MINISTER VAN DER STOEL DAAGT
TSJECHOSLOWAAKSE COLLEGA UIT
GERUCHTEN IN OEGANDESE HOOFDSTAD:
Elizabeth
Veel slachtoffers
in San Salvador
vermoordde
43 Angolezen
VERENIGD POLITIEK BELEIDSORGAAN
VAN EGYPTE, SYRIË EN SOEDAN
Incident bij
bezoek van
Weer geweld
in Teheran
„Zaïrese bende
In Wellington:
Gevechten tussen betogers en politie:
Assad:
t
Geen gevolg
AANEENGESLOTEN
BEESTENSPEL
„COPYEERLUST”
Duidelijk verschil van mening over toepassing slotakte van Helsinki
„Kern van grote structuur van eenheid
2
MAART
19 7 7
BINNEN- EN BUITENLAND
DINSDAG
I
3
r
1
I
t
i
(Van onze speciale verslaggever,
Fred Sanders)
PRAAG/HILVERSUM. Carel Enke-
laar, programmaleider televisie van de
NOS, is bereid de Tsjechoslwaakse minis
ter van Buitenlandse Zaken Chnoupek
tien minuten zendtijd te geven op de
Nederlandse televisie. Chnoupek mag zich
in een Panoramiek-uitzending, wellicht al
in die van aanstaande woensdag, uiten
„zoals hij zich dat wenst”.
t
t
1.
(vervolg van pag. 1)
Carters boodschap aan Amin werd overhandigd door de Westduitse
ambassadeur in Oeganda, die de VS diplomatiek vertegenwoordigt
sedert in 1973 de Amerikaanse ambassade in Kampala werd gesloten.
n
I
trijfël
door Nico Scheepmaker
i
Ook Britten opgeroepen
naar Entebbe te komen
den beschouwd als „broeders en zusters”.
AMIN
1
n
ding van de vuurwapenwet.
j
I
l
1
Verderop gevolgd door
5
1
L
l
„Maar hier in deze enge, bekrompen
hokken, achter die dikke trahes, in die
slaafse, weerloze, gedrukte, angstige hou
ding, o! een beestenspel is een gevange
nis, een oudemannenhuis, een klooster vol
uitgeteerde bedelmonniken, een hospitaal
is het, een bedlam vol stompzinnigen”
„Maar dit gelukkig typeren van gestal
ten is nog iets anders dun het ontleden van
karakters”. Het aardige is intussen dat
Beets juist inzake die „buitenkant” iets
zinnigs opmerkt (in „Verre Vrienden”)
over jongensvriendschap:
e
e
e
s
n
s
n
a
1
Met dit antwoord reageert de NOS op de uitdaging
die minister Van der Stoel gisteren in Praag heeft
gedaan aan zijn Tsjechoslowaakse collega. Van der
Stoel vroeg hem toe te staan tien minuten recht
streeks via de tv tot het Tsjechoslowaakse volk te
spreken. In ruil daarvoor zou minister Ghnoupek
via de NOS tien minuten aan het woord mogen
komen.
Het idee voor deze uitwisseling - geheel passend in
de geest van de slotakte van de Veiligheidsconferen-
tie in Helsinki, die immers vrije uitwisseling van
informatie en ideeën voorschrijft - werd geboren
Het ministerie in Loeanda geeft geen
bijzonderheden ovei de vermeende mas
samoord in Pangala maar verwijst naar
een rede waarin president Neto twee
dagen eerder gewag maakte van een
„plan-Cobra ’77”. waarmee gewapende
groepen vanuit Zaïre in Angola zouden
willen infiltreren
De oppositie beticht het al 15 jaar rege
rende regime van een „gigantische verkie-
zingszwendel” en eist’ annulering van de
uitslag, alsmede nieuwe verkiezingen.
Amin heeft gisteren een groep buiten
landers die voor de Oegandese luchtvaart
maatschappij werkt, geprezen voor hun
verdiensten. Tot de groep behoorde ook
een aantal Amerikanen; Amin zei dat deze
buitenlanders door de Oegandezen wor-
De uitwijzing kwam nadat de regering,
die Claramont verantwoordelijk stelde
voor de „chaos” in het land, hem drie
mogelijkheden had gegeven: huisarrest,
een militair commando naar zijn keus of
vertrek naar een land van zijn voorkeur.
