I
I
I
Reserve-geldrekening 6¥4%
zónder opnamekosten, zónder boete
Uitgebalanceerd spel
van fluit en piano
I
I
I
I
I
Wie makkelijken
modem wil sparen,die belt:
020-5204911 en opent een
Reserve-geldrekening bij de...
L»
„Gebrek aan visie in toneelnota”
lu
DeTielébanque is een afdeling van de:
BANQUE DE PARIS ET DES PAYS-BAS N.V
Jarig Amerika in
Van Goghmuseum
r
■r
Mr
Dana Gillespie in
Stenen tijdperk
F
TADEUSZ KANTOR MET AANGRIJPEND POOLS TONEEL
Verheul en van der Meer
r
Kunstenaarsverenigingen steunen Raad voor de Kunst
Aanslag op musicus
1
Franse regisseur
Pierre Valde overleden
Duitse prijs voor
Jaap ter Haar
Operastichting met
„Cosi Fan Tutte”
19 7 7
MAART
WOENSDAG
KUNST
13
n
F
De incasso overschrijving
(I
X
a,
s-
e-
Tot f 3000,- per maand direkt opvraagbaar. Daarboven geldt 1 maand
opzegtermijn. Bij telefonisch openen van een rekening komen
wij u in de telefoonkosten tegemoet. Spaar bij de Banque via uw
eigen bank-, post-, of gemeentegirorekening.
AMSTERDAM. Zelden heb ik een toneelpro-
duktie van seconde tot seconde zo intens geboeid
gevolgd als dinsdagavond in Mickery, waar het
Poolse gezelschap Teatr Cricot 2 een fascinerende
opvoering gaf van „Dodenklas”, dat gebaseerd is op
notities van Stanislaw Witkiewicz. Ongeveer een
uur en twintig minuten duurt dit macabere theater-
gebeuren, dat samengesteld en geregisseerd werd
door Tadeusz Kantor. Stel u voor een schoolklas
met verstarde stokoude mensen die eigenlijk dood
zijn. Op bevel van Kantor, die zelf ter zijde maar
nadrukkelijk dirigerend aanwezig is, komen ze in
beweging, praten ze, roepen ze, zingen ze, zeggen
hun les. Het zijn herinneringen van vroeger, flarden
uit hun leven, dat over het algemeen geen prettig
bestaan moet zijn geweest, die zij in absurdistische
scènes tonen.
(Van onze kunstredactie)
DEN HAAG. Het is zinloos
een scheiding te maken tussen
verschillende soorten toneel. Een
scheidingslijn tussen repertoire-
en vormingstoneel, zoals die in de
Toneelnota van minister Van
Doorn (CRM) gehanteerd wordt,
valt helemaal niet te trekken.
Zoiets werkt verwarrend. Maar
bovendien is het toneel in zijn
totaliteit niet gebaat bij losma
king van het vormingstoneel uit
het gehele toneelaanbod.
i -‘K
/J
BS® S®
■wanneer u
de bon ingevuld aan ons opstuurt!
-2 kaartspellen of
Geheel gratis Falkplankaart
Antwoordnummer 416/Haarlem
r
Dodenklas blijft lang
op je netvlies staan
(ADVERTENTIE)
jh
B-
0-
ht
(ADVERTENTIE)
5
id.
al.
-
Naam:
n-
te:
:k-
het gewenste aangeven
IS
ingangsdatum.
Handtekening,
Een postzegel plakken is niet nodig!
’A
a
Adres:
Hierbij verleen is toestemming om het verschuldigde abonnements-
geld van mijn
postrekening
De betaling van het abonnementsgeld via
bank en giro is de laatste jaren enorm toegeno-
men. Veel abonnees met een eigen rekening maken
greeds gebruik van de mogelijkheid die door de banken
en girodienst geboden wordt, namelijk.
jr
n.
Dit schrijft de Federatie van Kunste
naarsverenigingen onder meer in een
commentaar op de betreffende nota van
Van Doorn, die maandag 14 maart in een
openbare vergadering van de vaste Twee
de Kamercommissie van CRM behandeld
wordt.
