Oppositie Oostenrijk
eist ontslag kabinet
van Tanaka staat op het spel
achtergrond
Carrière
Ijskoud
vermaak
EXTREEM-RECHTSE PARTIJ DREIGT MET NIEUWE ACTIES IN SPANJE
DE KELLNERIN
ZEGGENSCHAP EN VERTEGENWOORDIGING IN BEDRIJVEN
PARTIJ WAPENS VOOR SYRIË VERDWENEN
GEEN OPZET
PRAAG?
S...I
I
3
donderdag
2 7
BINNEN- EN BUITENLAND
JANUARI
10 7 7
I
slachtoffers naar verschillende begraafplaatsen vervoerd zouden worden.
n
n
>n
al
;ur
1
(Van onze redacteur in Londen,
Henk Leffelaar)
rs
Heksenjacht
Doorslaggevend
ers
lg
lig
66)
nd-
lijk
len
>ei-
be-
üst
tot
g
LONDEN. De Britse rege
ring van premier Callaghan
staat voor een nieuwe politieke
storm. Dit keer niet over het
pond sterling of de economische
crisis, maar over voorstellen van
de commissie van Lord Bullock
om de aandeelhouders en arbei
ders van grote bedrijven gelijke
vertegenwoordiging en zeggen
schap te geven in het dagelijks
beleid.
Dreigingen
(Van onze redacteur in Spanje, Robbert Bosschart)
MADRID. In een uiterst emotionele sfeer vond gistermiddag in Madrid de
begrafenis plaats van de vijf communistische advocaten, die het slachtoffer werden
van een aanval van fascisten (of, volgens sommige versies, betaalde beroepsmoorde
naars) op een advocatenkantoor in Madrid. Duizenden mensen (volgens officiële
versies 25.000, volgens de deelnemers bijna 100.000) verdrongen zich rond het paleis
van justitie van Madrid, vanwaar de stoffelijke overschotten van drie van de
crijfel
Begrafenis vermoorde advocaten
werd indrukwekkend zwijgend protest
■i
i
Engelse regering wacht
nieuwe politieke storm
-
I
Het gevecht tussen de aanklagers en
KREISKY
Grote vraag: heeft Herman Pieter de
Boer zijn eerste stadsverhalen met opzet
zo geschreven dat er een vervolg mogelijk
was? Wie kop dat beter weten dan H. P.
zelf? Hij heeft het' antwoord voor me op
papier gezet:
„Er is geen sprake van duivelse opzet.
Toen ik de eerste stadsverhalen schreef,
was ik helemaal niet van plan om gestal
ten daaruit ooit terug te laten keren. Maar
naarmate deze nieuwe bundel groeide,
bleek dat ik steeds weer in of rond diezelf
de stad „aan de Mora” terecht kwam en
dat de personen een eigen leven waren
gaan leiden; ze doemden vanzelf weer op
in een mij vertrouwd geworden omgeving
„de Meyerbeerstraat, café-restaurant Le
Bonheur”, duistere zaken werden ont
raadseld, voorheen onbekende relaties
ontdekt, heel spannend. Hoe de stad heet,
weet ik nog niet, maar vaak heb ik het
gevoel dat hij bestaat”.
len
de
jers
slen
lan-
tge-
stus
>est,
WENEN (Reuter). De Oostenrijkse
Vrijheidspartij, deel uitmakend van de
oppositie, heeft een motie van wantrou
wen ingediend tegen het kabinet van
bondskanselier Bruno Kreisky en het
aftreden van de regering geëist. De aan
leiding is het verdwijnen van een partij
van twaalf ton wapens van een transac
tie met Syrië.
name om de sleutelposten van staf-chef en
bevelhebber van het district Madrid te
bezetten) kan de regering de rechtse pro
vocaties het hoofd bieden.
De Madrileense politie was versterkt
met vier compagnieën en 500 inspecteurs
uit omliggende provincies om de verhitte
gemoederen in de hoofdstad onder con
trole te houden.
Het zogenoemde „Bullock-rapport” dat,
ondanks voortijdige publikaties van delen
ervan, pas gisteren officieel bekend is
gemaakt, is het werk van een commissie
van elf, die er bijna anderhalf jaar voor
nodig heeft gehad. Het resultaat werd
uiteindelijk door zeven van de elf onder
schreven. De vier anderen waren het er
zou hebben aangenomen. In dat proces
werd hij vrijgesproken.
