Midden-Oosten nu
MAUSOLEUM VOOR MAO
POLITIEKE CONSEQUENTIES VOOR
ARBEIDERSPARTIJ ONDUIDELIJK
Jack Jones de
belangrijkste
Engelsman
Kansen op vredesakkoord in
gunstig”
Geen Nederlanders betrokken bij Boeing-affaire
DATUM HERVATTING GENEEFS OVERLEG ONZEKER
JORDAANSE PREMIER MUDAR BADRAN:
Van omkoping verdachte Israëlische minister pleegt zelfmoord
Instituut Gallup:
Mijnramp bij
Ostrava eist
43 levens
I
DON JUAN
WIE O WIE?
CURIOSUM
1
BINNEN- EN BUITENLAND
19 7 7
JANUARI
DINSDAG 4
3
2
1
IS
ik
on
en
Onofficieel
Pk
99
len
in
Harder
jn
ing
den
j’ra-
vin-
leer
ihe-
ter-
jn
te
en
an
ge
en
ad
ats
Bezwarend
(Van onze redacteur in Jeruza
lem, Jaap van Wesel)
JERUZALEM. De Israëli
sche minister van huisvesting,
Avraham Ofer, heeft bij het
strand van Tel Aviv zelfmoord
gepleegd door zich een kogel
door het hoofd te schieten. Hij
werd gisteren in de namiddag
door een voorbijganger dood
aangetroffen in zijn auto, die bij
het strand geparkeerd stond.
door Nico Scheepmaker
(Van onze redactie buitenland)
JOHANNESBURG. De besprekingen in Genève tussen zwart en
blank over de vestiging van een zwart meerderheidsbewind in Rhode
sië zullen wellicht niet op de geplande datum, 17 november, worden
hervat. Ivor Richard, de Britse voorzitter van de Geneefse conferen
tie, deelde gisteren na zijn besprekingen met de Zuidafrikaahse
premier Vorster, die vijf uur duurden, mee dat zowel een eerdere als
een latere aanvangsdatum tot de mogelijkheden behoort.
IWM
trijFel
Richard
Vorster constructief
RICHARD
VORSTER
I «r ’V
Op het plein van de Hemelse Vrede
Mozart schreef Don Giovanni speciaal
voor Praag, uit dank voor het feit dat Le
Nozze di Figaro in Praag veel bijval kreeg
omdat hij in Wenen slecht ontvangen was.
Don Giovanni (of De Stenen Gast) is zoals
men weet de Italiaanse alter ego van Don
Juan, zoon uit een voorname familie in
Sevilla in de 14e eeuw, die de comman
dant van Ulloa doodde na eerst zijn doch
ter te hebben onteerd. Om een eind te
maken aan zijn uitspattingen (zo meldt de
Winkler Prins) lokten de franciscanen
hem in hun klooster en doodden hem,
waarna zij het volk vertelden dat Don
Juan naar de hel gesleept was door het
standbeeld (De Stenen Gast!) van de com
mandant dat zich op hun domein bevond.
n de
jeen
zijn
izen.
eest
nier
>mst
Het feit dat er nog geen vredesakkoord
tot stand is gekomen is volgens de premier
te wijten aan het dubbelzinnige beleid van
Israel.
AMMAN (UPI/Reuter/AFP). Volgens
de Jordaanse premier, Mudar Badran,
zijn de mogelijkheden voor het bereiken
van een vredesakkoord voor het Midden-
Oosten op dit moment zeer gunstig. Ook
is hij van mening dat zo snel mogelijk
van de gelegenheid gebruik moet worden
gemaakt omdat „de kansen vrede te
bewerkstelligen zich misschien niet meer
zullen voordoen”. De premier zei dit
tegen een Noorse delegatie die een bezoek
brengt aan Jordanië.
„Het Arabische sociale en politieke den
ken is veranderd en het klimaat is nu
geschikt om vrede te bereiken”, aldus
Badran.
