Een goddelijk meer op Sumatra
en rokende motoren op Nias
r
KEPOKTAGE
B
Si
uit Indonesië door UdoJ buys
W.
I
I
US:1
I-
K w
L
JI
s
Brief 2 aan oom Max, oud-
planter te Bandung
4
•nrsu- - ijs
J
1
ft
R
ül
e
1
IT
h
I
i
Sawa in Noord-Siimatra
Vrouwtje op de passar in Tarutung
ME
and-
Met de fiets naar de Sawa, (Sumatra)
Batakhuizen tussen weelderig groen op Sumatra
Volgende keer: Batavia mag Jakarta blijven heten en een broodje
goudvis in Bogor, Buitenzorg
in
de
0
-
dat alleen al een lengte heeft van
1750 kilometer. Reken even mee
oom, als we zuidwaarts rijden en
starten vanaf uw „theehuis” aan de
Vecht, eindigen we een stuk voor
bij Barcelona in Spanje, voor we
die kilometers achter het stuur
hebben.
ACHTER
>ym-
A.
t 8,
i;B
tha-
out,
levr
Alk-
per-
□oij,
ibo-
urg-
weg
weg
(am,
I. W.
136.
laan
tJier-
DE ORGANISATIE die de excur
sie voor haar rekening neemt pakt
alles terdege aan en sjouwt zelfs
koelboxen met ijsthee en limonade
de oude treden op om de toeristen
tijdens hun anderhalf uur durend
verblijf tegen dorst te behoeden.
Een komisch gezicht oom, maar wat
zijn we eigenlijk gedegenereerd als
we zelfs geen paar uur buiten een
koel glas kunnen. De plaatselijke
kindertjes genieten er ook van en
doen hun best de plastic bekertjes
te bemachtigen, als ze geluk hebben
met een slok er in.
Die zat niet meer in de Hulskamp-
kruik die me in het bergdorp werd
aangeboden voor de malle prijs van
2000 Rupia. Wie heeft die fles daar
naar toe gebracht vraag je je af en
ook een oude Margriet, waarmee
een meisje haar schoolschrift had
gekaft.
EEN HALF UUR later reden we
Medan binnen, met z’n kleine mil
joen inwoners na Jakarta en Sura
baya de grootste stad van Indone
sië: het centrum van de tabakseul
tuur in het rijke Deli-district. Brede
met bomen omzoomde straten, rus
tige riant aangelegde buitenwijken
en een waanzinnig drukke passar,
markt. Tegenover het paleis van de
Sultans van Deli tot Soekarno in
1945 de republiek uitriep was het
een zelfstandig sultanaat met
zijn open galerijen en platte koepels
ligt de 70 jaar oude Mesjid Raya, de
Grote Moskee. Met al zijn mozaïek,
z’n groenblauwe minaret en de mar
meren zuilen binnen, een indru
kwekkend gebouw.
EEN HEEL ANDERE stemming
riep de Chinese tempel Tong Ka
Kwang bij me op. Ik dacht n.b.
eerst, bij het zien van de hopen
lampions, met een Chinees eethuis
te doen te hebben. Binnen kan je
voor beeldengroepen wensen uiten.
Bij voorbeeld om op het rechte pad
te blijven. Dat heb ik maar niet
gedaan oom, stel je voor dat dat een
heel saaie geschiedenis zou zijn Ik
Waarde oom, Apa kabar, hoe
gaat het met U?
Daar sta ik dan, voor de eerste
maal met voet aan wal in uw oude
oost. Vanmorgen liepen we op
Sumatra Belawan binnen aan de
Straat van Malakka. De grote
bedrijvigheid laat wel zien dat het
een van de belangrijkste havens
van Indonesië is. Van hieruit vin
den de natuurlijke rijkdommen
van Sumatra op Kalimantan
(het vroegere Borneo) na het groot
ste eiland van Indonesië hun
weg over de wereld. Rubber,
palmolie, sisal, tabak en thee, om
er maar een paar te noemen.
heb en passant wel even gevraagd
m’n leven met tien jaar te verlen
gen. Want u noemt me dan wel een
zwartkijker, er zijn toch ook heel
plezierige dingen op deze bol te
bedenken.
We zijn in Medan maar kort
gebleven, toch lang genoeg om de
Oudhollandse gebouwen te herken
nen. Bijvoorbeeld dat naast de mos
kee, waar, zo vertelde de gids, vroe
ger de Nederlandse gouverneur
woonde. U bent hier geloof ik in
uw Indische tijd nooit geweest hè
oom, ik herinner me tenminste
alleen de verhalen over Java en de
plantage bij Bandoeng.
BUITEN MEDAN strekken de
plantage zich rijk uit en overal
langs de weg bieden handelaars
hun vruchten aan. Suikerzoet is het
vruchtvlees van die ronde harige
Rambutan. Ja, ik hoor u al zeggen
dat wordt met een oe geschreven
vlegel, maar in het moderne bahasa
hebben al die OE’s ook van dat
lekkere tempo doeloe voor een U
moeten plaats maken, dus is het ook
tempo dulu derhalve, waardoor het
nu wel extra ver van u zal weg zijn.
