Weefkunst in miniatuur en het groot
Onvolkomen techniek
bij bariton Schopper
Soepeler houding DDR-regering
tegen kritische schrijvers
Nieuwe balletten
Hans van Manen
Rubensjaar kost
Antwerpen enige
miljoenen
!9i
grote zangavond
en Van Schayk
aanbieding voor onze
abonnees
DEMUS SCHITTEREND BEGELEIDER
HONECKER BIJ OPENING NIEUW GEBOUW KUNSTACADEMIE
x,
Gilbert en George
staan weer stil
in Stedelijk
Herontdekte opera van
Debussy in première
Rostropovitsj speelt
voor Wildlife Fund
christelijk urker visserskoor
„crescendo” o.l.v. meindert kramer
organist: jan bonefaas
I
fi
■■4
10
MAART
19 7 7
DINSDAG
1
KUNST
11
I.
5 BV
ERS
3, tel.
Inlichtingen en reserveringen voor deze reis uitsluitend via
INDONESIË, BANGKOK en SINGAPORE
Reissom: f3995.-
organiseert op 19 augustus
een 28-daagse reis naar:
Hoyman Schuurman (in net stadskantoor van Haarlems Dagblad)
Ged. Oude Gracht 82 Haarlem, tel. 31 31 50
het reisburo is elke werkdag geopend van 13.00 17 00 uur.
De Scholtens
het programma bevat geestelijke liederen, solozang, orgelspel en
declamatie, samenzang en gebed.
de netto-opbrengst komt geheel ten goede aan de stichting van
een zwembad voor geestelijk gehandicapte leerlingen der ds.
blauwschool voor b.l.o. aan de abel tasmankade 5 te haarlem.
onze abonnees kunnen van vrijdag 18 februari af, plaatsen verkrijgen
tegen de gereduceerde prijs van 3,50. verkoop aan onze loketten te
EG
WEG
riE
ERS
3, tel.
>7102
haarlem: ged. oude gracht 82, soendaplein en californiëplein 17
ijmuiden: lange nieuwstraat 427
beverwijk: zeestraat.
op de avond van de uitvoering kunnen, voor zover nog voorradig,
plaatsen aan de kerk worden gekocht, de kerk is om 18.45 uur
geopend.
telefonisch kunnen wij geen plaatsen reserveren.
op zaterdag 5 maart 1977 om 19.15 uur in de grote of st. bavokerk,
grote markt te haarlem, door het beroemde
7’
(ADVERTENTIE)
5
ERICH HONECKER
(ADVERTENTIE)
De inkomsten uit entreegelden en uit de
verkoop van catalogi voor deze tentoon
stelling worden geraamd op een klein
miljoen gulden. De verzekering voor het
overbrengen van de schilderijen en het
tentoonstellen ervan gaat de gemeente
ruim 400.000 gulden kosten. De kunstwer
ken zullen verzekerd zijn voor een bedrag
dat gaat liggen tussen de 105 miljoen en
175 miljoen gulden. De mogelijkheid
bestaat dat een deel van de premie
betaald wordt door het ministerie van
Nederlandse Cultuur.
EXPERIMENTEN zijn in feite
slechts proefnemingen. Ze vormen de
basis voor latere uitwerking, voor
vervolmaking. Een experiment is een
verdwijningsvorm ten bate van een
latere verschijningsvorm. Als basis is
ze volstrekt onmisbaar. Laten we dus
blij zijn met de talrijke experimen
ten in de beeldende kunsten, in dit
geval de textiele kunsten. Laten we
er ook naar gaan kijken, want het is
nuttig te zien hoe basisgegevens ont
staan. Maar laten we het experiment
ook niet verheerlijken als een „der
nier cri”, nog minder als een harte-
kreet. Laten we het middel niet in de
plaats stellen van het doel.
En nu terug naar de inleiding.
Natuurlijk ritselt het nu met 126
gekozen miniaturen in genoemde
dozen van de experimenten. Maar ze
zijn niet opgeblazen buiten hun
De tentoonstelling is een groot suc
ces geworden, ging later naar Zürich,
Lausanne en New York. Het succes
lokte een tweede expositie uit, nu met
openstelling voor iedere textielkun
stenaar die zich wilde onderwerpen
aan het oordeel van een jury. Uit 800
inzendingen uit de hele wereld is
daarna gekozen en het resultaat is nu
in Boymans t.e.m. 4 april te zien.
