poezie
en Rob du Bois
3
e-
Groentjes doen wonderen! Bel nu: 023-319272
Opdrachten voor
Albert de Klerk
Sherlock Holmes beleeft glorieuze come-back
a
Kentering wordt
opgeheven
Verheven Vuurvogel
bij Bernhard Haitink
Nog geen tennisclubje gevonden?!
College bepleit
spoedige bouw
muziektheater
Weerzien met graficus en schilder in Frans Halsmuseum
s
o
1
Vladimir Ashkenazy bij Concertgebouworkest
Technologie
Domino
Sherlock
Regan
Olie
1
DONDERDAG
A
^LDADIC VOCt
„SPION AAN DE HEMEL''
heet Len Deightonè laatstver
schenen thriller, een boek dat
begint en eindigt in de Algerijn
se Sahara en daartussen in de
trieste wereld tekent van een
van de meest geloofwaaridge
figuren uit de wereld van de
internationale spionage die ooit
bedacht is.
Van Deighton is bekend, dat
hij uitstekend schrijft, maar dat
zijn verhaal meestal erg inge
wikkeld in elkaar zit. Dat is met
dit laatste boek iets minder het
geval. Toch is Spion aan de
hemel geen boek waarin je elke
dag een klein stukje zou moeten
lezen: in-één-adem is hier de
beste methode.
HAARLEM. Na in 1955 voor het laatst in Nederland te hebben
geëxposeerd (bij Magdalena Sothmann in Amsterdam) is Johnny
Friedlaender thans weer met werk naar ons land teruggekomen.
Friedlaender, Duitser van oorsprong maar voor het nazi-geweld al
voor de oorlog als zovelen gevlucht, woont sedert 40 jaar in Frankrijk.
Hij was hier voor het laatst te zien als graficus, kwam nu ook terug
met schilderijen, een techniek die hij sinds een jaar of tien beoefent.
Verantwoordelijk voor zijn terugkomst is het Frans Halsmuseum dat
in de nieuw ingerichte bovenzalen van het museum aan het Groot
Heiligland een uitstekende indruk geeft van een meester die in
weerwil van zijn faam in Frankrijk en in de Verenigde Staten in ons
land eigenlijk over het hoofd wordt gezien. Deze tentoonstelling die
over het geheel genomen zonder zwakke plekken is, zal zijn bekend
heid hopelijk weer terugbrengen.
GROTE VEILING TE IJMUIDEN
KUNST
Friedlaender: muzikale
in droomwereld
(ADVERTENTIE
CEES STRAUS
PUROL ZALF PUROL POEMR PUROL LIPPENPOMMADE
|i
(ADVERTENTIE)
Sherlock Holmes in olieverf.
bibliotheek]
PETER WOLFSBERGEN
(ADVERTENTIE)
J
i
Deense ex-politieman Nielsen
„De reden voor het opheffen van Kente
ring is heel eenvoudig”, aldus de redactie.
„Niet ieder tijdschrift hoeft tot in lengte
van dagen te blijven bestaan. Zowel de
redactie als de uitgeverij meende dat de
chronische vermoeidheidsverschijnselen
die zich gingen voordoen, een goede aan
leiding waren om het blad te laten ver
dwijnen. Dat leek een betere oplossing
dan het langzaam te laten doodbloeden”.
Voorafgaand aan deze „vroege” Stra
vinsky was het publiek geconfronteerd
met een van de meest ongeïnspireerde
composities die Prokofjev heeft nagela
ten: diens Vijfde Pianoconcert, geschre
ven in Amerika, in 1932 dus nog voor zijn
terugkeer naar Rusland. Vladimir Ashke
nazy was ervoor naar Amsterdam geko
men om de machteloos aandoende en con
stant door het (voorgeschreven) orkes
traal geweld in verdrukking gebrachte
solopartij te vertolken. Hoewel de per
soonlijke pianistische kwaliteiten in poëti
sche zin in een dergelijk werk niet naar
voren kannen Komen en slechts de, ook
hier volop getoonde, virtuositeit alle aan
dacht opeist, wist Ashkenazy via aanslag-
diversiteit toch nog een flinke dosis kleur
schakering aan te brengen.