Claramont koos voor het laatste. Vol
gens summiere berichten uit San Salva
dor wordt er nog steeds gevochten tussen
betogers en politie. Er zouden verschillen
de huizen in brand zijn gestoken. De
redactie van een krant zou zijn bezet.
President Hafez-Assad van Syrië bewie
rookte het akkoord als de ,kern van een
grote structuur van eenheid, waarvoor wij
ons in het verleden hebben beijverd,
waarvoor wij ons nu inzetten en waarvoor
wij in de toekomst zullen werken’
Assad zette met president Anwar Sadat
Kandidaat voor de oppositie was kolo
nel Ernesto Claramont. Hij is door de
regering van president Arturo Armando
Molina gisteren op een vliegtuig naar Cos
ta Rica gezet.
tijdens een gesprek onder vier ogen, dat de beide
ministers gistermiddag hadden.
„Ik heb de minister verteld dat ik niet kan zien hoe
dat optreden in overeenstemming te brengen is met
letter en geest van de slotakte van Helsinki”, aldus
minister Van der Stoel. „De Tsjechoslowaakse rege
ring ontkent dat. Er blijkt een duidelijk verschil van
mening te bestaan over de toepassing van de^lotakte.
Volgens het Russische persbureau Tass
is de aanwezigheid van Amerikaanse oor
logsbodems voor de Afrikaanse oostkust
een „politieke demonstratie om progres
sieve Afrikaanse staten te intimideren”.
Het persbureau meent dat men het ver
schijnen van o.a. het Amerikaanse vlieg
dekschip Enterprise niet mag beschou
wen als „een toevalligheid”. Men moet dat
echter zien in samenhang met eerdere
operaties van Amerikaanse oorlogsbo
dems „die in verband stonden met ontwik
kelingen in Benin, Ethiopië, Angola en
Guinee”, aldus Tass.
Het persbureau van het Midden-Oosten,
Mena, berichtte dat Soedans deelneming
aan het verenigde politieke beleidsorgaan
een noodzaak was, ingegeven door net
conflict met Israel In feite is er een nieuw
De dissidente Tsjechoslowaakse schrijver Pavel
Kohout, zo meldt het persbureau Reuter, heeft van de
autoriteiten te horen gekregen dat hij moet verhuizen
omdat zijn appartement gerenoveerd zal worden
door het Praagse comité voor stadsontwikkeling.
De schrijver woont op dit moment in het voormali
ge Schwarzenbergpaleis dat gelegen is op de schil
derachtige 'Hradcanykasteelheuvel
gehuwd met een Oegandese, weet echter
uit eigen ervaring dat er geen peil is te
trekken op Amin’s verklaringen. In 1972
en 1976 werd de voormalige Brit zelf gear
resteerd, maar zelfs in de gevangenis
toonde hij geen angst voor de Oegandese
dictator, en noemde hem een „bloody bas
tard”. Astles heeft nu de titel „adviseur
voor Britse aangelegenheden”.
De laatste maanden hebben Noord- en
Zuid-Jemen in Arabische hoofdsteden
alarm geslagen over vermeende groeien
de Israëlische presentie dicht bij Straat
Bab el-Mandeb, de zuidelijke toegangs
poort tot de Rode Zee
Kolonel Hoessein El-Ghasjemi, stafchef
van de krijgsmacht van Noord-Jemen,
heeft in een tijdschriftinterview verklaard
dat Israel enkele eilanden bij Bab el-
Mandeb heeft bezet en dat Israëlische
militaire vliegtuigen die uit Ethiopië kwa
men het luchtruim van zijn land hebben
geschonden
De Egyptische marine heeft in de oorlog
van 1973 met succes de straat Bab el-
Mandeb voor de Israëlische scheepvaart
gesloten gehouden en volgens officiële
kringen willen de Arabieren m een even
front door geopend tegen Israel, aan de
zuidelijke Rode Zee, aldus Mena
In Wenen hebben gisteren Russische dissidenten
die in het buitenland verblijven, aangekondigd dat zij
meer informatie zullen gaan verstrekken over de
schendingen van de mensenrechten in de Sovjet
unie.