Het zijn niet de enige klachten aan het
adres van de makers van de nota. Ook
over de volstrekt onduidelijk geworden
positie van de Raad voor de Kunst -
advieslichaam van de bewindsman inzake
kunstkwesties - is de federatie slecht te
spreken. Niet alleen de minister zelf, maar
ook de nota negeert het bestaan van de
Raad
DE LESSEN beginnen en je herkent in
de gedragingen van deze oude mensen
eerst je eigen kindertijd. Maar hier is geen
sprake van kinderen, al is het gedrag
soms kinds, zelfs seniel. Het zijn volwasse
nen die in deze schoolbanken plaatsgeno
men hebben alsof zij bij hun leven niets
geleerd hebben. Dat maakt dit gebeuren
vooral zo schrijnend. Tal van levensfacet-
ten glijden als droomflarden voorbij.
Gedrild door de steeds als mentor aanwe
zige regisseur (Tadeusz Kantor) moeten
Een ander belangrijk punt van kritiek is
voor de Federatie van Kunstenaarsvere
nigingen het subsidiërings- en financie
ringssysteem. Het huidige systeem kan
door allerlei voorwaarden te veel invloed
op het artistieke beleid uitoefenen. Het is
daarom erg nuttig als eens aan andere
dan tot dusver gehanteerde financierings-
technieken zou worden gedacht. Daarbij
moeten vooral de artistieke vrijheid, de
flexibiliteit van het beleid, inspraak en
medezeggenschap van toneelmakers en
de terughoudendheid van de overheid ten
aanzien van de kunsten scherp in het oog
worden gehouden.
die dode zielen steeds weer voort en hun
enige rustpunt van vroeger: het toilet, is
zelfs geen probaat vluchthonk meer.
moet zijn voor het „beleid” zoals dat door
de overheid wordt uitgestippeld, klinkt
wat al te vanzelfsprekend. Daar kleven
essentiële gevaren aan. Als er geen andere
maatregelen worden genomen, verlangt
de federatie in ieder geval duidelijkheid
over de positie van de Raad voor de
Kunst.
ER WORDT in dit stuk menselijk geluid
gemaakt en er wordt ook, zij het schaars,
tekst gesproken. Dat gebeurt in het Pools,
maar dat betekent beslist geen handicap.
De voorstelling spreekt geheel voor zich
en wat werkelijk van essentieel belang is,
klinkt verstaanbaar door. Zoals de aan
kondiging van de moord in Serajewo
(voorspel tot de eerste wereldoorlog), die
uit de gebruinde krant gelezen wordt,
bijvoorbeeld. Of een strofe uit het Duitse
volkslied door de pedel met stramme stem
gezongen. Soms kan er even bevrijdend
gelachen worden, hoewel ik daar geen
behoefte aan had. Dat was dan het geval
bij typisch schoolse scnes. Bijvoorbeeld
bij het voorzeggen van een leerling die
duidelijk z'n les niet kent. Of bij het
nemen van een groepsfoto van de klas.
Enige diepzinnigheid trad eerst aan de
dag in de, als steeds door de concertgevers
met goed op elkaar afgestemd tempera
ment gespeelde, Sonate opus 94 van Pro-
kofjev, die in de programmaopbouw een
prima verbindende schakel vormde naar
Pijper’s Sonate. In de uitvoering van dit
Een duidelijke visie op het toneelgebeu-
ren in ons land komt in de nota niet voor.
Het CRM-stuk gaat niet in de eerste plaats
over het toneel zelf, maar over het beheer
van het toneelbestel. Het zou eigenlijk
omgekeerd moeten: het toneel moet wor
den gebaseerd op een prioriteitenstelling,
die is afgeleid van een visie op de waarde
van het toneel voor onze cultuur. De
bestuurs- en financieringsvorm dienen
daarop te worden afgestemd.
ring van het toneelbeleid in de knel kun
nen raken.
