BRITTEN EN CANADEZEN WILLEN ONDERZOEK
DOOR VN NAAR MENSENRECHTEN IN OEGANDA
politiek weekeinde
Ecologen werpen zich in Parijse verkiezingsstrijd
Amin wijst
Anglicaanse
bisschop uit
IZVESTIA: „AMERIKAANSE
achtergrond
België wacht druk
DIPLOMATEN AGENTEN CIA”
s
Sovjet-Unie laat
dissident vrij
NIEUWE WET OP GRONDBEZIT TOCH VEILIG DOOR RHODES1SCH PARLEMENT
NA ONTSLAG TWEE MINISTERS:
in gevaar door
kritiek op Moskou
Jeruzalem
in het wit
Enige kans
Ook kritiek op enkele correspondenten
Merkwaardig
Ontspanning niet
Afgewend
Op de hak
^■1
ZATERDAG
5
MAART
19 7 7
BINNEN- EN BUITENLAND
3
II
1
(Van onze redacteur in België,
Jan Gerritsen)
SALISBURY. (Reuter)— Premier Ian Smith van Rhodesië heeft de
uiterste rechtervleugel van zijn Frontpartij gisteren in het stof doen
bijten doordat hij de omstreden nieuwe wet op het grondbezit veilig
door het parlement wist te loodsen. Dit gebeurde met de kleinst
mogelijke meerderheid 44 van de 66 stemmen. Desondanks menen
waarnemers dat Smith zijn positie hiermee aanzienlijk heeft ver
sterkt.
ij
ta
in
il-
in
BRUSSEL. Na een dag van
stakingen gaat België een week
einde van koortsachtig politiek
overleg tegemoet. Koning Boude-
wijn verleende gisteren ontslag
aan de twee ministers van de link
se Waalse taalpartij Ras$emble-
ment Wallon, waardoor het kabi
net van premier Leo Tindemans
niet langer over een meerderheid
in het parlement beschikt.
ia
na kleine parlementaire zege
I
IAN SMITH
(Van
n
e
e
n
s
De nu geamendeerde „Land Tenure
Act" geeft de zwarten het recht zich vrij
wel overal in Rhodesië te vestigen en
diend. De commissie heeft deze week vier dagen
achter gesloten deuren gedebatteerd over de kwestie-
Oeganda. Daarbij was besloten de zaak tot volgend
jaar aan te houden. De Britten en Canadezen dron
gen echter aan op een openbaar debat.
De Britse ontwerp-rësolutie stelt voor dat er een
vijf man sterke commissie ad hoe naar Oeganda
wordt gestuurd „voor een onderzoek ter plaatse op
basis van mondelinge getuigeverklaringen.”
De Britten willen dat deze commissie de „volledi
ge steun” krijgt van de Oegandese regering en zich
„volledig vrij” in het land moet kunnen bewegen. De
Canadese ontwerp-resolutie is specifieker. Zij eist
De geamendeerde wet brengt het exclu
sief blanke grondbezit terug tot minder
dan een half percent van de 39 miljoen
hectare die Rhodesië beslaat.
Daarbij kwam nog, dat de blanken de
profitabele percelen (landbouw, delfstof
fen) in exclusief beheer hadden, terwijl de
zwarten het met de „woeste gronden”
moesten stellen.
Het heeft er dagen lang naar uitgezien,
dat Smith zijn wet niet door het parlement
een „onafhankelijk internationaal onderzoek naar
de dood van aartsbisschop Loewoem en anderen."
De Anglikaanse aartsbisschop en twee uit de gratie
geraakte Oegandese ministers kwamen onlangs vlak
na hun arrestatie om. Volgens de lezing van Amin
stierven zij bij een auto-ongeluk, maar aan dat ver
haal is vrijwel nergens geloof gehecht. De Britten
hebben vorige week achter gesloten deuren tever
geefs gelobbied met een vrijwel identiek voorstel als
nu in stemming komt. De VN-commissie voor de
mensenrechten telt 32 leden, waaronder 19 uit de
Derde Wereld. Die meerderheid is in staat elk onder
zoek naar vermeende wanpraktijken in Oeganda om
Aanvankelijk kondigden twaalf van de
zestien zwarte MB’s aan dat zij zich zou
den onthouden omdat de wet niets aan de
feitelijke situatie in het land zou veran
deren.