Natuurlijk, miniaturen vertederen
toch al uit zichzelf, dat is in alle
kunsten reeds het gezochte bij-effect.
Maar hier is meer aan de hand. Ten
eerste het feit, dat veel werk een
schaalvergroting ook niet zou kun
nen verdragen, omdat het materiaal
het niet toelaat. Een tandenstoker,
een egel-pen, een scheermesje blijven
in een miniatuurcontext wat ze zijn
èn krijgen een extra beeldende waar
de. Buiten zo’n miniatuur om kunnen
ze niet op dezelfde wijze meewerken
aan de totaalindruk van het geheel.
Daaruit volgt, dat ook die miniaturen
hun eigen fundamenteel aan het for
maat onttrokken waarde hebben
natuurlijke proporties. Het zijn geen
trompetstoten op symfonie-lengte.
op een touw om de weefkunst aan op
te knopen, om binnen de termen te
blijven. Hoogstens kan zoiets een ate-
lierfunctie hebben, maar het is te
wezenloos om den volke als kunst te
worden getoond.
school in wat er momenteel in de
textiele kunsten aan de hand is.
Désirée en Herman Scholten heb
ben elk ook een zaal in Boymans
gekregen t.e.m. 30 maart a.s. voor
hun wandkleden. In hun geval gaat
het natuurlijk om „groot” tot zeer
omvangrijk werk.
5> „Bandje” (rood-wit) gemaakt in
1976 door Désirée Scholten, afme
ting 3600 bij 5 millimeter
NEW HAVEN. Studenten van de
Yale-universiteit in New Haven in Con
necticut hebben vrijdagavond de wereld
première gegeven van Claude Debussy’s
onvoltooide opera op een libretto naar
Edgar Allan Poe’s „The fall of the house
of Usher” („La chute de la maison
Usher”).
Debussy begon aan zijn opera in 1908,
maar bij zijn dood tien jaar later was hij
nog bij lange na niet af. De componist, erg
geboeid door Poe, had gedacht naar zijn
verhalen twee opera’s te componeren.
Voor de dialoog is Debussy uitgegaan van
de vertaling van Charles Baudelaire.
De muziek bij La Chute werd terugge
vonden door een studente van Yale, Caro
lyn Abbate, die een jaar heeft gewerkt in
de nationale bibliotheek in Parijs.
De Newyorkse recensenten hebben de
opvoering van slechts 35 minuten zeer
gunstig ontvangen.
moeten uitpakken, stelde hij teleur met
slepende tempi. Met alle waardering voor
het inderdaad bijzonder indrukwekkende
materiaal en alle muzikale mogelijkheden
van Michael Schopper; zijn presentatie
van deze liedkunst beantwoordde niet aan
de eisen van gevoelsmatige „standing” die
op dit niveau verwacht mogen worden.
JOHAN VAN KEMPEN
Het nieuwe werk van Van Manen heet
„Octet, opus 20” op de gelijknamige
muziek van Felix Mendelssohn. Dekor-en
kostuumontwerpen zijn van de hand van
Jean-Paul Vroom. Het Nederlands Ballet-
orkest begeleidt de voorstellingen.
't
ZEIST (ANP). Het ziet er naar uit dat
het World Wildlife Fund dank zij de cel
list Rostropovitsj de beschikking krijgt
over minstens een halve ton ten behoeve
van het natuurbehoud. De cellist schenkt
de opbrengst van een concert, waartoe
hij bij gelegenheid van zijn 50e verjaar-
dig in maart, het initiatief heeft geno
men, geheel aan het Fonds. Ook de diri
gent Kondrasjin en de leden van het
Concertgebouworkest zullen belangeloos
hun medewerking verlenen.