Ashkenazy en Haitink met het exact
begeleidende Concertgebouworkest heb
ben er alles aan gedaan om dit maakwerk
achtige pianoconcert, dat nauwelijks eni
ge bezonkenheid kent, zo contrastrijk
mogelijk reliëf te geven. De zeer gecompli
ceerde en drukdoenerige instrumentatie
bood samen met dit virtuoos-pianistische
vertoon aan het publiek kennelijk vol
doende aantrekkelijkheid om tot enthou
siaste reacties te leiden.
Verdere loftuitingen aan Deightons
adres zijn eigenlijk overbodig. Op zijn
subtiliteit, gevoel voor humor en span
ning maar ook zijn cynisme is al vaak
gewezen. Ook deze laatste „spion” ver
scheen bij Elsevier.
In de serie Meulenhoff Detection, een
nieuwe reeks, duikt een aardige verras
sing op: Torben Nielsen, een Deen die
zelf politieman is geweest en met zijn
„Negentien rode rozen” de Edgar Allen
Poe-prijs voor de beste suspenseroman
van het jaar won.
Nielsens boek is erg spannend, soms
gruwelijk op het groteske af. Zijn ver
haal gaat over een gestoorde jongeman,
die wraak neemt op de vier mensen die
betrokken zijn geweest bij het auto-
ongeval waarbij zijn meisje de dood
vond.
standaard. Dat maakt dat dit werk zo’n
eigen signatuur heeft en tevens door zijn
openheid een inzicht geeft in een kwets
baar man die alles etaleert wat in zijn
droomwereld en daarmee voor hem in
zijn reëele levensfeer omgaat.
De expositie in het museum die tot en
..Migrations”, aquatint van Johnny Friedlaender uit 1972. Thans geëxposeerd in het
Frans Halsmuseum.
als dit ligt ietwat in de sfeer van de
bekende lopende tv-series, zij het met
een wel wat bredere visie op mens en
samenleving.
Bij Deltos Elsevier verscheen „Ter-
reurcode Viking” van Norman Hartley,
(Van onze correspondent)
DEN HAAG Het tweemaandelijkse
literaire tijdschrift Kentering, dat nu in
zijn vijftiende jaargang is, legt het bijltje
er bij neer In het zojuist verschenen
december-nummer wordt aangekondigd
dat er nog één nummer zal komen; dikker
dan gebruikelijk, waarin alleen bijdra
gen staan van de elf redacteuren.
O
met 13 maart duurt, gaat vergezeld van
een monografie door prof. H. L. C. Jaffé
en met een bijdrage van Robert Sidney
Horn. Een aantal uitstekende illustraties
in kleur en zwart-wit zijn toegevoegd.
(Tot en met 13 maart)
(Van onze kunstredactie)
DEN HAAG. Aan de Haarlemse
stadsorganist Albert de Klerk is door
minister H W. van Doorn CRM, opdracht
verleend tot het componeren van een
werk voor beiaard ten behoeve van het
Internationaal Beiaardcongres 1977. Een
en ander geschiedde op verzoek van de
Nederlandse Beiaardschool. Aan de
Haarlemmer Rob du Bois werd opdracht
gegeven een werk te componeren voor
variabele instrumentale groepen; dit op
verzoek van de Haarlemse Muziekschool.
De adviescommissie bij het verlenen
van deze opdrachten bestond uit Louis
Toebosch, Louis Andriessen, André
Kaart, Ton de Leeuw, Lucas Vis en J. H.
Rensen.
een spannende avonturenroman over
wat je zou kunnen noemen een oorlog
tussen twee gigantische bedrijven,
gevoerd met de technologie van heden
en die van morgen. Een verhaal als dit
lijkt iets visionairs te hebben, voorname
lijk doordat het de aandacht vestigt op
de vrijwel onbeperkte macht die het
zakenleven via de verworvenheden van
de techniek zou kunnen uitoefenen.
Van een heel ander kaliber is Robert
Ludlums bij Veen verschenen
avonturenroman „De Fontin-strijders”,
een verhaal dat in de jaren voor de
Tweede Wereldoorlog begint en pas vele
jaren daarna eindigt. Ludlum is wat je
noemt een ras-verteller. In dit verhaal
spelen drie generaties Fontini een van
oorsprong rijk Noorditaliaans liberaal
geslacht een rol rond een zending
oeroude documenten, die een scheuring
binnen de christelijke kerken teweeg
zouden kunnen brengen, waarbij verge
leken de voorgaand schisma’s kinder
spel zouden zijn.
