Illuminatus I en II; langdurig theater in Mickery
Emile Gilioli
overleden
Carlo Ponti wil
Kunstenaars zien Overduin
30 tot 50%
korting
weg uit Italië
I
rs
als directeur Haags museum
Kwaliteit in verscheidenheid op jaarlijks overzicht in Vishal
Grammofoonplaten
Stereo apparatuur
Orgels
Muziekinstrumenten
11
1
ng
Nieuwe cellist A’dams
Strijkorkest
Tournees Amsterdams
Philharmonisch Orkest
i
Wij hebben ruimte nodig
Tot 50 korting
j i
14
VRIJDAG
2 1
JANUARI
1977
15
KUNST
van
voor
Ongerustheid ovet< eventuele benoeming CRM-functionaris
Wij ruimen onze occasion orgels op voor attrac
tieve meeneemprijzen:
Kenwood, Technics, Scotch, Sansui, Dynaco,
Servosound.
Demonstratieapparatuur van Yamaha, Interaudio
Bose en Tandberg.
Ingeruild op Hammond: Yamaha orgel E 5 AR.
Ingeruild op Eminent 2000: Hammond T 522
een jaar oud!
Moeilijkheden
AMSTERDAM. Twee avon
den achtereen toneel gekeken in
Mickery. Dat betekent het volgen
van een produktie die eigenlijk
zes uur achtereen gespeeld moet
worden, dan toch al desastreus is
ingekort, maar nog altijd veel te
lang is, ook al valt er heel veel
boeiends in te zien. „Illumihatus”
heet dat brok theater en het
wordt vertoond door The Science
Fiction Theatre of Liverpool. Het
is een spektakelstuk dat op poten
werd gezet door Ken Campbell en
Chris Langham, twee mensen die
anderen op een ongelooflijke
manier blijken te kunnen inspire
ren. Campbell heeft zelfs zijn
vroegere leraar Latijn van school
gehaald om hem in de groep te
betrekken. Dat is George Harvey
Webb, die als Padre Pederastia
onder meer een zwarte mis cele
breert.
Inventiviteit
"H KRUISWEG 45-49 HAARLEM 023-320244
HAARLEM. De Haarlemse kunstenaars die zich in De Groep
hebben verenigd laten op hun jaarlijkse tentoonstelling in de Vishal
een sterke indruk na. Er zitten in het totaalbeeld zo weinig echt
zwakke plekken dat hier sprake moet zijn geweest van een strenge
selectie. Een keuze die deze „wapenschouw” goed heeft gedaan, want
in de veelheid van stijlen die de leden van De Groep te bieden hebben,
zou anders voor de bezoekers de spanning gemakkelijk kunnen
wegvallen. Nu is de expositie ook voor wie de Haarlemmers regelma
tig in de galerieën ziet toch boeiend. Ze geeft een representatief
overzicht van een niet gering aanwezige poeveelheid talent.
Enkele voorbeelden:
Ibanez Basgitaar, Model Artist, nieuw met
kleine beschadiging, van 607,50 voor
395,-.
Yamaha Half acoustische gitaar
1350,- voor 990,-.
Yamaha Trompetten van 1236,-
990,-.
FAL versterker 50 Watt 395.-.
.rw5 -..i. v
Dit grote plastiek van Ene van Spronsen beheerst de centrale ruimte van de vishal.
023-
Chaos en vrolijke verwondering
I
KO VAN LEEUWEN
(ADVERTENTIE)
Bl
•T-
I
alban-
«Istraat
„Ik beken dat ik met de gedachte speel”,
zei Ponti in een interview met het geïllus
treerde weekblad „Gente”. „Mijn gezin
woont al in het buitenland. Sofia en de
kinderen komen hier alleen maar af en
toe. Daar gaat het om: ik denk aan de
kinderen. Toen ik klein was zei mijn vader
altijd: „Je zult zien dat als het met het
fascisme afgelopen is, alles zal verande
ren.” Wat moet ik tegen mijn kinderen
zeggen?”
De Groep-leden zien zich niet gebonden
door gelijkluidende artistieke uitgangs-
Ponti zei dat het in Italië moeilijk wer
ken geworden was, omdat de Italiaan
geen etnhousiasme voor zijn werk meer
kan opbrengen. Acteurs en regisseurs
moeten volgens hem „astronomische
gages” hebben, hoewel hun films geen
aftrek vinden in het buitenland.
Het eerste concert in nieuwe bezetting
zal zijn op zondag 6 maart in het Amster
damse Concertgebouw, in samenwerking
met de mezzosopraan Cora Canne Meijer.
