NIEUWE KOMEDIE SPEELT
niet goed gedoseerd
Juffrouw
Films van Tati
Dienstreis voor burgers
bibliotheek
Keetje Tippel
mag niet
in Veenendaal
opnieuw in
de bioscoop
James Brown Revue
naar Belcampo
Saartje
exposeert haar schilderijen
t/m 22 januari, elke dag
(ook zaterdag) van 10 tot
16 uur in
Scepsis over overheidsideeën in
Poll brengt verplichte kost voor
Cü)aano(is
Première film
„DAT HAD JE GEDROOMD”
wie cultuur ter harte gaat
M
N
K
lil
BOUWMATRON
Riek Schagen
donderdag
interieurarcliitektuur b.v. /grote houtstraat hoek gasthuisvest
Oskar von Schab in
Van Goghmuseum
Ruige funk in Jaap Edenhal
Culturele trouw
Politieke stelregels
o
JANUARI
10 7 7
KUNST
OPRUIMING
SHOWROOM
MODELLEN
S LE CHTS 1 WEEK
k
een
r
AU R0I DU FROMAGE
HAARLEM
HAARLEM „Dat had je gedroomd” ziet eruit als een levend
beeldromannetje en is met veel kleur verpakt in een muzikale omlijs
ting” staat er te lezen in een bulletin dat de vormingstoneelgroep
Nieuwe Komedie uitgeeft ter gelegenheid van de nieuwe produktie
van die naam. Dat vind ik na het zien van de voorstelling die
woensdagavond in de Toneelschuur gegeven werd wel een juiste
beoordeling. Het Haagse gezelschap, dat politiek vormingstoneel op
artistiek verantwoorde wijze wil brengen, blijft in „Dat had je
gedroomd” nogal oppervlakkig bezig met allerhande overbekende
zaken waarvan het bijna totaal versleten cliché maar nauwelijks
afgestoft aan het publiek getoond wordt.
OH
I
21
(ADVERTENTIE
Vormingstoneel in
alle eenvoud
James Brown
(Foto Anton Corbijn)
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
JOHN OOMKES
9 1
9 9
(ADVERTENTIE)
1.
ft.
Maitre Iromage
HARM KOOPS
s maandags gesloten
ambachtelijke
rustieke meubelen
De filmliga Veenendaal telt rond twee
honderd leden en huurt al meer dan een
jaar lang het verenigingsgebouw van de
hervormde wijkgemeente Sola Fide om
filmvoorstellingen te geven. Elke twee
weken draait er een film. Bij de keuze van
de films hebben de leden inspraak.
Tati’s films hebben een tijd opgeslagen
gelegen, omdat er beslag op was gelegd
door schuldeisers. Er is nu een regeling
bereikt, waardoor het mogelijk is gewor
den dat de negatieven zijn vrijgegeven en
de rechten zijn aangekocht door de maat
schappij „Parafrance”. Zij zal de films
begin februari in roulatie brengen in
Parijs en in de provincie. Dit jaar zal ook
voor een nieuwe distributie in het buiten
land worden gezorgd.
Getoond worden tekeningen en schilde
rijen van landschappen in de Provence,
Normandie. Italië, Noord-Duitsland en
het Alpengebied. Behalve tekenaar en
schilder is Oskar von Schab eveneens
auteui regisseur decorschilder én docent
m toneelkunst
DE OPRICHTING van zoiets als een nieuwe Maat
schappij tot het Nut van het Algemeen, in de vorm van
een stichting of vereniging voor onderwijs, kunst en
wetenschap Dat is een van de middelen die K. L Poll
in zijn boek „Een dienstreis voor burgers” suggereert
om burgers en organisaties (dus ook bedrijven) te
stimuleren om op eigen verantwoordelijkheid meer te
doen voor de cultuur Een dergelijk instituut kan van
invloed zijn op het ontstaan of het behoud van waar
devol geachte soorten onderwijs, kunst en onderzoek
die nog niet of niet meer voldoende in de smaak vallen
van wisselende overheden.
schuur. Vanavond en morgenavond met
een prejekt over misdaad; zaterdag en
zondag gaat het over wonen.