PRAAG (AFP). Bij de mijnramp in
Static, bij de Tsjechoslowaakse plaats
Ostrava zijn 43 mijnwerkers om het leven
gekomen, zo is gisteren officieel meege
deeld in een communiqué van regering,
centraal comité van de communistische
partij en vakbonden.
De beurscommissie heeft inmiddels naar aanleiding van haar bevin
dingen over de periode 1971 tot eind 1975 ook toegang gevraagd tot de
(Van onze redacteur in Washington)
WASHINGTON Nederland wacht vermoedelijk geen tweede
„Lockheed-affaire”. Zegslieden in Washington houden het voor
onwaarschijnlijk, dat Nederlanders zouden voorkomen op de lijst van
betaalde „raadgevers” die de Amerikaanse commissie van toezicht op
het beurswezen (SEC) heeft samengesteld na een onderzoek in de
boeken van de Boeing-vliegtuigfabrieken.
„Ik ben tegen de formatie van een derde
Arabische staat tussen Israel en Jorda
nië”, aldus Rabin.
Badran zei dat de Geneefse conferentie
over het Midden-Oosten slechts een mid
del is om vrede te bereiken en geen doel
op zichzelf.
„Vrede kan niet bereikt worden zonder
dat de volledige rechten van de Palestij-
nen hersteld zijn”, aldus Badran.
Inmiddels zei Israels demissionaire pre
mier Jitzak Rabin gisteren bereid te zijn
tot territoriale compromissen langs alle
fronten in ruil voor een vredesakkoord.
„Ik ben bereid voor alle fronten tot een
territoriaal compromis te komen in ruil
voor vrede”, zo zei Rabin.
Volgens de Israëlische leider blijkt uit
de huidige politieke omstandigheden dat
de Arabische staten bereid zijn met Israel
te praten en zelfs te erkennen. „Er is
echter geen bereidheid (aan Arabische
kant) om tot verzoening te komen”, zo zei
Rabin.
administratie over de jaren 1966 tot 1971. Maar een woordvoerder van
Boeing, die zich beriep op het feit dat de federale rechter in Washington
moet uitmaken of de achttien namen van dik betaalde raadgevers die
voor Boeing werkten, openbaar kunnen worden gemaakt, als verkla
ring voor zijn zwijgzaamheid, verklaarde wel het „onbegrijpelijk” te
vinden dat de namen van voormalig KLM-directeur Besan^on en die
van prins Bernhard in relatie tot Boeing’s betalingen zijn genoemd.
De KLM heeft destijds tot de aankoop van de Boeing 747 „Jumbo”
besloten, omdat dit toestel beter was dan de Lockheed Tristar, die in het
algemeen geen commercieel succes is geworden, en omdat de Douglas
DC 10 pas later kon worden afgeleverd. Het feit dat een luchtvaartmaat-
Er was bij de politie een onderzoek
gaande naar aanleiding van de grondtran-
sacties van een grote bouwonderneming.
Ofer was directeur van die onderneming,
Solel Boneh genaamd, voor hij minister
werd. De maatschappij Solel Boneh heeft
nauwe betrekkingen met de Arbeiders
partij.
Zambiaanse president Kaoenda en met
premier Smith. Zijn gesprek met Smith
verliep stormachtig. In een langdurig
gesprek in Salisbury wees Smith zonder
Gisteren bevestigde Israels ambassa
deur in Parijs, Mordechai Gazit, dat de
genoemde gesprekken inderdaad hebben
plaatsgevonden. Gazit zei echter de bij
eenkomsten te betreuren.
De PLO heeft tot nu toe met klem
ontkend dat zij contact heeft gehad met
Israëliërs.
Volgens de Israëlische minister van
Buitenlandse Zaken, Jigal Allon, wordt
door de gesprekken de indruk gewekt dat
de PLO zou kunnen fungeren als een
toekomstige gesprekspartner van Israel.
Daar is, zo zei de minister, echter geen
kans op.
