Agee blijft
vechten tegen
uitwijzing
J»
rassenpolitiek voor
Kreisky pleit voor dialoog
Smith stelt wijziging
tussen Israel en Palestijnen
„GENERAALSBEWIND IN CHILI IS VOORBIJGAANDE FASE”
Amalrik „opgepakt”
door Franse politie
Eurocommunisten
Begin volgende
week topoverleg
1^#
I
Chileense communistenleider optimistisch gestemd
Fascisme
MERKWAARDIG
SLORDIG?
J
en
en
rdt
irm
aen
/an
het
iks-
rof.
om
Den Uyl
ur
tie
al
en
uit
>en
>ek
ter
liet
>ri-
/as
itie
:ini
>ok
ing
het
iks
ien
>op
het
hin
in
int-
Nu
md
«an
i in
«ite
r ik
vat
de
CAMERA KIJKEN
Zuid-Afrika arresteert
kerkelijke functionaris
RIJKSDAALDER
B J|
DONDERDAG
2 4
FEBRUARI
19 7 7
BINNEN- EN BUITENLAND
3
2
door Nico Scheepmaker
i
i
Agee zei de Amerikaanse regering
ervan te verdenken, druk op Londen
uitgeoefend te hebben om hem uitge
wezen te krijgen.
LONDEN (DPA). De 41-jarige
Amerikaanse schrijver en oud-CIA-
agent Philip Agee blijft vechten tegen
zijn uitwijzing door Engeland. Hij wil
nu in beroep gaan tegen de uitspraak
van een Schotse rechter in Edin
burgh, dat het uitwijzingsbevel ook
volgens Schots recht, dat dikwijls
van het Engelse afwijkt, geldig is.
■Bi
er
ge
nj
ter-
net
is
een
de
vas
jen
lad
ien
het
ge
en,
het
lijk
irt.
)St
NAIROBI, LONDEN (AP, Reuter). De Oegandese president Idi
Amin is kennelijk bezig met een „zuivering” van twee overwegend
christelijke stammen, waarvan hij gelooft dat zij betrokken zijn
geweest bij een samenzwering om hem uit zijn ambt te zetten, aldus is
door Oegandese vluchtelingen gezegd.
(Van onze redacteur in Israel)
TEL AVIV. De Oostenrijkse bondskanselier
Bruno Kreisky heeft op een persconferentie in Tel
Aviv vurig gepleit voor een Palestijns-Israelische
dialoog. Kreisky deed daarbij een beroep op flexibi
liteit aan Israëlische kant. „Het is gevaarlijk om
kansen die wellicht niet meer terug zullen keren te
laten liggen”, waarschuwde Kreisky.
SF7
(Van onze redacteur in Italië)
Moordpartijen in Oeganda vooral
onder twee christelijke stammen
Een aardig verhaal, dat zult u moeten
toegeven. Nicolaas Beets precies drie
kwart eeuw geleden in de rol van een dr.
Meinsma avant la lettre! Er kleeft echter
één kleine merkwaardigheid aan dit ver
haal. Godfried Bomans, die dit stuk eerst
in de krant publiceerde, daarna in „Nieu
we Buitelingen” (1955) opnam en vervol
gens nog eens in „Oude en Nieuwe Buite
lingen” (1970) liet afdrukken, situeert dit
Beetsiaanse scènetje in 1902, terwijl Sierig
de Camera Obscura toch echt al in 1878
illustreerde. Bovendien overleed Charles
Rochussen in 1894. Rara hoe kan dat?
lot-
ad-
em
ver
het
MADRID (AP).De tweedaagse top
conferentie van de „Eurocommunisten”,
die door de Spaanse communistische par
tij (PCE) wordt georganiseerd, zal op 28
februari en 1 maart worden gehouden, zo
is in communistische kringen in Madrid
vernomen.
