Intern beleid verkeert nog in impasse
EEG-LANDEN LEGGEN VISSERIJ
OOSTBLOKLANDEN AAN BANDEN
Jimmy Carter verhuist
Ivor Richard
praat weer
met Vorster
achtergrond
Ji
I —J I
Joegoslavische premier
om het leven gekomen
w
W
Guatemala „doelwit” Amnesty International
Sovjet-Unie laat
dissident vrij
Snedig
f
Adreswijziging
3
I 9
WOENSDAG
JANUARI
19 7 7
BINNEN- EN BUITENLAND
2
H
)ion
Jit'S
jven
sen
an
ars
ina
tuig
eren-
appij
«tuig
ve lot
KLM,
rende
begin
raven
in en
r. Het
M en
'haise
■talin-
d
•d
oord
(Van onze redacteur in België, Jan Gerritsen)
BRUSSEL. De negen EEG-landen gaan de Sovjet-Unie, de DDR
en Polen „voorschrijven” hoeveel vissersschepen uit deze drie landen
voorlopig in de 200-mijlszones van de Negen op de Noordzee en de
Atlantische Oceaan mogen vissen. De ministers van Buitenlandse
Zaken kwamen dit gisteren overeen. Met de regeling van het interne
Europese visserijbeleid kwamen de Negen geen stap verder.
Ónmogelijk
4-1
(/Guatemala
India vermoedelijk in
trijfël
door Nico Scheepmaker
6
I
I
politieke
L
DJEMAL BIJEDIC
Staten, heeft het op het ogenblik bijzonder druk met de verhuizing van Plains naar
I
(Door Bert Brevoord)
'I79(
iüATEMALA
MOSKOU (Reuter) Kronid Lioe-
barski, een wetenschapsbeoefenaar in
Moskou die in 1972 heeft terechtge
staan wegens agitatie tegen de staat, is
gisteren uit de gevangenis ontslagen,
na een straf van vijf jaar te hebben
uitgezeten. Dit hebben dissidenten
kringen in de Russische hoofdstad gis
teren meegedeeld.
Hij verkeert daarmee in dezelfde positie
als Solzjenitsin, zoals hij van de Zwit
serse president hoorde, toen deze hem
ontving. Ook Solzjenitsin werd de USSR
uitgezet, maar eveneens met een vijf jaar
geldend paspoort (behalve visa hebben
ook paspoorten in de Sovjet-Unie een
variabele lengte). Bij wijze van grapje
veronderstelde Boekovski, dat hij een
paspoort voor de duur van vijf jaar had
gekregen omdat hij ook nog vijf jaar
verbanning te goed had.
Boekovski heeft, net als Solzjenitsin,
zijn Russische paspoort aan de Zwitserse
regering in bewaring gegeven (het blijft
altijd opvraagbaar) en daarvoor een Zwit
sers paspoort in de plaats gekregen, zodat
er geen reisproblemen zijn. Technisch
gesproken verkeert Boekovski nu in
dezelfde positie als een Russische onder
daan die-werkzaam is op een ambassade
in het buitenland: hij kan de Russische
autoriteiten nog altijd als landgenoot aan
spreken. Wat dit voor praktische voorde
len heeft weet hij nog niet, maar als eerste
test wou hij de directie van de Vladimir-
gevangenis een adreswijziging sturen,
met het verzoek zijn nog lopende abonne
menten op kranten en tijdschriften voort
aan door te sturen naar zijn nieuwe adres
in Zwitserland
Een ander voorbeeld van de stuurloos
heid van de Russische autoriteiten is, dat
de plaatsvervanger van KGB-chef Andro
pov, die Boekovski iri het militaire vlieg
tuig naar Zwitserland begeleidde, hem
weliswaar bij het passeren van de Russi
sche grens plechtig mededeelde dat hij
uitgewezen was met behoud van zijn pas
poort, maar toen geen antwoord kon
geven op de vraag hoe het dan zat met het
restant van zijn straftijd. Was die verval
len verklaard of alleen maar opgeschort?
