de Engelse
koningin blijft vertwijfeld achter in het volle besef van haar eenzaam
heid en schuld.
■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■BB
ills
Maria Stuart: een mooi kijkspel
I
Drie mensen van het Duo Triplex bijeen, gefotografeerd in elk hun eigen
nummer.
KO VAN LEEUWEN
(ADVERTENTIE)
N
vitaliteit in deze amusante en optimaal
muzikanteske Jazz Symphony.
REST NOG de presentatie in roomwitte
kostuums-met-vest en groen overhemd.
V.l.n.r. Bert Bunschoten, Wigbolt Kruijver en Cees West.
(Foto Kuno Grommers)
AMSTERDAM. Onder de talloze
partituren die als balletmuziek zijn
geschreven, bestaan er vele die zonder
theaterbijkomstigheden kunnen worden
uitgevoerd. Een wel heel sterk voorbeeld
daarvan is Milhaud’s geniale meester
werk „La creation du Monde”, met welk
werk zaterdag de muzikale Nieuwjaars-
matinee door het Nederlands Blazers
Ensemble werd ingezet. Onder Reinbert
de Leeuw’s houterige, maar goed coördi
nerende directie kwam een spirituele uit
voering tot stand, waarbij de complexi
teit van deze zo interessante orkestparti-
tuur in een onderling voortreffelijk afge
wogen klankeenheid uitmondde.
ONDER REGIE van Jo Dua, die het
spel vooral esthetisch knap in scène zette,
doen vooral de beide hoofdrolspeelsters
alles wat in hun vermogen ligt om dit
manko te compenseren. Anne-Wil Blan-
kers schenkt warmte als Maria Stuart en
breekt soms zowaar door het uiterlijk
vertoon heen. Bijna onvergetelijk is zij in
de ontmoetingsscène met Elisabeth, wan
eer zij als trotse koningin aanvankelijk
besluit het hoofd te buigen voor haar
machtige nicht. Groots veegt zij enkele
minuten later in herwonnen fierheid met
Elisabeth de vloer aan en ontredderd
ruimt de Engelse koningin na die morele
overwinning van haar tegenstandster het
veld. Anne-Marie Heyligers speelt Elisa
beth I met knap geëtaleerd raffinement.
Zij maakt van deze kille koningin niet de
MARIA STUART heb ik altijd graag
een keer op het toneel willen zien. Mis
schien verwachtte ik er teveel van, maar
het is me een beetje tegengevallen. Toch
geloof ik niet dat die teleurstelling te wij
ten is aan de voorstelling die de Haagse
Comedie ervan gemaakt heeft. Eerder
lijkt mij het stuk zelf teveel innerlijke
emotie te missen. Er wordt veel en intrige
rend in gepraat om een diplomatiek ver
antwoorde oplossing voor het voorgoed
onschadelijk maken van Maria Stuart te
vinden. Maar wat ik mis zijn vooral diepe
re menselijke gevoelens.
tisering, voegde hij enkele verzinsels als
gehaktkruiden aan de historische gege
vens toe. Zo heeft de ontmoeting tussen
Elisabeth en Maria in werkelijkheid nooit
plaatsgehad. In Schiller’s stuk vormt het
één der boeiendste scènes. Ook de edel
man Mortimer, die in liefde ontbrandt
voor de Schotse koningin en haar in zijn
jeugdige overmoed wil bevrijden, berust
niet op werkelijkheid.