Volgens zegslieden zal aan het overleg
worden deelgenomen door de Franse
communistenleider Georges Marchais, de
Italiaanse partijleider Enrico Berlinguer
en Santiago Carillo, de secretaris-genraal
van de PCE. Functionarissen van de rege
ring in Madrid hebben echter al te kennen
gegeven dat misschien geen toestemming
voor de topconferentie zal worden ver
leend.
mistisch over de toekomst van Chi
li. Hij ziet het huidige generaalsbe-
wind slechts als een voorbijgaande
fase: in Chili mist het de noodzake
lijke sociale basis om zich nog lang
in stand te kunnen houden en in het
buitenland raakt het steeds meer
geïsoleerd.
De Chileense communistenleider
verklaarde dit gisteren bij zijn aan
komst op het vliegveld van Rome.
Na de opstand in de Afrikaanse
woonwijken zat het echtpaar vijf
maanden zonder proces in de gevange
nis. De voorzitter van de Zuidafrikaan-
se Raad van Kerken, John Rees, noem
de de arrestatie van mevrouw Motlana
„onverklaarbaar” en verlangde haar
onmiddellijke vrijlating.
Amin beweert dat de samenzwering
tegen hem is beraamd door dr. Milton
Obote, de man die Amin zes jaar geleden
na een militaire machtsovername aan de
kant zette. Obote, die in ballingschap in
Tanzania woont, is een lid van de Langi-
stam.
Volgens de berichten heeft Amin de
aanval geopend op leden van de uit
Noord-Oeganda afkomstige stammen der
Acholi en Langi. Het betreft stamleden bij
de Oegandese strijdkrachten, de politie en
ambtenaren, studenten en academici. Vol
gens sommige vluchtelingen zijn bij de
„zuivering” al meer dan 1000 personen om
het leven gekomen.
Het Tanzaniaanse dagblad Daily News
berichtte gisteren dat drie academici van
de Makerere-universiteit in Kampala door
de Oegandese autoriteiten zijn gearres
teerd. „Dit drietal maakt deel uit van een
grote groep mensen van de Langi- en
Acholi-stammen, die in Kampala zijn
gearresteerd. Het is bekend dat sommigen
van deze groep zijn geliquideerd,” aldus
het Tanzaniaanse dagblad.
lo, die tot aan de generaalsputsch
ambassadeur van Chili in Italië
was.
Kreisky heeft onlangs in Wenen met leiders van de Palestijnse
bevrijdingsorganisatie (PLO), onder wie dr. Sartauwi, gesprek
ken gevoerd waarbij van Palestijnse kant een document is
getekend dat op Palestijnse bereidheid zou wijzen om de staat
Israel te erkennen. Kreisky heeft dit document aan de Israëlische
regering doorgestuurd.
de wapens en ammunitie die door Obote
naar Oeganda zouden zijn gestuurd en die
zouden zijn ontdekt in de omgeving van
het huis van Loewoem.
De Oegandese president heeft beloofd
een kopie van het plan voor de samenzwe
ring op te sturen naar Andrew Young, de
Amerikaanse ambassadeur bij de Ver
enigde Naties. Young heeft zich de toorn
van Amin op de hals gehaald door de
dood van Loewoem te omschrijven als
„moord”
Amin zei gisteren dat hij „vast en zeker”
de komende conferentie van het Gemene
best in Londen zal bijwonen, aan het
hoofd van een delegatie van 250 man,
aldus Radio Oeganda. Wanneer de Britse
regering hem er niet bij wil hebben zullen
de Gemenebestlanden in Afrika en de rest
van de Derde Wereld de bijeenkomst boy
cotten, zei hij. Amin wil zijn Britse vrien
den ontmoeten omdat hij de samenwer
king met Engeland op alle gebied wil
versterken. Hij hoopt ook door koningin
Elizabeth ontvangen te worden. Onder
zijn gevolg is ook een dansgroep.