Een groot struikelblok bij pogingen de
Geneefse conferentie te hervatten is de
weigering van Israel met de PLO als vol
waardige onderhandelingspartner om de
tafel te gaan zitten.
Een woordvoerder van de PLO zei giste
ren in Bachrain dat de organisatie moge
lijk akkoord zal gaan met een voorstel
deel te nemen aan de conferentie als
onderdeel van een gezamenlijke Arabi
sche delegatie.
Voorwaarde is dan wel dat de PLO een
rechtstreekse uitnodiging krijgt van de
twee voorzitters van de conferentie, de
Verenigde Staten en de Sovjet-Unie.
Israel zei vorige week bereid te zijn
opnieuw om de tafel te gaan zitten, echter
alleen met de originele deelnemers (Egyp
te, Jordanië en Syrië).
Volgens de PLO-woordvoerder zal een
definitief besluit over het standpunt van
de organisatie pas genomen worden wan
neer een uitnodiging ontvangen is.
Richard ontkende ten stelligste dat op
Smith druk zou worden uitgeoefend om
hem te dwingen de Britse plannen aan te
nemen. „Het is niet de tijd om ultimatums
te stellen”, aldus de conferentievoorzitter.
meer de Britse voorstellen voor de vesti
ging van een zwarte meerderheidsrege
ring, waarbij in de tussenfase Engeland
een belangrijke rol voor zich opeist, van
de hand.
De zelfmoord van Ofer staat namelijk
niet alleen. In de leiding van de Arbeiders
partij is de laatste maanden een groot
aantal financiële schandalen ontdekt,
waarvan de belangrijkste de zaak-Yadlin
is. Asher Yadlin, een vriend van Ofer, was
enige maanden geleden al benoemd tot
gouverneur van de Israëlische Staats
bank, toen ontdekt werd dat hij betrokken
was bij frauduleuze financiële manipula
ties, zaken waarvoor hij nu al drie maan
den in voorarrest zit. Algemeen werd al
verwacht dat vroeger of later zou blijken
dat ook Ofer bij de zaak betrokken zou
zijn.
De zelfmoord van Ofer heeft belangrij
ke doch nog niet te overziene gevolgen
voor de Israëlische verkiezingen die op
plaatste vrienden de hand boven het
hoofd houdt.
De zwarte nationalistenleider Robert
Moegabe verklaarde in een interview met
de regeringkrant Sunday News in Dar-es-
Salaam dat volgens hem de conferentie
van Genève geen onafhankelijkheid voor
Rhodesië zal brengen. De oplossing kan
alleen op het slagveld worden uitgevoch
ten, en niet in Genève, aldus Moegabe.
„Wij zijn van mening dat de blanken nog
niet hard genoeg geslagen zijn. De strijd
moet dus nog verhevigd worden, wil er
een oplossing komen”, zo zei Moegabe. Hij
deed tenslotte een beroep op bisschop
Abel Moezorewa om zijn ANC te ontbin
den, zodat de leden van deze organisatie
zich kunnen aansluiten bij de twee andere
guerrilla-organisaties ZANU (Zimbabwe
African National Union) of ZAPU (Zim
babwe African Peoples Union).
Inmiddels is in het eerste Rhodesische
legercommuniqué van dit jaar bekend
gemaakt dat in de eerste dagen van 1977
vier guerrillastrijders zijn doodgeschoten.
Seretse Khama, en daarna Tanzania en
Mozambique bezoeken.
In politieke kringen in Salisbury wordt
bisschop Moezorewa nog steeds als de
man beschouwd die bereid is om met het
regime-Smith te onderhandelen en even
tueel de post van minister-president in
een overgangsregering te accepteren.
in
lak
;en
len
lOg
is.
