aanwinst Werkcentrum Dans Laatste deel van uitstekend jongensboek over Noormannen toneelgroep Centrum Vormingstoneel van voorlopig stopgezet Beeldenexpositie Paleis op de Dam Vivian Lampe aangrijpend „Een waanzinnige omdat hij vecht voor rechtvaardigheid” „Cricket” BRINK Luchtverwarming Uw installateur: PREMIERES GAVEN ONDERKOELDE INDRUK TONEELSCHUUR SPEELT FRANZ XAVER KROETZ „DE NIEUWE VRIJHEID” VAN TONY VOS Ook problemen bij N. Compagnie en Theater 4t/ml3maart Vrijheid en vrede Eenling 1 9 7 "J ZATERDAG MAART 5 10 KUNST 1 door Ko van Leeuwen I Zelf Don Quichote AMSTERDAM ral I Tre UNIEBOEK-TOP-TIEN LUCOTHERM B.V.- ALPHEN a/d RIJN AMSTERDAM. - „Eigenlijk vind ik het verhaal van Don Qui chote vrij vervelend om te lezen. Maar de figuur zelf, die heeft me altijd uitermate geboeid. De mens Don Quichote vind ik ongeloof lijk goed. Al tien jaar geleden speelde ik met de gedachte daar eens iets mee te doen. Het kwam er niet van. Tot anderhalf jaar geleden, toen zijn we gewoon begonnen met het nemen van schermlessen. Dat was de eerste aanzet dus, nou ja, vanaf toen is het langzaam verder gegroeid. Don Quichote is een strijder tegen onrecht. Hij is een symboli sche figuur. Weet je dat zijn boek in Chili momenteel verboden is? Niet zo vreemd natuurlijk, teke nend voor de politieke sfeer daar, zou ik zeggen. Tja, ’t is een idea list, een individualist hè, die het opneemt tegen machthebbers wanneer ze iets onrechtvaardigs doen. Dat moeten ze niet in Chili. (ADVERTENTIE) CONRAAD VAN DE WEETERING 16,90 55, 49,50 29,50 27,50 T. VOS-OAHMÊN VON (Van onze kunstredactie) (ADVERTENTIE) bibliotheek l AMSTERDAM. Bij toneelgroep Cen trum in Amsterdam, bij Theater in Arn hem en bij De Noorder Compagnie in Drachten zijn problemen ontstaan rond de groepen die zich binnen deze gezel schappen bezighouden met vormingsto neel. Vier van de acht medewerkers van het scholenprogramma van Centrum zul len het nieuwe seizoen niet meer meewer ken. Coördinator Aard Janszen heeft van de leiding van het gezelschap opdracht gekregen na te gaan of er andere moge lijkheden zijn het vormingstoneel voor het voortgezet onderwijs te kunnen con tinueren. Drie van de acht medewerkers zijn nu zonder werk en voor hen is een ontslagvergunning aangevraagd. De drie hebben daartegen protest aangetekend. Menso Carpentier Alting, zakelijk lei der van Centrum, heeft laten weten dat de samenwerking met de scholen nog niet zal worden opgezegd, al ziet het gezelschap geen mogelijkheid voor het nieuwe sei zoen nog een programma te maken. VIVIAN LAMPE heeft het zichzelf niet gemakkelijk gemaakt met de keuze van dit stuk. Zij speelt er een zwijgende rol in. Een vrouw van ongeveer 35 jaar, alleen wonend op een huurkamer. Zij is van een tergende degelijkheid, irritant ordelijk, proper als vim maar vooral van een droe vige ongereptheid. Het leven heeft haar niets meer geboden dan haar kuipje Bona, een eenzame leven op die huurkamer, waarin met behulp van stoere eiken meu- Nee, ik ben niet echt gelovig. Het zal m’n katholieke opvoeding zijn dat ik zo praat. Kijk nu naar een man als Van Agt, die met een scepter als het ethisch reveil zwaait, met kracht en intimidatie en zonder de minste tolerantie”. „Een waanzinnige, dat is Don Quichote, omdat hij vecht voor rechtvaardigheid. Is dat niet droevig? Maar het is helaas reali teit. Iemand die anders denkt dan de belangen van machthebbers aangeven is waanzinnig, want hij verliest het”. BEGELEID door haar docent Krijn ter Braak heeft Vivian Lampe die meelijwek kende vrouw aangrijpend