Het proces dat vandaag begint, zal
echter aanzienlijk moeilijker voor hem
worden. Lockheed zou hem steekpen
ningen hebben uitbetaald in ruil voor
„goede diensten”. Tanaka zou meegehol
pen hebben ervoor te zorgen dat Japan
vliegtuigen van het type „Tristar” van de
Amerikaanse vliegtuigfabriek kocht.
Zijn politieke populariteit is, ondanks
de beschuldigingen,nog altijd groot. Bij
de verkiezingen van 5 december van het
vorig jaar kreeg hij 180.000 stemmen
voor herverkiezing in het invloedrijke
Huis van Afgevaardigden De aanklacht
was al vóór de verkiezingen tegen hem
ingediend Hij zei dat hij onschuldig was
en dat het „Lockheed-proces” snel voor
bij zou zijn.
niet mee eens. Dit gebrek aan unanimiteit
werd door de oppositie in het parlement
dan ook onmiddellijk aangegrepen om de
regering te verwijten over één nacht ijs te
gaan.
Vrijspraak zou betekenen dat zijn
politieke invloed weer zou toenemen. In
de regerende liberaal-democratische
partij (LDP) heeft Tanaka een sterke
vleugel opgebouwd, hoewel hij daar offi
cieel geen deel van uitmaakt. Drie leden
van deze stroming zijn minister gewor
den in het kabinet van de nieuwe pre
mier Takeo Foekoeda. Een ander kreeg
een van de drie topfuncties in de partij,
terwijl elf leden parlementaire ondermi
nisters werden. Critici menen dat Tana
ka zijn invloed achter de Schermen heeft
aangewend om deze mensen op hun pos
ten te krijgen.
de verdedigers zal zich toespitsen op de
beschuldiging dat Tanaka tussen 1972
en 1974 zijn invloed als premier zou
hebben aangewend om Lockheed te hel
pen. Samen met Tanaka zullen drie
vroegere directeuren van de „Maroébeni
Corporation”(de handelsfirnia die de
officiële verkoopagent van Lockheed in
Japan was) voor het gerecht moeten
verschijnen Het gaat om de vroegere
voorzitter van de raad van commissaris
sen Hiro Hiyama (66), de voormalige
directeur-manager Hiroshi Itoh (49) en
de voormalige directeur Toshiharoe
Okoebo (62) Zij worden ervan beschul
digd het geld van Lockheed aan Tanaka
te hebben doorgegeven.
Drie rechters van het district Tokio
zullen de zaak Tanaka behandelen. De
voorzitter is Mitsoenoeri Okada (51), die
al eens een zaak behandeld heeft waar
bij de familie Tanaka betrokken was.
Deskundigen menen dat het proces
drie jaar zou kunnen gaan duren Ande
re omkoopzaken in het district Tokio
hebben ook zo lang geduurd
vakbonden minder macht zou geven om
tegen fabrieksdirecties te ageren.
De grote vraag, die het rapport opwerpt
en die vooralsnog onbeantwoord blijft, is
in hoeverre aandeelhouders (die tenslotte
het bedrijfskapitaal beschikbaar stellen)
zich zullen gaan terugtrekken, omdat hun
gelijkwaardigen in het dagelijks beleid,
werknemers zijn die geen kapitaal, maar
arbeid ter beschikking stellen. De opposi
tie tegen het rapport wijst erop, dat de
voorstellen wel eens zouden kunnen lei
den tot een exodus van kapitaal in bedrij
ven én fabrieken die investeringen juist
nu in Engeland meer nodig hebben dan
ooit.
)76
ier
dit
me
Tanaka, een multi-miljonair uit de
bouwwereld, heeft zich verzekerd van
een aantal bekende advokaten die vroe
ger ofwel rechter ofwel openbare aan
klager zijn geweest. Zijn verdedigers
zeggen dat het proces een soort heksen
jacht is. Hij zal echter alle beschuldi
gingen van de hand wijzen.
Het „Bullock-rapport” is niet alleen
ondertekend door de drie machtigste
vakbondsleiders. In het geval van inter
nationale bedrijven zou de staatssecreta
ris voor industriële zaken de doorslagge
vende stem hebben bij de aanstelling van
directeuren van de derde groep (dus geen
aandeelhouders of arbeiders).