Die Rambutan hielp overigens
uitstekend tegen de spijker die ik in
m’n hoofd had na een wat te uitvoe
rig bezoek aan de Prinsenbar aan
boord. Ook het vlees van de Mangis-
tan en Durian is heerlijk. Al ziet die
laatste met z’n groene stekels er nou
niet direct uit of ie de consument
een hartelijk selamat datang, wel
kom, toeroept.
RUBBER-, thee-, tabakplantages-
bergen, dalen en rijstvelden. En
kleuren groen, die elke meter dat de
bus verder rijdt in schakering lij
ken te veranderen. Bruusk van
schoonheid en grillig. Ik lees dat 60
percent van het eiland bestaat uit
tropische regenwouden. Een eiland
iemand die het tegen zijn medepas
sagier onophoudelijk heeft over al
de sociëteiten die hij in zijn Indische
jaren heeft gefrequenteerd. Con
cordia, de Harmonie, Amicitia. Hij
schijnt dapper innemend het land
te zijn doorgereisd. Je kan er oud
mee worden blijkt wel. De man
naast hem luistert onvermoeibaar
DE WEG TERUG kreeg een extra
avontuurlijk karakter toen de
wagens een voor een de strijd staak
ten. Vijftig meter voor ons raakte er
zelfs een van de weg en kantelde
met veel gedruis het groen in. De
inzittenden kwamen er met een
paar schrammen van af, maar de
wagen was voor verder vervoer
af geschreven. De radiateur van
onze truck was weer zeer dorstig,
maar daarnaast moest ook de onder
de wagen hangende benzinetank
met behulp van blokken regelmatig
van stand worden veranderd om de
walmende motor enig „voer” te
geven.
toe; meldt dat hij uitstekende jaren
in Surabaya op Java heeft gekend
en dat hij van plan is binnenkort op
Sumatra terug te keren om een
safarireis te maken. Behalve ape-
soorten schijnen er in de bossen ook
nog olifanten en tijgers te huizen en
natuurlijk de veel besproken één-
hoornige rinoceros.
DE EXCURSIEGANGERS wor
den op wat gammel rijdend materi
aal geladen en voort gaat het naar
het plaatsje Bawomatalua, 400
meter hogerop. „Exciting, exci
ting”, is de reactie van een Ameri
kaanse toeriste als onze truck hal
verwege moet stoppen, er houten
blokken achter de wielen worden
gegooid en de radiator een extra
slok krijgt. Dat herhaalt zich ven
volgens nog een paar maal op de
steeds steiler wordende weg. De
laatste meters kan zelfs de puffende
truck niet halen; 82 hoge treden die
naar het dorpje voeren, waar de
bewoners tussen hun paalwoningen
onmiddellijk een demonstratie
geven van hun handelsgave. Het is
niet de enige demonstratie die de
bezoeker in dit „ver-terug-in-de-
tijd-dorp” wacht. Krijgsdansen
worden getoond en gespierde jon
gemannen nemen een reuzesprong
over een twee meter hoge stapel
stenen. In vroeger tijden was het
een training voor de krijgers en was
de steen bedekt met scherpe speer
punten, nu gaat het allemaal wat
vredelievender toe en wordt de
steen enkel nog op dorpsfeesten
door de plaatselijke jongemannen
„bedwongen”. En natuurlijk eens in
de veertien dagen wanneer er toe
risten op het eiland zijn.
DE AL EERDER geciteerde
Amerikaanse werd dit allemaal
bijna teveel. Ze krijste van opwin
ding en liet haar vlezige handen
beurtelings op haar blauwige haar
en de blote knieën neer daveren.
Nu ik dit schrijf, oom, is het al
donker. We varen aan op Jakarta
op Java, het eiland waar uw herin
neringen liggen. Ik ga me nu haas
ten, want de scheepsomroep meldt
juist dat de Krakatau „langszij
komt”. We boffen, het is een mooie
nacht met een volle maan, die voor
het schip een zilveren pad effent.
ik altijd naar school moest meene
men voor de missie, is hier tenmin
ste goed besteed”, grapt een reisge-
nooot.
Sibolga ligt er verlaten bij, ooit
een bezige handelshaven, van waar
uit specerijen werden verscheept, is
het nu een rustig, wat chaotisch
aandoend vissersplaatsje aan de
Indische Oceaan.
OOM MAX, reizen per luxe schip
door dit eilandenrijk is eigenlijk
een vorm van neo-kolonialisme,
bedenk ik, als ik vanaf de sloep de
scheepstrap opstap. Je op een luxe
airconditioned schip van haven
naar haven laten varen. Je vervol
gens door een becak van de ene
bezienswaardigheid naar de andere
passar laat rijden, terwijl je af en
toe de driftig trappende man achter
je een aanmoediging toeroept. En
dan weer terug naar het schip, waar
de becakrijder nog hijgend het geld
natelt, wanneer jij alweer achter
een koele gin-tonic aan de bar zit.