>rse
jest
ste-
luis
erd
lan
de
a 40
rak
Diplomaten in Zuid-Afrika menen dat
ook Vorster inmiddels een veel harder
standpunt tegenover de gesprekken in
Genève en de houding van de zwarte
nationalisten inneemt. Uit het bezoek
van Richard aan Vorster wordt in elk
geval duidelijk, dat Engeland ervan over
tuigd is dat een oplossing voor Rhodesië
alleen gevonden kan worden indien zowel
Vorster als de zogenaamde frontlijnsta
ten akkoord gaan.
no
ren
het
eld.
ma
tor
en
•g-
of
!a-
k>-
(e-
is
de
or-
dis
het
>nd
'er
en
jn.
LONDEN. Het instituut Gallup
meent te mogen stellen dat ruim de helft
van de Britten van oordeel is dat Jack
Jones, de leider van de machtige bond
van transportarbeiders, op het ogenblik
veel meer invloed in Engeland heeft dan
de Britse premier James Callaghan.
Het gaat over Mozarts opera Don Gio
vanni, die op 29 oktober 1787 in het (huidi
ge) Tyll-theater in Praag in première ging,
en waarover de Prager Oberpostamtszei-
tung van 3 november 1787 schreef: „Ken
ners en toonkunstenaars getuigen, dat
Praag iets dergelijks nog niet heeft mogen
beleven. De heer Mozart dirigeerde zelf,
en toen hij voor het orkest trad overspoel
de hem een driemaal herhaald hoerage
roep, hetgeen nogmaals geschiedde toen,
hij de orkestbak verliet”.
hef-
?lem-
'erle-
rimi-
indse
pers,
eime
ama-
i bin-
en de
dra-
t een
deze
>or te
van
zowel
>rden
ntact
anti-
koers
1 zich
us de
li
p
te
m
ri
le
>s-
a-
?n
Ik ga zijn „anti-musicologische” onder
zoek hier niet in eigen woorden navertel
len, de VN-artikelen zullen wel in boek
vorm verschijnen, ik vertel u dit alleen als
inleiding van een ander curieus feit waar
Martin van Amerongen me op wijst, en
dat hij niét in zijn artikelen kon verwer
ken omdat het vier jaar voor de vermeen
de moord op de maestro speelde. Het is
een musicologisch curiosum, dat mis
schien in twee of drie boeken over Mozart
even vermeld wordt, maar dat toch jaren
lang onder het stof van de archieven ver
borgen is gebleven.
Premier Rabin bevindt zich wel in een
zeer moeilijk parket met het oog op de
begrafenis. De joodse wet schrijft voor
dat iemand die zelfmoord pleegt niet offi
cieel op een begraafplaats begraven mag
worden.
Kennelijk waren de beschuldigingen
en het bewijsmateriaal tegen Ofer zo
bezwarend, dat hij geen andere uitweg
meer zag dan zich het leven te benemen,
waarbij hij mogelijk ook andere hoogge-
Blijkens een onderzoek van Gallup, dat
vlak voor Kerstmis werd ingesteld, vond
54 percent van de ondervraagden dat
Jack Jones de belangrijkste man van
Engeland is. Vijfentwintig percent vond
Callaghan de belangrijkste figuur en
maar vijf percent hield het op Margaret
Thatcher, de leidster van de oppositie.
elijk
leeft
ont
raad
ande
van
ictie-
ivan-
inen
Dit
dat
t is
g en
Van de ondervraagden was voorts 94
percent van mening dat de economische
toestand van Groot-Brittannië zorgwek
kend is. Vierenzeventig percent had geen
enkel vertrouwen in de politieke leiders
en partijen voor zover het erom gaat
Engeland weer op de been te helpen.
Gedurende het weekend heeft bij pre
mier Rabin thuis een bijeenkomst plaats
gevonden waar de ministers van justitie,
politie en de procureur-generaal aanwezig
waren, om zich te beraden of en wat voor
stappen tégen Ofer ondernomen zouden
moeten worden. Vanuit het parlement
was op een onderzoek aangedrongen,
vooral door de rechtse Likoed-oppositie.
Op het tijdstip van de explosie in de
mijn waren 225 arbeiders ondergronds.
De meesten konden gered worden, maar
degenen die dicht bij de ontploffing
waren, zijn omgekomen. Er wordt een
onderzoek ingesteld naar de oorzaak van
de ramp.
