Onderzoek van oud-Sanptoorter wijst uit:
Haven
HERTA, EEN
BIJNA-
HERDER
VVB organiseert
^kwispd-
F door
kla verjasdrive
n.
L -
J
IJMUIDEN
Luxor
BEVERWIJK
Kennemer Theater
Vijf films van
Joris Ivens in
Filmhuis Heemskerk
Dameskapsalon
Jean Pierót
Jean Pierot
Mode Coiffures
W;
Stadsschouwburg
City Theater
6
1 7
IJMOND
DONDERDAG
MAART
19 7 7
V
Weldoenster
Oude stijl
J
lil
if
n
r„ jyg
-
CAFÉ
„DE HALVE MAAN’’
Onderzoek
Bij Olga von Gotsch hoort geen „umlaut
rin
■ren
che
Toch
Wüste
was
mevrouw
een
Films b ofe -'r
C'
NAAM: Herta
LEEFTIJD: 6 Maanden
RAS: Duitse herder (beetje b"">a"d)
SOORT: Teef
Vergoeding: 60
INLICHTINGEN: 02550-15744
s
in
door
„nog
ADVERTENTIE
(Van een onzer verslaggevers)
r
rol.
ip
weekblad „De Prins”.
Een foto van Olga von Gotsch uit het
en
Hofstede.
Olga
van
eeuw met ingeworteld ontzag tegenop
keek. met de eerbied van de onderda
nen voor een koning.
KWISPELdoor sehrgft over honden die
in het Kerbertasiel aan de Heerenduin-
weg 8 op een nieuwe eigenaar zitten te
wachten. Behalve op woensdag en zon
in
Want
geweest.
en feestdagen is het asiel dagelijks ge
opend van 9 tot 12 en van 3 tot 6 uur.
Zaterdags van 9 tot 11 uur.
haarmodelijnen, waarbij het
coupeknippen de grondslag is
voor het welslagen van uw
coiffure.
Kennemerlaan 184
IJmuiden - Tel. 14825
VELSEN-NOORD De voetbalver
eniging VVB houdt vrijdagavond in sa
menwerking met de hondbalvereniging
IJmond een grote open klaverjasdrive.
De strijd om vele mooie prijzen wordt
gestreden in paviljoen Koningsveld op
het sportpark Rooswijk en begint om
acht uur ’s avonds.
I
wil hij zijn rivalen chanteren om zo een
greep te doen naar het leiderschap van
de SS. Margarita speelt vervolgens enige
heimelijk gemaakte opnames in handen
van de superieuren van de Gruppenfüh-
rer die zich geplaatst ziet voor het
excutiepeloton. Het zondagmiddagmati-
nee in City wordt gevuld met de film
De Stalen Vuisten Hap Kido”.
1924:
baronesse
bewoonster
zeer veel
Zoals ook de dienstbode ondervond
die na lapg sparen een mooie hoed
had gekocht. Ze droeg deze toen alle
arbeiders met hun vrouwen en kinde
ren tegen kerst naar Spaarnberg gin
gen, net als andere jaren; het echt
paar Wüste stelde prijs op handha
ving van deze traditie. Mevrouw
Wüste zag de hoed. Direct na kerst
moest de man van de dienstbode op
Spaarnberg komen. Zijn vrouw hoef
de zich niet meer te melden, hoorde
hij. Ze had het te hoog in haar bol.
Freienwalde
Emma
Straatnaambordjes van de Olga von Gotschlaan, boven, zoals ze al sinds jaar
en dag op de hoek van de straat prijken en onder, zoals het dan toch gespeld
blijkt te moeten worden.
HEEMSKERK - Vrijdagavond worden
in het Filmhuis Heemskerk in buurthuis
De Zandkraai in de Handelslraat vijf
korte films van de cineast Joris Ivens
gedraaid.
In de nachtvoorsteiling van Kennemer
draait '.Pikant gevrij in een Alpenwei”;
in de zondagmatinee „Sjors, sjimmie en
de gorilla”.
