PA VEL KOHOUT ZIET SITU A TIE VERSLECHTEREN
Nieuwe binnenlandse maatregelen aangekondigd
Klacht over
bevroren tegenstellingen (slot)
Ulster
Gierek kondigt
gratie aan
werving van
huurlingen
voor Rhodesië
7
Spaanse bisschoppen bepleiten
amnestie politieke gevangenen
p
Fe
Moskou arresteert
Massabad in Mozambique
dissident Ginzburg
IN ZWEDEN
s
Mensenrechten in
Tsjecho-Slowakije
Linkser
KARIKATUREN
AIRBRUSH
ZUSTER CLIVIA
MIES BOUWMAN
BINNEN- EN BUITENLAND
ir
n
k
r
I
FEBRUARI
19 7 7
VRIJDAG
4
3
2
trijfel
De vroegere bewinds-
De vraag of zijn rege-
Sadat doet zeer scherpe
aanval
ai
PRESIDENT SADA T
ij
e
it
1
i
1
r
Ie
le
De partijleider zei dat de rellen van juni
1976 „slechts een episode” geweest waren.
De politie had volgens hem pas ingegre
pen nadat alle andere middelen om de
orde te herstellen, hadden gefaald.
Intussen hebben honderden Polen in
Warschau en Gdansk gevraagd om een
officieel onderzoek naar vermeend bruut
optreden van de politie, zo vertelden dissi
denten in Warschau.
Onder de 231 ondertekenaars van de
petitie in Gdansk zijn studenten, weten
schappelijke medewerkers en professor
Frederik Pautsch van de plaatselijke uni-
versiteit.
e
it
Is
;e
e
n
i-
CAIRO (Reuter, AFP). Presi
dent Sadat heeft de Egyptenaren
gisteravond in een radio- en tele
visietoespraak meegedeeld, dat
de twee dagen van bloedige
onlusten vorige maand, naar aan
leiding van voorgestelde prijsver
hogingen, „zeer gevaarlijk” zijn
geweest, maar dat hij zich niet zal
WARSCHAU (AFP, Reuter, DPA).
De Poolse partijleider Edward Gierek
heeft gisteren gratie aangekondigd voor
een aantal personen die wegens de voed-
selrellen van juni 1976 veroordeeld wer
den. Gierek stelde de gratiëring in het
vooruitzicht in een toespraak tot arbei
ders van de traktorenfabriek in Ursus. Hij
zei dat hij er ook de arbeiders in Radom
van in kennis had gesteld.
Verboden zijn nu o.a. de vorming van
geheime of gewapende groepen, sabotage
van eigendom, betogingen of het aanmoe
digen tot betogingen en stakingen die ten
doel hebben de economie te ontwrichten.
Alle overtredingen zullen met dwangar
beid gestraft worden.
Voorts moet elke Egyptenaar opgeven
hoe rijk hij is en hoe groot het vermogen is
van degenen die van hem afhankelijk zijn.
Dit moet binnen drie maanden gebeuren.
Belastingontduiking zal strafbaar zijn
met dwangarbeid.
De nieuwe maatregelen worden van
kracht na de volksstemming en na de
publikatie ervan in het staatsblad.
Volgens de Egyptische president heb
ben „de communisten” drieërlei oogmerk:
het verzwakken van de Egyptische onder
handelingskracht bij een conferentie over
het Midden-Oosten, het verzwakken van
Egyptes positie in de Arabische wereld en
het vernietigen van zijn liberalisatiebe-
leid.
Sadats rede bevatte ook felle aanvallen
op het „nasserisme” en hij zei, dat zijn
bewind veel meer gedaan had dan dat van
Nasser. Sadat constateerde, dat er nu
geen „nasseristen” meer waren maar wel
(Van onze redacteur in Engeland, Henk Leffe-
laar)
BELFAST Zoals zoveel in Belfast is de
kamer koud, kleurloos, ongezellig. Er hangt
weinig aan de muur. Het meubilair is niet
modern. Buiten motregent het over de kale
bomen langs Eglantine Avenue. De kamer is
het studeervertrek van dominee David Laps-
ley, de zegsman van de Presbyteriaanse kerk
in Ierland.