Londen zit met Amins aankondiging in
zijn maag. Als staatshoofd van een Geme-
nebestland geldt de uitnodiging voor de
conferentie voor hem automatisch. De
twee laatste keren, in 1973 in Ottawa en in
linguer en andere vooraanstaande
communisten, vandaag een bezoek
Voor de Italiaanse communisti-
een
van
„Ik ben niet optimistischer teruggekeerd uit Israël”, aldus Den
Uyl. „Wel is mijn bezoek buitengewoon verhelderend geweest en
ben ik, gezien de openheid die ik aantrof ten aanzien van het
Palestijnse probleem, gerustgesteld over de mogelijkheid voor
een vreedzame regeling.”
In het Lagerhuis had premier Callag
han verklaard dat „wij het niet als een
belediging zullen opvatten als Amin weg
blijft”. Gisteren zei de Liberale woord
voerder in het Hogerhuis, lord Gladwyn:
„Wanneer dit creatuur naar de conferen
tie komt, zal geen enkel mens met zelfres
pect aan een manifestatie deelnemen
waar hij bij is.”
1975 in Kingston, Jamaica, was hij echter
thuis gebleven. De koningin zou dat erg
opgelucht hebben. Tot dusver werd zijn
aankondiging dat hij zou komen niet al te
ernstig opgevat.
De Britse regering kan echter zelf niet
verhinderen dat Amin komt en het Geme
nebest heeft geen handvat om hem als lid
uit te sluiten. Wel kan het zijn aanwezig
heid ongewenst noemen.
naar aanleiding van de nederlaag
van de regering-Allende dat Berlin
guer die theorie ontwikkelde. De
mislukking van het Chileense expe
riment toonde naar zijn mening aan
dat een democratische ontwikke
ling naar een socialistische maat
schappij uitsluitend tot stand kan
komen in samenwerking met het
katholieke volksdeel. In Corvalan
ziet hij een belangrijke medestan
der, en een aan wie de christende
mocraten hun solidariteit zeker niet
zullen onthouden.
„Er heerst in Israel een grote mate van bereidheid om mee te
werken aan de oplossing van het Palestijnse probleem. In de
discussies binnen de socialistische partij en de regering wordt
het vraagstuk, hoe men tegemoet kan komen aan het verlangen
van de Palestijnen naar een eigen nationale identiteit, niet uit de
weg gegaan.” Dat zei premier Den Uyl gisteren op Schiphol bij
zijn terugkeer uit Israel.
sti-
jen
ge-
lan
■rk-
rd-
de
/an
an-
jen
he-
lad
ien
de
de
ten
cht
of
'er-
ou-
rar-
lar-
■ra-
zan
en.
en-
ar
m
ste
Ve-
is
?ld-
cti-
rer-
ien
ds-
rdt
een
het
het
ees
oer
rer-
i j.
c.
srs-
uto
wa-
trit
tist-
iter
en.
sek
eer
«re
in
De
igs
?en
lek
Jo Spier was echter niet de eerste illus
trator van de Camera. De allereerste was
F. Carl Sierig, die de 10e druk van 1878
met een tweehonderdtal schetsen verrijk
te. In „Nieuwe Buitelingen” vertelt God
fried Bomans dat er bij de keuze van de
illustrators nogal wat geëxperimenteerd
was. Prof. AUebé, Jacques van Looy en
Jan Veth weigerden een opdracht, waar
na gekozen moest worden tussen F. Carl
Sierig, H. S. Bomblèd, Rotgans en Charles
Rochussen. Om het antwoord op de vraag
wie van deze vier Beets zelf de aangewe
zen man vond te vernemen (ik citeer nu
verder Bomans) „begaf een employé van
huize Bohn zich in 1902 naar de Booth-
straat in Utrecht, alwaar de patriarch zijn
laatste levensdagen sleet”.