Dat die „Umlaut” verspilde moeite
is werd ontdekt door mr. L. F. de
Groot te Haarlem, een oud-Santpoor-
ter die zeer geïnteresseerd is in verle
den en heden van zijn geboortedorp.
Hij trof op twee oorkonden en twee
gedenkstenen de naam Von Gotsch
aan, dus zonder „Umlaut”. Een van
die oorkonden werd in 1913 gebraakt,
„als'eene blijvende herinnerihg aan
de Verlossing in 1813” bij het planten
van een onafhankelijkheidsboom op
het terrein van Spaarnberg, vlakbij
de Wüstelaan. Tot de ondertekenaars
behoorde de vader van mr. De Groot,
de man die ereburger van de ge
meente Velsen zou worden: dokter A.
Onze medewerker Jan van Baarsel
heeft er in zijn vorig jaar bij uitge
verij Cornegge verschenen boekje
..Spiegel van Santpoort” aan herin-
nerd dat de buitenplaatsen werden
bewoond door families waar het „ge
wone volk” nog in het begin van deze
In de Stadsschouwburg wordt tijdens
het weekeinde een Indrukwekkende oor
logsfilm vertoond over de strijd tussen
de Amerikaanse en Japanse marine, ge
titeld „De Slag om de Pacific”. De cen
trale figuur in deze film is kapitein-ter-
zee Torrey die tijdens de bommenregen
op Pearl Harbour op stoutmoedige wijze
een deel van de armada weet te redden.
Ondanks dit heldhaftige karwei wordt
Torrey gedegradeerd omdat hij te veel
risico heeft genomen. Hij moet genoegen
nemen met een kantoorbaantje.’ Met lede
ogen ziet hij toe hoe het Amerikaanse
tegenoffensief gestalte krijgt. Tenslotte
wordt Torrey in ere hersteld en als
admiraal belast met de uitvoering van
Operatie Skyhook. Een opdracht waar
mee de miskende kapitein zich waar
kan maken.
In voortdurende staat van oorlog ver
keren zondagmiddag ook Tom (de poes)
en Jerry (de muis). Een kostelijke te
kenfilm voor de kinderen, onder de
naam „Tom en Jerry Festival."
SANTPOORT Waarschijnlijk zal niemand er een nacht minder om slapen
maar een feit is dat op een aantal Santpoortse straatnaambordjes een „Umlaut”
staat die er helemaal niet thuishoort. De vrouwe van Spaarnberg, het vroeger
zo riante buitengoed in het lommerrijke Santpoort, had als meisjesnaam niet
Olga von Gotsch, maar Olga von Gotsch. Een andere spelling dus dan wat ge
hanteerd werd toen een taan naar haar werd vernoemd. Een andere uitspraak
ook. Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Velsen
heeft bij de ingekomen stukken een brief aangetroffen waarin wordt gevraagd
de fout te herstellen, met andere woorden de „Umlaut” van de bordjes te ver
wijderen.
gulden extra
geval hadden
was een
Naarmate de Nazi’s hun greep op
Europa verstevigen, bloeit de hoerentent
van Madame Kitty op tot een luxe
bordeel. „Salon Kitty” in Berlijn wordt
het refpunt van hoge Nazi-officieren en
partijfunctionarissen. Een onschuldig
ontvangstcentrum waar de paladijnen
van Hitler zich laten verwennen door
charmante gastvrouwen. Totdat een fa
natieke SS-Gruppenführer Salon Kitty
gaat gebruiken om de betrouwbaarheid
van de bezoekers te testen. Hij laat de
ordinaire prostituees vervangen door
lieftallige jonge meisjes die niet alleen
bedkunsten verstaan! maar ook hun
trouw zweren aan de Führer. De nieu
we „inboedel” van huize Kitty krijgt ook
een ander onderkomen. Een villa aan de
rand van de stad, waarvan alle vertrek
ken voorzien zijn van afluisterappara
tuur.