„Het Ierse Republikeinse Leger (IRA) is niet relevant
meer", zegt Lapsley. „Relevant is de nieuwe Noordierse
identiteit die wordt verhaast door de armoede in Groot-
Brittannië en het onvermogen een behoorlijk leger op te
bouwen.
Volgens Lapsley hij beschikt over een in Noord-
lerland schaarse eigenschap: objectiviteit is er iets aan
het veranderen onder de protestanten in Noord-Ierland.
Ze zijn minder pro-Brits aan het worden, er heerst een
grotere mate van onzekerheid sinds het geweld is losge
barsten. De militante protestantse groeperingen begin
nen steeds meer te voelen voor een van Engeland onaf
hankelijke status. (De protestanten, die met een miljoen
tegen een half miljoen katholieken in de meerderheid
zijn, hebben tot nog toe altijd hun heil gezocht in het
bondgenootschap met de Britse regering.)
Dominee Lapsley waarschuwt er voor het Noordierse
probleem niet in de eerste plaats als een religieus conflict
te zien. „Dat is er maar één aspect van en niet het
belangrijkste. De godsdienst hier is geperverteerd door
de politiek en is er door ontdaan van zijn kerkelijkheid.
wrokkenden. De onlusten van 18 en 19
januari waren geen volksopstand, aldus
Sadat, maar een „opstand van dieven”.
MADRID (Reuter). De Spaanse bis
schoppen hebben gisteren bij de regering
aangedrongen op het verlenen van amnes
tie aan naar schatting 200 politieke
gevangenen. De bisschoppen veroordelen
de recente golf van gewelddaden in
Spanje.
Waar het nu heen gaat is een klassestrijd. Vandaar dat
het marxisme hier een vruchtbare bodem vindt”.
Wat het Noordierse probleem verder onvatbaar voor
een oplossing maakt, is dat ook een samenwerking van de
kerken bij voorbaat tot mislukking gedoemd blijkt. „De
oecumenische gedachte is een geladen begrip geworden,
omdat het voor de protestanten een soort uitverkoop
betekent aan de roomse kerk”, zegt Lapsley. Hoe gevoelig
de Noordierse kwestie is, blijkt uit het feit dat de rooms
katholieke en anglicaanse bisschoppen in Ierland dit jaar
voor het eerst een gemeenschappelijke kerstboodschap
hebben ondertekend.
Lapsley noemt dat „oecumene aan de top”, en hij hecht
er weinig waarde aan. In tegenstelling tot de katholieke
kerk (waar de zondagsopkomst 98 percent Is, volgens
domheer Murphy), loopt de opkomst bij de protestanten
terug. De protestantse kerken functioneren meer en meer
als sociale centra, nu het vrijwel onmogelijk is geworden
in Belfast een normaal uitgaansleven te leiden.
Opvallend is dat de leiders van de Presbyteriaanse
kerken in Noord-Ierland zich gaandeweg linkser opstel
len. Dat is niet het geval met hun gemeenten, noch met
de jongeren. Van actiegroepen onder de Noordierse
studenten valt bijvoorbeeld niets te bespeuren. Aan de
universiteiten maakt men zich voornamelijk bezorgd
over het veroveren van een werkkring, een goede car
rière.
Het geweld heeft buitenlandse investeerders kopschuw
gemaakt. Wat uit het oog verloren wordt is dat Belfast en
Londonderry, de steden waar geweld het meest wordt
Vluchtelingtjes uit Rhodesië wassen zich in een rivier in
Mozambique in de buurt van het kamp waarin zij zijn onderge
bracht.