Dit thema biedt een schrijver als Lud
lum duidelijk een aantal kansen, van
oorlogshandelingen. familiedrama,
geweld op allerlei schaal tot zaken als
persoonlijke gewetensnood toe, die hij
alle nadrukkelijk aangrijpt. Een boek
Met Hendrik Andriessens Kuhnau-
variaties was het concert ingezet. En Hai
tink gaf met de gaaf spelende strijkers
aan elke variatie, heel genuanceerd en in
goed gekozen tempo, haar eigen gezicht.
De aansluitend daarop ten gehore
gebrachte Vierde („Italiaanse”) Symfonie
van Mendelssohn, viel in de klassiek uitge
balanceerde, maar warmbloedige uitvoe
ring vooral op vanwege een uiterst sfeer
vol vertolkt tweede deel, waarin de fijne
klanken van de houtblazers tegen de ach
tergrond van het staccatospel van de strij
kers, een heel aparte soort van barokke
schoonheid opriepen.
JOHAN VAN KEMPEN
Het Amsterdamse gemeentebestuur
hoopt over niet al té lange tijd toestem
ming te krijgen van Gedeputeerde Staten
van Noord-Holland en van het rijk om met
de bouw van het muziektheater te begin
nen. Volgens B. en W zullen ongeveer
vijfhonderd mensen in het theater werk
kunnen vinden, terwijl rond de 280 metn
nodig zijn voor de bouw, die naar schat
ting drie jaren zal duren.
De Operastichting verspilt momenteel
tijd, energie en kosten aan het heen en
weer reizen tussen het Circustheater in
Scheveningen en Amsterdam. Wanneer
opera en ballet een eigen huis krijgen, kan
het Publiekstheater meer voorstellingen
geven in de Stadsschouwburg, menen B
en W.
Een voortreffelijke thriller schreef de
Amerikaanse kunstschilder-auteur-
filmspeler Adam Kennedy met „Het
domino-principe”, als paperback ver
schenen bij Bruna. Het is een thriller
over een duidelijk slachtoffer van
afkomst, opvoeding en samenleving, dat
zich hopeloos verzet tegen een buitenwe
reld die hem overmachtig naar zijn
ondergang stuwt.
Eveneens bij Bruna verscheen „Wilde
katten” van Berton Roueché, een ver
haal in het genre van Hitchcocks The
Birds. De strijd van mens tegen dier is al
vaak op allerlei manieren verwoord en
verbeeld, maar naar mijn smaak
gebeurt dat in dit boek lang niet effectief
genoeg om boven de middelmaat uit te
komen.
„Een waanzinnige moordenaar” zou
zo’n man waarschijnlijk genoemd zijn in
de tijd van Sherlock Holmes, de klassie
ke grote detective, die dezer dagen een
glorieuze come-back beleeft. Nicholas
Meyer is de man, die al niet minder
talent schijnt te hebben voor het ontdek
ken van langvergeten Holmes
manuscripten dan de grote meester zelf
voor het koelbloedig en intelligent ont-
wsirren van raadselachtige misdaden
Zo verscheen bij Elsevier „Sherlock
Holmes en de gesel uit West End”, onder
titeld „Herinneringen van John H. Wat
son, arts, postuum bezorgd door Nicolas
Meyer” Meyer laat Holmes optreden in
Loudens artiestenwijk, wat hem de gele
genheid geeft op een onorthodoxe
manier figuren als Bernhard Shaw.
in de eerste plaats een gedrevene door het
ritme. Hij componeert in strakke lijnen
die toch nog net zoveel spanning krijgen
dat het geen esthetiek omwille van de
esthetiek wordt, de grondfout bij zovele
constructivisten. Friedlaender gaat duide
lijk verder, maakt zijn vormenleer onder
geschikt aan de klank van het ritme. Zijn
werkgrafiek onderscheidt zich in onder
werp en behandeling nauwelijks van de
schilderijen is juist door de sterke rit
miek muzikaal geworden. Men zou hem
een lyricus kunnen noemen als zijn werk
in notenschrift werd omgezet.
Er zit een zeker decoratief element in
deze doeken en bladen, dat valt niet te
ontkennen. Zijn verhoudingen van maat
en kleur, vorm en lijn zijn zeer smaakvol.