De oud-directeur van uitgeverij Bohn,
de heer Tadema, had ook geen verklaring
voor dat jaartal 1902, maar hij wist me wel
te vertellen dat door de genoemde schil
ders en tekenaars inderdaad proefteke-
ningen waren gemaakt, die echter nooit
tot een definitieve opdracht voor nieuwe
illustraties, ter vervanging van die van
Sierig, hadden geleid, totdat dan eindelijk
in 1939 de tekeningen van Jo Spier die van
Sierig opvolgden. Waarschijnlijk heeft
Nicolaas Beets de nieuwe schetsen van
Bomblèd en Rotgans een keer bekeken, en
ze net als eerdere proeftekeningen van
Rochussen afgekeurd, zeggende, dat die
oude houtgravures van F. Carl Sierig uit
1878 toch nog altijd de beste bleven. Het is
wonderlijk dat Godfried Bomans, in een
land vol Camera Oscura- en Bomansken-
ners, zijn slordige voorstelling van zaken
ongecorrigeerd is blijven herdrukken!
Zoals u zich misschien herinnert wijd ik
deze maand al mijn leesvermogen aan (de)
„Camera Obscura” van Hildebrand. Aan
het eind van de maand vertel ik u wat ik er
«van vond (tot nu toe valt het niet tegen!),
maar ik wil u nu eerst iets over mijn
kijkervaringen met de Camera Obscura
vertellen. Ik ben begonnen te lezen in de
volledige, 54e druk van De Erven F. Bohn
NV te Haarlem, met illustraties naar teke
ningen van Jo Spier. De eerste druk met
tekeningen van Spier was de 40e druk in
1939, en Jo Spier hield daar zoveel geld
aan over dat hij er een oud houten huis
aan het Havenrak in Broek in Waterland
voor kon kopen dat hij „Camera Obscu
ra” doopte.
Uit de mond van die afgezant vernam
Bomans, precies een halve eeuw later, hoe
Beets op een prachtige meimorgen onder
een oude beuk in zijn tuin gezeten, de
verschillende hem voorgelegde tekenin
gen in volkomen stilzwijgen bekeek.
„Toen nam hij zijn bril af, richtte zijn
ogen op de jeugdige bezoeker en vroeg
met luide stem: „En wat wilde jenu eigen
lijk weten?”. Deze, in gepaste eerbied,
herhaalde het verzoek der firma. De oude
man zette zijn bril weer op en bladerde
verder. Er ging een kwartier voorbij. Toen
schoof hij de stapel opzij en vroeg: „En
kunnen jullie dat zelf niet vinden?”. Neen,
men wilde het aan de professor overlaten.
„Wil je negentig worden?”, vroeg Beets
plotseling. Jazeker, dat wilde de jonge
man wel, bij leven en welzijn. „Dan moet
je niet roken,” sprak Beets, „anders haal
je de zestig niet. En verder moet je Sierig
nemen, die is de beste”.
Het Oegandese bewind heeft nu een
boek gepubliceerd met de titel „De oorlog-
soproep van Obote aan de Langi en Acho
li”. In dit boek staan details over het plan
van Obote om „chaos te veroorzaken in
het land”. Ook bevat het boek foto’s van
De Anglicaanse aartsbisschop Loe
woem, die vorige week onder geheimzin
nige omstandigheden om het leven kwam
nd te zijn gearresteerd wegens medeplich-
tigheid aan het complot tegen Amin, was
een Acholi-stamlid.
Hij is van plan tot 4 maart in Italië
te blijven als gast van de Italiaanse
ROME. Luis Corvalan is opti- communistische partij.
Het is Corvalans eerste bezoek
aan een westers land sinds hij op 18
december in Moskou arriveerde, na
zijn „uitwisseling” voor de Russi
sche dissident Wladimir Boekovski.
Hij had toen ruim drie jaar doorge
bracht als gevangene van de Chi
leense generaals zonder dat het ooit
tot een proces tegen hem was geko
men. Hij werd op het vliegveld Fiu-
micino ontvangen door kopstukken
Kreisky vertelde dat hij drie jaar geleden nog in Cairo van de
PLO had gehoord dat alleen het verdwijnen van de staat Israel
een oplossing in het Midden-Oosten zou kunnen brengen. „Nu
hebben vertegenwoordigers van de PLO mij gezegd dat zij
kennis hebben genomen van het historische feit dat er een staat
Israel is. Als nog niet zo lang geleden miljoenen mensen in de
Arabische wereld geroepen hebben om de vernietiging van de
staat Israel en als dat nu niet meer het geval is, dan is er sprake
van een verandering. Of die verandering voldoende is, is met aan
I mij om te beoordelen: het is een historisch proces dat tijd kost.”
