Onafhankelijk Toneel met De Musset als favoriet
in Jones9 Dutchman
Plezierig NPO met Theo Olof
door rechtzaak
Visionair werk van Frans Erkelens
:S
Acteurspaar wil
vete beslechten
China-dag met
Joris Ivens
Groei-Kasbiljetten
aan toonder
van Mees Hope:
’ii schrander spaaridee.
Te weinig dreiging
Zn
Bh
Bank Mees Hope nv >h
LUNCHTHEATER IN DE TONEELSCHUUR
Weense avond in
IS
Viviénne Yacco
Jenny Duller
stak ingssf eer
jt1
DONDERDAG
I 7
FEBRUARI
19 7 7
KUNST
i ven:
eden
sten-
n en
van
ende
oren
ilaris
eling
stra-
den
Jam.
I
■ÉS
FRANS ERKELENS is een
bekende naam geworden door
tentoonstellingen van zijn
olieverven in deze streek. Nu is
zijn werk te zien in Galerie Job
Art, Herengracht 451 in
Amsterdam. En dit werk
draagt nog altijd overduidelijk
het teken, dat het behoort tot
het meta-realisme, schilderijen
waarin symbolen verschijnen
op een pregnant realistische
manier. Al vaak heb ik over
hem geschreven. Opnieuw uit
voerig uitleggen hoe zijn werk
wordt gevoed door dromen en
visioenen is hier dus niet
nodig.
Ajfl
Met ons Groei-Kasbiljet incasseert u een
hoge rente. Verder kunt u na tweejaar
kiezen, óf verzilveren of profiteren van een
nóg hogere rente, die over de maximale
termijn van 7 jaar zelfs oploopt tot
QIO/
Ö4/1
19
h
DE KORDATE AANPAK wordt vooral gestimuleerd
d
1
KO VAN LEEUWEN
j
iktie
P. ZWAANSWIJK
jort-
u
ADVERTENTIE)
Een van de visionaire schilderijen van Frans Erkelens in Galerie Job Art.
Haarlem. Houtplein X. tel 023-3) 59 50
Haar werk is nu te zien in Galerie
Dacosta. Da Costakade 115 in Amster
dam, t.e.m. 23 februari.
zijn geworden. Ook spelen pyramidale
vormen nog altijd mee. alles met het
doel om de onderwerpen als het ware
te vergeestelijken, een sacrale schijn te
geven door herinneringen op te roepen
aan de tijdloze vormen van antieke
tempels.
Er is ook ander werk van Jenny
Duller in opdracht gemaakte bronzen
portretten en figuren in een licht gesty-
leerde vormtaal, die ze heel goed in de
vingers heeft. In het algemeen is het
krachtig werk van Jenny Duller, heel
apart getuigend van een grote vormbe
heersing.
i van
>r te
;orle
apes
1 be-
AMSTERDAM Het Onafhankelijk Toneel uit Rot
terdam speelt zeven stukken van klassieke toneelschrij
vers. Dat gebeurt onder de naam De Favorieten. De
tweede keus uit het klassieke repertoire van de Rotter
dammers is gevallen op een werk van Alfred de Musset,
van wie de Haagse Comedie binnenkort zijn beroemde
drama „Lorenzaccio” gaat opvoeren. Het O. T. koos het
veel minder bekende „Fantasia”, dat niet als toneelstuk
om op te voeren, doch als leesstuk geschreven werd. Het
moet de eerste keer zijn dat deze wat melancholieke
komedie in ons land door een beroepsgezelschap wordt
opgevoerd. Dat betekent dat er geen loodzware bagage
van vroegere succesvoorstellingen op rust. Overigens
maakt dat weinig verschil voor dit gezelschap, dat in
eerdere produkties steeds blijk gaf van een geheel eigen
onbevooroordeelde visie.
prinses schenkt hem de vrijheid en betaalt zijn schulden.
En als hij voortaan door schuldeisers geplaagd wordt,
mag Fantasio zich altijd als nar komen vermommen.