>66)
sge-
van
slijk
stel-
neid
tati-
ker-
mt.
im
iet
de
ier
»n.
tie
nk.
n
d
le
:e
o
1
1
s
t
rg
Lat
>e-
let
de
en
in
De
de
ië-
>m
ei
nd
ee-
m-
ad
ier
»rd
de
jen
ike
‘t
g
s
e
r
e
e
I-
n
■i-
at
e-
ie
jn
gt
et
ke
tls
a-
lig
sr
te
>n
ie
;n
al
Voor een man die van een arme boe
renzoon is opgeklommen tot de hoogste
politieke functie, lijkt het een schande
voor drie rechters te moeten staan ,die
hem zullen behandelen als een vermeen
de crimineel, verwikkeld in het grootste
politieke schandaal van Japan sinds de
Tweede Wereldoorlog. Maar voor de 58-
jarige. steviggebouwde gedisciplineerde
conservatieve politicus, is het niet het
eerste gevecht in de rechtszaal. In 1948
stond hij voor de rechter op de beschul
diging dat hij steekpenningen van een
aantal eigenaren van steenkoolmijnen
Het is dus in ieder geval geen stadje
maar een stad. Illustrator Pat Andrea
heeft zijn eigen ideeën over het uiterlijk
van deze onbenoemde stad, zoals uit zijn
tekening bij het verhaal „Op de veerpont”
blijkt. Hij schetste de Karlsbrug van
Praag met omgeving, want blijkt uit de
geschriften van Frans Kafka niet, dat
deze dikwerf in een bootje over de Vltava
voer? Desalniettemin is elke overeen
komst met bestaande schrijvers natuur
lijk puur toeval
■-
TOKIO (UPI). De vroegere Japanse
premier Kakoei Tanaka zal vandaag
voor de rechter moeten verschijnen op
beschuldiging van het aannemen van
steekpenningen, betaald door de Ameri
kaanse vliegtuigfabriek Lockheed ter
waarde van vier miljoen gulden. De
reputatie van Tanaka is door de
beschuldigingen danig geslonken, maar
zijn politieke invloed lijkt nog vrij
groot te zijn. Als hij schuldig wordt
bevonden, zijn de kansen voor een poli
tieke „comeback” echter verkeken.
door Nico Scheepmaker
Na vijf jaar zou de vakbond opnieuw
een stemming kunnen houden om na te
gaan of de meerderheid het er nog wel
mee eens is. Ter controle, en ook om
interne vakbondstwisten te begeleiden,
zou een commissie in het leven geroepen
worden om als arbiter op te treden. Het
rapport schat dat er tussen de 5000 en
10.000 arbeiders op deze wijze deel zouden
kunnen gaan uitmaken van 1500 directies.
Tienduizenden
linkse Spanjaar
den brachten gis
teren met gebalde
vuist een laatste
groet aan de vijf
vakbondsadvoca-
ten die maandag
avond door recht
se extremisten
werden vermoord.
Het rapport stelt verder dat de voorstel
len alleen maar uitgèvoerd kunnen wor
den, wanneer tenminste de helft van de
werknemers er voor heeft gestemd (wan
neer geen overeenstemming wordt
bereikt, zou er pas na twee jaar opnieuw
gestemd kunnen worden),
Terwijl de gehele democratische oppo
sitie urgente en drastische maatregelen
van de regering eist tegen de rechtse
terroristen, dreigde de neo-fascistische
partij Fuerza Nueva met nieuwe acties.
De partij trok van leer tegen de pers, die
„onbevestigde laster tegen zogenaamde
rechtse extremisten publiceert" en ver
klaarde, dat, indien de overheid niet in
staat was om de orde op de straten te
waarborgen, „wij deze tekortkoming zelf
met onze eigen middelen zuilen goed
maken”.
De Spaanse oppositiepartijen en vak
bonden verklaren zonder uitzondering
dat er een fascistisch complot op gang is
gebracht met de recente ontvoeringen en
moordaanslagen. De communistische
vakbond Comisiones Obreras, waarvoor
de vermoorde advocaten werkten, voegde
eraan toe dat de overheid onmiddellijk de
fascistische knokploegen moet ontwape
nen en ontmantelen „omdat de trage en
besluitelose reactie van de regering pure
zelfmoord is”.
Maar er zijn nog veel instellingen uit de
Franco-tijden over, die de fascisten de
hand boven het hoofd houden. Een Madri
leense rechter van onderzoek liet gisteren
bekendmaken dat het beroep van de Car-
listen tegen de vrijlating op borgtocht van
de vermeende moordenaars, die vorig
jaar twee Carlisten op Montejurra om het
leven brachten, verworpen werd. „Gezien
het eerbare en goede gedrag van de
beschuldigden” (die dankzij persfoto’s
geïdentificeerd waren als de sluipmoorde
naars van Montejurra) liet deze rechter
hen in voorlopige vrijheid.