KO VAN LEEUWEN
Poll betwist de onderwijzer en nog meer de decrete
rende overheid het recht een uitspraak te doen over de
vraag welk gedrag het beste is voor de samenleving
Een voorname opdracht voor onderwijs is, zo zegt
Poll om de leerlingen duidelijk te maken dat zij leven
temidden van vreemde culturen (mensen met andere
talen, andere godsdiensten, andere temperamenten,
andere milieus andere idealen, andere landschappen
en een ander verleden) en dat juist dat een kenmerk is
dat zij gemeen hebben met hun tijdgenoten Als het
lukt om dat besef op de leerlingen over te brengen,
hebben zij de beste maatschappelijke oriëntatie gekre
gen die zij zich kunnen wensen, aldus Poll Als de
school zich een grootdeel van de beschikbare tijd met
de sociale vorming van leerlingen zou-moeten bezig
houden, blijft er te weinig tijd over voor onderwijs, zo
luidt zijn conclusie.
Poll hecht duidelijk waarde aan culturele trouw ten
opzichte van onze voorgangers, maar vooral ook trouw
aan blijvende abstracties in de cultuur Aan de weten
schap bijvoorbeeld, de literatuur, de democratie, de
natuur, de vrijheid, het onderwijs Verandering ter
wille van de verandering iets waarvan hij Van
Kemenade beticht noemt hij zeer oppervlakkige
sentimentaliteit Poll beschouwt de'plannen van de
onderwijsminister dan ook als een totale breuk met
hel verleden
Ook op het gebied van het kunstbeleid plaatst Poll
Verder moet me van het hart, dat James
Brown de laatste was, waarvan ik ver
wacht had dat hij met zo’n middelmatig
voorprogramma en zo’n armetierig func
tionerende geluidsinstallatie op de prop
pen zou komen.
stig
jren-
oas.
frankestraat 17-19 haarlem
(023)320921
AMSTERDAM (ANP). Op donderdag
10 februari zal de nieuwe Nederlands-
Franse speelfilm „Bloedverwanten” in
het Amsterdamse Kriterion Theater in
première gaan.
Gedempte Oude Grachi >02
Tei 32073V
Ook gevestigo te Bussum
Hilversum en Amsterdam
PURÜL ZALf PUROl POEDtK PUROl LlPPf NPOMMAOt
Nijverheidsweg 27, Haarlem
de nodige kritische opmerkingen. Op de begrotingen
van rijk, provincies en gemeenten is het bedrag voor
kunst langzamerhand gestegen tot dicht in de buurt
van een miljard gulden, monumenten en musea inbe
grepen. De vraag die bij de snel toenemende kunstsub
sidies opkomt is: Leiden zij tot meer en betere kunst-
prestaties, stellen zij meer mensen in staat met kunst
in aanraking te komen, vergroten zij de belangstelling
en het begrip voor kunst, geven zij kunstenaars een
steviger economische bestaansbasis? Dat laatste doen
zij zeker, maar datzelfde kan men moeilijk zeggen van
het aanbod en de belangstelling (lagere bezoekersaan
tallen en teleurstelling over het gebodene).
In de Memorie van Toelichting op de CRM-begroting
van 1975 was, zo schrijft Poll, het onderscheid tussen
en kunst en maatschappelijk werk geheel verdwenen.
De minister en staatssecretaris schreven dat zij willen
„streven naar een verbetering van het menselijk leef
klimaat voor iedereen". Dat is hun politieke doel en
„daarop willen wij de middelen richten die ons ter
beschikking staan”. En vooral gericht op groepen die
een sociaal-culturele achterstand hebben, met maatre
gelen om bewustwording in democratische zin te
bewerkstelligen. Poll beticht minister Van Doorn en de
zijnen van minachting tegenover alle stemgerechtigde
burgers die er een ander bewustzijn op nahouden dan
zijzelf, en van pedanterie, omdat zij hun eigen bewust
wording, met behulp van het staats- en subsidie-
apparaat, aan anderen ais maatstaf willen opleggen
Kortom- CRM wil van de kunstenaar een maatschap
pelijk werker maken; en bij het vormingstoneel is goed
te zien waar dat in de praktijk op uitdraait.