Toch schept Friedlaender een wereld die
vérder gaat dan het oppervlak. Het zijn
verschillende werelden binnen het platte
vlak, soms opgestapeld en soms op ver
schillende niveaus.
In ons land heeft hij een gelijke in de
grote Rotterdamse graficus Wout van
Heusden, onlangs 80 jaar geworden en bij
die gelegenheid geëerd met tentoonstellin
gen in Rotterdam en Amsterdam. Wie Van
Heusden kent, weet ongeveer ook waar
Friedlaender valt te plaatsen.
Friedlaender vindt zijn eigen abstracte
tekens uit, zijn werk vormt zijn eigen
AMSTERDAM. Bernard Haitink
toverde gisteravond prachtige, voor een
belangrijk deel impressionistische,
klankschilderingen uit het Concertge
bouworkest tevoorschijn in een uitvoe
ring van Stravinski’s Suite „De Vuurvo
gel”, waarmee het achtste abonnements
concert uit de B-serie werd besloten. Het
vreemde eraan was evenwel dat je voelde
dat Haitink er een soort verhevenheid in
wilde leggen, die bij deze muziek eigen
lijk niet past. De hele aanpak deed, door
zijn „timing” en zwaarte in de zin van een
haast sensuele klankverzadiging, niet zo
erg Stravinski-achtig aan. Maar, authen
tiek of niet, als spanningsvol klankstuk
was het ook in deze visie te waarderen.
Een bijzonder aansprekende schep
ping van auteur Ian Kennedy Martin is
de keiharde, nonconformistische politie
man Jack Regan, die lak heeft aan al zijn
superieuren bij Scotland Yard maar
zich in de loop der jaren tóch zo’n ver
dienstelijk politieman heeft betoond dat
zijn positie bijna onaantastbaar is
geworden.
Op deze manier moet hij voortdurend
strijd voeren aan twee fronten: tegen de
misdaad en tegen „het systeem” dat
hem, zodra dat enigszins mogelijk is, zal
uitstoten. „Regan en de man uit San
Franciso” verscheen als Meulenhoff
Detection, is uitstekend geschreven en
vertaald (door Dolf Koning) en bijzon
der spannend.
Een totaal verschillend, maar wel aan
sprekend sfeertje schept de Schot
Robert MacLeod (eigen naam Bill Knox)
met zijn maritieme thrillers „Sabotage
in Kopenhagen” en „Gevaarlijke lading”
die, zoals uitgeverij Unieboek belooft,
het begin vormen van een serie verhalen
met als hoofdfiguur de scheepsverzeke-
ringsdeskundige Andrew Laird.
In feite zijn verhalen als deze niets
meer of minder dan avonturenromans,
maar juist doordat zee en scheepvaart
een constante, zij het niet voortdurend
overheersende, factor zijn in deze verha
len, zouden ze ook in ons land met zijn
maritieme achtergrond wel eens uitste
kend kunnen aanslaan.
Johnny Friedlaender had een leerling
van het Bauhaus kunnen zijn. Hij was het
niet, hij studeerde aan de academie in
Breslau onder leiding van Otto Müller die
voor zijn tijd oprichter van Die Brücke
was geweest. Maar het lijkt er sterk op dat
Friedlaender van minstens twee „leraren”
van het Bauhaus invloed heeft ondergaan.
Met Klee heeft Friedlaender het poëtisch-
abstracte surrealisme gemeen, met Kan
dinsky de enigszins constructivistische
inslag.
Friedlaenders wereld is die van de
droom waarin nog vaag voeling met de
omringende wereld wordt gehouden maar
waarin de oneindigheid even tastbaar
wordt gemaakt als filmpjes over reizen
door het heelal dat soms kunnen doen. De
werelden, in de gedaante van verre plane
ten in wonderlijke sterrenstelsels, die
Friedlaender in visionaire kleurstellingen
neerzet, hebben iets van eerf poëtisch
soort science fiction. Toch is hij niet van
zweverigheid te betichten, sommige van
zijn planetenstelsels zouden in principe
even bestaanbaar zijn als de steden in de
droomfilosofie van Constant. Daarvoor is
Friedlaenders binding met de natuur en
de wetenschap weer te groot en zijn wens
om tot verzoening met het omringende te
komen te onmiskenbaar aanwezig.