ZIEHIER de inhoud van „Dutchman”
een kort stuk van de Amerikaanse dich-
terpschrijver Leroy Jones, dat woensdag
tijdens het lunchuur door Karla Wild
schut en Marius Monkau werd opgevoerd
in de Toneelschuur. „Dutchman” duurt
slechts een half uur en voert tamelijk snel
naar de climax. De hoofdlijnen van het
stuk zijn duidelijk. Leroy geeft vooral in
de tekst van de neger Clay openhartig de
ethische onderdrukking van de gekleurde
mens aan. Maar hij benadrukt evenzeer
dat die gekleurde mens bewondering om
het gekleurd-zijn met heel zijn wezen ver
acht. Leroy’s eenakter zit dramatisch
evenwichtig in elkaar en geeft een bijna
symbolisch beeld van wat er gebeurt als
de underdog zich in opgekropte woede
laat gaan: Het betekent zijn ondergang.
5.00.
le
I 1.134,30
I 1.225.10
1 1.323.10
I I 452.40
I 15X6.')0
I L74I.X0
FANTASIO is een komedie over een berodid en teleur
gesteld burger die moet vluchten voor zijn schuldeisers en
over een lieve prinses die volgens de wens van haar vader
met een eigengereide ijdeltuit van een prins moet trouwen
om politieke redenen. Twee teleurgestelde zielen die
elkaar ontmoeten en redden. De burgerman Fantasio
vlucht namelijk in het kostuum van de juist overleden nar
van de koning en neemt de plaats van de dode paljas aan
het hof in. Onder de indruk van het verdriet van de
prinses haalt hij een schelmenstreek uit en rukt met een
vishengel de pruik van het hoofd van de man van wie
ONAFHANKELIJK Toneel geeft niet deze onttakelde
romantiek de voorstelling brutaal een hernieuwde
HAARLEM. In de ondergrondse van
New York heeft een ontmoeting plaats
tussen een blanke vrouw en een neger. De
vrouw, die Lula heet, windt nergens doek
jes om en tracht de neger onmiddellijk in
bed te praten. Onverhuld en zonder enige
terughoudendheid biedt zij zich aan in
een provocerend sexy kat-en-muisspel,
waarop de neger Clay aanvankelijk vrien
delijk maar afstandelijk reageert. Maar
Lula’s gedrag escaleert misschien juist
door die terughoudendheid en wordt
steeds perverser. Wat als spel leek te
- beginnen ontaardt dan in obscene beledi
gingen die haar rassenhaat langzaam
voelbaar doet worden. Wanneer de neger
het initiatief ovemeemt loopt de zo sim
pel begonnen ontmoeting uit op een cata
strofe: Lula steekt de kleurling neer. Het
doel van haar provocerend gedrag is
bereikt.
ONDER REGIE van Frederik de Groot
komen Karla Wildschut en Marius Mon
kau tot een overtuigende acteerprestatie.
De Groot heeft vooral op emotionele
zaken gelet. Als bijvoorbeeld aan het
begin van het stuk verteld wordt dat het
bloedheet is, dan moeten we dat gewoon
•onthouden; aan het gedrag van de spelers
is daarvan verder niets te merken. Zelfs
de sfeer is niet broeierig, eerder koel. Het
veronachtzamen van dergelijke bijkom
stigheden geeft de opvoering toch iets
oppervlakkigs. Overigens speelt Karla
Wildschut de vrouw Lula als een vulgaire
nymfomane, onberekenbaar, dat wel,
maar niet zo dat je de dreiging van het
dramatisch einde gaat voelen. Marius
Monkau maakt van de neger Clay een
correct reagerende kerel, die getergd door
provocaties en beledigingen zijn normale
zelfbeheersing inruilt tegen een heftig
getuigen van zijn menselijke waardigheid.
Een knap opgebouwde rol waarin hij
geloofwaardig, zonder melodramatische
uitspattingen, overeind blijft.
KO VAN LEEUWEN
De inzet is een persoonlijke vete tussen
Josine van Dalsum en Puck Croiset naar
aanleiding van een voorstelling van Jules
Croiset in zijn befaamde monoloog over
Tsjechov.
Puck Croiset beweert over het gebeu
ren, waarbij Josine van Dalsum kwaad de
zaal heeft verlaten, dat regisseur Van de
Rest heeft geadviseerd het stuk niet op de
televisie uit te zenden.