Poll meent dat er al veel gewonnen zou zijn als kunst
in de departementale organisatie losgekoppeld zou
worden van maatschappelijk werk en samen met
wetenschap ondergebracht wordt in één afzonderlijk
ministerie. Wat wetenschap en kunst gemeen hebben
is dat zij tot het algemeen belang behoren, dat zij in
onze maatschappij voor een groot deel op betaling
door de overheid zijn aangewezen, dat zij alleen tot
hun recht komen bij een grote mate van persoonlijke
vrijheid, dat hun resultaten beoordeeld moeten wor
den op kwaliteit en hun beoefenaars op geschiktheid
en dat zij in zoverre een elitaire aristocratische enclave
vormen binnen een democratisch bestuurde samenle
ving
Wetenschap en kunst, aldus Poll, vragen de ambte
naar en de politicus, en daarmee de burgers, om
terughoudendheid en om het privilege van een onge
woon grote vrije ruimte. Zij zullen echter verkomme
ren wanneer zij door de overheid behandeld worden
als regeringsinstrument
Kortom: met mis te verstane scepsis ten aanzien van
de huidige overheidsdenkbeelden betreffende „cul
tuur en welzijn” De met van ironie gespeende opstel
len van K L Poll (uitgegeven door Meulenhoff), zijn
verplichte lectuur voor een ieder die ook maar enige
belangstelling heeft voor cultuur in de breedste zin van
het woord
„Get up, get on up; get up, get on up. Get
on the scene, like a sexmachine!” Vijf, zes,
tien keer wordt de magische kreet her
haald, terwijl de ritmesectie van de J.B.’s
Brown’s orkest het bijbehorende
riedeltje telkens met een mechanische
-zekerheid voortbrengt. De ruige funk
heeft een hypnotische uitwerking, hon
derden staan boven op hun stoelzittingen
te dansen. De meesterhand van Brown
heeft alles op het podium gerangschikt ter
meerdere glorie van de ster. Zijn koper-
sectie staat keurig op een rijtje, de blazers
maken continu dezelfde pasjes, de ritme
sectie wordt maar weinig speelruimte
gegund en aan de rechterkant van het
podium beelden de „JB-dancers” uit wat
na minutenlange herhalingen eventueel
nog niet duidelijk is De erotiek druipt er
vanaf.
James Brown is uniek. Dat zal ook het
enige zijn waarover voor- en tegenstan
ders van de multi-miljonair niet hoeven te
bakkeleien. De een zal hem als commerci
eel. eentonig en gehaaid bestempelen, de
ander ziet hem als het voorbeeld voor de
miljoenen in Amerika’s ghetto’s, waar
Brown op handen wordt gedragen. Tij
dens zijn carrière heeft Brown zijn
muziek in ieder geval telkens aangepast
aan de smaak van het publiek. Achtereen
volgens waren gospel-, blues-, soul-, jazz-,
R B en funkinvloeden waarneembaar.
Brown heeft zijn miljoenen ook te danken
aan zijn zakelijk inzicht. Hij is eigenaar
van radiostations, uitgeverijen, opname
studio’s en een platenmaatschappij. Op
het eind van de jaren zestig bleek het
commercieel verantwoord om je politiek
geëngageerd op te stellen. Brown wierp
zich op als de kampioen van de zwarte
minderheid in de VS (Say it loud, I’m
black and I’m proud), maar incasseerde
presidentiële lof toen hij ernstige rassen
rellen wist te voorkomen door in een TV
marathonshow op te treden.
De filmliga zal nu proberen voor het
vertonen van deze film een andere accom
modatie in het bioscooploze Veenendaal
te vinden. Het dorp met bijna 40.000 inwo
ners kwam al eerder op filmgebied in
opspraak toen het gemeentebestuur de
vertoning van „Turks Fruit” verbood.
één gulden: een programma kost normaal
meer) waarin vermeld staat hoe dit brokje
vormingstoneel tot stand kwam. De groep
heeft bij veel instanties informatie inge
wonnen en bij een aantal repetities waren
leerlingen van een huishoudschool, een
LTS en een Mavo/Havo-
scholengemeenschap aanwezig, die daar
hun mening over het stuk kenbaar moch
ten maken. Het is de bedoeling dat De
Nieuwe Komedie met deze produktie
scholen en jongerencentra gaat bespelen.