laten zien. Een spel waarbij woorden overbodig zijn, waarin elke handeling een bevestiging is van een droefheid van eindeloze diepte. De stevige knip op de kamerdeur, het eenzaam eten, het gepunnik aan het smyr- ,na wandkleed, dat er toch evenals de weelderige bloemmotieven op de bank- stelbekleding zo vrolijk uitziet, dat alles behoort tot de ingrediënten van haar sur- rogaatbestaan. „Geef Rob iets van mij te drinken”, roept een man aan de bar. „Leuke man”, beis, bankstel-bergmeubel-eethoek en een sprei over het divanbed, tevergeefs gezel ligheid geforceerd is. Haar bestaan is uit zichtloos, haar leven ruikt naar een leegte die benauwend is. zegt Rob, „ik weet niet hoe ie heet”. Dan concentreert hij z’n gedachten weer op de komende première. Zegt ernstig: „In wezen ben ik misschien zelf wel een Don Quichote. Al meer dan vijfentwintig jaar ben ik met het theater bezig. Steeds vallen en weer opstaan. Bloed, zweet en heel veel ellende heeft het me gekost. Ik was heel lang een eenling, pas de laatste jaren krijg ik een beetje erkenning. Geeft niet hoor, ik heb nergens spijt van. Nu heb ik een groepje jonge mensen om me heen. Het kost ze misschien moeite het vol te houden naast mijn uithoudingsvermogen, maar ze doen het geweldig fijn. Ik ben geen bekwame leider, dus ik moet mensen om me heen hebben die ook zelf graag Willen. Dan lukt het”. Nu heeft Rob van Reijn een gezelschap dat uit zes spelers en drie technici bestaat. Voor Don Quichote is er ook een kleedster bij en Robs echtgenote Paula doet alle zakelijke kanten van zijn onderneming. Begin februari heeft Rob van Reijn voor het eerst in zijn leven een volle week een schouwburg gehuurd. Van Reijn: „Dat was in Den Helder. We moesten hoogno dig het theater in om te repeteren. We hebben daar enorm fijn gewerkt. Maar ook in Haarlem, waar we onwaarschijn lijk veel steun krijgen. Ik geloof dat het mooi wordt. Don Quichote wordt gespeeld door Ron de Koning, nou, daar boffen we mee. Hij is er voor geboren. Zelf doe ik Sancho Panza. Heerlijk. Dulcinea blijft in onze voorstelling bijna een droombeeld van Don Quichote. Bijna niet Hjfelijk aan wezig. Soms alleen maar even opgelicht door een spotje. We suggereren heel veel”. komt in „De nieuwe vrijheid” aan bod en de titel krijgt daarmee een dubbele lading. Olaf, die op Angia is opgegroeid, ziét het zinloze van de bloedwraak van de Noorse Noormannen en het gevaar dat op die manier steeds meer van de weini ge gezinnen zonder kostwinner komen te zitten. De rechtspraak zal van de grond geholpen moeten worden. Maar de kolo nisten kunnen hun godi (priesterhoofd- man) die de geschillen moet bijleggen, niet vertrouwen omdat hij in het geheim de nieuwe kolonie verkwanselen wil aan de Noorse vorst Harald Schoonhaar, voor wie de vrije boeren juist van het vaste land gevlucht zijn. menten. Tony Vos heeft die niet uitge- melkt om er het traditionele avonturen verhaal van stoere voorvaders van te maken. Zij verlegde het accent naar een veel groter gevaar dat de eerste kolonis ten bedreigde: de bloedvete. Het zal niet alleen die talrijke jongeren van de Haagse Kinderjury, die in 1972 de „Wiking van Walacra” bekroonden; en de kinderen van de Leidse Kinderjury, die in 1975 „Arenden vliegen alleen” als het beste jeugdboek eruit pikten, plezier doen dat er nu een derde deel versche nen is. Met de velé sprekende, maar rustig gehouden illustraties van Reint de Jonge (die ook in de buitenlandse vertalingen zijn vergenomen!) is het een raadsel hoe dit boek van 184 bladzijden voor nog