Er is voor het concert, dat op maan- I
dagavond 14 maart in het Concertgebouw
te Amsterdam zal worden gegeven, grote
belangstelling. Het staat in het teken van
de charitatieve tournee, die de jarige
Rostropovitsj maakt en sluit tevens aan
op de viering van het derde lustrum van
de Nederlandse tak van de internationale
organisatie voor natuurbehoud. Op de
avond zelf zal bekend worden gemaakt
voor welk project de opbrengst zal wor
den bestemd. Er worden tweeduizend
bezoekers verwacht. Na afloop zullen in
kleine kring de eerste exemplaren van het
boek „Als de natuur je lief is” aan de
auteur hiervan, de Hilversumse predikant
H. Bouma, de solist en de dirigent worden
aangeboden. Het boek behandelt vijftien
jaar Wereld Natuur Fonds.
to van
nper
ler
Bovenstaande gedachte bekroop
me bij het zien van twee exposities in
Museum Boymans-Van Beuningen,
waarvan er een grandioos aan het
gevaar is ontsnapt en de andere
slechts gedeeltelijk. In beide gevallen
gaat het om textiele kunst. Hartver-
rukkend is „Textiel binnen 20x20”,
overgenomen van de British Crafts
Centre in Londen.
Daar zit je dan als recensent. Te luiste
ren naar een sympathiek uitziend iemand
met de beste papieren en die bovendien
nog vergezeld is van een van de allerbeste
pianisten. En wat hoor je dan: een fantas
tisch mooie stem met zeldzaam grote
dynamische uitersten; een prachtige dic
tie en harmonisch samengaan met de
begeleidingen. Dat is natuurlijk op zich al
heel wat. En als je dan in de eerste serie
liederen van Van Beethoven een zekere
stroefheid ten opzichte van het aanspre
ken van het middengebied van deze stem
meent waar te nemen; als je naast een
reusachtig forte en een uiterst fijn pianis
simo weinig of geen tussentinten bespeurt
en geregeld even het bange vermoeden
krijgt dat de stem van deze op het interna
tionale podium geschoven zanger toch
nog niet voor de volle honderd percent
„zit”, schuif je dat in een dergelijke
presentatie-situatie allereerst op rekening
van een lichte indispositie.
En als de voordracht van deze lied
kunst, ondanks alle klanktegenstellingen,
dusdanig is dat je niet voelt dat er emotio
neel meer achter tekst en noten zit dan
alleen maar uitbeelding en mooi musice
ren en je met zo weinig temperament
wordt geconfronteerd in Schuberts „Pro
metheus” (waar de vonken toch af moeten
spatten), dan hoop je dat het allemaal na
de pauze nog wel zal komen in de aange-
kondigde „Dichterliebe”.
Die hoop is helaas ongegrond gebleken:
het is allemaal niet gekomen. Geen volko
men techniek, geen tussentinten, geen
doorleefdheid. Hoeveel kansen werden er
trouwens ten aanzien van die psychische
expressie gemist. Er waren slechts enkele
momenten en die kwamen alleen voor
in pianissimo gezongen passages waar
in je poëtische innigheid en contact met de
bron voelde. En waar de zanger flink had
Van alles kom je tegen, te gek om
op te noemen, en in alle denkbare
materialen, tot mensenhaar aan toe,
spijkers, egelpennen, scheermesjes,
tanden-stokers, limonaderietjes en
dat alles zo goed als steeds opgeno
men binnen de geijkte materialen.
Op initiatief van genoemd centrum
werd in 1974 een tentoonstelling
gemaakt van miniatuur-weefkunst.
Elk ingezonden stuk(je) moest kun
nen passen in een perspex-doos van
20x20 cm. Belangrijke kunstenaars
waren uitgenodigd op het gebied van
de textiele kunsten, vooral de specia
listen in het hanteren van de draad, in
welke vorm dan ook, hetzij weven,
borduren, breien, haken, knooptech-
nieken enzovoort, geen borduurkunst
BRUSSEL (ANP). Het Rubensjaar
gaat de stad Antwerpen handen vol geld
kosten. Dat blijkt uit verscheidene
besluiten die de gemeenteraad van de
stad maandag heeft genomen. De raad
hechtte zijn goedkeuring aan een uitgave
van (omgerekend) 1,8 miljoen gulden
voor de grote Rubenstentoonstelling die
van 28 juni tot 30 september in het
Koninklijk Museum voor Schone Kun
sten m Antwerpen gehouden zal worden.