In theorie zou hij als Russisch burger met
paspoort, morgen naar de USSR kunnen
terugreizen, maar hoe wordt hij dan ont
vangen? Als vrij man, als „ontsnapte” die
daarvoor opnieuw terecht moet staan, of
gewoon als iemand die de rest van zijn
straftijd komt uitzitten? Zijn begeleider
had er geen idee van. Hij had zich trou
wens ook al naar de cabine van het vlieg
tuig moeten reppen om contact op te
nemen met Moskou over Boekovski’s
vraag, of diens handboeien nu af moch
ten, nu de Russische grens gepasseerd
was? De KGB-er kwam terug met de
verheugende mededeling dat dit mocht,
mits Boekovski beloofde zich de rest van
de vliegreis behoorlijk te gedragen
Wie echter het betreffende nummer van
de NRC opzocht, trof het stuk van Maar
ten ’t Hart er niet in aan en de redactie van
de NRC schijnt dan ook menig telefoontje
te hebben ontvangen met de vraag waar
om ’t Harts artikel niet in de editie van de
klager was opgenomen. Het antwoord
daarop is heel simpel. Henk Spaan en Jan
Eter hebben in onderling overleg een arti
kel van Maarten ’t Hart uit het niets
gecreëerd, samen enkele „citaten” opge
steld. en daarna ledei op hun eigen wijze
een „aanval” op ’t Hart en zijn artikel
gelanceerd Het enige snedige antwoord
dat Maarten ’t Hart nu nog rest is, om dat
nooit geschreven artikel aan de hand van
de dooi Etei en Spaan aangedragen „cita
ten alsnog te schrijven
lik zo
deisië
ges in
aal te
land
;olen -
n ten
satie
■n en
"kers
‘ft de
enst.
bijna
ed in
bur-
j lid
zijn
aan
leer
Ook toen kwamen er geen reacties,
maar met name Russische trawlers blij
ven actief in de Europese viswateren. De
Britse minister van Buitenlandse Zaken
Crosland: „Er zijn er meer dan vijftig
gesignaleerd. Voor één vissoort hebben de
Russen hun quotum voor drie maanden al
binnen en het ziet ernaar uit dat zij alle
quotums zullen overschrijden”.
Andere gebeurtenissen- in Guatema
la die de speciale aandacht van Amnes
ty International hebben:
het plaatsvinden van martelin
gen, meestal genoemd in samenhang
met onwettige executies;
het opleggen en uitvoeren van de
doodstraf volgens de wet. Dit komt
overigens verhoudingsgewijs weinig
voor.
men een verder uitstel van de verkie
zingen tot 1978 verwacht.
Mevrouw Gandhi zei niet dat de
noodtoestand zal worden opgeheven.
Volgens haar zijn vele politieke leiders
uit hechtenis ontslagen en brengen de
kranten verslag uit over normale poli
tieke activiteit.
De Engelse onderhandelaar kwam gis-
tern in Zuid-Afrika aan voor het uitbren
gen van „een volledig geformuleerd ver
slag van de Engelse voorstellen voor een
vreedzame oplossing van het Rhodesische
probleem”.
op ruim 20.000. Het is een ruwe bereke
ning, gebaseerd op de informatie die
de organisatie ter beschikking staat.
In kringen van de oppositie, waarin
men verrast was over het besluit van
de premier, verklaarde men aan de
verkiezingen te willen meedoen, als de
redelijke overtuiging bestaat dat zij
vrij en eerlijk zullen zijn.
Een woordvoerder van de voor
naamste niet-communistische opposi-
Deze ontdekten enige tijd later de wrak
stukken van het vliegtuigje. Vanwege de
zware sneeuwval konden de helikopters
echter niet onmiddellijk landen.
De Negen besloten! eind april-begin mei
voor te stellen als tijdstip voor de minis
tersconferentie waarmee de overigens
vastgelopen Noord-Zuid-dialoog tussen
arme landen, olielanden en industrielan
den in Parijs, zal worden afgesloten.
Kort voor het ongeluk had de controle
toren van Sarajevo de piloot van het toe
stel opdracht gegeven door te vliegen naar
Mostar, omdat bij Sarajevo de weersom
standigheden te slecht waren om te lan
den. Bijedic zal vrijdag met staatseer
begraven worden.