geen 15,- gebracht kon worden. Wat wel een compliment aan uitgeverij West Friesland waard is. Naast alle bewondering voor het gede gen stuk vakwerk moet ik constateren dat de te gedragen taal soms storend werkt. Modernismen passen natuurlijk niet in de dialogen van zo’n historisch verhaal. Maar de beschrijvende gedeel ten kunnen zeker lichter van toon zijn, zoals in die schitterende passage over het erkennen van een kind. MIEP DIEKMANN Trem-foegang-biljetten bij NS-stations Geopend van 10-17 en 19-22 uur, zaterdag en zondag 10-17 uur toegang f 6,- kinderen tot 14 jaar 14. Met „De nieuwe vrijheid” (Uitg. West Friesland, f 14,90) heeft Tony Vos- Dahmen von Buchholz het laatste deel geschreven van haar drieluik over de Noormannen. Het eerste deel „De Wiking van Walacrd” speelt op ons Wal cheren in de 9e eeuw. Hoofdpersoon is de jonge Sven, een bastaardwiking, ongewenst bij de stam van zijn vader en die van zijn moeder. In „Arenden vlie gen alleen” (in 1975 bekroond met een Zilveren Griffel) bouwt deze Sven een eigen bestaan op op Angia (het tegen woordige Jersey). Als bastaard kan hij remmende tradities doorbreken en het nieuwe minder achterdochtig tegemoet treden. Juist deze grondgedachte maakt Tony Vos’ boeken zo aanspreekbaar voor onze jeugd van 13 jaar en ouder. OP UW VERZOEK wordt gespeeld in een even naturalistisch interieur dat geleend is van een postorderbedrijf. Ook het publiek zit op gemakkelijke stoelen daarvan. Bijna beschamend riant en zo opgesteld in de ruimte dat de geestelijke afstand tussen toneelspel en toekijkers bijzonder gering is. KO VAN LEEUWEN AMSTERDAM (ANP) In het Koninklijk paleis op de Dam in Amster dam zal de komende zomer een tentoon stelling worden gehouden, gewijd aan de beeldhouwkunst waarmee dit gebouw van binnen en van buiten is opgesierd. (ADVERTENTIE) De tien meest gekochte boeken in februari 1977 I .Rien Poortvliet en Wil Huygen Leven en werken van de kabouter 49,50 Voor de decors en de aankleding op het toneel riep Van Reijn de hulp in van de beeldend kunstenaar Louis' Fileer: „Ik ken hem al jaren. Kreeg eens een prent van Don Quichote van hem. We gingen er over praten en onze ideeën grepen volko men in elkaar. Hij heeft daardoor een heel sterke inbreng bij de hele produktie gekregen”. Rob van Reijn: In wezen ben ik misschien zelf wel een Don Quichote (Foto: Poppe de Boer). weinig geschikte bomen heeft, heeft zij er ook niet met de haren bij gesleept. Toen was het al niet anders, en ook toen verklaarde het merendeel die ene onheils profeet voor gek. die woensdag en donderdag in de Lan taarn vertoond werden waren er twee van Hans Tuerlings, Trein en Harem. (De Gooise Uitgeverij) 9.Saul Bellow Humboldt's nalatenschap (Agathon) 10. Leonard de Vries Bloempjes der vreugd (Fibula-Van Dishoeck) (Verkrijgbaar in elke boekhandel) Toneelgroep Theater wil het vormings werk „Theater op school” gewoon door laten gaan, maar heeft onlangs wel een aanvraag ingediend bij CRM om een extra subsidie voor het scholenprogram ma. Theater wil het bestaande aantal speldocenten-acteurs (vijf personen) ver dubbelen. Het gezelschap heeft bij de pro vincies Overijssel en Gelderland aange drongen op garanties dat „Theater op school” ook bij de uitvoering van de Toneelnota van minister Van Doom kan blijven voortbestaan. Dat IJsland het eerste parlement van Europa had (930), waar de macht bij de gemeenschap lag; dat het in 1263 zijn onafhankelijkheid aan Noorwegen ver loor en pas weer in 1944 een onafhanke lijke natie werd, zijn gegevens die Tony Vos