Een ordedienst van de nog altijd clan
destiene communistische partij PCE, met
duidelijk zichtbare armbanden, maande
de menigte voortdurend aan tot stilte en
kalmte. De stilte was nog indrukwekken
der in het winterse Madrid dan een felle
protestbetoging zou zijn geweest. De
politie stond met groot materieel klaar,
maar onthield zich van actie.
Een van de personen die de opgebaarde
slachtoffers een laatste groet kwam bren
gen was de algemene secretaris van de
PCE, Santiago Carillo. Hij verklaarde niet
voor zijn eigen veiligheid te vrezen: „Dat
zijn risico’s van het vak”. Over de rechtse
provocaties zei hij, dat „dit een ogenblik is
waarop iedereen, en wij ook, het kabinet-
Suarez moeten steunen en voorthelpen op
de weg naar de democratie”. Zonder twij
fel was het de eerste maal in de Spaanse
historie dat de leider van de communisti
sche partij een niet-links kabinet zijn
steun toezegde.
Honderdduizenden arbeiders in de
industriegordel rond Madrid en andere
Spaanse steden gaven gistermiddag
gehoor aan de oproep van de linkse vak
bonden om het werk neer te leggen in een
algemene staking als protest tegen de
rechtse provocaties van de laatste dagen;
maar om van iedere straatactie af te zien.
De verontwaardigde, maar waardige
reactie van de Spaanse oppositie (ook alle
democratische partijen riepen op tot
kalmte) is een kostbare steun voor pre
mier Suarez, wiens beleid het eerste doel
wit van de rechtse terroristen vormt.
Ook al schrijven sommige Spaanse
kranten dat de minister van Binnenlandse
Zaken zou moeten aftreden vanwege zijn
politieke verantwoordelijkheid voor het
volledig mislukte politieoptreden van de
laatste dagen en maanden, en ook al rie
pen sommige linkse politici op tot de vor
ming van een „noodkabinet” met verte
genwoordiging van alle partijen, de pre
mier wijkt niet af van zijn uitgestippelde
koers. Wel stelde hij een geplande reis
naar de Arabische landen uit. Dankzij de
steun van de liberale generaals (twee van
hen versnelden dinsdag hun ambtsover-
zou via Joego-Slavië toch in Syrië terecht
zijn gekomen.
Bondskanselier Kreisky verklaarde
gisteren in het parlement dat het ministe
rie van Defensie de wapens niet heeft
kunnen achterhalen. Hij noemde de par
tij onbetekenend, omdat het slechts om
jachtgeweren ging.
De oppositie, bestaande uit de christen
democraten en de Vrijheidspartij hebben
met de regeringspartij van sociaal
democraten besloten dat er een onderzoek
zal worden ingesteld door een commissie
uit het parlement. De Vrijheidspartij eiste
vervolgens het aftreden van het voltallige
kabinet. Dat dit zal gebeuren is niet waar
schijnlijk, omdat de regeringspartij in het
parlement een meerderheid van drie
zetels heeft. Wel verwacht men binnen
kort het heengaan van minister Lütgen-
dorf, die geen lid is van de Sociaal-
Democratische Partij.
Toen „De vrouw in het maanlicht” ver
scheen, schreef ik dat Herman Pieter de
Boer zichzelf met deze verhalen met één
klap een plaats in de Nederlandse litera
tuur had veroverd. Tut, tüt, zeiden sommi
ge kenners van de Nederlandse literatuur
bestraffend, maar daarna verscheen de
tweede bundel, „Het Damesorkest”, om
mijn stoutmoedige mening te bevestigen,
en een dezer dagen zal de derde bundel,
„De Kellnerin”, in de boekhandel liggen
om mijn vroegtijdige gelijk opnieuw te
bewijzen.
Met „De Kellnerin” (en andere verha
len) is iets aardigs aan de hand. Na zijn
plattelandsverhalen in „Een vrouw in het
maanlicht” begon Herman Pieter de Boer
stadsverhalen te schrijven, die hij bundel
de in het „Damesorkest”. Ook de verhalen
in „De Kellnerin” zijn stadsverhalen, en
spelen bovendien in dezelfde stad, die
doorsneden wordt door de rivier Mora en
beschikt over het Carossaplein en het
Koningspark. H. P. de B. is steeds meer
van zijn stad gaan houden, en ook van de
figuren die hij erin liet optreden, met het
gevolg dat zij af en toe terugkomen en dan
vaak ook iets onthullen dat eerder in het
duister was gebleven.