Op verschillende plaatsen in de wereld
staan werken van hem. Te Jönköping in
Zweden staat een gedenkteken van zijn
hand voor de verongelukte secretaris
generaal van de VN, Dag Hammarskjöld.
Voor Sonja Henie, actrice en kunstrijd-
ster op de schaats, maakte hij een beeld
dat in de tuin van haar woning te Beverly
Hills in Californië is geplaatst. Ook in
Frankrijk staan verschillende beelden
van hem.
strip, lijkt me niet geheel geslaagd. De
dekkende verf werkt hier al gauw te ver
vlakkend.
Waar vorm bepaald wordt door haar
wiskundige elementen, vinden we naast
de bakstenen muren van Kees Bierman
(nu in een soort drieluik van verschillende
afmetingen) de geometrische wetten uit
gedrukt in de eigen taal van Remco van
der Gugten, Eric van Spronsen, Rob de
Vries (die ook tot de fundamentalisten
kan worden gerekend in zijn fotosessies),
Enno Kammeijer en Adine Engelman.
Van der Gugten volgt met zijn strenge
ritmiek het ten tijde van de Nieuwe Zake
lijkheid ingeslagen pad waar de onderlin
ge relaties van de vlakken bepalend is
voor de spanning. Enerzijds is dat bij Van
Spronsen ook terug te vinden, maar
anderzijds voegt hij er vraagstukken van
evenwicht tussen horizontale en verticale
licht in de duisternis te scheppen. Illumi
natus I en II (over twee avonden verdeeld
dus) heeft als hoofdrolspeler een semi-
religieuze sekte, die model kan staan voor
al wat we op dat en aanverwant gebied op
deze aarde hebben rondwandelen. En dat
is nogal wat. In het spel zelf worden onder
meer de Rozenkruizers en de aanhangers
van Billy Graham genoemd. Het verhaal
begint met de nauwelijks gewilde ontdek
kingsreis van een verslaggever van een
links dus opruiend tijdschriftje. CIA
en FBI zijn al ras ingeschakeld in de
personen van enkele stupide modelspeur-
ders, waarvan er een het al spoedig
opgeeft om zich voor het publiek geheel af
te melden.
ce fiction-achtig, dat inderdaad, maar het
blijft levend theater en dat betekent toch
behelpen. In boeken kan de verbeelding
zich ongelimiteerd ontwikkelen, op het
toneel niet. Toch is dit gezelschap in Mic
kery erin geslaagd het zover te krijgen dat
ik het spoor bijster raak. Jawel, er zijn
steeds weer bruggen te slaan naar onze
huidige samenleving, geen aspect daar
van blijft onberoerd, maar een duidelijk
houvast heb je als toeschouwer niet. Er
wordt uitdagend tegen de magie gekie
teld, maar diezelfde magie houdt toch
maar het theater overeind. Beter kun je
eigenlijk niet parodiëren.
Campbell en Langham schiepen een
waanzinnige theaterwereld, waarin ver
wondering en chaos gemene zaak maken.
medezeggenschap bij de sollicitatieproce
dure is helemaal mets terechtgekomen.
Van Velzen is gewoon door een paar
wethouders naar voren geschoven. Het is
een politiek spelletje. Andere sollicitaties
wil men zonder meer onder tafel schui
ven, want Van Velzen, die een hoge positie
bij CRM bekleedt, wil natuurlijk niet in
een soort concurrentiestrijd gewikkeld
worden”.
De man die volgens kunstenaars en
personeel wèl geheel aan de eisen, die aan
een directeur Dienst Schone Kunsten
moeten worden gesteld, tegemoet komt,
is Henk Overduin. Hij kwam ruim ander
half jaar geleden naar Den Haag nadat
hij hoofd van de educatieve afdeling van
het Frans Halsmuseum in Haarlem was
geweest.
Na Van Velzen neemt Overduin een
tweede plaats in op het voorkeurslijstje
van een speciaal ingestelde selectiecom
missie. Voorzitter van deze commissie is
de scheidende directeur van het Haags
Gemeentemuseum, mr. drs. L. F. J. Wij-
senbeek, die in verband met het bereiken
van de pensioengerechtigde leeftijd op 1
juni a.s. zijn functie neerlegt. Ook tegen
het feit dat Wijsenbeek voorzitter van
deze commissie is, zijn ernstige bezwaren
gerezen. Kortgeleden is over de voor
drachten advies verstrekt aan het college
van B. en W. Uiterlijk volgende maand
moet de gemeenteraad over de benoeming
beslissen.