De nieuwe „Land Tenure Act” moet nu
nog naar de Senaat, alvorens zij van
kracht kan worden. Ook in het Hogerhuis
is een tweederde meerderheid vereist,
maar volgens waarnemers is die al op
voorhand zeker.
elkaar achterin de zaal. Volgens waarne
mers moet het nog worden afgewacht of
deze groep onderling hecht genoeg is om
als zodanig in de oppositie te gaan.
e
grond te pachten. De oude wet verdeelde
al het land fifty-fifty tussen de 270.000
blanken en de zes miljoen zwarten.
t
i
i
?r
<-
m
;n
le
it
s
ie
ie
n
a
m
PARIJS. Terwijl de echte politici
proberen elkaar in het troebele water
van de verkiezingen de ene vis na de
andere af te vangen, wordt de strijd
rond de Parijse gemeenteraadsverkie
zingen opgevrolijkt door de kandidaten
van de Partij voor de Milieuhygiëne.
Het is de partij van de ecologen, die nu
al kan rekenen op 12 percent van de
uitgebrachte stemmen. En de ecologen
maken zowel de verdeelde regerings
partij als de oppositie schichtig.
Smith beschouwt deze nieuwe wet als
een hefboom, die hem in staat moet stellen
tot een regeling van het Rhodesische pro
bleem met de zwarten die hij „gematigd”
noemt. De blanke premier wil via een
„interne” regeling komen tot een meer-
derheidsbewind van zwart en blank. Hij
weigert na het echec van de Geneefse
conferentie verder te praten met de
leiders van de diverse nationalistische
bewegingen die een guerrilla tegen zijn
bewind voeren.
GENÈVE. (UPI)Groot-Brittannië en Canada
willen dat de VN een commissie van onderzoek naar
Oeganda stuurt voor een onderzoek ter plaatse naar
de vermeende moordpartijen in die Oostafrikaanse
staat.
De Oegandese dictator Idi Amin wordt er dpor een
groeiend deel van de publieke wereldopinie van
verdacht dat hij tegenstanders van zijn regiem syste
matisch uit de weg laat ruimen. De VN-commissie
voor de mensenrechten vergadert momenteel in
Genève. De Britse en Canadese delegaties hebben
gisteren allebei een eigen ontwerpresolutie geschre
ven, waarin wordt aangedrongen op een onderzoek
naar de situatie in Oeganda. Deze twee resoluties
zullen volgende week bij de commissie worden inge-
zou krijgen. Tegenstanders binnen zijn
eigen Frontpartij bedienden zich van het
argument dat de wet desastreuze gevol
gen zou hebben voor (blanke) veiligheids
situatie in het land.
Positie Ian Smith verstevigd
WASHINGTON/MOSKOU. (UPI/AFP
/Reuter/DPA) De Amerikaanse mi
nister van Buitenlandse Zaken, Cyrus
Vance, acht de oost-west ontspanning
niet in gevaar gebracht door de kritiek
van Washington op de behandeling van
dissidenten in de Sovjet-Unie en andere
Oosteuropese landen.
Als op 13 maart de eerste' ronde van
deze Parijse verkiezingen aanbreekt
(maar de verkiezingen vinden net zo
goed in de meeste andere Franse
gemeenten op dezelfde dag plaats), zul
len aller ogen op de ecologen gericht
zijn. De marge tussen de beide rege
ringskandidaten D’Ornano en Chirac
enerzijds, en tussen hen en de oppositie
kandidaten van de communistische en
de socialistische partij anderzijds, is zo
smal dat het wel eenszou kunnen gebeu
ren dat de ecologen die groep tot de
winnende maken, waarbij zij zich in de
NAIROBI. (UPI)De Anglicaanse bis
schop van Karamoja in Oost-Oeganda,
Brian Herd, is gisteren aangehouden en
overgebracht naar Kampala. Hij zou van
daag op een vliegtuig met bestemming
Engeland worden gezet. Zijn vrouw blijft
achter.
Twaalf parlementsleden van de Front
partij, onder wie ook Smith' rechterhand
Ted Sutton-Pryce, kondigden aan dat zij
tegen zouden stemmen. Smith’ enige
kans op de vereiste tweederde meerder
heid kwam daardoor te liggen bij de
zestien zwarte parlementsleden, voor de
helft gekozen, voor de andere helft
benoemd.
De Izvestia publiceerde een „open brief
van een Joodse arts” die goed ingevoerd
zou zijn in de dissidentenkolonie, S. L.
Lipavski. Lipavski heeft, aldus het blad,
Joseph Pressel, eerste secretaris van de
Amerikaanse ambassade, en Melvin
Levitski, een diplomaat die de Sovjet-
Unie in 1975 verliet, aangewezen als „ver
tegenwoordigers van de Amerikaanse
centrale inlichtingendienst”. Pressel is
MOSKOU (UPI). De Izvestia, de
spreekbuis van het Kremlin, heeft giste
ren twee Amerikaanse diplomaten, van
wie de een de Sovjet-Unie in 1975 verliet
en de ander met ziekteverlof is in West-
Duitsland, „agenten van de CIA”
genoemd. Bij hun werk hebben zij zich
volgens het dagblad laten helpen door
Joodse dissidenten in de Sovjet-Unie.