De Russische dissident Andrei Amalrik heeft gisteren een
symbolische 12-uren durende hongerstaking in de buurt van het
Franse presidentiële paleis in Parijs beëindigd nadat hij één uur
door de Franse politie was vastgehouden; de handelwijze van de
politie vergeleek Amalrik met KGB-methoden. Amalrik, die
vanuit Nederland naar Pareis gereisd was, had voor het Ely see
gedemonstreerd met een bord waarop te lezen was: „Eis de
toepassing van de accoorden van Helsinki’’. President Giscard
dEstaing had een onderhoud met Amalrik geweigerd. Op de
twee foto’s boven is te zien hoe Amalrik door in burger geklede
politiemannen wordt weggesleept. Foto rechts: een politieman
vraagt Amalrik om zijn protestbord dat later in beslag werd
genomen.
SALISBURY (Reuter, UPI). Premier
Ian Smith van Rhodesië heeft gisteren
een wijziging van de rassenpolitiek voor
gesteld als onderdeel van zijn poging om
een „interne" regeling voor een meerder-
heidsbewind met „gematigde” zwarte lei
ders in Rhodesië tot stand te brengen als
een akkoord met de door zwart Afrika
erkende nationalistische leiders niet
mogelijk is.
In een toespraak tot het parlement stel
de hij een wijziging voor van de landver-
delingswét die Rhodesië ruwweg gelijke
lijk verdeelt tussen de 275.000 blanken en
de zes miljoen zwarten. De voorstellen
zullen vervat zijn in een later in te dienen
wetsontwerp.
Zij houden o.m. in:
Landbouwgrond op het (blanke) plat
teland en in het aan zwarten toegewezen
gebied kan beschikbaar worden gesteld
aan ieder die het land produktief kan
maken, ongeacht huidskleur. „Als er een
risico voor de veiligheid optreedt zal
gehandeld worden in overeenstemming
met de bepalingen van de noodtoestand”.
Industrie- en handelsgebied in zaken
districten kan door ieder bewoond,
gepacht en gekocht worden. Maar voor
„handel in Afrikaanse dorpen en blanke
woongebieden zullen beperkende bepalin
gen van kracht blijven”.
Alle beperkingen voor hotels en derge
lijke instellingen waar drank geserveerd
wordt, zullen opgeheven worden. Volgens
de huidige bepalingen mogen de zwarten
in de meeste gevallen niet na zeven uur ’s
avonds drinken in blanke gebieden
Smith maakte verder bekend dat ras
senbeperkingen voor particuliere scholen
en ziekenhuizen zouden worden opgehe
ven. Op staatsinstellingen zal de rassen
scheiding echter gehandhaafd worden.
Er zullen verder geen aanbevelingen
worden gedaan om de rassenscheiding in
woongebieden op te heffenDe over-
gang naar pluraliteit op dat gebied moet
geleidelijk en niet haastig geschieden”,
aldus Smith.
In zijn toespraak zei Smith te geloven,
dat zijn „verklaring duidelijk aangeeft
niet alleen de oprechte bedoeling van de
regering om rassendiscriminatie op te
heffen maar ook haar wens om met onze
zwarte mensen te werken teneinde de
juiste politieke oplossing voor onze toe
komst tot stand te brengen”.
Hij gaf te kennen dat hij hoopte bis
schep Abel Moezorewa; leider van de
Afrikaanse Nationale Raad, er toe te
bewegen deel te nemen aan de pogingen
om een interne regeling te bereiken na de
mislukking van de Geneefse conferentie
over Rhodesië. Smith acht het Patriot
tisch Front onder leiding van Nkomo en
Moegabe, dat de steun heeft van zwart
Afrika, verantwoordelijk voor de misluk
king.