In kringen van het ministerie van CRM
wordt het niet uitgesloten geacht dat Van
Velzen zich door het rumoer rond zijn
eventuele benoeming zal terugtrekken. In
ieder geval zou het departement het
betreuren als Van Velzen opstapt.
OTOfl
jsbak
Dr
177
kleur
Tel
auto
JITEN
Tel.
(Tot en met 31 januari).
CEES STRAUS
MILAAN (UPI). De Italiaanse film
producer Carlo Ponti, echtgenoot van
Sofia Loren, heeft donderdag gezegd dat
hij geen vertrouwen in zijn land meer
heeft en overweegt het te verlaten.
1301
>00-
1974
goe-
ivag-
omo-
xx) rt
■s
Jvag-
4WB-
ill en
it en
4-12,
1779-
2^
bor-
023-
Gilioli die van Italiaanse afkomst was,
werd op 10 juni 1911 in Parijs geboren.
Zijn jeugd bracht hij in Italië door. Van de
stad Grenoble kreeg hij zijn eerste
opdracht. In de jaren vijftig vestigde hij
zich in Parijs, waar hij bevriend raakte
met kunstenaars als Vasarely, Dewasne
en Deyrolle. In 1957 kreeg hij een prijs op
het festival van Sao Paulo.
PARIJS (UPI). Emile Gilioli die tot
de belangrijkste abstracte beeldhouwers
van zijn tijd wordt gerekend, is woens
dag op 65-jarige leeftijd in Parijs over
leden.
veelzijdigheid van een aantal acteurs in
deze groep. Neil Cunningham die de psy-
chopatische leider van de „verlichten
sekte” opzwepend speelt bijvoorbeeld. En
dan natuurlijk Chris Langham zelf, die de
verslaggever speelt en zijn avonturen
beleeft met een gezicht dat getuigt van
ontwapenend ongeloof. Heerlijk. Dan
komen er ook nog heel mooie actrices
(vooral om te zien) in voor, want erotiek is
niet in een hoekje blijven liggen.
Niet alles is even perfect in deze show,
al sta je wel steeds voor de leukste verras
singen. Er wordt parodiërend opgetreden
en dat is zelfs in de decorhulpmiddelen
doorgevoerd, zoals veel te kleine bedjes
bijvoorbeeld. Een produktie die de moeite
wel waard is, maar waaraan niet alles
klopt. Dan spreek ik niet van foutjes in het
optreden zelf, want de groep heeft met
heel wat moeilijkheden te kampen. Een
van de technici ligt met gescheurde spie
ren en op de dag van de première van
Illuminatus II werd een andere man van
achter de schermen naar het ziekenhuis
afgevoerd. Hij was de avond tevoren van
een stellage gevallen, bleek een hersen
schudding te hebben of erger. Mickery’s
huisarts kwam erbij en adviseerde onmid
dellijke opname. Het Lucas Ziekenhuis
stond paraat voor direct opereren, maar
gelukkig viel alles nog mee. Dat beteken
de extra spanning voor de spelers, gemis
aan recette voor Mickery, want Ritsaert
ten Cate nam wel het risico van misluk
ken, maar liet er de toeschouwers niet
voor betalen.
België, West-Duitsland en Oostenrijk. Vol
gend voorjaar zullen voor het eerst in de
geschiedenis van beide orkesten, het Con
certgebouworkest en het Amsterdams
Philharmonisch gezamenlijk een Beetho
vencyclus geven. Dirigenten zijn Bern-
hard Haitink en Anton Kersjes, die reeds
25 jaar vast dirigent is van het Amster
dams Philharmonisch. Hij hoopt in het
seizoen 1978-1979 gebruik te maken van
een uitnodiging gedurende een maand
met zijn orkest op tournee te gaan door de
Verenigde Staten.
eig.
2520-
Met de speurtocht van de journalist
ontvouwt zich een droomwereld van
absurde en dikwijls groteske gebeurtenis
sen vol opzettelijk valse symboliek. Scien-
een internationale wedstrijd voor schil
ders die in Vlaanderen werd gehouden.
Aan figuurlijke vorm gebonden is Jan
Verburg eveneens, maar hij benadrukt
het wezen van de vorm waaraan het haar
eigenschappen ontleent door een onder
zoek naar de hoedanigheid van het licht.
Op weg naar de abstracten is nog een
kleine groep semi-figuratieven waartoe
onder meer Jan Polak, Ploos van Amstel,
Kees Okx en Piet van Keerden behoren.