Andere Russische dissidenten die in het buiten
land verblijven, zoals Wladimir Boekovski, Leonid
Pljoestsj, Andrei Amalrik en Valery Tsjalidze, zul
len meewerken aan de nieuwste actie van het
comité.
De dissidenten zeiden hiertoe opdracht te hebben
gekregen van het comité voor controle op de naleving
van de akkoorden van Helsinki door de Russische
autoriteiten.
Dit comité werd vorig jaar opgericht door een
aantal dissidenten in Moskou.
tuele nieuwe Arabisch-Israelische oorlog
dit weer kunnen doen. „Dit akkoord is het
wezenlijke begin van actie in de richting
van de eenheid waartoe wij zo vaak heb
ben opgeroepen”, zei Numeiri.
De man wiens naam niet bekend
werd gemaakt, zal vandaag worden
voorgeleid, beschuldigd van overtre-
„Berg dat zilveren potlood, steek die
portefeuille op. gij tekenaar Maak hier
geen schetsen Gij hebt geen wilde dieren
voor, het zijn ei slechts de vervallen over
blijfsels van, zij zijn naar ziel en lichaam
gekraakt. Hun aard drukt zich niet meer
uit De leeuw stierf in de leeuw; de tijger is
dood tn de tijgei Uw tekening zou zijn als
een portret naar een lijk ontworpen”
Terecht, dunkt me, want het geeft haar
fijn aan wat Hildebrand-Nicolaas Beets
gedaan heeft: het dagelijks leven, althans
dat partje van het leven waar hij mee in
aanraking kwam, met een zekere formule-
ringswellust beschrijven, bij ontstentenis
van fotografie. „Je ziet ze voor je”, geldt in
hoge mate voor de figuren die Beets
spreekwoordelijk heeft gemaakt: Nurks,
Pieter Stastok, Mietje met de kalfsogen,
Bruis (van „hoe warm het was, en hoe
ver”), Suzanne Noiret, het diakenhuis
mannetje, en noem maar op. Kleding,
uiterlijk, manier van praten’ je blijft er
waaratje niet van in het ongewisse, bij
Hildebrand. Alleen. het blijft allemaal
buitenkant. Ook Chantepie de la Saus-
saye geeft dat in 1904 al grif toe.
a
s
e
Volgens het hoofd van de politie dat
de leiding had bij de veiligheidsmaat
regelen,-zou een schot met het bewuste
geweer óp die afstand vrijwel zeker
dodelijk zijn geweest. Hij zei dat ande
re politiemannen de man ook in het
oog haden en dat zij al naar hem op
weg waren in de naar schatting 10.000
mensen tellende menigte, toen hun col
lega hem overmeesterde.
e
t
s
e
n
t-
g
e
0
1
t
1
a
1
a
t
1
1
t
CHARTOEM (UPI). De presidenten
van Egypte, Syrië en Soedan hebben gis
teren een verenigd politiek beleidsor
gaan opgericht voor de geleidelijke ver
eniging van de drie landen en het verster
ken van de Arabische greep op de Rode
Zee.
t
i-
e
e
t
0
a
e
’t
1
e
e
1
e
VN-secretaris-generaal Kurt Waldheim
geeft geen gevolg aan het verzoek van de
VN-commissie voor de Rechten van de
Mens bij de Oegandese regering Informa
ties in te winnen voer de schending van
mensenrechten. Volgens Waldheim zou
de in Genève zetelende commissie zelf
contact op moeten nemen met Amin.
Oeganda is lid van deze commissie.
Niettemin worden de geruchten steeds
sterker dat ook de Britten in Oeganda op
het vliegveld Entebbe worden verwacht
om de toespraak van Amin aan te horen.
Britse diplomaten in Kampala sinds de
verbreking van de diplomatieke banden
tussen beide landen gehuisvest in de
Franse ambassade onderzoeken het
waarheidsgehalte van deze geruchten.