Ralph Schierbeek, Nederlander en familie van de
schrijver Bert Schierbeek. woont met zijn gezin al jaren
even buiten Belfast. Hij is de uitvoerend directeur van
de Britse afdeling van Enkalon en heeft zijn hart ver
pand aan Noord-Ierland. Het levenstempo is er bedaard,
hij bewoont een comfortabele villa en kan het aarzelen
de industriëlen alleen maar aanbevelen er een kijkje te
komen nemen.
Het is zoals een arbeider in Belfast zei: „Als we
allemaal werk, eten en een dak boven ons hoofd hebben,
wie heeft er dan nog belang bij „troubles”?
De Spaanse regering heeft destijds
voorbehoud gemaakt tegen de deelne
ming aan de onderhandelingen van de
Spaanse communistenleider.
t
e
B
S
n
i-
De Spaanse regering had de moord op
vier communistische advocaten, een com
munistische functionaris en drie politie
agenten reeds eerder veroordeeld als een
poging om het leger ertoe te bewegen zich
van de macht meester te maken.
MOSKOU (AFP). De Russische ijver
aar voor burgerrechten Alexander Ginz
burg, lid van de „waakhondcommissie”
voor de naleving van het Verdrag van
Helsinki, is gisteren gearresteerd, zo is uit
dissidentenkring in Moskou vernomen.
1
1
e
n
n
•t
s»
i-
k
e
8
n
n
n
in
in
le
'2
le
st
it
g,
En hoe zit het dan eigenlijk met
politieke karikaturen zult u zich mis
schien afvragen. Het kernpunt is dus,
of er een redelijk belang geschaad
wordt, hetzij in ideële zin, hetzij in
commerciële zin. bijvoorbeeld door*
dat men normaliter geld zou kunnen
eisen vöor een foto of afbeelding. Bij
karikaturen is dat doorgaans niet het
geval.
IS
k-
et
>n
>g
j-
n
n
ir
»t
i-
1-
n
:e
Bn
id
dt
m
ig
n-
)e
'ij
tl
g
it
e
teerden vrij spoedig weer vrijgelaten
werden.
De Spaanse communistenleider Santia
go Carrillo zal deel uitmaken van een van
de drie commissies die met de Spaanse
regering moeten onderhandelen. De leden
van deze drie commissies zijn gisteren in
Madrid aangewezen door de democrati
sche oppositie.
In zijn rede van twee uur zei Sadat dat
de Sovjet-Unie gekant is tegen zijn libera-
lisatiepolitiek, die o.a. gericht is op het
aanmoedigen van westerse investeringen
in Egypte.
De Egyptische president kondigde dras
tische maatregelen aan tot het bewaren
van de orde en het gezag. De nieuwe
maatregelen zullen onderhevig zijn aan
een volksstemming, die volgende week
donderdag gehouden zal worden.
Onvoldoende bekend is verder dat het arbeidsfront in
Noord-Ierland aanzienlijk minder te lijden heeft van
stakingen dan in Engeland en dat potentiële investeer
ders op alle mogelijke manieren tegemoet gekomen
worden.
Aantrekkelijke condities worden geboden voor het
overbrengen van fabrieken naar Noord-Ierland (een
maximum van 100 percent kan worden vergoed) voor het
opleiden of omscholen van arbeidskrachten, voor het
overbrengen van de gezinnen van buitenlandse topfunc
tionarissen en tenslotte zijn er belangrijke belastingvoor
delen.
door Nico Scheepmaker
k
De klacht, die is ingediend bij de justi
tiële ombudsman, behelst het werven van
huurlingen door een neo-nazistische groe
pering in Zweden. In het laatste nummer
van de krant van deze partij, die overigens
„Voorwaarts Mars” heet, wordt in de
vorm van advertenties precies beschreven
hoe men als huursoldaat dienst kan
nemen in het Rhodesische leger, wat men
daarvoor betaald krijgt, en tot wie men
zich moet wenden voor aanmelding. Dat
zou moeten bij een adres in Engeland.
Door leden van de partij, de Nordisk
Riksparti, is deze krant de afgelopen week
verspreid over bijne alle kazernes in Zwe
den, zonder dat door de commandanten
hiertegen is opgetreden. Het is voor
Zweedse staatsburgers verboden dienst te
nemen in een vreemde krijgsmacht.