DAARTEGENOVER staan Burley, een
bikkelhard en geslepen raadsheer aan het
Engelse hof, en zijn collega Leicester die
zich een beschamende lafaard toont. Res-
HET NIEUWE programma is wisselval
lig van kwaliteit en samenstelling. Het
begin ervan doet denken aan de jaren
vijftig, waarin radiokleinkunstprogram-
ma's van Chiel de Boer en Rens van Dort
kind aan huis waren. Vrijblijvend amuse
ment met een zeker cachet, waarnaar Duo
Triplex met een knipoog lonkt. Als entree
een diner-dansantmuziekje en als uitsmij
ter luide kermisschetterij. Daartussenin
ontrolt het programma zich inderdaad als
een kermis van kleinkunst. Onderdelen
die volkomen los van elkaar staan Die
ook niet steeds even interessant zijn
Justin Case speelt in de eerste plaats
een dubbelrol: Hij is zowel de praktische,
alles regelende toneelmeester George
die voortdurend met een koptelefoon op,
stoelen neerzet, lichten regelt, deuren sluit
en na de nummers de rommel opruimt, als
de onhandige clown, die niets begrijpt en
in een gevecht verwikkeld raakt met een
stoel, met de bovengenoemde overmatige
krant en met de ook al genoemde lange-
afstandlift.
Maar Justin Case is meer. Als hij een
vogel in een nest speelt, die pas leert
vliegen, lijkt hij het meest op oom Dago-
bert, die in de Donald Duck serie voortdu
rend ingenieuze uitvindingen doet. Deze
vogel probeert dan ook te vliegen via
wiskundige formules en het zal niemand
DAARTEGENOVER staat een groot
potentieel aan vindingrijkheid. Telkens
weer verbaas je je over de sublieme vond
sten die in de lange reeks nummers ver
werkt zijn. Het klinkt misschien tegen-
strijding, maar juist de ontwikkeling van
dit Duo Triplex vraagt om diepere analy
se. Zelf wil het gezelschap niet langer als
hobbyistisch worden beschouwd. Een
goed recht, zeker wanneer je het aanwezi
ge talent in aanmerking neemt. Wigbolt
Kruijver en Bert Bunschoten tonen dat
weer op overrompelend frisse wijze aan.
Cees West (speelt ook piano) staat ze daar
in schitterend terzijde en ook de nieuwe
leden van het gezelschap, Henk Duits
(slagwerk, fluit) en Henk Hofland (gitaar)
hebben zich de sfeer van het oorspronke
lijke driemansduo eigen gemaakt.
virtuoos gespeelde Rondo op. 69 van
Kabalewski mijns inzienseen verzadi
gingspunt was bereikt. Ik ondervond de
nog resterende salonstukken Malaguena
op. 21 van de Sarasate en Wals-Scherzo
op. 39 van Tsjaikowski dan ook als een
weliswaar met zwier uitgevoerd, maar
overbodig programma-aanhangsel.
(Van onze kunstredactie)
LOS ANGELES Gisteren is op weg
naar een ziekenhuis waar hij zou worden
opgenomen de Amerikaanse pianist en
componist van onder andere jazzmelodi-
eën Erroll Garner aan de gevolgen van
een hartverlamming overleden. Hij is 53
jaar oud geworden.
Erroll Garner werd als helft van een
tweeling op 15 juni 1923 in Pittsburgh,
Pennsylvania, geboren waar hij ook met
hulp van zijn vader zijn eerste schreden
op het muzikale pad zette. Als tiener trad
hij op als lid van het Slam Stewart trio in
de Jazz Hangouts, een club in 52nd Street
in New York.
HARRY WICH zorgde voor imposante
decors als verantwoorde ondersteuning
van de verschillende stemmingen en Jur-
riaan Andriessen’s muziek sluit daar in
positieve zin bij aan. Zo biedt Den Haag
vooral een mooi kijkspel met veel goud en
zilver in de rijke kostumering die door
Has Noordhoek prachtig verzorgd is.
KO VAN LEEUWEN
ENKELE VOORBEELDEN in het kort.
Het eerst aangekondigde nummer van een
illusionist blijkt een uitermate zwakke
start. Een enkele kleine vondst erin is
grappig; verder is het ronduit een teleur
stelling. Dan het laatste nummer voor de
pauze, waarin een conferencier tenonder
gaat aan de foutief opklinkende lachsal
vo’s van zijn publiek. Een prima nummer
tot aan de dood van de conferencier. Maar
dan volgt er een vervelend slot door een
liedje dat niet alleen druipt van weemoed,
maar dat ook nog zwak is van tekst. Noem
daarbij dan nog enkele geforceerde over-
gangen van programmadelen en dan heb
je het in negatieve zin gelukkig wel gehad.