los bijgeleverd heeft in een nawoord, zodat we deze voor ons volsla gen onbekende republiek beter kunnen plaatsen. Maar hoe het tot dat eerste parlement kon komen, beschrijft zij in de lotgeval len van Olaf in de negende eeuw. Zijn grootvader koopt voor hem een aandeel in een schip, zodat hij als vrije man aan de expeditie van de vrije boeren onder de Noormannen kan deelnemen. De bar re tocht naar het'onbekende IJsland, de harde eerste winter, wanneer de groep door zijn voorraden heenraakt, de natuur als mogelijke vriend of als vijand (aardbevingen) zijn vrij bekende ele- Het materieel overleven (strijd tegen de natuur) en het geestelijk overleven (strijd tegen onrecht, eigen angst, con servatisme) is in „De nieuwe vrijheid” helder, overzichtelijk geanalyseerd en in een logisch menselijk handelen verpakt. Die groei naar eenheid komt ook hier in tot uitdrukking dat veel fragmenten wel vanuit Olaf gezien zijn, maar dat in beslissende situaties (de overtocht, de krachtmeting met Einar, de liefde tussen Hèlga en Olaf) de anderen de leidende rol overnemen en Olaf op dat moment één van, in en met de groep is. Zonder ergerlijke nadruk of scham perheid van ”er is niets nieuws onder de zon” brengt Tony Vos ook het rollenpa troon en milieubeheer ter sprake. Haar aandacht is sterk gericht op de inbreng van de vrouwen in de groep, die het volk draagt. „Maar invloed die onjuist wordt aangewend, kan rampzalig worden” voegt zij er wel fijntjes aan toe. En dat Olaf zich zorgen maakt over het kortzichtig houtkappen voor de bouw van langhuizen, daar waar het eiland Met name de Burgerzaal en de omlig gende galerijen van het voormalige Amsterdamse raadhuis zijn voorzien van een groot aantal marmeren beelden en reliefs, die de macht en het goede bestuur van de stad symboliseren. Het beeldhouw werk dateert, evenals het paleis zelf, van het midden van de zeventiende eeuw en kwam tot stand onder leiding van de Ant werpse beeldhouwer Artus Quellien. Veel van de beelden zijn door de hoge plaatsing in normale omstandigheden moeilijk te zien. Een werkgroep bestaan de uit onder meer Dick Elffers en A. F. E. van Schendel zal daarin met behulp van verhoogde stellingen, toneelkijkers, foto grafische vergrotingen en een speciale verlichting verandering brengen. Ook zul len in terracotta uitgevoerde schetsont werpen van de kunstwerken te zien zijn. Het paleis op de Dam is gedurende de maanden juni, juli en augustus voor het publiek geopend, iedere dag behalve zon dagmorgen. De toegangsprijs bedraagt, ook gedurende de tentoonstelling een gul den per persoon. DE VOORSTELLING die in gebouw De Liefde aan de Da Costakade wordt gespeeld, is van een uiterst geperfectio neerd naturalisme. Huiveringwekkend Omdat Tony Vos een jarenlange stu die aan het boek vooraf liet gaan, plus een reis naar IJsland en vele interviews met wetenschapsmensen heeft zij bereikt dat haar boek niet is blijven steken in een brok oude geschiedenis, maar veeleer een bewijs is geworden hoe traag beschaving vordert. ROTTERDAM. Het Werkcentrum Dans bestaat pas anderhalf jaar en beschikt nog niet over een groot repertoi re, daarom laten ze ook zoveel balletten maken. Dat is niet allemaal even boeiend, maar als er per set van vier premières, één werk is als Cricket, dan is dat toch een verheugende zaak. Van de vier premières Het nieuwste deel over Olaf, de klein zoon van Sven, die samen met de vrije boeren onder de Noormannen als eerste kolonist naar IJsland trekt, rondt de grondidee van deze serie perfect af. Wanneer je