Het is zonde dat ik het zeg, maar toen ik de
Camera Obscura begon te lezen, verkeer
de ik in de veronderstelling dat het om een
„aaneengesloten” boek ging, waaruit som
mige hoofdstukken zoals De Familie Stas
tok. De Familie Kegge en Een Oude Ken
nis geïsoleerd konden worden in bloemle
zingen, zoals het verhaal van Saidjah en
Adinda, en de Toespraak tot de Hoofden
van Lebak, uit Multatuli’s Max Havelaar.
In werkelijkheid is de Camera Obscura
een verhalenbundel van ruim 400 bladzij
den, met twee „novellen” (Kegge en Stas
tok) van zo’n 100 en zo’n 70 bladzijden en
een dertigtal korte en iets langere schet
sen, waarvan Een Onaangenaam Mens in
de Haarlemmerhout, Gerrit Witse, en
Teun de Jager de bekendste zijn, die
samen met de andere genoemde verhalen
zijn opgenomen in „Verhalen uit de
Camera Obscura”; een samenvatting van
de belangrijkste spelmomenten.
LOEANDA (AFP). In het Angolese
dorp Pangala, 20 kilometer van de grens
met Zaïre, zijn zaterdag 43 mensen ver
moord door een „bende gewapende man
nen, afkomstig uit Zaïre” Dit is gisteren
meegedeeld door het Angolese ministerie
van Defensie.
Ik vind dat een heel ernstige zaak, vooral omdat men
ontkent dat kwesties van vrijheid van meningsuiting
onderwerp kunnen zijn van overleg tussen verschil
lende landen. Vandaar dat ik heb gezegd, dat deze
kwestie een schaduw werpt op de conferentie van
Belgrado”. In de Joegoslavische hoofdstad Belgrado
komen de ondertekenaars van Helsinki in juni bijeen
Dat is goed geobserveerd van die ouwe
Beets, wiens portret met de bakkebaar
den we allen kennen. Hij werd niet voor
niets 89 jaar, maakte niet voor niets zelf
nog 21 drukken van de Camera mee. Toch
vertekent dat portret de schrijver van de
Camera, want hij was 24 jaar toen hij het
grootste deel ervan schreef, even oud
als Bomans toen deze Pieter Bas schreef.
Het is echter niet het portret met baard
alleen dat de lezer op een dwaalspoor zet,
want ook het bedaagde ouwenmannetjes-
proza van Beets wekt de indruk dat de
overal optredende Hildebrand, steun en
toeverlaat van de verstandige en redelijk
denkende mensheid in de Camera-
verhalen, een heer van middelbare leef
tijd is, van wie ten onrechte vermeld
wordt dat hij student te Leiden is. Af en
toe echter breekt de jongeling uit Hilde
brand los, bijvoorbeeld in „Het Beesten
spel”, ais hij even het Vuur uit zijn sloffen
opent op de dierentuin uit zijn tijd. Beets
op zijn best!:
Volgens het officiële Russische persbu
reau is het verschijnen van Amerikaanse
oorlogsbodems ditmaal een „interventie”,
gericht tegen Oeganda. Volgens dit Mos-
kouse commentaar beweren de Ameri
kaanse autoriteiten ten onrechte dat
Oeganda’s autoriteiten „een groep Ameri
kanen verbieden het land te verlaten”
De bende zou hebben bestaan uit
„Angolezen en Zaïrezen onder leiding van
drie Europese huurlingen”
Dit gesprek was geheel gewijd aan de ernstige
bezwaren die de Nederlandse regering heeft tegen
het optreden van de Tsjechoslowaakse autoriteiten
tegen de groep Charta ’77. Leden van deze groep, die
in een openbaar manifest hebben geklaagd over het
gebrek aan vrijheid in Tsjecho-Slowakije, zijn sinds
het begin van dit jaar op allerlei manieren (arresta
ties, telefoon afsnijden, ontslagen, aanvallen in de
pers) door het Tsjechoslowaakse regime bestreden.