Oök Jólivet’s „Chant de Linois” is een
boeiend stuk muziek, maar het in Roussel
bereikte klankevenwicht kon door het
duo Verheul-Van der Meer hier bij een
op essentiële punten te overheersende pia
nopartij niet worden geëvenaard
Verheugend veel genuanceerder en vrij
er van toonsexpressie klonk naderhand
ook Roussel’s vierdelige suite „Joueurs de
flute”; de sterkste compositie in dit pro
gramma, die in deze knappe uitvoering in
fijne balans ook het hoogtepunt van dit
fluit-pianorecital betekende.
Het Radio Kamerorkest en het Omroep
Kamerkoor zullen aan de voorstellingen
in Amsterdam, Scheveningen, Rotterdam,
Utrecht en tenslotte Groningen (6 april)
meewerken
PARIJS (AP). De bekende Franse
toneelregisseur Pierre Valde is zaterdag
op 69-jarige leeftijd aan de gevolgen van
een hersenbloeding overleden.
HAMBURG (DPA). Een jury, die
voor de helft uit kinderen bestond, heeft
de Nederlandse schrijver Jaap ter Haar
maandagavond de literatuurprijs „Buxte-
huder Bulle” toegekend voor het jeugd
boek „Het wereldje van Beer Lichthart”,
waarvoor de schrijver ook al de Neder
landse Gouden Griffel heeft gekregen. De
Duitse jury riep het boek uit tot het beste
jeugdboek van 1976.
Aan de „Buxtehuder Bulle”, een 11,5 kg
zwaar ijzeren plastiek, is een geldbedrag
van 5000 mark verbonden.
AMSTERDAM (ANP). De Ameri
kaanse ambassadeur in ons land, Robert
J. MeClosky, heeft dinsdag in het Van
Goghmuseum in Amsterdam een ten
toonstelling van lithografieën geopend,
die naar aanleiding van het 200-jarig
bestaan van de Verenigde Staten (vorig
jaar) een rondreis over de wereld maakt.
en
rk.
Koos Verheul had zich tussentijds nog
laten kennen als een betrokken vertolker
van hedendaagse fluitsolo-muziek in een
subtiele realisatie van Ton de Leeuw’s
modieuze „Nigt Music” uit 1966.
JOHAN VAN KEMPEN
in
ie
0-
tweede versie zijn, maar de eerste heb ik
nooit gezien - een belangwekkend kunste-
haar. Hij werkt met zijn acteurs alsof het
onmondige poppen zijn maar daardoor
ontstaat vooral een groteske vertoning.
De medewerkers van Kantor zijn lang niet
allen acteur. Er zijn ook schilders en
beeldhouwers bij, zo meldt het program
mablad. Kantor zelf stamt ook uit de
beeldende-kunsthoek. En als je dat weet,
is het minder verbazingwekkend dat zijn
theaterbeelden zo lang op je netvlies ach
terblijven. Tot en met 13 maart nog in
Mickery. Zelf zal ik niet verzuimen het
nog een keer te gaan zien.
KO VAN LEEUWEN
De federatie legt er in haar commentaar
voorts de nadruk op dat, zelfs als de
overheidsuitgaven voor het toneel gelijke
tred houden met de totale omvang van de
njksuitgaven, er dan nog sprake is van
een feitelijke achteruitgang. Hierdoor
zouden de ontwikkelingen en de uitvoe-
DE KLAS ziet er sober uit. Een rij ruwe
houten banken met stoffige mensen erin.
Wanneer je het theater binnenkomt zitten
ze onbeweeglijk. Tadeusz Kantor laat ze
tot bewegen komen. Mensen uit alle lagen
van de maatschappij, een dove oude man,
een frontsoldaat, burgertypes. Allemaal
gekleed in een zwart veelgebruikt kos
tuum of een lange zwarte jurk. Rechts van
de schoolbanken zit op een stoel een oude
schoolpedel met een verstijfde krant op
de knieën. Aanzwellende walsmuziek
snijdt door de ruimte en langzaam, met
schokjes, rijzen de menselijke marionet
ten uit hun banken omhoog. Er ontstaat
een levend dodenpanorama waarvan ik
moet huiveren. Anderen hoor ik lachen,
maar het klinkt erg „ondanks”. Met stac
cato bewegingen komen de doden van
hun plaats, vormen een indrukwekkende
Het tweetal trok voor het bedrijf een
groot aantal talentvolle lithografen aan.
allen gespecialiseerd in een onderwerp.