Begrijpt u me niet verkeerd, het is
niet onprettig.
DIT CONTRAST schip-wal
manifesteert zich nog het duide
lijkst de volgende dag op het verge
ten eilandje Nias, een halve dag
varen van Sibolga verwijderd. Alles
op het eilandje ademt een sfeer,
waaruit onmiddellijk blijkt dat nie
mand er enige poging heeft onder
nomen het blad, dat toegang geeft
5 tot de twintigste of zelfs negentien
de eeuw van de kalender af te
scheuren. Het haventje Teluk
Dalam loopt uit, wanneer de tender
aan de steiger afmeert. Een tiental
eilanders gaat met het scheepje
retour om zich aan boord van de
Prinsendam door scheepsarts Ton
Hazenberg onder het mes te laten
nemen.
„Lunchpauze” bij Tomok op het eiland Samosir
IN DE LOOP van de middag is
de prachtige wolkenlucht ineens
het dak van het prachtige Toba-
meer. Ineens, tussen twee bergen
door, ligt het daar, van deze hoogte
rimpelloos, blauw-groen van kleur.
Door de bergen die het omgeven
lijkt het gevangen in de rotsachtige
hand van een enorme reus. Een
plas water die alleen al zes keer zo
groot is als het toeristische Lago
Maggiore in Italië.
NOU OOM MAX, ik vertel u
natuurlijk niets nieuws als ik meld,
dat het Tobameer in het centrum
van Batakland ligt. Dat is genoemd
naar de nakomelingen van de Proto
Malaya volkeren, die in het berg
land langs de grens van Burma en
Thailand wonen. Er zijn er naar
schatting tussen de 3,5 en 4 miljoen.
Verdeeld in stammen woont het
grootste in (op het eiland Samosir)
en rond het meer. De gids vertelde
dat het kannibalisme nog lang hoog
in het vaandel stond bij de heren,
die het contact met de buitenwereld
lang hebben geschuwd, en dat
ergens bij Pearadja nog een graf
steen te vinden moet zijn die ver
meldt dat eronder de beenderen
van twee zendelingen begraven lig
gen die zijn gedood en opgegeten.
Nou kan ik me smakelijker zaken,
voorstellen dan een beginnend bier-
buikje, maar alia oom, wij hebben
niets van opstormende hongerige
menigten gemerkt. Integendeel het
„horas”, de welkomsgroet klonk
hartverwarmend, toen we door het
kleine plaatsje Prapat liepen, waar
we die nacht in het Danau(meer)
Toba-hotel overnachtten. Vanaf het
terras zag ik de zon achter de ber
gen zakken en bleef een diepdonke
re hemel achter. Het lijkt voor de
krekels het sein te zijn om hun
hymnes aan deze natuurpracht aan
te heffen.
DE VOLGENDE DAG naar het
eiland Samosir gevaren, waar op tal
van plaatsen langs de oever hippies
er zal vast wel weer een andere
naam voor deze levensgenietende
wereldontdekkers zijn zijn neer
gestreken, die voor een luttele ver
goeding bij een Batakfamilie te gast
zijn. De huizen staan op palen en
hebben een zadelvormig dak, met
een puntige naar voren hellende
gevel. Een trapje leidt de bewoner
naar binnen.
IN HET PLAATSJE Tomok is
het toerisme al lang ontdekt. De
dorpsbewoners doen goede zaken.
Een diept er trots als hij merkt
dat ik een Belanda, Hollander ben
een foto van prins Bernhard op,
die ooit bij een bezoek aan het
plaatsje bij hem kwam neuzen.
Handwerk op de markt te kust en te
keur, maar ook oude munten, zilve
ren rijksdaalders met Willem III,
gaan over de toonbank. In zulken
getale, dat het wel lijkt of ze ze daar
op Tomok zelf slaan. Een prachtig
eiland oom, mooi natuurlijk om een
plaatje van het graf van koning
Sidabutar te maken, de eerste
koning van het dorp die hier drie
jaar geleden werd begraven, maar
nog mooier is het om even de toeris
tische drukte te verlaten en de ver
laten natuur op te zoeken, die er
daar op Samosir wat vergeten bij
ligt. Ik heb zelfs nog op een zwijn
gejaagd, maar het beest leek niet
erg onder de indruk.
DE MEEST GEBRUIKELIJKE
tocht is het om na het Tobameer en
Prapat terug naar het oosten, naar
Medan te reizen. Maar de onze voert
naar Sibolga, terug naar het ms.
Prinsendam, dat inmiddels om
Sumatra heen is gevaren en nu voor
de rede van Sibolga op de opvaren
den ligt te wachten. De weg naar het
westen vergt vele uren, door ruig
bebost gebied, langs plotseling
opduikende sawa’s, met overal
weei- kerkjes. „Dat zilverpapier wat
SSil.
De meester poseerde graag met. zijn klasje: onderweg vanaf het Toba
meer naar Sibolga
in de bus zit
Toeristje kijken op het eiland Nias
-
■w
-
’Waf:
J
1