De gemeente Antwerpen gaat, aldus een
raadsbesluit van maandag, ook ruim
70 000 gulden ter beschikking stellen voor
de tentoonstelling „Kunstwerken uit de
eeuw van Rubens in Antwerpse kerken en
kloosters” Die expositei wordt gehouden
van 30 april tot 18 september in de Atn-
werpse St. Jacobskerk De inkomsten van
die tentoonstelling worden geraamd op
ruim 30000 gulden. Voorts zal er nog een
didactische Rubenstentoonstelling gehou
den worden van 19 maart tot 30 september
m het Hessenhuis in Antwerpen De raad
keurde daarvoor een uitgave van onge
veer 70.000 gulden goed.
De gemeenteraad besloot ook tot uitgif
te van minimaal 20.000 en maximaal
100.000 zilveren Rubenspenningen. Deze
munten krijgen een diameter van 33 mm
en ze zullen geslagen worden uit zuiver
zilver. De verkoopsprijs ervan is vastge
steld op 35 gulden. Bij een uitgifte van
25 000 stuks worden de ontvangsten
geraamd op ruim 800.000 gulden en de
kosten op ruim 600.000 gulden
>4- „White maze glove” van de Ameri
kaan Glen Kaufman, glazen kra
len geregen en op een vorm vast
gehecht.
dus of het bedrukken van weefsels of
vlak versieren. De ruim dertig inzen
ders waren verder geheel vrij om
binnen het opgegeven kader zoveel
mogelijk te experimenteren.
Het werk van Van Schayk heet „Jeux”
1 en is gezet op een compositie, waarop al
vele balletten zijn gemaakt „Jeux, poeme
danse” van Claude Debussy. Met dit ballet
schenkt het Nationale Ballet tevens aan
dacht aan het veertigjarig dansersjubi-
leum van Johan Mittertreiner.
Zo’n bandje heeft geen enkele beel
dende betekenis, getuigt van geen
enkele kundigheid en hangt er alleen
maar experimenteel te wezen als een
onttrokken waarde hebben te smalle basis voor wat voor werk-
gekregen. Dat moet voor veel deelne- stuk dan ook. Het lijkt nog het meest
mers een extra aanzet zijn geweest
om zich in de wedstrijd, want dat was
het toch, te mengen. En dat geeft aan
deze tentoonstelling extra glans en
betekenis, veel verder gaande dan de
opgeroepen vertedering.
een van de eerste 12 ondertekenaars, die
een selectie uit zijn werken voorlast.
Het doel van de bijeenkomst werd weer
gegeven door de voorzitter van de acade
mie Konrad Wolf. „Deze bijeenkomst is
het bewijs, zo zei hij, dat geen wig is
gedreven tussen de kunstenaar van de
DDR en de arbeidersklasse, haar evolutio
naire partij en haar leiding”.
Een andere aanwijzing van de officiële
soepelheid die wordt betoond tegen enke
le leden van de groep, die in de DDR
bekend staat als „De ongemakkelijke
kunstenaars”, was de reis naar Oostenrijk
en terug die auteur Reiner Kunze
maakte om een literaire prijs in ontvangst
te nemen. Hoewel hij het Bierman-protest
niet had ondertekend werd Kunze vorige
herfst uit de schrijversbond gezet wegens
de publikatie in het westen van zijn kriti
sche roman „De prachtige jaren”. Van
enkele kanten werd gesuggereerd dat de
DDR met het snel verlenen van een in- en
uitreisvisum hoopte de onderhandelingen
met Oostenrijk over een cultureel
akkoord te versoepelen. Maar het bredere
effect van het besluit was voor Kunze’s
collega’s overduidelijk.
Terwijl de meeste dissidenten op z’n
minst een verbale reprimande kregen
werd een van de bekendste, romanschrij
ver Stefan Heym, volledig met rust gela
ten. Heym, wiens laatste roman „Vijf
dagen in juni” over de opstand van 1953
uitsluitend in het westen is verschenen, is
geen lid van de communistische partij
maar blijft een gerespecteerd lid van de
schrijversbond. „Ik had geen last” zei hij
onlangs. „De zaken liepen als gebruike
lijk, mijn oudere werken die hier zijn
toegestaan verschenen in herdruk, hoewel
niet in de oplagen die nodig zouden zijn
om aan de vraag van de lezers te voldoen”,
tonny
Onder de deelnemers schuilt ook
een aantal Nederlanders, zoals Harry
Boom, Madeleine Bosscher, Corrie
de Boer, Wilhelmina Fruytier, May
Hobijn, Désirée Scholten-van de
Rivère, Herman Scholten en Maria
van Blaaderen.