Volgens Sadat zijn alle communistische
organisaties vanaf het begin van de Egyp
tische revolutie in 1952 onder president
Nasser vijandig geweest tegenover de
Egyptische revolutie. President Nasser
zette alle communisten gevangen en
dwong de communistische organisaties,
zichzelf te ontbinden. Maar de toenmalige
regering werd door communisten geïnfil
treerd, aldus Sadat.
(Van onze redacteur in Zweden)
STOCKHOLM. Omdat door het
Zweedse ministerie van Defensie niet is
opgetreden tegen het werven van huurlin
gen voor Rhodesië onder dienstplichti
gen, is donderdag door het Zweedse
Comité Zuidelijk Afrika, dat samenwerkt
met de bevrijdingsbeweging ZANU in
Rhodesië, een klacht ingediend tegen de
Zweedse minister van defensie.
In Warschau is de petitie ook onderte
kend door honderden mensen. Zowel zij
als de ondertekenaars in Gdansk hebben
zich gesteld achter een pleidooi van de
rooms-katholieke kerk voor amnestie
voor gedetineerde arbeiders die aan de
voedselrellen hebben meegedaan.
Op het moment dat u dit leest moet
de uitspraak al bekend zijn van het
kort geding dat Sonja Barend tegen
de Nieuwe Revu heeft aangespannen
over een voorplaat waarop zij
(althans haar hoofd dat op het boven
lijf van een ander wordt vastgeklon
ken) was afgebeeld. Dit was gebeurd
met de zogeheten airbrush-techniek,
waarover ik me door grafisch ont
werper le klas Paul Mijksenaar heb
laten voorlichten. Eerst plakt de kun
stenaar de foto van het hoofd van
Sonja Barend behendig aan het
naakte bovenlijf van een pin-up girl
uit een vroegere aflevering van de
Nieuwe Revu. Vervolgens wordt daar
een transparante plastic film over
heen gelegd, en daarna wordt de foto
als het ware „nageschilderd” met een
zeer fijne verfspuit, een soort lucht-
spuitpenseel, ook wel aangeduid als
retouchespuit, waarmee een fotogra
fisch effect kan worden bereikt. Het
was dus Sonja’s foto wel en het was
haar foto niet, maar je kan in gemoe-
de alleen maar volhouden dat het niet
de foto van haar hoofd was als je er
ook van uitgaat dat de foto van een
foto van Van Agt niet meer een foto
van Van Agt is.
vraaggesprek ten bewij
ze dat in Tsjecho-
Slowakije geen vrijheid
van meningsuiting
bestaat. Hij heeft daar
om het manifest Charta
77 mede ondertekend.
Kohout ziet het manifest
als een initiatief dat ertoe
moet leiden dat „na de
vele jaren waarin geen
dialoog plaatsvond weer
een begin wordt gemaakt
de problemen van onze
samenleving openlijk te
bespreken”.
op Sovjet-Unie
laten intimideren. De onlusten,
die tachtig mensenlevens hebben
geëist en 800 gewonden hebben
gekost, hadden hem, Sadat, geen
ogenblik vrees ingeboezemd. De
Egyptische president zei, dat hij
met voorbedachten rade het aan
de autoriteiten en aan de instel
lingen had overgelaten zelf beslis
singen te nemen.
Volgens oud-minister
van Buitenlandse Zaken
Jiri Hajek is van een
Op het moment dat ik dit schrijf
heeft de rechter nog geen uitspraak
gedaan, maar ik neem aan dat Sonja
het gewonnen heeft, want er is op dit
gebied al heel wat jurisprudentie.
Waar het om gaat (vertelde mr.