Ze zijn vrijwel allemaal in onze kolommen
gerecenseerd. Wat hier te zien is, maakt
geen inbreuk op wat sinds geruime tijd
van hen bekend is. Polak is het best te
omschrijven als een luminist in zwart en
wit, bij hem dus een ontrafeling van de
vorm door analysering van de hoedanig
heden van het licht.
Van Keerden laat in de Vishal hoofdza
kelijk innemende kleinplastiek zien met
twee wat grotere objecten, een kinderkop
je en een masker dat bijzonder rijk aan
uitdrukkingskracht is. Het landschap
zoals Ploos van Amstel dat aantreft in
„Keltische” streken als Bretagne en
Wales, wordt monumentaal vertaald in
een beperkt colorlet, maar met een maxi
male zeggingskracht. Onder de abstract-
expressionisten met een binding naar het
fantastisch-droomachtige neemt Kees
Okx met zijn volstrekt eigen beeldtaal een
aparte plaats in. Op de expositie onder
streept hij dat nog eens met twee strips als
tekening en in olieverf. De laatste tech
niek, die in wezen ook vreemd is aan de
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG. Onder Haagse kunstenaars en personeel van een aantal Haagse
musea is grote ongerustheid ontstaan over een eventuele benoeming van drs Th. van
Velzen tot directeur van de Dienst voor Schone Kunsten in deze gemeente. Onder deze
dienst ressorteren het Haags Gemeentemuseum, Museum Bredius, het Kostuummu
seum en het secretariaat van de gemeentelijke Commissie voor Beeldende Kunsten,
dat B. en W. adviseert over kunstopdrachten en -aankopen.
AMSTERDAM (ANP). René van Ast,
cellist van het Amsterdams Strijkkwartet
ction
met
<led
beh
staat
S45-
Van Velzen is thans directeur Kunsten
van het ministerie van CRM en geestelijk
vader van de onlangs verschenen Kunst-,
Toneel-, Museum- en Orkestennota. Hoe
wel de voorkeur van de ambtelijke Haag
se top duidelijk naar hem uitgaat, hebben
kunstenaarsorganisaties en staf
personeel van de musea, die onder zijn
beheer zouden komen, krachtig tegen een
benoeming van Van Velzen geprotesteerd.
In een brief van de Beroepsvereniging
voor Beeldende Kunstenaars, gewest Den
Haag, aan het college van B. en W. wordt
Van Velzen een kunstpaus genoemd, die
wellicht geschikt is als hoeder van een
verkalkt museumbeleid, maar als direc
teur van de Dienst voor Schone Kunsten,
die vanwege zijn functie zitting heeft in de
verschillende commissies die het Haagse
kunstleven kent, een man is met desas
treuze inzichten voor wat betreft het func
tioneren van de beeldende kunstenaars.
Ook uit andere kringen wordt verno
men dat Van Velzen ongeschikt is om de
uitgangspunten voor het Haagse museum
beleid uit te voren, zoals geformuleerd in
de nota Structuur en Doelstellingen van
de Dienst voor Schone Kunsten, en bijna
geheel overgenomen door de medezeggen
schapscommissie van deze dienst.
De voorzitter van de BBK, gewest Den
Haag, Johan Blaeke, zegt over Van Vel
zen: „Onze organisatie, landelijk gezien,
heeft de laatste tien jaar de wrange vruch
ten van zijn kunstbeleid geplukt. Op CRM
heeft hij er ons inziens weinig van gebak
ken. Dus ligt het voor de hand dat er van
hem als museumdirecteur ook weinig te
verwachten valt. Bovendien past hij in het
geheel niet in de profielschets die voor de
benoeming is opgesteld. Van inspraak of
punten, al hebben ze hetzelfde gevoel vobr
ambachtelijke kwaliteit met elkaar
gemeen. Men vindt in hun werk de meest
uiteenlopende stijlen en technieken, van
behoudend figuratief tot minimal art. Of,
anders ingedeeld, van het „goedbegrijpe-
lijke” stilleven tot de alleen om zijn este-
thiek bekoorlijke minimal art, die ook
niets meer wil uitdrukken dan de aanwe
zigheid van vorm en volume in de ruimte.
Toch zou dat laatste ook de noemer
kunnen zijn waaronder de allermeeste
Groep-leden zijn onder te brengen. Ze zijn
immers bezig dat wat zich in de ruimte
bevindt vorm te geven, het in te vullen of
het te laten spreken door zijn volume. Hoe
krachtiger dat wordt gedaan, zoals op de
tentoonstelling aan de hand van veel voor
beelden kan worden gezien, des te kern
achtiger laat de betreffende maker zijn
stempel na.