Na de voorstelling, die ruim een uur
duurt, kan er dan met de acteurs in de
hoedanigheid van hun rol worden
nagepraat. De groep komt deze week met
nog twee nieuwe produkties in de Toneel-
Een even vroom als mooi verpleegster
tje (Sophie Deschamps) poogt met behulp
van haar biechtvader (Eddie Constantine)
aan deze borrelavondjes een einde te
maken.
In de film, geregisseerd door Wim Lind
ner, geproduceerd door Jaap van Rij
Filmproductie BV en uitgebracht door
Gofilex. spelen behalve de buitenlandse
acteurs nog mee Elly van Stekelenburg,
Wim Kouwenhoven, Simone Ettekoven,
Will van Seist, Ronny Bierman, Eric Bee-
kes en Huib Rooymans De opnamen zijn
op lokaties in het Franse stadje Senlis
gemaakt.
„Jour de fête” dateert van 1949 en werd
bekroond met de Grand Prix du Cinema
Francais en op het festival van Venetië.
„Les vacances de M. Hulot” is van 1953,
„Mon Oncle” uit 1958 en „Playtime” uit
1965.
Als gespecialiseerde wijn- en
kaaskenners vind’ u ir> onze
zaken een unieke sortering
buitenlandse kazen die 2» per
week vers - uil Frankrijk
wordt aangevoerd
(ADVERTENTIE
Indien u uw lievelingskazen
bi; ons koop' oenr u ervan
verzekerd VERSE KAZEN te
kiezen <naak een keuze
uit no soorten en wat neei be
langrijk is Warmolts zorgt voor
rijpe kazen niet overrijp o' droog
en dagelijks vers stokbrood-
De film is gebaseerd op het verhaal
„Bloed zonder bodem” van de Nederland
se schrijver Belcampo, waarin het accent
valt op de laatste groep vampiers in deze
wereld. In de film drinken ze op hun
wekelijkse bijeenkomsten gezellig een
flesje bloed in het plaatselijke ziekenhuis.
Dit kan, omdat de voorzitter van de club
(Maxim Hamel) directeur is van de bloed
bank
DE NIEUWE KOMEDIE mikt rAet deze
voorstelling op een publiek van jongeren
van 12 tot 15 jaar. Scholieren dus, die in de
branding van de puberteit stoeien. Het
verhaal is eenvoudig gehouden en werd
geïnspireerd door amusementslectuur
voor die leeftijdsgroep, zoals Tina, een
tijdschrift voor meisjes, en Popfoto en op
allerlei reclame-invloeden. Kees Simhof-
fer en Peter de Baan, die ook regisseerde,
hebben op basis van improvisatie van de
vier acteurs die meespelen, een simpel
verhaaltje samengesteld. Een jongen
(Bob) en een meisje (Marleen), twee scho
lieren, worden op elkaar verliefd. Bob
leert moeilijk, maar zo’n ramp is dat niet
omdat hij toch bij z’n vader in de zaak kan
komen. Marleen komt wel door haar
Mavo-examen, maar kan dan geen werk
vinden (jeugdwerkloosheid). Bob en Mar
leen trouwen jong. Krijgen kinderen maar
de inzinking loert al om de hoek. Marleen
vertikt het verder de representatieve
vrouw van de aankomend-geslaagde
zakenman te spelen en er volgt echtschei
ding. Het vrouwtje houdt de kinderen en
redt zich verder dapper alleen in een
flatje. Of zoals haar moeder ferm uit-
drukt: „Marleen slaat zich er wel door
heen.”
DAT VERHAAL wordt in alle eenvoud
door de spelers van De Nieuwe Komedie
neergezet. Zonder veel omhaal van woor
den, heel direct. Maar dat gebeurt wel wat
oppervlakkig. Nergens wordt er door die
algemeen aanvaarde normen heen
geprikt. Het blijft bij constateren en
schuchter suggereren en dat betekent dat
Peter de Baan en zijn spelers nogal wat
kansen hebben laten liggen. Nu ziet zo’n
voorstelling eruit als een droge nota van
maatschappelijk welzijn die alleen maar
zichbaar gemaakt is en niet meer dan dat.