Het Angolese ministerie waarschuwt
„gewapende benden, huurlingen en hun
helpers” dat dergelijke wandaden,
begaan vanuit het buitenland, „niet lang
ongestraft kunnen blijven’ Het Angolese
leger zal „alle noodzakelijke maatregelen
nemen om herhaling te voorkomen”,
aldus het communiqué
om na te gaan wat er is terechtgekomen van de
uitvoering van de afspraken van Helsinki.
Het anderhalf uur durende gesprek tussen Van der
Stoel en Chnoupek verliep in een zeer koele sfeer.
„Beleefd en openhartig’,’, noemde Van der Stoel het
gesprek, wat in diplomatieke taal betekent dat men
wederzijds geen enkele sympathie had kunnen
opbrengen voor eikaars idee. „Het idee van de
Tsjechoslowaakse regering is dat de communisti
sche partij, als voorhoede van de arbeidersklasse,
wel zal uitmaken wat wel en niet overeenkomstig de
slotakte van Helsinki is”, aldus minister Van der
Stoel.
Een van Amin’s raadgevers, de vroege
re RAF-piloot Bob Astles, heeft gisteren
verklaard dat Amin op Entebbe vooral zal
spreken over de buitenlandse, en speciaal
de Amerikaanse, financiële hulp aan
Oeganda. Astles verzekerde dat de 240
Amerikanen niets te vrezen hebben. Amin
zou vooral willen bewerkstelligen dat
meer Amerikanen naar Oeganda komen
om er te werken Astles, Brit van geboor
te, maar al twintig jaar in Oeganda en
Volgens mejuffrouw Ljoedmila’ Alexejeva, een
prominente dissidente die onlangs naar het buiten
land mocht vertrekken, heeft het comité besloten zijn
banden met de 35 landen die het akkoord van Helsin
ki ondertekend hebben, aan te halen.
In een brief aan westelijke correspondenten in
Tsjecho-Slowakije noemt Kohout het bevel „een
vorm van deportatie”.
De Camera Obscura van Hildebrand (is:
Nicolaas Beets) en de feilloze karakteris
tiek die Potgieter van de Camera gaf
(„copyeerlust des dagelijkschen levens”),
razen nu al ruim 125 jaar als een motor
met zijspan door de Nederlandse litera
tuur. Je kan geen beschouwing over het
boek waarvan Beets’ belangrijkste bio
graaf, Chantepie de la Saussaye, schreef:
„Met de Camera in de hand treedt Beets
den tempel der onsterfelijkheid binnen,
dit boek zal in Nederland nooit vergeten
worden” opslaan, of het citaat van Pot
gieter wordt vermeld.
Kort voordat de vorstin het parle
mentsgebouw in Wellington verliet,
werd op ongeveer 20 meter van het
punt waar Elizabeth zou passeren, een
28-jarige man overmeesterd die juist
het geweer uit een foedraal had
gehaald. Degene die de man onschade
lijk maakte, was een politieman die
zijn dienst wat vroeger had beëindigd
om de Britse koningin te zien die de
zitting van het parlement kwam
openen.
WELLINGTON (UPI). In de
hoofdstad van Nieuw-Zeeland, Wel
lington is gisteren een man met een
geladen luchtdrukgeweer aangehou
den in een menigte, die wachtte op
koningin Elizabeth van Engeland.
„De jongensleeftijd is waarlijk zo
kwaad niet voor de vriendschap, daar het
toch welbekend is dat deze het geluk
bemint. Ja, ik zou bijna de jongenstijd de
allergeschiktste voor een wederzijdse
genegenheid achten. De latere jongeling
schap moge nog even belangloos zijn en
evenmin afhankelijk van maatschappelij
ke scheidsmuren van rang, stand, en wat
dies meer zij, maar zij is te rijp; men kent
alsdan elkander te veel, te veel van nabij;
men heeft reeds te veel kijk op de inwen
dige mens! Een jongen is geheel buiten
kant!”.