Bijedic had op Batajnica president Tito
uitgeleide gedaan bij diens vertrek naar
de Libische hoofdstad Tripoli.
De Joegoslavische nationale vergade
ring kwam gisteren in spoedzitting bij
ging dat Suriname na de onafhankelijk
heid er niet op achteruit zou gaan.
BELGRADO (UPI). De Joegoslavi
sche premier Djemal Bijedic is gisteren
met zeven anderen omgekomen, toen het
straalvliegtuigje, waarin zij zaten neer
stortte in een zware sneeuwstorm.
Het ongeluk deed zich voor in bergach
tig gebied in de buurt van Kresevo, in
Midden-J oego-Slavië.
Behalve de premier zijn omgekomen
diens vrouw, de drie bemanningsleden
van het toestel en drie leden van Bijedics
staf.
Het vliegtuig was van Belgrade’s mili
taire luchthaven Batajnica op weg naar
Sarajevo, 40 kilometer ten oosten van
Kresevo.
tiepartijen verklaarde dat deze groe
peringen met een gezamenlijk beleid
en program de verkiezingen zullen
ingaan, ongeacht of een voorgenomen
samengaan in een verenigde partij
dan al zal zijn voltooid.
een om de dood van de premier te bespre
ken. Een opvolger van Bijedic zal worden
gekozen door het collectieve presidium
dat zijn besluit als voorstel doorgeeft aan
de nationale vergadering.
Deze kiest dan vervolgens de premier.
Het premierschap is in Joego-Slavië overi
gens een meer ceremoniële functie.
Onmiddellijk nadat de dood van de pre
mier officieel bevestigd was begon de
Joegoslavische staatsradio treurmuziek
uit te zenden.
BRITS.
HONDURAS;
tor
nen
uur
gen
eer-
■ieel
nde
De Negen zijn verdeeld over de vraag
hoe zij Portugal tegemoet zullen treden
als de regering in Lissabon een aanvraag
het naar de wet gevangen zetten
van mensen om politieke redenen bij
justitiële volmacht voor een korte peri
ode. Formele gevangenschap komt
vrijwel niet meer voor sinds onwettige
aanhoudingen (ontvoeringen) en exe
cuties op grote schaal worden toege
past;
Flores
o
over-
van
orige
ming
lomo
Zoet,
com-
Amir
enten
t. Hij
ir hij
Als
vordt
laard
tdag-
eige-
r nu
usti-
vier
als
snst-
lani-
Ruim een maand geleden publiceer
de Amnesty International, de organi
satie die het naleven van de rechten
van de mens nastreeft, een zogeheten
landenschrift over de Middenameri-
kaanse staat Guatemala. Vier gege
vens vormen de basis van de bezorgd
heid bij Amnesty, dat met het ver
schijnen van het landenschrift het
startsein gaf van een internationale
campagne tegen de schending van de
mensenrechten in Guatemala.
ieet:
ang,
Dit
igne
>ers.
teel:
met
en
and-
i u”.
OS
>te-
de
ger
ran
ich
nis
ter.
ide
?en
len
ht
n-
el
m
k-
)e
Le
an
en
?r-
ul-
»r-
en
oij
m-
en
lat
er-
De Negen willen begin februari hun
positie definitief vaststellen. De Portugese
premier Mario Soares begint half februari
een reeks van bezoeken aan de hoofdste
den van de EEG-landen om de regeringen
te polsen over een mogelijk Portugees
lidmaatschap.
Het programma „Beeldspraak” was
zondag gewijd aan Maarten ’t Hart, die de
laatste tijd wat in de kijkend loopt door
een niet aflatende stroom van artikelen.
Geen wonder dus dat zijn colleg’a Jan
Eter (in Vrij Nederland) en Henk Spaan
(in Het Parool) onlangs in dezelfde week
een kritische kolom wijdden aan de repor
tage die ’t Hart in de NRC gemaakt had
van de Miss World-verkiezing in Londen.