VOOR ZIJN DRAMA nam Schiller
geen genoegen met alleen geschiedkundi
ge feiten. Als belangrijk voor zijn drama-
Niettemin, en terecht, oogstten de con-
certgevers ook na deze wat al te omvang
rijke lichte kost een ovationeel applaus
voor hun voortreffelijke en sfeervolle spel
op deze middag, wat nog een „encore”
opleverde; de fraaie Sicilienne van Fauré.
JAAP STORK
I
verdroogde aardappel die je in menig
geschiedenisboekje aantreft. Zij slaagt er
zowaar in enige menselijkheid te laten
doorschemeren. Al is het maar in het
maskeren van haar angst eens werkelijk
een definitief besluit te moeten nemen.
Eric van Ingen spreidt milde eenvoud ten
toon als Sir Amias Paulet, Maria Stuart’s
bewaker, een man die zijn daden toetst
aan de stem van zijn geweten. Naar zijn
geweten handelt ook de bejaarde graaf
van Shrewsbury, raadsman van Elisa
beth, die gevoelig gestalte krijgt door
Joris Diels in mooi ingetogen spel.
AMSTERDAM Op Oudejaarsavond
was het angstvallig stil in de stad. Bijna
alles was rond het Leidseplein dicht,
iedereen keek immers naar Wim Kan.
Alleen al die buitenlanders die Nieuw
jaar in ons land vierden, liepen met hun
ziel onder de arm. Gelukkig voor hen was
de Melkweg open, voor het vijfde jaar was
dat de plek waar je met oud en nieuw
naartoe kon gaan. Er traden vooral
clowns en mimespelers op, die zijn door
iedereen te verstaan. Eén van hen was
Justin Case, een uiterst beweeglijke, sur
realistische en jonge mimespeler.
De nummers van Justin Case doen vaak
denken aan het werk van de Belgische
schilder René Margritte en zitten vol onlo
gische, onverwachte, ongerijmde vond
sten. Zo werden we verrast op een gezicht
als een telefoon, op een krant zo groot als
een beddelaken en dan nog met 2006 pagi
na’s en op een lift, die 9682 etages bedien
de en niet alleen naar boven en naar
beneden ging, maar ook naar het oosten
PARIJS (Rtr). Twee Russische pia
nisten, de 23-jarige Mikhail Roed en zijn
verloofde Yelena Varvarova, hebben
politiek asiel in Frankrijk gekregen, zo is
officieel in Parijs bekendgemaakt. Het
tweetal had na een tournee vorige maand
in Frankrijk verzocht in dat land te
mogen blijven.
Ook van Antheil was het op dit Nieuw
jaarsconcert tot besluit gespeelde „Ballet
Mécanique”; een als filmmuziek gedacht
werk uit 1925 voor vier piano’s en slag
werk. Voor de uitvoering van de „veel
geschreeuw maar weinig wol”-partijen
kregen Marja en Maarten Bon de hulp van
Stanley Hoogland en Bart Berman, die er
met de zeven slagwerkers hun best op
deden. Evenals bij Poulenc’s „Aubade
kan ook hier gelden dat dit „Ballet Méca
nique” als illustratie misschien best func
tioneel zou kunnen zijn. Maar als op zich
zelf staande compositie slaat het nergens
op. Alle losse flodders waaruit deze parti
tuur is samengesteld en die zich ontladen
in een orgie van klank, werden als alle
andere programmawerken onder De
Leeuw’s leiding met zorg gerealiseerd. En
aan het nieuwjaarspubliek was al die
moeite, getuige het enorme enthousiasme,
beslist ook welbesteed.