Komen me, die in deze tak van juris-
tiek gespecialiseerd is), is dat „een
redelijk belang moet zijn geschon
den” en dat het gelaat van de
„geschondene” herkenbaar moet
zijn. Een beroemd geval, dat tot in de
Hoge Raad werd uitgevochten, waren
poppetjes geïnspireerd op de tv-serie
„Ja zuster, nee zuster”, die door Uni
lever bij de zeeppoeder werden
cadeau gedaan om aan een sleutel
ring te hangen. De klacht van Leen
Jongewaard (opa) en Hetty Blok (zus
ter Clivia) werd niet ontvankelijk ver
klaard omdat zij niet herkenbaar
waren, maar Annie M. G. Schmidt die
de serie schreef, kreeg wel een fikse
schadevergoeding.
man wilde niet direct
ingaan op de vraag of
Charta 77 is gepubli
ceerd omdat we aan de
vooravond staan van de
conferentie van Belgra
do, waar de slotakte van
Helsinki aan de praktijk
zal worden getoetst. Hij
gelooft ook niet dat hij
door de autoriteiten zal
worden verbannen, al
waardeert hij het voor
stel van Oostenrijk de
Tsjechoslowaakse dissi
denten politiek asiel aan
te bieden.
„Hoewel ik al dertig
jaar in mijn land als
auteur en dramaturg
werkzaam ben, en mijn
toneelstukken in prak
tisch alle Tsjechoslo
waakse theaters voort
durend werden gespeeld,
kan ik sinds acht jaar
niets meer uitgeven”, zo
zegt Pavel Kohout in het
Volgens deze kring was Ginzburg,
auteur van een witboek over de schrijver
Sinjavski en Daniël, gisteravond niet
thuis gekomen. Zijn vrouw hoorde daarna
dat hij door de staatsveiligheidsdienst
was gearresteerd. Zij zelf is voor vandaag
ontboden bij het parket van Moskou.
op dat Charta 77 geen
oppositiebeweging wil
zijn en „dat het niet de
bedoeling is de bestaan
de sociale orde omver te
werpen of zelfs maar
wezenlijk te verande
ren”. Ik ben er vast van
overtuigd, zo zegt hij, dat
„het socialistische sys
teem in ons land bezig is
zich te ontwikkelen tot
een democratie, tot een
socialistische democra
tie, zoals wij die probeer
den in te voeren en in de
praktijk te brengen in
1968”
oud-minister van Buiten
landse Zaken van
Tsjecho-Slowakije, nog
enig optimisme dat een
verandering ten goede
op het punt van de demo
cratisering in zijn land
mogelijk blijft. Zowel
Kohout als Hajek. beiden
voormannen van de
jongste dissidente bewe
ging in Tsjecho-Slowa
kije, baseert dit gevoelen
op de overtuiging dat
Charta 77 in overeen
stemming is met de Tsje
choslowaakse wetten en
met alle internationale
akkoorden die door
Praag zijn ondertekend.
ring zich niet houdt aan
de slotakte van Helsinki
vindt Hajek te catego
risch. Hij gelooft dat bij
een onderzoek zou blij
ken dat bijna alle rege
ringen wel in enig
opzicht tekortschieten in
het nakomen van de ver
plichtingen die zij in Hel
sinki op zich hebben
genomen. Naar zijn
mening is het aan de bur
gers van elk afzonderlijk
land hun regeringen te
wijzen op de punten
waaraan meer zou moe
ten worden gedaan.
Een geval dat meer op dat van
Sonja Barend en de Nieuwe Revu
lijkt is dat van een kalender die Pano
rama wilde uitbrengen met goed
gelijkende portretten van Martine
Bijl, Mary Schuurman, Willeke
Alberti en Maroesja Lacunes in
pikante bikini’s, geen foto’s dus maar
tekeningen, maar daar wisten de
dames een stokje voor te steken,
bovendien moest Panorama 10.000
gulden per persoon schadevergoe
ding betalen.
gebruikt, niet representatief zijn voor Noord-Ierland. Er
zijn tienduizenden Ieren die nog nooit een bom hebben
horen ontploffen. Niettemin lijden de havenwerken van
Belfast met vier droogdokken voor scheepsreparaties nu
grote jaarlijkse verliezen, omdat scheepseigenaren Bel
fast mijden. Toch zijn de havens nooit het doelwit van de
IRA-terreur geweest om de eenvoudige reden dat de
terroristen zich daarmee onmogelijk zouden maken bij
de bevolking, die voor een belangrijk deel afhankelijk is
van de werkgelegenheid die het havenbedrijf biedt.