Beide stukken, hoe kritisch ook, maakten
de lezer toch nieuwsgierig naar het stuk
van Maarten ’t Hart zelf, mede ook dank
zij de citaten (waarvan sommige dezelfde)
die Jan Eter en Henk Spaan in hun
columns opnamen.
Werto.’
Barrios
iZojapa
HONDURAS'
Oco$\f
Champericf
Minister Van der Stoel herhaalde zijn
suggestie, Portugal een „voorlopige aan
sluiting” bij de Gemeenschap te bieden,
meer dus dan een associatieakkoord,
zoals de Negen met Griekenland en Tur
kije hebben. De Belgische minister Van
Elslande bepleitte verdere voortgang met
de interne ontwikkeling van de Gemeen
schap.
De meeste onwettige executies vin
den plaats nadat de slachtoffers zon
der aanhoudingsbevel gevangen zijn
gezet, anders gezegd zijn ontvoerd
Het aantal slachtoffers van moorden
en verdwijningen sinds 1966 wordt
door Amnesty International geschat
an in
<bond
in de
nmid-
had
is was
isman
Suriname kan rekenen op een bedrag
van ruim 80 miljoen gulden als ontwikke
lingshulp van de EEG gedurende de eerst
komende drie jaren. De hulp wordt uitge
keerd in het kader van de overeenkomst
van Lomé, het akkoord tussen de
Gemeenschap en ruim vijftig ontwikke
lingslanden. De Europese Commissie, het
„dagelijks bestuur” van de EEG, had
Suriname acht miljoen minder willen toe
kennen. Maar dit werd gewijzigd nadat
Den Haag had herinnerd aan de toezeg-
Afgelopen najaar werden de Sovjet-
Unie, Polen en de DDR uitgenodigd voor
besprekingen met de Europese Commis
sie over de visserij in de Europese zeeën.
Toen reacties uitbleven, werden in
december eenzijdig de hoeveelheden
(quotums) vis vastgesteld die de vissers
uit de drie betrokken landen gedurende
de eerste drie maanden van dit jaar in de
EEG-wateren mochten vangen.
---■ Pon AmenKaanse treg
0 sm 200
Door het aantal schepen te beperken,
wordt de controle (nationaal, maar
namens de Gemeenschap) veel gemakke
lijker. Alleen de Britten voeren thans een
dergelijke controle uit, uiteraard op hun
deel van de 200-mijlszone. Minister Cros-
(Van onze redacteur in Zuid-Afrika)
JOHANNESBURG. De Britse voor
zitter van de Geneefse conferentie over
Rhodesië, Ivor Richard, praat vandaag
opnieuw met de Zuidafrikaanse
minister-president Vorster over de situa
tie in Rhodesië. Een eerste onderhoud
vond begin dit jaar plaats.
De wezenlijke hulpeloosheid van de
Russische autoriteiten met betrekking tot
de dissidenten blijkt het duidelijkst uit
hun chaotische aanpak van dit probleem.
Prof. Zjores Medvedjev kreeg normaal
een visum voor het geven van gastcolleges
in Engeland, maar eenmaal in Engeland
gearriveerd moest hij op de Russische
ambassade zijn paspoort inleveren en
werd hij van zijn Russische staats
burgerschap vervallen verklaard. Boe
kovski daarentegen, die notabene nog
gevangen zat en ook nog vijf jaar verban
ning te goed had, werd uitgewezen met
behoud van zijn paspoort, dat voor vijf
jaar geldig is. In tegenstelling tot Medved
jev is hij dus nog altijd Sovjet-burger.
In haar rede zei mevrouw Gandhi
dat elke verkiezing een zaak van ver
trouwen is. „Het is een gelegenheid om
het openbare leven te zuiveren van
verwarring”.
Een hoge functionaris van de pro-
Russische communistische partij ver
klaarde ingenomen te zijn met de
beslissing van de regering. Hij zei dat
zijn enige verzoek aan de premier was
er voor te zorgen dat het bij de verkie
zingen eerlijk toegaat.