tenminste dieper leest dan het spannende verhaal over gevaar en dreiging en naast de vele nauwkeurig verantwoorde feiten uit die oude geschiedenis de feiten zet, die wij dage lijks via het journaal voorgezet krijgen. Onderdrukking, moeten vluchten, een nieuw land met onbekende moeilijkhe den, verdeeldheid in de eigen groep, verder kijken dan het realiseren van welvaart maar meer oog hebben voor toekomstig welzijn, afhankelijk zijn van natuurlijk hulpbronnen dit alles Kalkovenweg 58. Postbus 337, Telefoon (01720) 2 03 00 Don Quichote, daarover gaat het nieu we theaterprogramma dat mimespeler Rob van Reijn rond de dolende ridder van La Mancha heeft gemaakt. Het beroemde boek van Miguel Cervantes dient als uit gangspunt, maar is voor de loop van het stuk dat Van Reijn met zijn groep gaat opvoeren niet zaligmakend. Cervantes’ schepping is alleen de grote inspiratie bron. Rob van Reijn: „Dit is voor ons in wezen een gigantische onderneming. Voor een beetje flink gezelschap zal het misschien een peuleschilletje zijn, maar bij ons moet alles van omgekeerde dubbeltjes komen. Op 9 maart is de première in de Stads schouwburg in Haarlem. Tot nu toe is er een serie van bijna vijfentwintig voorstel lingen door het hele land verkocht. Er zijn altijd schouwburgdirecties die zeggen: Eerst moet ik het gezien hebben. Terwijl je al zo lang bezig bent. Maar ja, ik ben al blij dat we in Haarlem de première heb ben. Dat is altijd een soort bijgeloof van me geweest.de première in Haarlem. Of het dan altijd goed gaat (klopt ver schrikt onder het ruwe hout van de caféta fel, waaraan we onze consumptie drin ken). laten we het hopen.” „Wij hebben in ons stuk ook de schrij ver Cervantes op het toneel ingevoegd. Daar begint het mee en dan gaat het langzaam over in het Don Quichote- verhaal. Maar niet als een naspelen van het boek. We hebben het waar dat moge lijk was op deze tijd geënt. Don Quichote zelf is ook van deze tijd. Je moet dat ridderverhaal zien in de geest van de tijd waarin het werd geschreven, maar het onrecht is altijd blijven bestaan. Er is geen Don Quichote die dat wegkrijgt. San cho Panza is er natuurlijk bij. Hij is de nuchtere karaktertrek van Don Quichote, degene die zijn onwaarachtigheden voor het publiek vertaalt. De molens waarte gen gevochten wordt, dat zijn bij ons meer figuurlijke molens, ambtelijke molens, papiermolens. Het afslachten van Don Quichote gebeurt door de machthebbers”. „Het wordt eens iets heel anders dan ze van mij gewend zijn”, zegt Rob van Reijn over de produktie, waarvoor Jan Willem Holsbergen de tekst schreef. „Holsbergen heeft het briljant gedaan. Door alles heen blijft die vechtende ridder de eenling die vertrapt wordt en die toch steeds weer opstaat. Zoals in onze tegenwoordige samenleving ook gebeurt met individua listen. Iedereen die een bepaalde toon of richting wil aangeven, of niet in de grau we massa wil ondergaan, moet dat duur betalen. Zulke mensen hebben allemaal iets Don Quichote-achtigs. Steeds weer ontmoet je de grote machten die met geweld trachten te overwinnen. Ik denk aan het christendom, dat altijd te vuur en te zwaard moest worden verdedigd terwijl Christus zelf toch liefde predikte. nauwkeurig tot in details een nietszeg gend leven. Daarvoor heeft Vivian Lampe met haar knappe creatie gezorgd. Zij toont een mens in een alledaags en volko men kleurloos bestaan. Aan het slot is zij met haar glimlach die een mengeling van sarcasme en opluchting lijkt, aandoénlijk in de zelfmoordscène. Zoals ook in de inleiding van het