Zo ontstonden de met de hand gekleurde
prenten, waarvan de Amerikaanse
ambassadeur zei ze te beschouwen als een
van de eerste uitingen van de drang naar
cultuur in het nieuwe land in de eerste
helft van de negentiende eeuw.
Jan van der Meer trok op deze avond
het eerst de aandacht in een virtuoze
pianistiek voorgedragen Sonate in G van
de vroeg negentiende-eeuwer Wilms,
waarbij de fluit uitsluitend een (begelei
dende) achtergrondrol is toebedeeld.
Evenmin als de aansluitend gespeelde
maar wat romantischer gekleurde, twee
delige Sonate van Donizetti, haalt het
klassieke werk van Wilms veel in de psy
che overhoop; het diverterende element
bepaalt uiteindelijk het karakter
De scheiding die in de nota getrokken I
wordt tussen repertoire- en ontwikke-
lingstoneel, vindt de federatie trouwens
ook volkomen onjuist, en leidt tot een
kloof tussen avant-garde en traditionele
toneelvormen. Van het vormingstoneel
wordt een vertekend beeld opgehangen.
Het aantal groepen in deze sector dat
werkelijk op geografisch bepaalde doel
groepen is gericht, is maar klein
Er zijn tegen misbruik of vergissingen voor u twee veiligheden ingebouwd.
Wanneer het bedrag van uw rekening is afgeschreven en u '>ebt bezwaar
daartegen, dan kunt u binnen 2 weken protesteren bij de Postcheque en
Girodienst, bij uw bank binnen 4 weken, en zonder opgave van reden
terugstorting verlangen. Ook kunt u bij ons nog later bezwaar maken
wanneer u daartoe reden meent te hebben.
stoet die de klas rond wankelt. Harder en
harder klinkt de walsmuziek, een beetje
gebroken ook, en houterig verlaat het
gezelschap het lokaal. Even daarna
komen de personages terug. Elk van hen
draagt nu een levenloze pop, als symbool
van wat hij vroeger geweest moet zijn.
AMSTERDAM. De fluitist Koos Ver
heul en de pianist Jan van der Meer, die
gisteravond gezamenlijk een recital
gaven in de Kleine Zaal van het Amster
damse Concertgebouw, zijn als technisch
„safe" instrumentalisten volkomen aan
elkaar gewaagd, Hun samenspel is daar
bij uitstekend en hun artistieke opvattin
gen in een beslist nergens geaffecteerd,
maar ook weleens recht-toe-recht-aan
aanpak stroken wonderwel.
avant-gardistische Nederlandse werk uit
1915, bleek uit de aanmerkelijk grotere
helderheid en klankfinesse die Verheul in
de toonvorming tot stand bracht, dat een
winterse lippen-indispositie hem in het
gedeelte voor de pauze parten had
gespeeld
Na vooral enige faam te hebben
gekregen vanwege haar vocale kwali
teiten heeft popzangeres Dana Gillep-
sie een rol aanvaard in The People
that Time forgot. De film, die momen
teel in de Engelse Pinewood studio’s
wordt opgenomen, speelt zich afin het
Stenen tijdperk. Naast Dana Gillespie
worden hoofdrollen vertolkt door
Patrick Wayne, Doug McClure en
Thorley Waters.
Tot de stukken die door Valde waren
geregisseerd behoorden „Les Mains
Sales” van Jean Paul Sartre, „The Rose
Tattoo” van Tennessee Williams, „L’ile
des Chevres” van Ugo Betti en „Judas”
van Marcel Pagnol.
MET ADEMBENEMEND mooie precie-
sie volgen de alle zeer korte scènes elkaar
op. Steeds vloeien de beelden filmisch in
elkaar bij dit qua sfeer zo aangrijpend
gebeuren. Geluk, maar vooral pijn en
angst verschijnen op de gezichten die in
ruststand apatisch, uitdrukkingsloos
ogen. Maar ze blijven griezelig herken
baar als mensen, deze individuen zonder
dubbelzinnigheid. Tadeusz Kantor toont
zich door deze produktie - het moet de
M Het voordeel voor u is dat u er zelf
niets meer aan behoeft te doen.