Als belangrijkste misstand noemt AI
het bijna dagelijks plaatsvinden van
onwettige executies van publieke
tegenstanders, misdadigers en ex-
misdadigers. De executies worden
vaak voorafgegaan door onwettige
gevangenschap óf door de officiële vei
ligheidstroepen óf door para-militaire
groepen, voornamelijk bestaande uit
burgers. Deze groepen opereren sinds
1966 met medeweten en in bepaalde
gevallen zelfs met medewerking van de
autoriteiten De vaak plaatselijke groe
peringen zijn in veel gevallen verant
woordelijk voor moorden en verdwij
ningen op het platteland Zij oefenen
een ware terreur uit, waarvan vooral
veel kleine boeren het slachtoffer wor
den De terreuracties worden niet zel
den uitgevoerd in opdracht van groot
grondbezitters
Bijedic is 59 jaar geworden. Hij is in
totaal vijf jaar premier geweest. Na in
1971 voor het eerst in deze functie
benoemd te zijn werd hij in 1974 herkozen.
Het is, zo meldt Amnesty Internatio
nal in het landenschrift over Guate
mala, onmogelijk een duidelijk beeld
te krijgen van het aantal slachtoffers
en vermisten in het land aan de hand
van dossiers van individuele gevallen.
AI schat het aantal, zoals gezegd, op
ongeveer 20.1)06 sinds 1966 Bronnen
aan de hand waarvan die berekening
werd gemaakt zijn berichten in de
Guatemalteekse en internationale
pers, verklaringen van regering en
oppositie van Al’s eigen statistieken
land: „We zullen zien hoe de reactie nu zal
zijn”.
De Negen konden het niet eens worden
over de interne regelingen inzake het
beleid tot behoud van de visstand (het
vaststellen van quotums per vissoort per
land is daarvan het belangrijkste onder
deel), de grootte van eventuele nationale
exclusieve visserijzones, en de controle
maatregelen. Evenals in december wer
den voorstellen van de Europese Commis
sie inzake de controle door Londen van de
tafel geveegd.
Omdat nu alleen Groot-Brittannië feite
lijk is overgegaan tot afkondiging van een
200 mijl grote exclusieve visserijzone de
andere landen zijn nog bezig met de voor
bereiding van de wettelijke procedure
besloten de Negen de overgangsperiode
die zij in december al met een maand
hadden verlengd, tot 8 februari op te
schuiven. Op dié datum komen ze
opnieuw bijeen.
De 42-jarige astrofysicus Lioebarski
heeft de laatste twee jaar van zijn straf
doorgebracht in de Vladimir-
gevangenis ten oosten van Moskou,
waar ook Vladimir Boekovski verbleef
voor hij in december naar het Westen
werd overgebracht.
Lioebarski had achter gesloten deu
ren terechtgestaan in Noginsk bij Mos
kou, nadat de politie bij een inval in zijn
woning -ondergrondse
geschriften had gevonden.
--
Guatemala is de dichtstbevolkte
staat van Midden-Amerika. Het telt
zo’n zes miljoen inwoners. Bijna de
helft van Guatemala, dat driemaal de
oppervlakte van Nederland heeft,
stamt in rechte lijn af van de oorspron
kelijke bewoners, de Mayas. Net als in
het merendeel van de landen in
Latijns-Amerika is de achtergrond van
tal van terreurdaden een niet aflatende
reeks van conflicten over eigendoms
rechten van de grond. Hoewel de
grondwet in feite uitstekend waarbor
gen biedt voor de burgerrechten van
de bevoking, is de werkelijke uitvoe
ring van de binnenlandse veiligheids
systemen een onthutsend bewijs van
het tegendeel.
Vóór 1972 beschikte Amnesty Inter
national over een lijst van meer dan
1000 mensen uit Guatemala, van wie
gemeld was dat zij waren geëxecuteerd
dan wel verdwenen.