Het eerste slachtoffer van de Grup-
penführer is een kapitein van de lucht
macht, een regelmatige bezoeker van de
Salon. Hij vertrouwt de fraai gevormde
Margarita toe dat hij het Hitler-regime
beu is en plannen heeft om naar de
Geallieerden over te lopen, de afluister
apparatuur kost hem de kop; hij wordt
opgehangen wegens hoogverraad. Marga
rita. die verliefd was geraakt op de
ongelukkige kapitein, besluit zich op de
gemene Gruppenführer te wreken. Zij
verleidt hem en hij onthult zijn ware
bedoelingen. Met het afluistermateriaal
De nieuwe Nederlandse speelfilm „De
Peetmoeder” valt deze week te bezichti
gen in Kennemer 2. Of de kennismaking
de moeite waard is, is te betwijfelen: de
resencenten hadden voor de Manders
Manders produktie geen goed woord
over. Noch het scenario van Kees Man
ders sr„ noch de regie van Tom Manders
jr. vonden genade in de ogen van de
Nederlandse filmcritici. Enfin, wie toch
benieuwd is naar dit brokje „puur Hol
lands amusement” kan zeven dagen lang
in de bioscoop aan de Zeestraat terecht.
Kennemer 2 heeft „Ilsa, de wolvin van
de SS” op het programma staan. De
vrouw in kwestie geeft leiding aan een
medisch nazikamp, waar onsmakelijke
experimenten op vrouwelijke gevange
nen worden uitgevoerd. Voor de mannen
heeft ze andere methoden in petto: die
mogen het kamp schoonhouden en haar
bed delen, waarna ze erop kunnen reke
nen gecastreerd te worden. Een Ameri
kaanse student weet tenslotte Ilsa in
zijn ban te krijgen. Hij overmeestert
haar, bevrijdt de gevangenen en doodt de
bewakers. Kort daarna wordt echter het
gehele kamp door de SS aangevallen en
vernietigd om de oprukkende geallieerden
geen bewijzen over de Nazi-wreedheden
in handen te spelen.
Vrijdagavond 25 maart is er in pavil
joen Koningsveld een film- en dia-
avond. Er worden amateurfilms ver
toond over de tribunebouw van WB.
het nieuwjaarsfeest en de uitstapjes
naar Brussel en Denemarken.
Blij stond ze ermee op Spaarnberg
toen de familie Wüste van een bui
tenlandse reis terugkwam en het per
soneel zoals aewoonlijk ter begroeting
aanwezig was. Mevrouw Wüste stap
te uit haar rijtuig, zag de jurk van de
werkster, werd rood van woede en
riep uit: „Wat doe jij met miin
japon? Onmiddellijk naar huis. Ga je
kleden zoals een werkster betaamt
Kort daarop meldde de werkster zich
opnieuw, in haar werkjak en in een
oude rok. Het leek nu goed zo. Maar
mevrouw Wüste zou nooit verèeten
wat er gebeurd was.
iets anders getrokken dat
leuker” lijkt. Een speelse huisgenoot die
heel veel beweging behoeft maar in ruil
daarvoor wel ets te bieden heeft.
Marjan en Herta zijn meteen de beste
maatjes. En zonder zich zelfs de tijd te
hebben gegund om even in de tijdelijke
vrijheid iets sanitairs te produceren ver
dwijnt Herta weer achter de tralies van
het asiel. Nog steeds blij kwispelend. Er
kennelijk heel erg van overtuigd dat er
na donderdag echt wel gegadigden ko
men opdagen. Het lijkt onwaarschijnlijk
dit dit jonge Duitse „Madel” zich daarin
vergist.
Zelfs voor de kiachtpatser Max, de
Groenendaler, die verleden week met
KWISPELdoor aan de hol ging stonden
de liefhebbers in de rij. Max bleef in
IJmuiden. Gezin met vijf kinderen. Geen
gebrek aan sparring-partners.