JOHAN VAN KEMPEN
Een even sterk, maar dan tegengesteld,
voorbeeld van balletmuziek die juist te
weinig innerlijke kracht bezit om zonder
meer op een concert te laten klinken,
vormt Poulenc’s aansluitend op de ze
NBE-matinee ten gehore gebrachte
„Aubade” voor piano en achttien instru
menten. Het is goed voorstelbaar dat dit
uit een aantal „goedkope” inventies opge
bouwde stuk, in 1929 als begeleiding van
het solistisch optreden van een bekende
Parijse danseres, heeft voldaan. Maar je
zat nu niet met een glas champagne in de
hand ten huize van de graaf van Anouilh,
die het destijds speciaal voor zijn party
had besteld, maar in de toch wel even
nuchterder atmosfeer van het Amster
damse Concertgebouw. En dan staat de
muzikale armoede, die door de mantel der
liefde van een gevierde balletdanseres
bedekt had kunnen worden, in al zijn
naaktheid voor je.
Tegenover de slapte van het decadente
gemak waarmee Poulenc (met alle respect
voor de betere zijde van deze componist)
hier zijn „Aubade” neerschreef, staat de
kracht van originaliteit en frisheid van
Antheil’s werkwijze in diens Jazz Symp
hony. Na de bovendien nog weinig char
mante uitvoering die door pianiste Marja
Bon en het NBE van Poulenc’s balletmu
ziek werd gegeven, was dit uit 1923 date
rende maar in 1955 geraffineerd ge-
herinstrumenteerde Amerikaanse werk,
een ware verademing
Evenals bij de première hier te lande in
het laatste Holland Festival, was er weer
geen ontkomen aan: het zalig-swingende
stuk met zijn meesterlijke instrumentatie
en de pittige, jazzy ritmiek, moest en zou
gebisseerd worden. Het temperamentvol
spelende Nederlands Blazers Ensemble
met aanvullende krachten en de virtuoos
uitpakkende pianist Maarten Bon, legden
onder De Leeuw’s leiding dan ook volop
het meeslepende karakter van bruisende
HAARLEM. Al weer voor de zevende maal in successie werd eergisteren het
nieuwe jaar tijdens een theeconcert ingeluid door het viool-pianoduo Daniël en Johan
Otten. Zij deden dit met een programma dat, anders dan we van hen gewend zijn, nu
eens niet louter was opgebouwd uit tot concertrepertoire verheven uitsmijters en
toegiften. Me dunkt een verstandig besluit, want het dreigend imago van een duo dat
zijn krach t slechts weet te putten uit briljante, maar oppervlakkige genrestukjes biedt
op den duur weinig perspectief. En zo’n etiket is voor deze executanten helemaal niet
nodig, aangezien ze juist op de „serieuze” werken van hun Haarlems recital een in
velerlei opzicht overtuigende visie bleken te hebben.
Anne-Wil Blankers als Maria Stuart en Anne-Marie Heyligers als Elisabeth I van
Engeland in Friedrich Schiller's drama „Maria Stuart".
(Foto Cor Out)
pectievelijk Kees Coolen en Guido de
Moor vervullen die rollen. Coolen zelfbe
wust en met krachtige stem; De Moor als
bange twijfelaar, behept met de angst
voor een verkeerde toekomst te kiezen. De
jeugdige Mortimer wordt door Lucas Die-
tens gespeeld als een onvolwassen roepen
de puber, waardoor zo’n personage elke
overtuigingskracht mist.
verbazen dat hem dat niet zo best lukt.
Daarom behelpt hij zich met de verrassen
de ontdekking van het wiel, zich erover
verwonderend, dat andere vogels dat nog
niet eerder ontdekt hadden. Het mooiste
in dit nummer vond ik overigens het
steeds overstappen van de rol van de
vogel naar die van de clown en terug.
Er was ook nog een afgrijselijke zieken-
huisdroom, waarin de chirurg vlak vóór
een operatie verdwaalde in een warnet
van gangen; waar hij later in de operatie
zaal het niet kon nalaten te proeven van
alle lekkere hapjes, die hij tijdens het
opensnijden te voorschijn haalde en waar
hij met het uitgesneden hart ging honk
ballen en met de darmen ging touwtje
springen.
En dan was er een orkestrepetitie van
de ouverture „Wilhelm Tell” met één uni
versele muzikant: Justin Case.