Ook binnen de diverse stijlen zijn toch
weer verschillende richtingen merkbaar.
Bij de figuratieven vind je bijvoorbeeld de
invloed van Kees Verweij terug bij Cor
Hak en zijn zoon Kees Hak in warmge-
schilderde, plastische stillevens met hel
der neergezette vormen die niets anders
vertegenwoordigen dan hun eigen reali
teit. Daarentegen schildert Haije Gemser
ook op nauwgezette wijze, maar hij voegt
een suggestieve sfeer van vervreemding
toe, zoals treffend te zien is in de bladen
met voorstellingen van basaltformaties
bij de pieren van IJmuiden.
Een ogenschijnlijk nogal naïeve teke
ning van Ite Siegers blijkt in combinatie
met een andere plotseling onvermoede
aspecten als tegenpolen te bevatten. Ook
Eric de Nie is duidelijk met vorm bezig. In
de Vishal hangt een groot, bijna leeg doek
dat in tegenstelling tot wat werkelijk is
afgebeeld een volledig ingevulde wereld
suggereert. Het heet dan ook „De werke
lijkheid er achter” en het gaat hier om het
doek dat onlangs een prijs opleverde op
dit ensemble terug te trekken, om zich
intensiever op zijn lespraktijk onder
andere als hoofdleraar aan het Haags
Conservatorium te kunnen concentreren.
Zijn functie is overgenomen door Ben de
Ligt, destijds mede-oprichter van het in
1975 ontbonden Amati Kwartet.
Als basis gebruikten zij science-
fictionboeken van Robert Shea en Robert
Anton Wilson, maar de interpretatie daar
van moet wel erg vrij zijn. In elk geval is
er langdurig theater ontstaan, dat al die
uren niet op alle momenten blijft boeien.
Ook al is er dan een splitsing van twee
maal drie uur, het blijft een flinke zit. Wie
alleen traditioneel theater bezoekt, zal er
weinig plezier beleven. Wie meer doet kan
zich op heel wat momenten verkneukelen
vanwege de inventiviteit waarmee dit
gezelschap te werk gaat. Er gebeuren de
meest onverwachte dingen en er is een
fikse dosis scherts in de voorstellingen
verwerkt.
Vooral heb ik zitten genieten van de
vormen aan toe. Het paar beelden dat hier
staat behoort tot het beste dat De Groep
heeft te bieden.
Thematiek afkomstig van de beweging
rond Mondriaan is terug te vinden in een
kleurig object van Enno Kammeyer die
nog het meest verwantschap heeft met
iemand als Bonies qua uitdrukking van
vorm door kleur. Bij Adine Engelman is
dat alles vrijwel geheel verdwenen. Er is
nog enig besef van vorm en ruimte, maar
de beschouwer krijgt alleen een spaarza
me, minimale* informatie mee. Wie dan
nog verder gaat en het zero-punt zou over
schrijden, komt uiteindelijk weer terecht
bij de figuratieven als de Hakken. Zo
raken uitersten elkaar op deze tentoon
stelling van De Groep.
Illuminatus, gepresenteerd onder het
motto „Niets is waar, alles is toegestaan”,
wordt nog t.m. 6 februari gespeeld in
Mickery. En wel als volgt: deel I op dins
dag en woensdag om 20.30 uur en op
zaterdag en zondag om 14.30 uur; deel II
op donderdag en vrijdag, zaterdag en zon
dag om 20.30 uur. Als u twee voorstellin
gen tegelijk bestelt kost de tweede de
helft.
Het Amsterdams Philharmonisch
J Orkest heeft voor het volgende seizoen
I ook reizen op het programma staan naar
sinds de oprichting, heeft besloten zich uit I
AMSTERDAM (ANP). Het Amster
dams Philharmonisch Orkest gaat in het
volgende seizoen, wanneer het vijfen
twintig jaar bestaat, voor twee weken
naar de Sovjet Unie. De Russische tour
nee langs Moskou, Riga en Leningrad (zes
I a acht uitvoeringen) vindt plaats in het
i kader van het Nederlands-Russische cul-
tuurakkoord.
Aiphenaar uitverkoop
Waar gaat het allemaal over? Êet spijt
me dat ik een alles omvattend antwoord
moet schuldig blijven. Maar komaan, laat
ik proberen ook voor mezelf enig Chris Langham in zijn opzettelijk veel te kleine kamertje in Illuminatus door Science
Fiction Theatre of Liverpool, (foto: Bob van Dantzig).
De Groep maakt sterke indruk
-r-SF