Maar ook voor onze administratie
|H betekent de automatische betaling
een vereenvoudiging. Indien u van
gj deze vereenvoudigde betaalwijze
gebruik wilt maken, verzoeken wij
E u de bon in te vullen en in een ge-
Wi opende envelop aan ons terug te
zenden.
Laat men niet vergeten, aldus de fede
ratie, dat de Raad voor de Kunst in feite
het georganiseerde kunstleven in Neder
land vertegenwoordigt. De positie van de
Raad wordt echter volledig verzwegen. De
marge voor de artistieke vrijheid wordt
daardoor erg smal. Daarom eist de fede
ratie concrete garanties voor de kunstwe
reld als tegenwicht tegen de macht van de
overheid.
De veronderstelling, door CRM uitge
sproken, dat het toneelbestel vatbaar
(Van onze kunstredactie)
LOS ANGELES. De bekende Ameri
kaanse zanger en pianist Ray Charles is
maandagavond tijdens een weldadig-
heidsconcert in Los Angeles door een man
met een halskoord aangevallen. De onbe
kend gebleven man kon echter direct wor
den overmeesterd en is later vrijgelaten.
De blinde musicus, die ongedeerd bleef,
heeft geen aanklacht ingediend.
De expositie omvat ruim 100 originele
prenten van de Amerikanen Currier en
Ives uit de Esmark-collectie. Currier en
Ives hebben het gewone leven in Amerika
in de periode van 1835 tot 1890 verbeeld:
de jacht, stadsgezichten, de spoorwegen,
winterlandschappen, portretten, opzien
barende gebeurtenissen als grote branden
en oorlogstaferelen.
BANQUE
Het historische gedeelte van de nota
wordt door de federatie eenzijdig, dilet
tanterig en soms zelfs onderhevig aan
„vervalsing” genoemd. Op grond hiervan
is de tweedeling tussen repertoire- en vor
mingstoneel onstaan. Maar, aldus de
federatie, „voor een juiste beoordeling
van het vormingstoneel bestaat behoefte
aan een wetenschappelijk verantwoorde
geschiedschrijving met betrekking tot de
periode 1945-1975”
AMSTERDAM (ANP). De Neder
landse Operastichting begint 18 maart in
de Amsterdamse Stadsschouwburg met
een nieuwe serie van negen voorstellingen
van Mozarts „Cosi Fan Tutte”.
Van de bezetting uit 1974 keren Hanne-
ke van Bork, Cora Canne Meijer, John
Vierkens en Hubert Waber terug. Nieuwe
gezichten zijn de Engelse sopraan Lillian
Watson en de tenor Davis Kuebler, die in
december debuteerde in „Don Pasquale”.
De muzikale leiding heeft Hans Vonk en
de regie is van Jan Bouws.
bankrekening L—-
af te schrijven over de periode dat ik abonnementsgeld verschüldigd oen
voor mijn abonnement
O per maand
per kwartaal
per jaar
Scène uit Dodenklas, samengesteld door Tadeusz Kantor naar aantekeningen van
de Poolse schrijver Witkiewicz.
(Foto Bob van Dantzig)
(plattegrond van Haarlem e o
Het adres Damiate Pers
Volstrekt willekeurig noemt de federa-
tie het onderscheid m financiering tussen
„open” en „gericht” aanbod via verschil
lende overheden. Bovendien wordt net
risico, dat lokale overheden korte metten
kunnen maken met een toneelgroep, geba
gatelliseerd. Daarom is de federatie tegen
deze vorm van decentralisatie van het
vormingstoneel. De financiering van het
totale toneelaanbod moet in handen zijn
van de centrale overheid
Amsterdam - Arnhem - Breda - Dordrecht - Eindhoven - Groningen - Den Haag - Haarlem -
Heerlen - Hengelo-Maastricht -Nijmegen - Roermond - Rotterdam - Lkrechr - Venlo.
PARIBAS