Verder hangt er volwassen werk
van de Scholtens, van hem geparen
teerd aan voorbeelden uit de schil
derkunst in Zero-stijl en dergelijke,
meest in banen en strepen geweven
grote kleden, soms vierkant, soms
driehoekig of onregelmatig van
vorm. Vaak ook haakse vlakken of
andere simpele mathematische vor
men, alles in tamelijk ruw materiaal
en aangename kleuren, zoveel moge
lijk heel vlak uitgevoerd. De pretentie
schuilt een enkele keer in heel grote
werkstukken.
Désirée Scholten is éen echte weef
ster, die de kneepjes van het vak
uitbuit en dus veel gevarieerder
werkt in allerlei typen weefsel, in
overlappingen, loshangende draden
en andere mogelijkheden die een
reliëfwerking geven
ne maar niet onbelangrijke gebaren,
variërend van het toestaan aan dissiden
te schrijvers bij officiële gelegenheden te
verschijnen tot de aanhoudende publika
tie in de DDR begeleid met enthousias
te persoverzichten van hun werken.
OOST-BERLIJN (Tteuter). Drie
maanden na de felle botsing met enkele
vooraanstaande schrijvers en kunste
naars over de verbanning van zanger
Wolf Biermann, geeft de regering van de
DDR te kennen dat zij vrede wil aan het
culturele front. De gezindheid tot een
verzoening is tot uiting gekomen in klei-
Schrijfster Christa Wolf, een van de
eerste voorstandsters van een oproep tot
een wijziging van inzicht ten aanzien van
Biermann, kreeg slechts een reprimande
van de partij drie graden milder dan
uitwijzing en haar nieuwe boek „Patro
nen van de kindertijd” kwam op de markt
zoals eind vorig jaar was voorgenomen.
Een paar weken later zei de vice-
voorzitter van de schrijversbond, Her
mann Kant, in een bespreking van het
boek in het culturele weekblad Sonntag,
dat de roman verplichte leesstof zou moe
ten zijn voor iedereen „die nog steeds van
plan is iets met zichzelf en met zijn leven
te doen”.
Christa Wolfs echtgenoot Gerhard, ook
een schrijver en eveneens ondertekenaar
van het protest, werd uit de partij gezet
maar volgens ingelichte kringen in de
DDR is hem sindsdien de kans geboden
weer lid te worden. Hij heeft geweigerd.
Rond het niet-partij-lid Manfred Krug,
een van de populairste jazz-zangers en
acteurs in de DDR, ging op een bepaald
moment het gerucht dat hij een ermgratie-
vergunning had aangevraagd Maar later
werd door het officiële persbureau ADN
bekendgemaakt dat hij een concertreis
door het land maakte, die overal was
uitverkocht.
AMSTERDAM. (ANP). De Engelse
beeldhouwers Gilbert en George, die al
in 1969 op de grote trap in het Stedelijk
Museum in Amsterdam een wat zij noe
men „Pose Sculpture” uitvoerden, komen
binnenkort terug
Op donderdag 10 en vrijdag 11 maart
zullen zij met knalrood geverfde gezicnten
en handen gedurende anderhalf uur vol
gens net museum „heel ingehouden en
beheerste, bijna hoekige bewegingen
maken Daarbij spreekt het tweetal een
summiere tekst, bestaande uit enkele Kor
te woorden Het museum verwacht voor
dit gebeuren zoveel belangstelling dat het
noodzakelijk is van te voren plaats te
bespreken om de happening te kunnen
bij wonen
In 1969 stonden Gilbert en George uren
lang roerloos op de trap van het museum
met kleurig geschminkte gezichten en
handen
Een verdere opsomming van
namen en werkstukjes geven is door
het getal ondoenlijk. Natuurlijk zijn
er veel abstracte miniaturen, maar
ook geweven figuraties van allerlei
aard, als poppetjes, een bosje wor
tels, een handschoen van kralen, klei
ne mandjes, tasjes, een pagode en
nog veel meer. Het gevaar bestaat
dan natuurlijk wel, dat je je gaat
verkneuteren en vergeet, dat er ook
heel verfijnde traditionele weefsels
zijn, maar ook geweven wilgetakjes,
een compositie van zilverdraad, zelfs
van papierbundeltjes en andere
werkstukjes waarin het ging om vor
menspel en demonstratie van materi
aal. Het is dus een complete leer-
AMSTERDAM (ANP). Het Nationale
Ballet voert de komende maand twee
nieuwe balletten uit van zijn huischoreo-
grafen Toer van Schayk en Hans van
Manen, m de stadsschouwburg in
Amsterdam respectievelijk op 17 en 23
maart.