DEN HAAG (ANP).
De Tsjechoslowaakse
toneelschrijver Pavel
Kohout, een van de
ondertekenaars van het
manifest Charta 77, ziet
de situatie rond de men
senrechten in zijn land
op dit moment eerder
verslechteren dan verbe
teren. Hij krijgt de laat
ste dagen voortdurend
brieven waarin hij op
verschillende manieren
met de dood wordt
bedreigd als hij Tsjecho-
Slowakije niet vrijwillig
verlaat.
Desondanks deelt
Kohout met Jiri Hajek,
schending van de men
senrechten m Tsjecho-
Slowakije met name
sprake ten aanzien van
personen „die een rol
hebben gespeeld in wat u
in het westen „de Praag
se lente” noemt”, daar
mee doelend op de kort
stondige hervormingspe-
riode van 1968 onder
Aleksander Dubcek.
Hajek etaleert in het
vraaggesprek een dosis
optimisme dat een vorm
van democratie ook in
een communistisch land
als Tsjecho-Slowakije
mogelijk is en wijst er
nog eens nadrukkelijk
Politieke waarnemers zijn van mening,
dat het beroep van de Spaanse bisschop
pen op de regering de vrijlating van poli
tieke gevangenen zou kunnen versnellen.
Het aantal politieke gevangenen is de
afgelopen week snel toegenomen door
grootscheepse arrestaties van zowel link
se als rechtse extremisten op grond van
speciale volmachten voor de politie tot het
doen van huiszoekingen en het verrichten
van arrestaties.
Van de zijde van de regering zijn geen
getallen over aanhoudingen verstrekt.
Wel is meegedeeld, dat velen der gearres-
Dit blijkt uit een giste
ren uitgezonden inter
view dat een team van
KRO’s actualiteitenru
briek Brandpunt in
Tsjecho-Slowakije met
de twee dissidente lei
ders had.
Zo zijn er meer gevallen geweest.
Henk van Ulsen die een proces won
omdat Vlinder-lucifers zonder toes
temming foto’s van „sterren”
gebruikte; een voetbalfotoboek;
Beatles-foto’s bij kauwgom, Willeke
Alberti die zonder het te weten voor
een reclamecampagne van de „Prin
ses” was gebruikt (en een fikse scha
devergoeding kreeg), en Mies Bouw
man die een proces tegen Cinderella-
lakens won. Hoe zat dat ook alweer,
vroeg ik Mies Bouwman. „Dat zat
zo”, zei ze. „Gabri de Wagt produceer
de een grammofoonplaatje met
sprookjes voor Cinderella-lakens en
Hetty Blok, de vertelster, was voor de
opname ziek geworden. Of ik dat
even van haar wilde overnemen. Ik
zei zo’n zin of twintig, en dat was dat.
Toen kwam „Open het Dorp”, ik
werd in één klap beroemd, iedereen
wilde me voor de commercie gebrui
ken, maar ik vond dat ik dat niet kon
maken, juist na „Open het Dorp”, dus
ik sloeg alles af. Maar wat gebeurde
toen. Cinderella kwam met grote pos
ters waarop dat plaatje als „de
sprookjesplaat van Mies Bouwman!”
of zoiets werd voorgesteld. Dat was
volksverlakkerij, ik zei misschien
twintig zinnen, bovendien wilde ik
helemaal geen reclame, dus toen heb
ik ze een proces aangedaan. Dat heb
ik gewonnen, ze moesten een groot
bedrag betalen, en dat heb ik toen
aan het Hartfonds geloof ik geschon
ken. Niet aan het Dorp, maar weer
eens aan iets anders!”.