Het libretto (de woorden dus) van Don
Giovanni werd geschreven door de abt
Lorenzo da Ponte, die ook de teksten
schreef voor Le Nozze di Figaro en Cosi
fan tutte. Zijn Don Giovanni komt er in de
opera niet al te best af: hij moordt, ver
leidt en bedriegt, en wordt uiteindelijk
dan ook door de Stenen Gast ter helle
gevoerd. Blijkbaar viel deze visie op de
vrouwenverleider Don Juan niet bij ieder
een in goede aarde, want een halve eeuw
geleden vond de musicoloog Paul Nettl in
een Boheems archief twee vellen papier
met het ontwerp voor een sextet, dat voor
het tweede bedrijf van Don Giovanni
bedoeld was. De anonieme schrijver van
dit sextet doet een krachtdadige poging de
Don Juan-figuur te rechtvaardigen, en
laat Don Giovanni onder meer zeggen:
„Het is enkel en alleen de schuld van het
vrouwelijk geslacht, dat de ziel en het hart
betovert. O, verleidelijke sexe!”
In februari 1975 kwamen in Staric elf
mijnwerkers om bij een explosie. De
grootste mijnramp van de laatste twintig
jaar in Tsjecho-Slowakije dateert van
1961, toen 108 mijnwerkers de dood von
den in een mijnbrand.
Het moet voor prof. dr. Ivo Schöffer
bemoedigend zijn te zien hoe effectief
speurwerk en bronnenonderzoek kan
zijn, ook nog na 185 jaar (Mozart stierf in
1791), als je maar niet domweg afgaat op
wat de biografen hebben overgeschreven
van de voorgaande biografen en historici.
Martin van Amerongen heeft als geïnte
resseerde journalist enkele „vaststaande”
feiten, die steeds weer in de boeken over
Mozart herhaald werden, kunnen ontze
nuwen door zulke simpele journalistieke
handelingen als het raadplegen van het
weerbericht op de dag van Mozarts begra
fenis en het natrekken van de sterfdatum
van een ooggetuige.
Parijs informeel contact had gehad met
PLO-functionarissen met als resultaat
dat de organisatie op voorwaarden
bereid was Israel te erkennen.
De besprekingen met de Zuidafrikaan-
se eerste-minister, tijdens diens vakantie
in Port Elizabeth, werden door Richard
„nuttig, constructief en vruchtbaar”
genoemd. „Ik zal premier Vorster binnen
twee weken opnieuw in Zuid-Afrika ont
moeten”, verklaarde Richard na afloop
van zijn gesprek.
Ian Smith schijnt aan Richard duidelijk
gemaakt te hebben dat hij geen vertrou
wen in de Britse voorstellen heeft en dat
hij alleen bereid is om verder te onderhan
delen op basis van de door de Amerikaan
se minister van Buitenlandse Zaken Kis
singer gemaakte plannen. De zwarte nati
onalisten waren tot nog toe echter niet
bereid om Kissingers voorstellen als
onderhandelingsbasis te accepteren.
Richard zou vannacht in Pretoria blij
ven eh daarna zijn reis voortzetten.Hij zou
in de loop van vandaag een gesprek heb
ben met de president van Botswana, Sir
17 mei zullen worden gehouden. De vrees
bestond al in de Arbeiderspartij dat het
proces tegen Yadlin de partij veel stem
men zou kosten, en de vraag is nu of de
zelfmoord van Ofer een begin is van
verdere onthullingen.
Van verschillende zijden is zondag en
gisteren bevestigd dat er in de afgelopen
dagen wel contacten zijn geweest tussen
Israëliërs en functionarissen van de
PLO, zij het dat deze onofficieel waren.
De Israëlische generaal-majoor b.d.