Op de werkelijke problematiek wordt tij
dens het spel niet of nauwelijks ingegaan.
Wel zijn er herkenbare onderdelen in de
produktie verwerkt. Bobs vader is bij
voorbeeld een welgesteld handelaar in
elektrische apparaten die de voetbalclub
HZ financieel onderhout en ook spelers
koopt en verkoopt. Clubkleuren: rood/ wit
DE SPELERS die „Dat had je
gedroomd” met veel animo uitbeelden
zijn Ineke Holzhaus, Bert Edelenbos,
Cecile van der Poel en Edgar Danz. Dat
gebeurt over het algemeen redelijk voor
zover het verhaaltje dat zelf toelaat. Er is
gekozen voor een opzettelijk geforceerde
manier van spelen, die duidelijk moet
maken dat het met de uitgebeelde situa
ties niet zo erg klopt. Hoewel ik de voor
stelling wat naïef vind overkomen, zijn er
bij vlagen toch goede momenten. De spe
lers werken niet binnen een echt decor,
maar geven de bedoelde situering zelf aan
met kleurige stripachtige vlak geschilder
de ornamenten, die eenvoudig en snel te
wisselen zijn. De taal die gesproken wordt
is kinderlijk gehouden en doet ook weer
aan de stripverhaalvorm denken als ik
kreten als „waus” en „doebidoe” hoor.
Taal die in de ballonnetjes van het strip
boek gedrukt staat.
DE PRODUKTIE gaat vergezeld van
een informatieve begeleidingsmap (voor
(Van onze correspondent)
VEENENDAAL De filmliga Veenen
daal mag de speelfilm „Keetje Tippel”
niet vertonen in het verenigingsgebouw
van de hervormde wijkgemeente „Sola
Fide”. Volgens de kerkvoogdij is hier
sprake van een seksfilm. „Zo’n film hoort
niet in een kerkelijk gebouw thuis”, aldus
de president-kerkvoogd W van Bruggen.
ft»
erg bekend als
AMSTERDAM De „Godfather of
Soul”, de inmiddels al weer bijna
negenenveertig jarige James Brown,
trachtte gisteravond in de Jaap Edenhal
verwoed de talloze verkleumde botten te
verwarmen. Zijn show, de James Brown
Revue, staat al tientallen jaren als een
huis, maar miste nu duidelijk het raffine
ment van een afwisselende opbouw.
I
Een voorstel dat typerend is voor het karakter van
dit boek een bundel essays die vorig jaar zijn
gepubliceerd in NRC-Handelsblad waarin de schrij
ver duidelijk wil maken wat voor gevaren er dreigen
nu het culturele leven meer dan ooit van de staat
afhankelijk is Hierbij doet Poll niet alleen een scherpe
aanval op het kunstbeleid van minister Van Doorn en
de onderwijsideeën, zoals die zijn vastgelegd in de
Contourennota van minister Van Kemenade, maar
ook op het profijtbeginsel van de regering-Biesheuvel.
Persoonlijke betrokkenheid en vrijheid van hande
len, dat is de stelregel die Poll voortdurend propageert.
Waarbij de schrijver overigens onderkent dat over
heidssteun om economische redenen onmisbaar is,
bovendien behoren onderwijs, kunst en wetenschap
tot de terreinen van algemeen belang, waarvoor de
overheid een grote verantwoordelijkheid heeft De
groeiende afhankelijkheid van de staat gaat evenwel
gepaard met een toenemende druk op onderwijs,
wetenschap en kunst.
Poll beschuldigt de overheid van vergaande bedil
zucht en meent dat de overheid bereid zal moeten zijn
weer meer ruimte te laten voor persoonlijke vrijheid
en de individuele burgers en organisaties zouden
bereid moeten zijn die ruimte met hun eigen ideeën te
vullen
In „Een dienstreis voor burgers" worden tal van
zaken overhoop gehaald De schrijver geeft eerst een
omstandige uitleg van een belangrijk democratisch
beginsel burgers zijn eikaars gelijken, maar daar
naast zijn ei kwalitatieve verschillen Vervolgens gaat
hij in op het profijtbeginsel van het kabinet-
Biesheuve] 'wie profiteert van een bepaalde voorzie
ning moet daarvoor betalen”), inclusief de gedachte
dat traditionele cultuur vrijwel uitsluitend wordt
geconsumeerd door mensen met hogere inkomens en
opleidingsniveau („kunst als extra taartje voor de toch
al zo verdachte en verwende elite’ aldus sommigen).