John van de Rest en zijn vrouw hebben
het kort geding aangespannen om, zoals
ze zeggen „dergelijke verhalen uit de
wereld te helpen”.
Het werk van nu heeft veel gewon
nen aan kracht, ook veel aan kleur. De
voorstellingen zijn voller van betekenis
geworden, minder onderworpen aan
decoratieve versieringsdrift, hem inge
geven door zijn deels Indonesische
afkomst. Kortom, het is een heel goede
expositie.
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. Voor de Amsterdam
se rechtbank heeft gisteren een kort
geding gediend tussen de twee acteurs-
echtparen Jules en Puck Croiset ener
zijds en Josine van Dalsum en haar man
John van de Rest anderzijds.
een uitvoering,- waarbij de rust van de
morgen aan de Donau werd geaccentu
eerd door de ingetogen en schoonklinken
de solo van solo-violoncellist Wout van
Wilgenburg, de middag gekenschetst
werd door de voorbereiding voor het
avondlijke feest, dat gevierd werd met een
enthousiasme, dat de stukken er deed
afvliegen.
ACHTER DE NAAM Viviénne Yac
co verschuilt zich Louana Youssef, die
eertijds in de Haarlemse Pieter Kies-
straat een galerie dreef, waarin ze niet
onder eigen naam wilde exposeren. Ze
koos dus een schuilnaam. Die expositie
van destijds toonde haar als een kleur
rijke semi-abstracte expressioniste
met een grote behoefte om droom-
impulsen van zich af te schilderen.
Soms getuigden die schilderijen van
nogal nachtmerrie-achtige toestanden.
j Bij vvizil'eriiig na
Frans Erkelens is zich zeer bewust
van het feit, dat hij zijn inspiratie haalt
uit een „verborgen” laag van zijn
onderbewustzijn, althans verborgen
voor de meeste mensen. Hij krijgt ech
ter, getuige dit nieuwe werk, steeds
gemakkelijker toegang tot dat speciale
geestelijke gebied waaruit hij steeds
knapper pleegt te putten. Het is voor
hem een onvervangbare bron gewor-'
den en een ter expositie verkrijgbaar
geschriftje geeft de lezer een verkla
ring van dit feit.
De reactie kwam hierna met de bezadig
de vertolking van „Die Libelle”, een com
positie van Josef Strauss, de begaafde
broer van Johann Strauss Jr. van wie de
Pizzicato Polka en ook de Annen Polka, in
een wat zwaarwichtige Nederlandse
volksdanssfeer tot uitvoering kwamen.
Toen klonk nog wat zwoegend de wals
„Seid umschlungen” en met lichtere
accenten de befaamde „Geschichten aus
dem Wienerwald” van de destijds zo
gevierde Walzerkönig”.
iedereen meent dat het de prinselijke huwelijkskandidaat F”
is. In werkelijkheid is het ’s prinsen adjudant, want door het toneelbeeld. Alles speelt zich af op een langwer-
pige modeshowachtige pier van stevige houten tafels met
EEN FANTASIERIJK verhaaltje uit 1833, een product
van de zoete romantiek uit_de tijd waarin De Musset hangt. Zo compleet zou het stuk dus overal gespeeld
kunnen worden, mits de ruimte groot genoeg is.
JENNY DULLER, hier welbekend,
exposeert gelijktijdig in Galerie Da
Costa Over haar schreef ik al vaak.
Nog altijd is haar keramiek gewijd aan
religie en mystiek, met titels als Cathe-
drale, De kleine tovenaar, De lotusbou
wer, Eenzaam offer en dergelijke.
Gebleven is de vaak overheersende
kubistische opbouw van haar kerami
sche plastieken, gestyleerde tempel
wachters. die als het ware zelf tempel
bers, die het voornemen koesteren om het
concert bij te wonen, één uit de zogeheten
populaire landen serie, dat het orkest vrij
dagavond aanstaande in het Haarlems
Concertgebouw zal geven
Op het concert in Beverwijk kwamen de
toehoorders, althans de niet-ingewijden,
bij de uitvoering van het eerste werk de
Symfonie in fis kleine terts van Joseph
Haydn voor een verrassing te staan!