Matitjahoe Peled, zei zondag dat hij in
Wz-
Wie was deze schrijver? Waarom
schreef hij dat sextet? Hij schreef het
misschien om Da Ponte te helpen, met wie
hij heel goed bevriend was. Da Ponte was
namelijk door componist Antonio Salieri
(die daarnaast directeur van de Italiaanse
opera in Wenen was, en zoals gezegd ten
onrechte bekendheid geniet als de moor
denaar van Mozart) bevolen naar Wenen
terug te keren om zijn libretto voor de
opera Tarare af te maken. Da Ponte kon
daarom wat hulp van een goede vriend
best gebruiken. Of schreef de anonymus
het sextet, omdat hij domweg ontevreden
was over de negatieve wijze waarop Da
Ponte de Don Juan-figuur geïnterpre
teerd had? Dat laatste is allerminst
onwaarschijnlijk, want nader onderzoek
leerde dat dit sextet van de hand van
Giovanni Giacomo Casanova was, vriend
van Da Ponte, schrijver van acht delen
memoires, en even befaamde schavuit en
rokkenjager als Don Juan.
De vraag was of de Arbeiderspartij de
zaak met het oog op de naderende verkie
zingen in de doofpot kon en wilde
stoppen.
Martin van Amerongen heeft in drie
afleveringen in Vrij Nederland enkele
bakersprookjes rond de „gifmoord” (door
Antonio Salieri) op Mozart, en rond diens
begrafenis ontmaskerd, en in een moeite
door ook aangetoond met hoeveel animo
fascistische groeperingen in West-
Duitsland en stalinisten (om ze zo dan
maar even grootmoedig te noemen) in de
Sovjet-Unie hand in hand de theorie van
Mozarts vergiftiging door vrijmetselende
joden verspreiden.
Als laatste zei de premier dat zijn rege
ring nog steeds op het standpunt staat dat
de Palestijnse bevrijdingsorganisatie
(PLO) een terroristische beweging is waar
zij niet mee wil onderhandelen.
De premier herhaalde daarnaast echter
zijn gevoelens over een toekol tige
Palestijnse staat.
Er was tegen Ofer, minister van de
Arbeiderspartij, verdenking gerezen dat
hij betrokken was geweest bij verduiste-
ringszaken, die te maken hadden met
grondaankopen in de buurt van Jeruza
lem. In een afscheidsbriefje verklaarde
Ofer dat hij onschuldig was, maar dat hij
niet langer tegen de kwellingen op kon die
hij de laatste weken heeft moeten door
staan, vanwege de beschuldigingen die
tegen hem werden ingebracht.
Vorster is de derde regeringsleider met
wie Richard tijdens zijn tournee door
zuidelijk Afrika gesproken heeft. Eerder
had de Brit een onderhoud gehad met de
Behalve de vraag of Ofer een officiële
staatsbegrafenis moet krijgen, zal Rabin
ook wel de nodige moeite hebben met zijn
grafrede: moet hij Ofer prijzen vanwege
de diensten die hij het land heeft bewezen
zijn schuld was immers nog niet aange
toond of was het onderzoek al in een zo
ver gevorderd stadium, dat desondanks
Rabin zich van Ofer zal dienen te distian-
tiëren, ook al weer in verband met de
naderende verkiezingen?
in de Chinese hoofdstad Peking wordt druk
gebouwd aan een mausoleum voor de vorig jaar overleden partijleider Mao Tse-toeng.
schappij tot de aankoop van een bepaald vliegtuig besluit uit eenvoudi
ge concurrentie-overwegingen tegenover bedrijven die al eerder tot die
aankoop hadden besloten, mag niet zonder meer worden uitgelegd als
het resultaat van omkoping of andersoortige betaling, zo werd mij
uitgelegd.
De Amerikaanse bladen die wèl anderen hebben aangeduid als
ontvangers van Boeing-gelden (onder meer de Londense ambassadeur
van de Verenigde Arabische Emiraten) hebben zelfs de naam Neder
land nooit genoemd. De KLM is per traditie een afnemer van Douglas-
vliegtuigen en niet van Boeings.
..Gesprek met