„Het gemeenschappelijke beleidsor
gaan zal zo gauw mogelijk de noodzakelij
ke funderingen leggen voor de promotie
en de consolidering van de unionistische
betrekkingen tussen de drie landen en
stappen nemen voor de toepassing”, zo
stond in een gemeenschappelijke verkla
ring
TEHERAN (UPI) In de Iraanse
hoofdstad Teheran zijn in het afgelopen
weekeinde drie „terroristen” door de poli
tie doodgeschoten. Dit hebben officiële
woordvoerders gisteren bekendgemaakt.
De politie zei dat de slachtoffers op de
politie vuurden. Deze beantwoordde het
vuur en doodde de drie mannen. Zij zou
den verdacht worden van terroristische
activiteit.
Vorige week dinsdag doodde de politie
twee vrouwen, die ook terroristen
genoemd werden.
De oppositie had protest aangetekend
bij de nationale kiesraad. Een uitspraak
wordt eind deze week verwacht. De beto
gers hadden gezworen hun acties zo lang
te zullen volhouden.
van Egypte en president Jaafar el-
Numeiri van Soedan zijn handtekening
onder het akkoord m het „Vblkspaleis”
van Chartoem, aan het slot van een confe
rentie van twee dagen
Assad en Sadat, de leiders van de twee
belangrijkste Arabische staten in oorlog
met Israel, richtten in december van het
vorig jaai een gemeenschappelijk be
leidsorgaan voor non beide landen op Het
akkoord van gisteren bezegelt Soedans
deelneming aan het project
De Egyptische minister van Buiten
landse Zaken Ismail Fachmi verklaarde
dat het nieuwe project een groot gebied
bestrijkt „van de Middellandse Zee tot
het hart van Afrika en daarom is het van
grote betekenis”
De verhalen in Keniase kranten over
aanwezigheid van Cubanen in Oeganda
worden steeds sterker. Het zou volgens
een van de dagbladen „wemelen” van
Castro’s militairen in het land van Amin.
De Cubaanse leider is overigens in Libië
aangekomen voor een 'staatsbezoek. De
ontwikkelingen in Oeganda zullen onge
twijfeld een van de hoofdthema’s zijn in
de gesprekken tussen Kadaffi en Castro.
Libië is mede-financier van Uganda Air,
leverde Mirage-straaljagers voor Amin’s
luchtmacht en schonk de Oegandese dic
tator 200 luxueuze Mercedes-
automobielen om buitenlandse gasten te
kunnen ontvangen.
Sadat en Assad hielden na hun terug
keer in Cairo een persconferentie. Laatst
genoemde zei dat er „positieve aanwij
zingen” zijn over een nieuwe Amerikaan
se rol bij het bevorderen van een
Arabisch-Israelische vredesregeling.
Maar Sadat voegde hieraan toe dat geen
terugkeer zal plaatshebben naar de staps
gewijze benadering van de vorige Ameri
kaanse minister van Buitenlandse Zaken,
Kissinger
Onder de positieve aanwijzingen waar
van Assad gewag maakte, somde hij op
president Carters besluit terug te komen
van de levering van luchtdrukbommen
aan Israel en tegenkanting tegen Israëli
sche oliewinning in de Golf van Suez.
Het oproer kwam nadat de betogers,
aanhangers van de op 20 februari bij
algemene verkiezingen verslagen
centrum-linkse oppositie, het stadscen
trum hadden bezet.
SAN SALVADOR (DPA). In de
hoofdstad San Salvador van de gelijkna
mige Middenamerikaanse staat zijn giste
ren volgens officieuze berichten „tien a
100” slachtoffers gevallen bij gevechten
tussen betogers en de politie.
Oegandese vluchtelingen die in Tanza
nia en Kenia zijn aangekomen, hebben
verklaard dat er ware slachtingen worden
aangericht onder de Acholi en Langi-
stammen in Oeganda. Amin meent dat de
complotten tegen hem vooral door leden
van deze (christelijke) stammen zijn
beraamd. Er wordt gesproken over
massa-executies en het uitmoorden van
nederzettingen. Vooral de Keniaanse
bronnen zijn echter niet altijd even
betrouwbaar. De betrekkingen met
Oeganda zijn al geruime tijd zeer gespan
nen en de rivaliteit tussen beide landen is
groot.
e
n
n
n