In het programmaboekje was vermeld,
dat hun iets te wachten stond. Het duurde
even voor er wat gebeurde. In de Finale
van de symfonie kwam het dan: een
getrouwe copie van de stakingsactie,
waardoor in 1772 het kamerorkest van
Haydns werkgever, de vorst Esterhazy
„plat” kwam te liggen. Het schijnt succes
opgeleverd te hebben. Het verhaal luidt
althans, dat de vorst door de knieën is
gegaan en de eisen van zijn musici tot
aller tevredenheid heeft ingewilligd,
nadat hij de symfonie, die de bijnaam
kreeg van „Abschiedssymfonie”, had
horen uitvoeren en wat verbijsterd naaf
het overblijvende „orkest” van twee vio
listen en een dirigent had gekeken.
De uitvoering verliep in Beverwijk
onder André Vandernoot naar wens, hier
en daar zelfs wat doeltreffend geïntimi
deerd en gevoelig, vooral in het Adagio en
bij de verstilde „Abschiedsklange".
Hierna volgde een werk van een Oosten
rijkse componist, die ook wel eens het een
en ander met werkgevers te stellen heeft
gehad. Het was het Concert voor viool en
orkest in G grote terts (K.V. 216) van
Wolfgang Amadeus Mozart. De rheestervi-
olist Theo Olof vertolkte de solopartij met
geroutineerde beheersing van de techni
sche eisen en met bewust gevormde uit-
drukkingsfacetten, die voor het eerste
Allegro leidden tot een stevige, soms har
de aanpak, voor het Adagio tot verstilling
en evenwicht en voor de finale tot zorgzul-
dige aandacht voor de karakteristiek der
samenstellende dalen.
De cadensen werden hoogtepunten van
gaafheid. De begeleiding sloot meestal
goed aam maar groter zorg voor de func
tie der details had ongetwijfeld meer ver
dieping doen verkrijgen.
Na de pauze werd de lichte Muze
gediend met Weense muziek. Eerst kwam
dé ouverture „Ein Morgen, ein Mittag, ein
Abend in Wien” van Franz von Suppé in
Ze is totaal veranderd, maar met
behoud van het volstrekt autodidacti
sche karakter. Ze begon destijds
„zomaar” en is op eigen houtje verdei
gegaan Haar acrylschildefingen van
nu zijn meestal van klein formaat. Ze
zijn volledig abstract. De voorstellin
gen bestaan uit elkaai ontmoetende en
kruisende brede vegen verf in donkere
en gedragen tinten Die mathematisch
geplaatste vegen hebben iets weg van
balkconstructies Ertussen blijven
vaak „doorkijkjes over, waarin helle
kleurvlakjes zijn geplaatst, die het
decoratieve effect enerzijds verhogen
en anderzijds veel voorstellingen iets
meegeven van échte doorkijkjes, alsof
een realistisch gegeven even heeft mee
gespeeld Dat is echter niet het geval,
net gaat om abstracte vlakvullingen,
de één beter geslaagd dan de ander.
Viviénne Yacco durft als autodidacte
veel aan en soms slaagt ze wonderwel
X
X X
maakte bij teksten van Herman van
Veen en tekeningen bij gedichten van
Adriaan Roland Holst, Bert Schier-
beek en anderen.
De dagelijkse realiteit, waaraan
Erkelens vroeger eveneens veel ont
leende in combinatie met de visionaire
beelden, spreekt nu minder uit dit
werk. In veel werken zou je hem dus
ook volop als een surrealist kunnen
zien met beelden die zich niet meer
laten lezen, zoals vroeger bijvoorbeeld
het geval was met schilderijeh die hij
BEVERWIJK, Op het concert, dat
woensdagavond door het Noordhollands
Philharmonisch Orkest in de Vredevorst-
kerk aan de Laan der Nederlanden te
Beverwijk werd gegeven en waarvoor de
afdeling Beverwijk van de Maatschappij
tot Bevordering der Toonkunst weer de
organisatorische zorg op zich genomen
had, werd speciaal aandacht gevraagd
voor werken van Oostenrijkse componis
ten uit de achttiende en de negentiende
eeuw.