Hoewel alle verhalen (het zijn er 46 in
„De Kellnerin”) geheel zelfstandig zijn,
treedt bijvoorbeeld Roosje Onlangs zowel
in het eerste als in het laatste verhaal op
en treft men af en toe figuren aan in „De
Kellnerin”, die al eerder in „Het Damesor
kest” optraden. Meneer Bartholdy bij
voorbeeld in „Het Damesorkest” optre
dend in het verhaal „De man die post
vatte” (en de hele dag bij de pilaarklok op
het Carossaplein postvatte om „alles te
zien”), treedt in „De Kellnerin” geagiteerd
het restaurant binnen voor zijn lunch,
maar vindt de tafeltjes bij de ramen bezet,
zodat hij vreest tijdens zijn lunch niet
alles te zullen zien.
Zo komen meer figuren uit de vorige
bundel nu weer terug in de nieuwe bun
del. We horen nu waarom de violiste van
het damesorkest in de Bijzondere Staats
gevangenis zit, en ook wordt een tipje
opgelicht van de sluier waarachter de
man met het houten been zich verborg. In
de bundel „Het Damesorkest” stond een
man met een houten been Mickey Mouse-
figuurtjes te venten. Een vrouw koopt al
zijn waar, hij nodigt haar uit een kop
koffie met hem te drinken, ze zitten in een
café en dan luiden de laatste twee zinnen
van dat verhaal:
„Zal ik vertellen hoe ik aan dat houten
been kom?” vroeg hij.
Ze leunde achterover en knikte. „Ja”,
zei ze, „vertel maar”.
Een open einde dus. Maar wat lezen we
nu in het laatste verhaal in „De Kellne
rin”, waarin kellnerin Olga heen en weer
draaft tussen de tafeltjes en de mensen,
van wie de trouwe Herman Pieter-lezers
er velen zullen herkennen? Ik citeer:
„Nee”, zei Olga, en struikelde bijna over
het houten been van een man die al een
poos met een elegante vrouw zat te praten.
De dame speelde met een rubberen Mic
key Mouse-figuurtje, terwijl ze luisterde.
Olga hoorde hem zeggen. dus ik meldde
me bij het Vreemdelingenlegioen1.
Naar de maatstaven van de Britse klas
senindustrie is het rapport niet minder
dan revolutionair. Het stelt voor om bij
bedrijven met meer dan 2000 werknemesr
de (jlirectie van de dagelijkse gang van
zaken te verdelen tussen een gelijk aantal
aandeelhouders en door de vakbonden te
kiezen arbeiders. Een derde groep (maar
minder dan één derde) zou gevormd wor
den door onderlinge overeenstemming en
bestaan uit bankiers, advocaten en nota
rissen.
Onder deze nieuwe regeling zouden
negen miljoen arbeiders in de privé-sector
van de Britse industrie (een derde van het
totale arbeidsfront) betrokken zijn bij
deze „industriële democratisering.” Maar
uit gesprekken met fabrieksarbeiders
blijkt dat zij niet onverdeeld enthousiast
zijn over de voorstellen. Een van de meest
gehoorde tegenargumenten is, dat het de
Het parlement was in bijzondere zitting
bijeengekomen ter bespreking van de
ondoorzichtige transactie, die de positie
van minister van Defensie Karl Lütgen-
dorf aan het wankelen heeft gebracht. De
kwestie heeft een discussie op gang
gebracht over de vraag of wapenleveran-
ties aan conflict-gebieden verenigbaar
zijn met de Oostenrijkse neutraliteitspoli
tiek.
In het geval Syrië heeft een kleine
wapentransactie voor een fikse politieke
rel gezorgd. Het betreft 600 in Oostenrijk
gefabriceerde geweren en 400.00 stuks
munitie. De geweren waren bij export als
sportgeweren aangegeven. De munitie
ervoor was afkomstig uit legervoorraden.
De zending werd op de luchthaven van
Wenen tegengehouden omdat de uitvoer-
papieren niet deugden.
De geweren waren geleverd door een
klein bedrijf waarvoor de wapenhande
laar Alois Weichselbaumer, vriend van
minister van Defensie Karl Lütgendorf,
als agent optrad. Deze zou ervan op de
hoogte zijn geweest dat de partij voor
Syrië was bestemd.
Nadat de douane de partij in december
had onderschept, is deze verdwenen. Zij
Het „winterzwem
men” in de Sovjet
unie mag zich in
een stijgende
populariteit ver
heugen. Bij een
fiks aantal graden
onder nul wagen
geharde Russen
zich in het koude
water, terwijl
anderen, met win
terjas aan en bont
muts op, toe
kijken.
v.
8
I
«O*
':v