programmaboekje valt te lezen, is er geen enkele overgang waar te nemen van de gewone dagelijks terug kerende bezigheden naar de voorberei dingen tot de zelfmoord. Vivian Lampe onthoudt zich in haar spel dan ook van elke toespeling op het dramatische einde. Het vormingstoneel, dat De Noorder Compagnie verzorgde in de provincies Groningen, Friesland en Drente, ligt geheel stil. Bij dit gezelschap hielden vijf medewerkers zich met het vormingsto neel bezig. Twee ervan zijn wegens onvol doende artistiek niveau ontslagen, twee acteurs willen binnen het gewone reper- toiretoneel aan het werk, een vijfde wil de groep verlaten om in Amsterdam te gaan spelen. Het zijn twee volstrekt onderkoelde danscomposities, bestaande uit reeksen kleine bewegingen, die als stukjes van een meccanodoos aan elkaar geschroefd zijn. Alles verloopt uiterst traag en past eigen lijk niet bij de swingende muziek waarop dé werken gezet zijn. Beide stukken doen nogal gepasseerd aan. Dan was er een choreografie van Kate Flatt onder de titel: Foto-album, op 5 muziekstukken van de Hot Club de Fran ce (omstreeks 1930). Het mooiste vond ik het eerste deel waarin drie paren een soort charleston dansen tot ze er letterlijk bij neervallen, de grap is dat ze dan ook op de grond liggend nog doordansen. Alle andere deeltjes wilden niet meer dan enigszins oude foto’s tot leven brengen, maar bij oude foto’s kun je meteen door bladeren als er één je verveelt, in dit geval moet je wachten tot het de choreografe verveelde (of tot de muziek op was), Wel fraai‘overigens die oude aankleding met iets te wijde broeken voor de heren en jurken die het meest op onderjurken lij ken voor de meisjes. Maar toen was er Cricket van Janet Smith/ Ik moet bekennen dat ik absoluut niets van cricket afweet en dit is een persiflage op dat typisch Engelse balspel. We zagen hoe een publiek reageert op het spel, hoe spelers zich voelen met hun waanzinnig grote beenschermers, hoe een leerling cricketer reageert op aanwijzing via de luidspreker en wat men doet als de bal zoekt raakt, het gaat regenen enz. Vooral het feit dat de maakster van dit werk de dansers gebruikt als gewone mensen, met een tikje humor en met veel liefde geobserveerd, maakt dit nieuwste werk van Janet Smith tot een aanwinst voor het werkcentrum Dans. (Van Holkema Warendorf) 2.Pierre Heijboer Klamboes, klewangs, klapperbomen (De Haan) 19,50 3 Hubrecht Duijker De complete wijnliefhebber (Van Dishoeck) 4. Dick Laan Pinkeltje en de Blbelebonse pap 6,50 (Van Holkema Warendorf) 5. Grote godsdiensten (National Geographic Society-De Haan) 6 Maritieme geschiedenis der Nederlan den, deel 1 95,— (De Boer Maritiem) 7 Rien Poortvliet Hij was een van ons (Van Holkema Warendorf) 8 Lee Mackenzie De gebroeders Hammond, 3 delen p.d. 13,50 AMSTERDAM. Over zelfmoorden wordt officieel het liefst gezwegen. Iemand die aan het eigen leven een einde maakt omdat het een te grote last om nog verder te dragen is geworden, daarover praten we niet. De Duitse toneelschrijver Franz Xaver Kroetz heeft er een stuk over geschreven en ook daarin wordt geen woord gesproken. De titel is Wunschkon- zert en deze week is het elke avond gespeeld door Vivian Lampe, als werk stuk voor haar eindexamen aan de Toneelschool Amsterdam. De Nederland se naam luidt „Op uw verzoek". De naam van Kroetz toneelwerk, dat in 1971 werd geschreven, heeft betrekking op een ver zoekplatenprogramma op de radio. Rob van Reijn over Don Quichote z 71 Tl k

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1977 | | pagina 10