Het mag een buitenstaander mis
schien wat overdreven in de oren
klinken maar bier vraagt liefde. In de
brouwerijen wordt de grootst moge
lijke zorg aan het bier in wording
besteed. De uiterste hygiëne wordt
betracht, men neemt de tijd om het
bier maandenlang in de koele legkel-
ders te bewaren tot het ogenblik
gekomen is dat men er zeker van kan
zijn dat het een volmaakt produkt is.
Dit alles is noodzakelijk omdat bier
een levende materie is, die met zorg
en toewijding behandeld moet wor
den wil men er ten volle van kunnen
genieten in
Hagelingerweg 36, Santpoort
Wie het arm had werd door de
rijke families geholpen, met levens
middelen, kleding en kol^n. De be
woonsters van de grote huizen waren
goed op de hoogte van de noden en
ontfermden zich ieder over een eigen
kring van behoeftigen. Als een ast-
mapatiënt alleen door uitzending
naar Davos levenskansen had dan
ging hij erheen, al bezat hij geen
cent. Wie een eigen ne~ing wilde
onzetten kon op de buitenplaatsen
elti'd een rom ge’d lenen, waarvoor
heel we’nig en vaak geen rente be
hoefde tn worden be'aald. Mevrouw
Wüste hielp haar dorp bovendien aan
een bewaarschool een naaischool, een
bibliotheek. Ieder jaar was er een
prachtig aardbeienfeest voor de kin
deren. Een aantal Santpoorters be
waart daar nog goede herinneringen
aan.
..weldoenster oude stijl”. Nog gaa'
verhaal rond van de werkster uit ae
„Kippenbuurt” die een kwart eeuw
op Spaarnberg had geholpen, voor de
gebruikelijke gulden per dag. Bi
haar afscheid kreeg ze niet de vijf
die anderen in zo n
ontvangen. Want ze
keer hooghartig
Mr. De Groot heeft burgemeester
en wethouders van Velsen van zijn
bevindingen op de hoogte gebracht en
er opnieuw op aangedrongen de teks'
van de straatnaambordjes te rectifi
ceren. De nagedachtenis van me
vrouw Wüste moet op correcte wijze
levendig worden gehouden, is z 'n
mening. Daar heeft „de weldoenster
van het oude Santpoort” of zo men
wil „de weldoenster oude stijl van
Santpoort” recht op.
Men lette op de door de heer De
Groot gebruikte nuance. Dat m"-
vrouw. Wüste een weldoenster was
staat buiten alle twijfel. Ze was
echter geheel volgens de nonnen van
haar tijd, althans zoals de voprac"
«taanden die zagen, normen die nie
mand nu meer zou accepteren.
de Groot Lzn, ook al iemand die veel
belangstelling voor Santpoorts heden
en verleden had.
Mr. De Groot vond het merkwaar
dig dat de naam Von Gotsch. m
tegenstelling tot die op de straat
naambordjes, steeds zonder „Umlaut”
werd vermeld, te meer omdat de
barones toen nog in leven Was en
ongetwijfeld zou hebben gereageerd
als de spelling op oorkonden en ge
denkstenen onjuist was geweest.
Want zo was ze wel.
Mevrouw Wüste had een afgedankte
japon aan de juffrouw van haar
bewaarschool gegeven. Deze had de
jruk gedragen tot er geen dragen
meer aan was. De juf had het restant
met andere oude spullen door de
werkster laten meenemen. Die had
dringend een jurk nodig. Ze zag kans
de oude japon nog eens op te knap
pen.
Luxor aan de Breestraat komt deze
week ook met een vrij recente film op
te proppen, en wel „Bestemming Cassan
dra” met in de hoofdrollen grootheden
als Sophia Loren. Richard Harris, Eva
Gardner en Burt Lancaster. Het verhaal
gaat over een man, die bij een aanslag
op het Amerikaans laboratorium van de
Internationale Gezondheidsorganisatie in
Genève longënpest heeft opgelopen. Voor
hij door de Amerikanen die er alles ovor
over hebben hun gevaarlijke proefnemin
gen geheim te houden, wordt opgespoord,
blijkt dat hij contact heeft gehad met
verschillened passagiers van de expres-
trein Genève-Stockholm. Hij overlijdt
korte tijd later.