Warm ingepakte
kinderen maken
in Jeruzalem wat
onwennig kennis
met een voor hen
vreemd natuurver
schijnsel. Jeruza
lem werd in de
nacht van donder
dag op vrijdag ver
rast door zware
sneeuwval.
De regering in Moskou beschouwt de
ontmoeting van de Amerikaanse presi
dent Jimmy Carter met Boekovski als een
„demonstratieve inmenging” in de bin
nenlandse aangelegenheden van de
Sovjet-Unie. Dit blijkt uit meldingen van
het Russiche persagentschap Tass van
gisteren
groepen die tegen atoomkracht hadden
geprotesteerd Een van hun voornaam
ste woordvoerders is Alain Hervé. die
bovenaan de lijst van zijn groep staat in
het zesde arrondissement (Odeon Tui
nen van het Luxembourg, Institut de
France). Hervé is de uitgever van het
ecologische tijdschrift „Sauvage”, dat
verschijnt bij de „Nouvel Observateur”,
het weekblad dat de Socialistische Partij
steunt. Maar juist met de socialistische
kandidaat Georges Sarre, heeft Hervé
het ’t meest aan de stok.
Sarre heeft openlijk van zijn onrust
getuigd over het effect van de ecologen
beweging, natuurlijk uit angst dat zij
zich in de tweede ronde bijvoorbeeld bij
de officiële regeringskandidaat, de
minister van Industrie en burgemeester
van Deauville, D’Ornano, zou aanslui
ten Dit zou de redding van D’Ornano
kunnen betekenen in zijn bijna gelijkop-
gaande strijd tegen de gaullistische
tegenkandidaat, oud-premier Chirac.
De critici van het a-politieke karakter
van de ecologen stellen met enige onrust
dat je geen stad kunt besturen als je
programma cirkelt rond het opwerpen
van richels in de straten, zodat de auto’s
met ziekteverlof in de Bondsrepubliek
Een zegsman van de Amerikaanse
ambassade verklaarde desgevraagd
alleen dat men het artikel in de Izvestia
aan het lezen en bestuderen was. Niet
alleen beschuldigde de Izvestia de twee
Amerikanen, het blad dat het standpunt
van het Kremlin weergeeft, schreef ook
dat er enkele Amerikaanse corresponden
ten in de Sovjet-Unie zijn, „van wie
bekend is dat zij veelvuldig contact heb
ben met dissidente joden”. Deze corres
pondenten worden echter niet beschul
digd van werk voor de CIA
„Ik zou er graag op willen wijzen dat
vijanden van het socialisme en de Sovjet-
Unie het zogenaamde probleem van de
mensenrechten in de Sovjet-Unie uitbui
ten in het belang van het imperialisme en
de internationale reactie”, aldus de brief
van Lipavski in de Izvestia. De brief was
gericht aan het presidium van de opper
ste Sovjet.
Lipavski schreef dat hij had besloten
„in het openbaar” af te zien van zijn
besluit om te vragen om toestemming
naar Israël te mogen emigreren, „omdat
ik geloof dat de Sovjet-Unie mijn vader
land is”.
Drie Russische joden die er door
Lipavski van worden beschuldigd met de
twee Amerikaanse diplomaten spionage-
activiteit te hebben bedreven, zijn David
Azbel, Alexander Lerner en Vitali Roebin.
Azbel en Roebin zijn intussen geëmi
greerd naar Israël. De Izvestia schreef dat
Lerner had geprobeerd aan „geheime
gegevens" te komen over Russische fir
ma’s werkzaam voor de Russische defen
sie, om buitenlandse bedrijven ertoe te
brengen geen technisch materiaal meer
aan Moskou te leveren. In een begeleidend
artikel in het blad werden op uitgebreide
wijze correspondenten in Moskou van het
Amerikaanse persbureau The Associated
Press en van het nieuwsmagazine News
week aangevallen.
Zij zouden vorig jaar met de CIA heb
ben samengewerkt. Het artikel in de
Izvestia is de krachtigste tegenaanval die
de Sovjet-Unie tot nu toe heeft onderno
men in de affaire rond de mensënrechten
en de verklaring van Helsinki.
worden verdeeld, moet het kabinet-
Tindemans in elk geval worden aange
past. Dat kan door twee Vlaamse minis
ters te degraderen tot staatssecretaris,
dan wel twee Franstalige bewindslieden
aan te trekken. De Brusselse liberalen
zouden naar verluidt wel bereid zijn twee
ministers te leveren.