De toehoorders hebben zich dus niet
behoeven in te spannen met het oplossen
van eigentijdse muziekproblemen. Zij
konden de gehele avond luisteren naar
een vertrouwde klankentaai van de voor
deze gelegenheid geselecteerde componis
ten, hetgeen ook in het vooruitzicht is
gesteld van de Haarlemse muzieklief heb-
DEN HAAG. De bekende cineast
Joris Ivens zal zaterdag 26 maart in
Utrecht één van de eregasten zijn bij de
oprichting van de Vriendschapsvereni-
ging Nederland-China. Ivens, wiens laat
ste film „Hoe Yukong de bergen verplaat
ste” vorige week in Peking zijn Chinese
première beleefde, zal op de „Nederland-
China”-dag spreken over de democratie
in het dagelijks leven in China. Andere
gasten zijn de Engelse filmer Felix
Greene, de Chinese ambassadeur in
Nederland, en de auteur Theun de Vries.
De Vriendschapsvereniging is een
voortzetting van de in 1973 opgerichte
Stichting Nederland-China. Volgens het
stichtingsbestuur is het aantal afdelingen
en leden de laatste jaren zo gegroeid, dat
een democratischer organisatievorm
noodzakelijk werd. Het lidmaatschap van
de vereniging is niet gebonden aan politie
ke of religieuze -opvattingen. Op de
Nederland-China-dag in Utrecht wordt
een boekje ten doop gehouden, waarin
een dertigtal Nederlanders, bekend en
onbekend, uit verschillende maatschap
pelijke kringen, zijn visie over de Chinese
samenleving geeft.
„Fantasio” avontuurlijk gespeeld
Krijgt 11 voor
een Groei Kasbiljei Runic op Rciilc
van: 1.000 -
Marius Monkau en Karla Wildschut in „Dutchman”.
leefde. Het Onafhankelijk Toneel is drastisch tewerk
gegaan en heeft om te beginnen alle romantische verpak
king vermeden. Men is blanco en onbevangen naar een
opvoering toe gaan werken in een repetitieperiode van romantiek de voorstelling brutaal
twee weken, de tijd die voor elke productie binnen de inhoud. Een eigenwijs gezelschap dat gelukkig blijft door-
serie De Favorieten wordt uitgetrokken. Het is een aan- gaan met het consequent weigeren zich aan vroegere
vankelijk wat zakelijk aandoend rollenspel, dat naar voorstellingen te spiegelen. Klassiek toneel heilig verkla-
mate de opvoering vordert steeds aantrekkelijker wordt, ren is er niet bij. Het gezelschap zoekt bij elke nieuwe
Ongebruikelijk, dat zeker, maar wel een voorstelling die productie eigen ingangen en is behept met een opvatting
je bezig houdt. Zeker in het begin, maar heb je het van theater maken die heerlijk avontuurlijk overkomt. In
eenmaal door, dan ontdek je ook de vondsten die deze elk geval heb ik me uitstekend geamuseerd. Vrijdag en
opvoering zo’n opmerkelijk vitaal karakter geven. Over- zaterdag aanstaande komt „Fantasio” in de Toneelschuur
bodigheden in tekst en handeling zijn weggelaten maar de in Haarlem, waar de voorstellingen ’s avonds om elf uur
nuchterheid die daardoor dreigt te overheersen wordt beginnen,
sterk gecompenseerd door kordate scherts en luim.
2 mm
j;mi'
4 'mar
5 |aai
0 mal
7jaai
Li -iin ook coupures ruu.l \l)()!).-
hoogheid en dienaar hadden van kleding gewisseld. Maar pige modeshowachtige pier van stevige houten tafels met
echt terzake doet dat niet. Prins is toch woest, vertrekt metalen frames die in tweeslagen zijn opgestapeld. Daar
alvorens de oorlog te verklaren. Het huwelijk is van de bovenop ligt een zachte verende mat die elk voetstapge-
baan, Fantasio wordt in het gevang geworpen, maar de luid volkomen absorbeert. Zo’n pier belemmert de bewe
gingsvrijheid, maar dwingt tegelijk af te rekenen met
gebruikelijke theatrale mise- en scènetoestandjes. Aan
beide lange zijden van het loopplankier zit het publiek en
aan elke korte kant is een kleedgelegenheid van waaruit
de spelers ook opkomen. Dat geheel wordt belicht vanuit
een constructie met spots die op maat boven de loopplank
o
w