Het programma was zelfs aan Nieuw
jaar aangepast, want toen Justin Case zijn
publiek in het begin maar niet kon berei
ken omdat er een denkbeeldige muur tus
sen hem en ons zat, gebruikte hij een
vuurwerk-sterretje als snijbrander om die
muur met succes te slopen.
Justin Case is een naam om te onthou
den voor het geval hij terugkomt.
CONRAD VAN DE WEETERING
Na een welkomstwoord van directeur
Peter Lohr en de technisch bekwame
weergave van het stormachtige Scherzo
(Sonatensatz) van Brahms als opmaat
werd van de tiende vioolsonate op. 96 van
Beethoven een metrisch misschien wat
strakke, maar dankzij mooi uitgezongen
frasen en subtiele dynamische nuances
beslist boenende vertolking gegeven. Met
name de lyriek van het schone Adagio
espressivo kreeg bij hun betrokken spel
alle kans tot optimale ontplooiing. Een
prettige bijkomstigheid was dat de vleu-
gelklank ondanks dé vanwege een matig
gevulde zaal weelderige akoestiek ner
gens echt „zwemmerig” werd, ongetwij
feld het resultaat van een zorgvuldige
pedaaldosering van de uitnemend begelei
dende Johan Otten.
Voor de composities van Anton Webern,
meester der dodecafonie (vaste reeks van
12 tonen als basis), geldt zeer toepasselijk
de door Godfried Bomans vaak gebezigde
paradox: „Schrijven is schrappen”. Wat
bij Webern dan als Vier Stücke op. 7
overblijft is die kenmerkende samenbal
ling van muzikale gedachten tot een wer
kelijk minimale kern, maar met een
oneindige zeggingskracht.
De suggestieve uitbeelding van deze
vier indringende „klankflarden” door
Daniël en Johan Otten was a.h.w. een
uiterst artistieke „stilte” voor storm van
licht verteerbare notenacrobatiek die ze
nog in petto hadden. Die duurde mij
eigenlijk toch te lang, omdat na de vooraf
gaande toch vaak diepgravende literatuur
direct al met het volgende meeslepend
MMMMMl M Ml M M M M M MMM «B MM BiM. BBBBMlBBMlBB
Zowel in zijn speelwijze als in zijn com
posities valt een geheel eigen stijl op die
gekenmerkt wordt door het gesyncopeerd
aanslaan van gespreide '""'’“ipidingsak-
koorden door de linkerh envoudi-
ge melodieën door de rechterhand. Het
was deze techniek die hem in 1957 het
predikaat „beste pianist” bezorgde, hem
geleverd door, internationale jazzcritici
van het gerenommeerde muziekblad
Downbeat.
en westen. Ook bleek er een telefoon te
zijn waar de hoorn aan vastgeklonken zat,
wat nogal frustrerend werkte omdat hij
langdurig rinkelde.
-
HAARLEM. Het aantrekkelijke van het cabaretvijftal dat met elkaar het Duo
Triplex vormt is vooral dat er in het programma alles mogelijk is. De kracht van het
gezelschap manifesteert zich in het humoristisch aankaarten van zaken die serieus
genomen niet in orde zijn. Een pure cabaretfunctie dus en het dient gezegd: Duo
Triplex stort zich daarop met incalculeren van alle risico’s van dien. Het is de
zeldzame vindingrijkheid van het groepje die het tegelijk voor ondergang behoedt.
Duo Triplex opereert op glad ijs en wel aan de rand van een vervaarlijk wak. Eertijds
begonnen als vrolijke vrijetijdsgrappenmakers zijn de drie initiatiefnemers van toen
nu bezig met serieuzer plannen. Het nieuwe programma, dat Duo Triplex Show II heet
en nieuwjaarsdag in première ging, houdt in elk geval een belofte in. Maar misschien
betekent juist dat wel een lastige handicap.