Een groep van 12 intellectuelen, onder
wie een paar van Oostduitslands bekend
ste romanschrijvers, riep in november
van het vorig jaar een golf van officiële
toorn over zich af door een openlijk pro
test te laten horen. Ze riep de regering op
haar besluit te herzien om de zanger Wolf
Biermann, een communist maar wel een
criticus van het systeem, zijn staatsbur
gerschap te ontnemen toen hij een ron
dreis maakte door West-Duitsland. De
verklaring van de intellectuelen werd
alleen in het westen gepubliceerd, maar ze
ontlokte wel een stroom van woedende
commentaren in de Oostduitse pers. Deze
werden gevolgd door de uitzetting uit de
communistische partij, of op z’n minst een
krachtige berisping, van die leden die
behoorden tot de 100 ondertekenaars van
de verklaring.
De duidelijkste aanwijzing dat de lei
ding van de DDR het verleden op dit punt
wil laten rusten kwam echter half februa
ri toen partijleider Erich Honecker,
tevens staatshoofd, zijn met veel publici
teit omgeven opwachting maakte bij de
opening van een nieuw tehuis voor de
Academie van Kunsten. Zelfs Oostduit-
sers die gewend zijn aan de aandacht die
meestal aan publieke verschijningen van
Honecker wordt gegeven waren verrast
door de omgang van de publiciteit. Maar
ze stonde nog meer versteld van de deel
name van schrijver Franz Fruehmann,
AMSTERDAM. Zoals Jörg Demus
gisteravond de pianobegeleidingen in
Schumanns „Dichterliebe” speelde; naar
je idee kon het niet beter. En het naspel
van die liederencyclus! Een intensiteit
die van de enkele momenten die zo’n
passage in beslag nemen, een onvergete
lijke gebeurtenis maken. Zo’n belevenis is
al genoeg om je volledige voldoening te
geven voor het uitgaan naar een concert.
Maar om wie ging het nu eigenlijk in de
eerste plaats op deze liederenavond in de
Sonesta Koepelzaal (Ronde Lutherse
Kerk), voor welke belangrijke collega zou
de beroemde solopianist Jörg Demus zich
als begeleider willen inzetten? Dat was
de 33-jarige Duitse bariton Michael
Schopper, die onlangs in zijn land zelfs
als opvolger van de legendarische Hans
Sachs werd gekenschetst.
Jubilaris Mittertreiner begon in *36 bij
de groep van Yvonne Georgi. Na de Twee
de Wereldoorlog vertolkte hij bij het Bal
let der Lage Landen een groot aantal
rollen in het klassieke repertoire vooral
als karaKterdanser Zijn talent voor inter
pretatie leidde er toe, dat hij ook later nog
veelvuldig op het toneel verscheen. Het
huidige publiek kent hem uit o.a. „Romeo
en Julia”, „Het Zwanenmeer”, „GiseUe”
en als de butler m Van Schayk» „voor,
tijdens en na het feest”, waarvoor ook het
publiek in New York hem in november
ovaties bracht
Maar niet alles. Van Désirée hangt
er vanaf een plafond hier en daar een
bandje. Het lijkt op slordig punnik-
werk, zoals kinderen dat maken met
behulp van een klosje met spijkers en
een draad. Die bandjes zijn 3.60
meter lang bij een breedte van een
halve centimeter. En nu gaat het voor
mijn gevoel om zo’n buiten
proportioneel experiment.