Tindemans wordt verweten dat hij een
precedent heeft geschapen door de kabi
netsvergadering van gisteren te laten
doorgaan, terwijl er meer Vlaamse dan
Waalse ministers aan deelnamen. De pre
mier wees op de praktische oplossing die
de regering voor dit probleem had gevon
den: zodra onderwerpen besproken wer
den waarover alleen ministers mogen oor
delen, verlieten twee Vlaamse ministers
het beraad om het grondwettelijk voorge
schreven taalevenwicht te herstellen.
Deze futiliteiten doen merkwaardig
aan in een land dat evenals vorige week
vrijdag werd geconfronteerd met uitge
breide stakingsacties, die op touw waren
gezet dooi'de christelijke en de socialisti
sche vakcentrale. De bussen en trams
bleven ditmaal in vrijwel het gehele land
in de garages uit protest tegen het uitblij
ven van de cao voor overheidspersoneel.
Stakingen in de provincies Oost-
Vlaanderen en Luxemburg tegen het
sociaal-economische beleid van de rege
ring hadden de verwachte omvang. Alleen
de voorgenomen treinstaking van vier uur
in Oost-Vlaanderen werd een mislukking,
voornamelijk om technische redenen,
zoals de vakbondsleiders zeiden.
Of ook de komende vrijdagen van deze
maand nog zal worden gestaakt, zoals in
de opzet van de vakcentrales lag, is mede
afhankelijk van de uitkomst van het poli
tiek overleg over de regeringscrisis.
De regering ontketende echter een
furieus lobby-offensief aan de vooravond
van de stemming en met resultaat, want
twee potentiële blancostemmefs in het
zwarte kamp, Joel Mahlangu en Micah
Bhebe, herzagen hun standpunt.
Smith moest alle zeilen bijzetten om aan
zijn 44 stemmen te komen. Twee blanke
parlementsleden, die allebei herstellen
van een hartaanval, werden van hun ziek
bed geplukt om mee te kunnen stemmen.
Toen minister van Mijnbouw Ian, Dillon
en Jack Christie, deze laatste in een rol
stoel, hun entree maakten in het parle
ment klonken er stormen van bijval op.
De twaalf blanke „rebellen” zaten bij
Volgens kerkelijke kringen in Nairobi
hebben de Oegandese autoriteiten Brian
Herd paspoort-onregelmatigheden ver
weten.
tweede ronde - een week later - gelieven
aan te sluiten
Maar liefst 109 kandidaten van de Eco
logenpartij staan in alle Parijse arron
dissementen aangetreden. En zij
beschouwen deze verkiezingen (zoals de
anderen doen) allerminst als een soort
politiek voorspel tot de parlementaire
verkiezingen van volgend jaar. Hen gaat
het om de ernst; niet om het spel van
politici en hun particuliere ambities
Zo kan men de filosofie vertalen van
deze strijders voor groen en bloemen,
schone autoloze straten, een forelrijke
Seine, door geen knalpot verstoorde rust
Herd, enige blanke bisschop in Oegan
da, heeft orilangs zijn naam gezet onder
een brief van Anglicaanse bisschoppen
aan president Amin, waarin zij er zich
over beklagen dat in Oeganda „de wet van
het geweer” heerst en Amins soldaten
stelselmatig Oegandese burgers ver
moorden.
Op zijn persconferentie van gisteren zei
Vance dat Washington met deze kritiek
zal doorgaan. „Zorg voor de mensenrech
ten is een van de fundamentele waarden
in ons land en zal als een rode draad door
onze buitenlandse, politiek lopen”, zei
Vance. Hij erkende dat deze politiek
(steunbetuigingen voor Sacharov en ande
re dissidenten, een ontvangst op het Witte
Huis van Boekovski) in Moskou een serie
negatieve reacties heeft losgemaakt.
Desondanks was Vance niet beducht voor
een remmende werking op belangrijke
Amerikaans-Russische besprekingen,
zoals het SALT-2 ontwapeningsoverleg.
Vance gaat eind maart naar Moskou om te
proberen dit overleg uit zijn huidige
impasse te krijgen.
mapunt dat de ecologen hoog opnemen,
en dat is de kwestie van de atoomcentra-
les. Hier ligt ook de steen waarover met
name de socialistische partij zich een
breuk gevallen is, welke breuk zelfs nu
onder de drang van de komende verkie
zingen niet geheeld kon worden.