Moezorewa’s beweging herhaalde giste
ren haar eis inzake een referendum op
basis van een-man-een-stem om te beslis
sen wie de grootste steun onder de zwarte
bevolking heeft.
De V.S., Groot-Brittannië en de zwarte
nationalistische leiders verzetten zich
tegen het plan voor een interne regeling.
Smith zei dat het Westen een dergelijke
interne regeling zou moeten erkennen als
deze de steun had van de meeste zwarte
Rhodesiërs. Hij verzette zich echter tegen
algemeen kiesrecht.
In de veertig jaar dat hij bij uitgeverij
Bohn werkte, heeft de heer Tadema vele
drukken van de Camera Obscura helpen
corrigeren. Ik vroeg hem of hij zich herin
nerde, hoe duur de zogenaamde „volksuit
gave”, zonder illustraties, was? Die (com
plete) volksuitgave dateerde uit
omstreeks 1890 en kostte een rijksdaal-
der! Was dat veel, weinig, of gewoon? De
Prijs-Courant van warenhuis De Gruyter
van 1892-1893 biedteen veiligheidsscheer-
mes aan voor 5,-, een zijden damespara-
plu voor 2,75 - 15,p een blikopener voor
1,25, een tinnen serviesje voor 1,50 -
f 4.50 en een pedaalorgel voor j 425,- en
hoger.
trijfel
Haar man, Nthato Motlana, een van
de organisatoren van de Organisatie
van Afrikaanse ouders in Soweto
kreeg van de politie te horen dat Sally
Motlana wordt vastgehouden krach
tens de wet op het terrorisme, hetgeen
een onbeperkte hechtenis zonder indie
ning van een aanklacht mogelijk
maakt.
streven naar samenwerking met de
eenheidsbeweging, ting gistermiddag met Enrico Ber- christen-democraten. Het was juist
Kreisky vertolkte met de boodschap die hij op de oersconfe-
rentie gaf en die hij later in zijn rede voor het congres van de
Arbeiderspartij herhaalde, de boodschap die de socialistische
zusterpartijen uit Europa, inclusief de Nederlandse PvdA, heb
ben meegebracht: Israel moet met de PLO onderhandelen, en
zonder dat de Palestijnen een eigen territorium krijgen is vrede
in het Midden-Oosten niet mogelijk. Het is ook om die reden dat
de socialistische internationale in een sterke bezetting is aange
treden bij het congres van de Arbeiderspartij. Met Willy Brandt,
Bruno Kreisky, Joop den Uyl, Olaf Palme en Francois Mitter
rand.
Hij noemde met name de
„De reactionaire machten in Chili christen-democraten en de Kerk als sche partij is Corvalans bezoek
konden gebruik maken van de fou- medestanders in het verzet tegen belangrijke zet in de strategie
ten die wij begaan hadden”, zei Cor- het generaalsregime. Het is dan ook het „historisch compromis”, het
valan. „Maar na de nederlaag is de opvallend dat hij, na zijn ontmoe-
socialistische
van de Italiaanse communistische Unidad Popular, een gebleven'en
partij en een groot aantal Chileense haar positie is vandaag sterker dan
ballingen, onder wie Carlos Vassal- ooit, omdat ze nu ook andere demo- zal brengen aan het partijbureau
cratische partijen en belangrijke van de Italiaanse christen-
sectoren van de bevolking naast democraten, waar hij onder andere
zich vindt in de oppositie tegen het partijleider Benigno Zaccagnini zal
fascisme”. ontmoeten.
JOHANNESBURG (AFP).
Mevrouw Sally Motlana, vice-
voorzitster van de Zuidafrikaanse
Raad van Kerken, is in haar huis in
Soweto door de politie gearresteerd, zo
is gisteren uit goedingelichte bron in
Soweto vernomen. Mevrouw Motlana
zou volgende week naar de Verenigde
Staten gaan om deel te nemen aan een
conferentie over zuidelijk-afrika die is
georganiseerd door de Raad van Ker
ken in Amerika.