De meerderheid van de slachtoffers
is óf niet geïdentificeerd óf alleen bij
naam bekend. Bij AI bestaat het ver
moeden dat de meesten van hen boe
ren of arme stedelingen zijn. Velen van
hen waren waarschijnlijk kleine wets
overtreders. Andere slachtoffers
waren leden en leiders van de opposi
tiepartijen, vakbondsmensen, journa
listen, studenten en leraren. In dezelf
de periode meldden de dagbladen in de
hoofdstad Guatemala Stad een toena
me van links politiek geweld, waaron
der 149 moorden op leden van veilig
heidstroepen, andere regeringsambte
naren, zakenheden en grootgrondbe
zitters.
Amnesty International heeft zich al
enkele malen ingezet, en dat op meer
dan één terrein, om de schending van
de mensenrechten in Guatemala te
bestrijden dan wel onder de aandacht
te brengen. In april van het vorig jaar
ontving de Guatemalteekse regering
een Al-missie die in staat werd gesteld
gesprekken te hebben met hoogge
plaatste regeringsfunctionarissen als
de mmistei van Binnenlandse Zaken,
generaal Leonel Vassaux Martinez,
viee-mirnsiei van Buitenlandse Zaken
Alfredo Übiola Gomez en het hoofd
van J ustitie en president van tiet hoog
gerechtshof Herman Hurtado Aguilar
Washington. De nieuwe president (rechts op de foto) helpt twee verhuizers een handje
als zij het poppenhuis van zijn dochtertje Amy naar een verhuiswagen brengen.
NEW DELHI (Reuter). Premier
Indira Gandhi van India heeft gistera
vond bekendgemaakt, dat er waar
schijnlijk in maart algemene verkie
zingen zullen worden gehouden en dat
de bepalingen van de noodtoestand
die zij 19 maanden geleden afkondig
de, zijn verzacht om wettige politieke
activiteit mogelijk te maken.
om het lidmaatschap van de Europese
Gemeenschap indient. Om politieke
redenen willen de Negen Portugal posi
tief tegemoet treden als dat land laat
blijken de banden met de EEG te willen
versterken. Een volledig lidmaatschap
van de Gemeenschap is, althans geduren
de een reeks van jaren, uitgesloten,
omdat de Portugese economie onderont
wikkeld is.
Om tien uur gistermorgen verloor het
straalvliegtuig het radiocontact met Sara
jevo waarop onmiddellijk enkele red
dingshelikopters opstegen.
Jimmy Carter, die morgen geïnstalleerd wordt als 39ste president van de Verenigde
De Europese Commissie kreeg
opdracht verder te gaan met de bespre
kingen met Japan om het evenwicht te
verbeteren inde handel tussen de EEG en
Japan, dat een groot overschot op de
handelsbalans heeft.
Mevrouw Gandhi deed haar medede
ling in een toespraak voor de omroep,
enkele uren nadat de 80-jarige gewezen
vice-premier Morarji Desai, die sinds
lange tijd een politieke tegenstander
van haar is, uit gevangenschap was
ontslagen. De bejaarde politicus werd
sinds juni 1975 krachtens de bepalin
gen van de noodtoestand vastge
houden.
I
Huehuete.iiongo Cobdn0 Ponzós,
T Poncojché0-^
X fduezoltjnongo
giguir
jfecuinï
maart naar de stembus
Aanvankelijk hadden in maart van
het vorige jaar verkiezingen moeten
worden gehouden voor het 525 leden
tellende Lagerhuis (Lok Sabha). Met
een verwijzing naar de noodtoestand
waren zij uitgesteld. Toen de regering
in november vorig jaar het mandaat
van de volksvertegenwoordiging met
nog eens een jaar had verlengd, had
AMERIKA
NOORD-
AMERIKA
^pAÏEMALAi
'7^7
De missie verrichtte tijdens haar
bezoek geen onderzoeken.
Verschillende waarnemers geloven
dat de huidige president, Kjell Lauge-
rud Garcia, niet ongenegen is de ver
dwijningen en moorden te onderzoe
ken. Het is overigens allesbehalve een
garantie voor politieke veranderingen
in Guatemala, al wordt het ontslag van
de juist genoemde generaal Martinez
als minister van Binnenlandse Zaken
wel als een stap in die richting gezien.
Onzeker blijft de situatie in Guatemala
voorlopig zonder enige twijfel.