De acties concentreren zich nu op de
trein, die zonder stoppen naar Neuren-
Derg wordt geleid waar een medisch
team aan boord komt en gewapende
bewakers de passagiers hermetisch van
de buitenwereld afsluiten. Besloten
wordt, dat de trein voor een quarantaine-
periode van drie weken naar het Poo1-
se isolatiekamp Janow zal gaan. Daar dit
kamp alleen bereikbaar is via de in
uiterst slechte staat verkerende Cassan-
dra-spoorbrug, vermoeden enkelen van
de passagiers boos opzet. Hetgeen be
waarheid wordt als de brug het onder
het gewicht van een deel van de wagons
begeeft. De overige passagiers overleven
het avontuur.
In de zondagmatinee vertoont Luxor
„Samson contra de piraten”, een specta
culaire avonturenfilm waarin Samson
het opneemt tegen de woeste pira1;enlei-
der Moerad, hem verslaat en daarmee
het Caraïbische gebied van een van zijn
ergste plagen verlost.
Toch een weldoenster. Zoals „De
Vrouw en haar Huis” in 1919 schreef:
Maar de oud-Santpoorter bleef
twijfelen. Tenslotte richtte hij zich
tot het Centraal Bureau voor Genea
logie in Den Haag. Na twee maanden
kreeg hij het antwoord dat hem ge
heel en al in het gelijk stelde. Dit is
wat het bureau hem meldde: „Dc
door u bedoelde mevrouw Wüste te
Santpoort was de op 5 au,gustus 1848
te Freienwalde geboren
Alexandra Emma Elenore
Gotsch de dochter van August Jo
hann Gottfried von Gotsch en van
Susanna Christina Hofstede. De
schrijfwijze van deze familienaam is
zonder „Umlaut”.
Voo lóPELdc was er de. e we.k
in ieder geval reden om even trots te
kwispelen. Dé 13-jarige Marjan Ellen
van der Plas kwam ae redactie binnen
wandelen met...jazeker met Tobias, het
langharige blafbeest dat in december in
„KWISPELdoor” stond. Tobias maakt
het uitstekend en Marjan knipt trouw
elke week de pennevrucht van KWIS
PELdoor uit. Eigenlijk was dat wel een
reden om Marjan deze week mee te
nemen op de wekelijkse wandeling.
Herta vindt al die belangstelling uit
stekend. Holt uitgelaten door het buiten
verblijf van het asiel. Als ze er uit mag
wordt het bezoek persoonlijk begroet.
Stuk voor stuk krijgt iedereen een om
helzing en een paar stevige likken. Herta
is de Duitse herder ten voeten uit .Een
klein beetje ondermaats en een iets te
spitse snuit. Wie daar om maalt is een
kniesoor. Voor de rest is hei dolle pret.
Herta is nog zo lekker jong dat ze
lichtelijk loopt te zwabberen. Af en toe
spitst ze heel pedant haar oren. Maar
die fladderen in de wind als ze met
Marjan aan de hol gaat. Op een afgeslo
ten terrein - dat is de speeltuin die
wekelijks voor dat doel beschikbaar is
vriendelijk dank! - gaat de riem af en
dan is er geen houden meer aan. Herta
holt en dolt door het lange gras. Komt
.e’mor::a .1 als ze wordt geroepen maar
gunt zich geen moment rust. Iedere
aanhaling wordt begrepen als een uitno
diging voor een partijtje vrij worstelen.