SCHILLER heeft in zijn ten dele histo
risch drama gekozen voor de katholieke
Schotse koningin, die ten prooi gevallen is
aan haar eigen intriges en die welke haar
in haar turbulente leven omringden, en
haar geloofsovertuiging. De achttiende
eeuwse Duitse dichter laat er geen enkele
twijfel over bestaan dat Maria Stuart
gelouterd en met iedereen verzoend het
schavot beklimt. Zelfs haar grootste vij
andin schonk Maria in haar laatste biecht
vergiffenis. Daarom komt Schiller’s treur
spel ook over als getuigenis voor het
katholicisme tegenover het protestantis
me dat vooral gestalte krijgt in de onmen
selijkheid van het Engelse hof. De protes
tantse koningin Elisabeth I wordt door de
auteur geschetst als een uiterst koele
vrouw die uitmunt in besluiteloosheid.
Zelfs als zij haar secretaris het getekende
vonnis overhandigt, laat zij hem in het
ongewisse wat daarmee gebeuren moet.
Zo tracht zij de verantwoordelijkheid van
haar daden op andere schouders te laten
rusten.
In een vraaggesprek met het weekblad
l’Express verklaarde Roed dat hij beslo
ten had niet meer naar de Sovjet-Unie
terug te keren vanwege de druk die de
geheime politie, de KGB, op zijn artistieke
leven bij het conservatorium in Moskou
uitoefende. „De ideologische druk, de
politiesfeer op het conservatorium, ik kon
er niet meer tegen,” verklaarde de pianist.
Volgens hem werken twee van de drie
mensen op het conservatorium voor de
KGB. Na buitenlandse tournees moeten
zij rapport uitbrengen over hun collega’s
De verloofde van Roed was in novem
ber alleen naar Parijs gekomen Het paar
had besloten niet samen te vertrekken
teneinde de Sovjet-autoriteiten niet arg
wanend te maken. Roed kreeg in 1975 de
Franse Marguerite-Longprijs vooi plane
IN DE TONEELSCHUUR vindt Duo
Triplex zijn thuisfront. Daar komt al zo’n
zes jaar lang een vast publiek dat oor
spronkelijk uit vriendenkring gerecru-
teerd werd. Die tijd is voor een deel voor
bij. Het vijfhoofdige duo presenteert zich
zelf als professioneler en dat brengt ver
plichtingen mee. Schulden, zou je zelfs
kunnen zeggen. Wel, een deel daarvan
wordt in de nieuwe show al ingelost. Een
vers programma zonder herhalingen van
vroeger. Als landelijke première uitge
bracht zonder de verzekering van een
fikse probeerperiode. Dat vereist moed,
want weer is juist het risico huizenhoog
aanwezig.
Stijlvol verzorgd met ook weer een knip
oog vol vriendelijke aanmoediging naar
echte chique. Als ik het geld ervoor had
zou ik een aanmoedigingsprijs beschik
baar willen stellen voor zo’n uitermate
opvallend en talentvol groepje. U kunt er
zonder risico een toffe avond uit van
maken door er heen te gaan. Er volgen dit
seizoen nog meer avonden in Haarlem.
Het zou het begin worden van een ruim
veertig jaar durende carrière die Gamer
in Europa even populair zou maken als in
zijn eigen land. Behalve record-
platenmaker en nachtclubartiest was hij
ook een begaafd componist. Tot zijn
meest bekende songs behoort onder meer
Mitsy, niet lang geleden door de acteur en
cineast Clint Eastwood gebruikt als the
ma voor zijn film Play Misty for me.
Daarvoor had Gamer al meer filmmuziek
geschreven, zoals A new kind of love.
DE TEGENSTELLINGEN tussen
Maria Stuart en Elisabeth Tudor worden
ook gekenmerkt door hun uiterlijk en hun
manier van leven. Alles wat Elisabeth
mist om werkelijk als vrouw te kunnen
worden behaagd, is bij Maria in ruime
mate aanwezig. Elisabeth heeft zelf
gezegd ongerept als maagdelijk koningin
te willen sterven. Maria echter, gaat de
geneugten van het leven niet uit de weg en
geeft zich graag aan haar hartstochten
over. Zij moet een wondermooie vrouw
geweest zijn, die zelfs in haar gevangen
schap intrigeerde en hoofden op hol
bracht, als je de romanciers moet geloven.