Is Klee met zijn dichterlijke fantasie,
zijn sprookjeswereld van het geestelijk-
onbegrepene aanwezig, de Kandinsky in
het werk van Friedlaender is de construc
tivist omwille van de compositie. Fried
laender construeert niet vanwege de geo
metrie, de zin voor het evenwicht, maar
om zijn constructies nog enig houvast te
geven in hun reis door de onmetelijkheid
die hij keer op keer weer suggereert.
In zijn constructivisme is Friedlaender
Op: zaterdagmiddag 12 februari a.s. aanvang 14.00
uur zal in: Wijkgebouw „Bethlehem”, Radarstraat
S
erkend veilingbedrijf Amstelveen, fa. M. Pijpers
te Amstelveen t.o.v. gerechtsdeurwaarder F. G. J.
van Deursen, Meerstraat 18-Beverwijk een partij
goederen publiek a contant bij opbod verkopen,
waaronder
antieke meubelen, w.o. secretaires, turfkisten,
ladenkasten, oortafels, div. kleinmeubelen, com
modes w.o. worteln. en eiken, vitrinekasten per-
zische kleden stereo apparatuur Bretonse
klokken wandornamenten dekenkisten
tinwerk oude koperen kannen oude weeg
schalen antieke bloembakken samowars
brassero's beelden porceieinkastjes
petroleum hand- hang- en tafellampen en wat
verder ter tafel zal worden gebracht.
Gelegenheid tot bezichtigen der goederen vanaf
13.00 uur.
Voor handelaren en partikulieren bestaat de gele
genheid tot het inbrengen van goederen van 12.00
tot 13.00 uur.
verrast als thrillerschrijver
Oscar Wilde en Bram Stoker zijn ver
haal binnen te voeren.
Groter verschil dan tussen een boek
als dit en andere regelmatig opnieuw
uitgegeven Holmesverhalen zoals „Het
teken van de vier” en „De gedenkschrif
ten van Sherlock Holmes”, ingeleid door
respectievelijk Graham Greene en
Kingsley Amis (uitgeverij Contact
Amsterdam) en een verhaal als „De
samenzweerders” van Samuel Edwards
(schrijver van o.a. „55 dagen in Peking”
en „De naakte Maja”) is nauwelijks
denkbaar.
De Samenzweerders, verschenen bij
Veen in Wageningen, is een verhaal uit
de oliewereld, dat duidelijk beantwoordt
aan alle verwachtingen die je ten aan
zien van dit genre mag koesteren: de
waanzinnige, op macht beluste sjeik
raakt in conflict met de oliemaatschap
pij die het in zijn stukje woestijn voor
het zeggen heeft. Wie in deze strijd het
loodje legt zal wel duidelijk zijn.
Bij dezelfde uitgeverij kennelijk
gespecialiseerd in het op de markt bren
gen van bakstenen van paperbacks
verscheen „Recht in eigen hand” van
James D. Horan. Dit verhaal beschrijft
een groep ex-militairen, die uit krijgsge
vangenschap in Vietnam terugkeren en
dan tot de ontdekking komen dat in hun
vaderland corruptie, criminaliteit en
onmenselijkheid kennelijk algemeen
geaccepteerde verschijnselen zijn
geworden.
Langs legale weg is daar duidelijk
niets aan te doen en dus vormen zij een
soort guerrillagroep die het recht in
eigen hand neemt in navolging, zou je
kunnen zeggen, van diezelfde Vietname-
zen die zij ooit met alle ten dienste staan
de middelen bestreden. Verdienstelijk
van Horan vind ik dat hij geen puur
good guys-bad guys verhaal ophangt,
maar via de mannen uit deze groep die
ons dit verhaal vertellen een redelijke
mate van twijfel aan de juistheid van
hun acties inbrengt.
AMSTERDAM (ANP). Verder uitstel
van de bouw van een muziektheater aan
de Ferdinand Bolstraat in Amsterdam
werkt kostenverhogend. Het is daarom
verstandig nog dit jaar met die bouw te
beginnen. De bouw- en inrichtingskosten
van het theater kunnen dan beneden de
100 miljoen blijven.
B. en W van Amsterdam schrijven dit
in een ontwerp-voordracht aan de
gemeenteraad. De commissie voor de
kunst uit deze raad zou de voordracht