Met de tong heel erg ver uit de kaken
holt ze achter stukken hout aan. Ze
vergeet die echter netjes terug te bren
gen. Dat wil zeggen ze raapt ze wel op
maar haar aandacht wordt dan al weer
De nadiruk in deze films ligt vooral op
de politieke visie van Ivens, omdat juist
die politieke idealen van hem een be
langrijk onderdeel ultmaken van zijn
gehele oeuvre. De volgende films kan
men zien: „De Brug” uit 1927; „Indonesië
Calling” uit 1946; „Spanish Earth” uit
1937; „Le ciel, la Terre" uit 1965 en
„Nieuwe Gronden” uit 1934. Er zijn
ditmaal twee voorstellingen in het Film
huis: om negen uur en om kwart voor
elf. Om negen uur draait men drie films
en om kwart voor elf de resterende
twee.
Geen rechtgeaard verslaggever te.’ we
reld zal z.c.i nie- lcwilj z.jn aai' ue
krant eigenlijk niets meer of minder is
dan een ciegc.ijk s„u.; pakpaple vcor
het dagelijkse huisvuil. Etensresten, aard
appelschillen. U kent dat wel. Maar
nee, er zijn nog mensen die trouw
artiKeitjes en plantjes uit de kolommen
knippen om ze vervolgens in chronologi
sche volgorde op te bergen of in te
plakken.
Woensdag aangekomen:
Cam Ayous, Dakar; Toltek, Lissabon:
Twadika, Bremen; Car Expressa Har
wich; Altair, Hamina; Lachs, Hamburg;
Kent Shore Cont Plat, IJmuiden; Plock,
Freetown; Maquinda, Gibraltar, IJmui
den; Westfalia, Le Havre, Gazelle
Norrsundet; Jutta, Flint, Ipswich:
Jana Weston, Londen; Linda, Port Jero
me; Rhexenor, Djakarta; Marie Heles-
kov, Rendsburg; IJmuiden: Frank Pais,
Havana;' Pluto, Tananger; Hoegh,
Breeze, Rotterdam; Signet, Tholstrup,
Arklow, IJmuiden.;
Verleden jaar nam mr. De Groot
contact op met B. en W. van Velsen.
Deze schreven hem terug dat „blij
kens de ter beschikking staande gege
vens” dé spelling Von Gotsch de juis
te was. Ze zagen dan ook geen aan
leiding in te gaan op het verzoek de
straatnaam te wijzigen. Nu is „ter
beschikking staande gegevens” een
ruim begrip. Mr. De Groot was zo
overtuigd van de juistheid van zlin
zienswijze dat hij op onderzoek ging.
Het bevolkingsregister leek hem in
het ongelijk te stellen. In 1894 werd
aangetekend dat J. R. Wüste. komen
de uit Amsterdam, zich aan de Bloe-
mendaalseweg (zoals de Wüstelaan
toen heette) had gevestigd met zijn
echtgenote Olga Alexandra Emma
Eleonore von Gotsch. Met „Umlaut”
dus.
Woensdag vertrokken:
Willmary, Great Yarmouth; Lord Has
tings, Hamburg; Vedette, Caen; Xileno,-
Noordzee; Mermaid, Noordzee; Torquay
Noordzee; Dundas, Noordzee; Tor Bri
tannia, Gotenburg; Zienia Lubelska,
Kongo; Siwaholm, Holborn;Guinea Golf,
Bremen: Gazelle, Boston; Per Knut,
Gent: Car Express, Hull; Hamburg,
Christoval; Election, Londen; Kenrix,
Kingslynn, IJmuiden, European Clear
way, Noordzee; Toltek, Dagenham; Vis-
sersbank. Larvik; Parkesgate, Londen,
IJmuiden: Kent Shore. Cont Plat, IJ-
muiden;
„Moge het vele vrouwen gegeven, zijn
iets dergelijks tot stand te brengen
tot het geluk van de mensen.” En
„De Prins der Geïllustreerde Bladen”
bij haar dood in 1924: „Mevrouw
Wüste, geboren baronesse Von
Gotsch, de milde bewoonster van
Spaarnberg; ze deed zeer veel aan
liefdadigheid.” (NB: ziet u die „Um
laut” in de tekst van De Prins?).
ADVERTENTIE
o