De ecologen wenden zich vierkant
van de socialisten en hun leider Mitter
rand af omdat dezen - naar hun woor
den - „het atomaire produktie-apparaat
wensen over te nemen zoals het bestaat,
om dan louter de opbrengst in andere
kanalen te voeren. De partij heeft niet
de bedoeling het mechanisme zelf om te
vormen De socialisten willen het huidi
ge nucleaire programma gewoon voort
zetten. Ze willen doorgaan met het aan
bidden van wat groot is, van de enorme
opbrengst, zoals dat al een eeuw lang
door de partijen van rechts gebeurt”.
De ecologen die dezer dagen de politici
zo zenuwachtig maken, stammen voor
namelijk uit de beweging „Friends of
the Earth”, de beweging die tijdens de
presidentsverkiezingen van 1974 op
touw was gezet, en een aantal splinter-
politieke redenen de pan-Afrikaanse eenheid bij
voorbeeld tegen te houden. Inmiddels nam de
commissie gisteren een resolutie aan, waarin Zuid-
Afrika wordt beschuldigd van „flagrante” schendin
gen der mensenrechten. De stemverhouding was 28
voor, één tegen de Verenigde Staten bij drie
onthoudingen: Engeland, Italië en West-Duitsland.
De resolutie eist de vrijlating van alle politieke gevan
genen en veroordeelt „de slachtpartijen van de Zuid-
afrikaanse politie in Soweto”, evenals „de aktivitei-
ten van alle landen die de huidige situatie in Namibië,
Zimbabwe (Rhodesië) en Zuid-Afrika in stand helpen
houden.” Een tweede, eenstemmig aangenomen,
resolutie vraagt om een studie naar de behandeling
van politieke gevangenen in Zuid-Afrika
MOSKOU. (AFP)De Russische dissi
dent Vladimir Borisov is gisteren vrijgela
ten uit de psychiatrische inrichting te
Leningrad waar hij meer dan twee maan
den heeft vertoefd, zo is van dissidenten
vernomen. Borisov heeft in een telefoon
gesprek meegedeeld dat hij „onvoorwaar
delijk” in vrijheid is gesteld
In Joego-Slavië circuleren al enkele
dagen geruchten dat op korte termijn een
amnestie afgekondigd zal worden, waar
door een groot aantal van de politieke
gevangenen in het land op vrije voeten zal
komen Dit is gisteren gezegd in welinge
lichte kringen in de Joegoslavische hoofd
stad.
Voorts worden wijzigingen verwacht
van een aantal wetten, die handelen over
de vervolging van mensen voor politieke
overtredingen, zo werd gezegd
op de statige Parijse pleinen, en witte
fietsen, het experiment dat in Amster
dam begon en nu met succes al is nage
volgd in het ecologenparadijs La
Rochelle.
Maar er is een belangrijker program-
niet harder dan vijf kilometer per uur
kunnen rijden. De ecologen hebben ech
ter meerdere pausen, waaronder E. F.
Schumacher en diens beroemde boek
„Small is beautiful" en daarmee komen
ze alweer een eind verder.
Wat niet wegneemt dat het satirische
weekblad „Le Canard Enchainé” de
ecologen deze week een beetje op de hak
neemt door een geheim programma af
te drukken, zogenaamd van president
Giscard, die zich ook al aan de ecologo-
mania verslingerd zou hebben.
Giscard wil voor alle Fransen: mini
maal 30 hectaren voor een tweede villa,
forelrijke rivieren plus waterval voor
wie ver van de zee wonen, privé-strand
en -haven voor wie wel aan de zee woont,
zwembaden met zoet en zout water, een
aantal dienstknechten dat overeenkomt
met de oppervlakte van het huis, doch
minimaal zeven, en gratis transport naar
het golfterrein.
Maar grappen of geen grappen: de
politici kunnen van de ecologen niet
meer slapen. En daar was het hen ook
om te doen.
De Belgische regeringsleider, die zich
volgens sommigen niet geheel aan de
regels van de grondwet heeft gehouden,
herhaalde dat hij dinsdag bekend zal
maken of hij met een minderheidskabinet
za] doorgaan, of de regeringscoalitie, die
bestaat uit katholieken en liberalen','~uitge-
breid wordt of dat hij met zijn ploeg
aftreedt en het op nieuwe verkiezingen zal
laten aankomen. Tindemans’ eigen partij,
de CVP, is vóór de vervroegde gang naar
de stembus.
Omdat de Belgische grondwet voor
schrijft dat het aantal ministersposten
gelijk over Vlamingen en Walen moet
onze redacteur in Frankrijk,
Rudolf Bakker)