Twee politieke stelregels haalt Pol) duidelijk naar
voren De eerste is dat een parlementaire democratie
steal wi val> mei de bereidheid van de staatsburgers
om elkaar te waarderen als gelijken zonder aanzien
des persuons De.tweede regel is dat de functionaris
sen die de staatsorganisatie draaiende houden (parle
ment kabinet departementen, lagere overheden) in
dienst staan van de burgerij, en niet omgekeerd
Zijn huidige show kent geen momenten
waarin duidelijk wordt gemaakt dat
Brown zich het lot van zijn gekleurde
medemensen nog aantrekt. Veel oud up
tempo materiaal, gospel-achtig hoog zin
gen en een flitsend podiumgebeuren
wordt nu voldoende geacht om het
publiek in extase te brengen. Dat het
uiteindelijk niet lukt ligt niet aan de podi
umpersoonlijkheid van Brown. Zijn act is
nog steeds fabelachtig. De behendigheid
om met zijn microfoonstandaard te spelen
en aalvlugge danspasjes te maken bezit
hij nog steeds; welke andere zanger doet
hem dat op middelbare leeftijd nog na?
Het valt zijn fans daarbij tegen dat hij een
groot aantal van zijn meest bekende songs
overslaat. Hij brengt wel „It’s a Man’s
Man’s Man’s World”, het prachtige uit
1958 stammende „Try Me, Soul Power” en
een lange versie van „Give it up and turnit
a loose”, maar bouwt te weinig „impact”
op doordat hij te weinig terugschakelt
naar mooie ballads zoals hij ze wel ooit op
zijn repertoire had staan. Juist doseren
blijft een probleem.
AMSTERDAM (ANP) In het Rijks-
museum Vincent van Gogh in Amsterdam
wordt van 15 januari tot en met 15 februa
ri een overzichtstentoonstelling gehouden
van Oskar von Schab, geestverwant van
Vincent van Gogh.
Ineke Holzhaus en Bert Edetenbos als Marleen en Bob in „Dat had je gedroomd".
(Foto: Pan Sok).
Op basis van deze uitgangspunten wordt in de
bundel scherpe kritiek geleverd op de onderwijsplan
nen van minister Van Kemenade. Deze bewindsman
wil de sociale ongelijkheid tussen de mensen kleiner
maken Hij streeft naai een gelijkheid die niet beperkt
is tot onze rol als staatsburgers, maar uitgebreid tot al
onze andere sociale rollen in beroep en privéleven. Poll
vraagt zich echter af of het voorgestelde eenheidson-
derwijs één basisschool, één middenschool, één
bovenschool, één hogeschool ot universiteit, en daarna
allemaal „levenslang leren” of dat onderwijs die
verschillen zal verminderen.
Ook ziet de schrijver de noodzaak van de door Van
Kemenade gewenste heel anders gevormde burgers
niet in Niet alleen moeten de leerkrachten volgens de
Contourennota zorgen voor „een volwaardige per
soonlijke ontplooiing" van hun pupillen, maar ook
voor „de ontwikkeling van wat men maatschappelijke
weerbaarheid of sociale bewustwording zou kunnen
noemen" en voor „een sterke band met de maatschap
pelijke werkelijkheid” Onderwijzers, leraren en ande
re docenten met de taak om behalve als leermeesters
ook nog op te treden als opvoeders, dominees, psychia
ters en sociale bewustmakers
PARIJS Een aantal films van de
Franse regisseur-acteur Jacques Tati zal
in Frankrijk worden heruitgegeven en
hervertoond. Het gaat om „Jour de fête”,
„Les vacances de M. Hulot”, „Mon Oncle”
en „Playtime”.
