In Deense gevangenis
RAMP IN ROEMENIE DE JONGSTE IN RECENTE REEKS
Experimentele leef
r
en werkgemeenschap
Cassino's leveren nog maar drie percent van nationale inkomen
MONACO: SLUITENDE BEGROTING
EN GEEN ENKELE WERKLOZE
Volvo maakt
meer winst
Vliegtuigbom
in Zuidelijk
Flevoland
is groot succes
X
Rustige reactie
Carter op rede
van Breznjev
I
I
I
WOENSDAG
2 3
MAART
19 7 7
21
20
1
Grote diepte
Zakenman
Belasting
KOPENHAGEN. De gevan
genis van Ringe op het Deense
eiland Funen kan bogen op enke
le interessante nieuwtjes: onlangs
trouwden er twee gedetineerden,
in de eigen supermarkt zijn voor
behoedmiddelen te koop, de
bewoners koken hun eigen potje
en de bewaarders dragen hetzelf
de „uniform" als hun pupillen
spijkerbroek en t-shirt.
Hoofd boven water
Nederland
(Van onze correspondent)
UTRECHT. De recente aard
beving in Roemenië is de jongste
in een reeks elkaar snel opvolgen
de bevingen, die de laatste tijd
verschillende landen hebben
getroffen. Alleen al in 1976 maak
ten aardschokken een eind aan
de levens van ongeveer 200.000
mensen. Meer dan twee miljoen
mensen werden dakloos en er
waren bijna een miljoen
gewonden.
1
MONTE CARLO (UPI).
Thuisgekomen uit de Tweede
Wereldoorlog met het oorlogs-
kruis ging prins Rainier, erfge
naam van de troon van Monaco,
zich afvragen wat hij in een ver
anderende wereld zou kunnen
doen met het kleine maar mooie
stuk van de Rivièra, waarover hij
eens de scepter zou zwaaien.
X:
Aarde beeft per jaar zo’n
in de
zeshonderdduizend keer
i
'Uis
58
5
Klein als het was had Monaco meer land
9
t
danen kan zich geen nostalgie veroor
loven.
Ringe is echter geen „open” gevangenis.
Het terrein is omgeven door een vijf meter
hoge muur, maar dat is voor de buiten
wacht dan ook het enige teken van onvrij
heid. Binnen hebben de gevangenen, ver
deeld over zes gebouwen, elk een eigen
kamer van acht m2 plus gemeenschappe
lijke recreatieruimten met o.a. kleurente
levisie. De sport- en spelfaciliteiten zijn zo
goed, dat de „normale” inwoners van het
stadje Ringe zo’n 150 kilometer ten
westen van Kopenhagen er regelmatig
van komen meegenieten.
De gevangenis is bedoeld voor mannen
en vrouwen tussen de 17 en 28 jaar. Beide
sexen mogen elkaar in hun kamers opzoe
ken en daarbij ook de deur achter zich op
slot doen.
Alle gevangenen werken in de diverse
ateliers van het instituut. Ze verdienen
gemiddeld acht gulden per dag, welk geld
uitbetaald wordt via hun eigen rekening
bij het gevangenis-bijkantoortje van een
grote Deense bank. Met dat geld moeten
ze in de supermarkt van de gevangenis
hun eigen voedsel kopen. Elke gedetineer
de maakt ook zijn eigen maaltijden klaar.
Deze beklemtoning van persoonlijke
verantwoordelijkheid is mede gekozen,
omdat de populatie hoofdzakelijk bestaat -
uit mensen die wegens drugvergrijpen
zijn veroordeeld tot straffen van gemid
deld vijf jaar.
»gen
uur.
i/aar-
Jdige
Statistisch kan worden berekend dat
eenmaal in de zoveel tijd op een bepaalde
plaats een vrij zware beving kan worden
verwacht. Dit komt omdat de randen van
de breuklijnen voortdurend in beweging
zijn. Op een gegeven moment worden de
spanningen op de raakvlakken te groot en
moet er een nieuw evenwicht met minder
spanning worden gezocht. Die verschui
vingen in de aardkorst gaan gepaard met
hevige schokken: de aardbevingen.
De spanning tussen de raakvlakken
kan zowel op grote diepte als vlak aan de
oppervlakte ontstaan. De aardbeving die
dit weekeinde Roemenië trof was er een
op grote diepte: 120 kilometer onder de
aardkorst. Een gelukkige omstandigheid,
want een beving die vlak aan de opper
vlakte plaatsvindt, heeft veel verwoes
tender gevolgen dan een op grote diepte.
Zo’n aardschok treft een veel groter
gebied.
Aardbevingen die de landen rond de
Middellandse Zee treffen zijn moeilijk te
voorspellen. Dit „voorspellen” van aard
bevingen is de laatste jaren intensief
De aardbeving in Roemenië heeft in een
straal van ongeveer 100 kilometer rond
Boekarest, dat het dichtst bij het episch
centrum (middelpunt) van de aardbeving
lag, grote schade aangericht. De opper
vlakkige beving die vorig jaar november
Turkije trof omvatte een gebied van meer
dan 500 kilometer.
In de Amerikaanse staat Nevada is men
er enige tijd geleden in geslaagd de komst
van een beving op enkele dagen nauwkeu
rig te voorspellen. Dit gebeurde dan ook
in een klein gebied. In streken met een
beperkte omvang kan men ook grote
aardschokken voorkomen. Dit gebeurt
door het pompen van water in de breuk of
het aanbrengen van explosieven.
Vanuit de toren van het paleis van de
Grimaldi’s, gelegen op een rots die zijn
voorvaderen zeven eeuwen geleden had
den veroverd, keek Rainier neer op de
beroemdste speelzaal ter wereld, de kurk
waarop de economie van het vorstendom
al een eeuw dreef.
De oude villa’s en tuinen zijn bijna
allemaal verdwenen en vervangen door
hoog-oprijzende flatgebouwen en hotels.
Het 110 jaar oude Casino is er nog steeds,
maar op geraffineerde wijze is in de rots
eronder „Loew’s Monte Carlo”, een nieuw
luxe hotel, annex-speelzaal gebouwd, dat
op de Amerikanen mikt.
Het afbreken van de oude villa’s is de
Monegasken natuurlijk wel aan het hart
gegaan, maar een prins met 23.000 onder
in maart 1976 schudde de aarde in Gro
ningen. In Haren sprongen de ruiten en in
de hele provincie zwaaiden de lampen
heen en weer. Hetzelfde gebeurde vorige
week, maar in mindere mate, in de omge
ving van Amersfoort en Leusden. Er kwa
men ook meldingen binnen uit Soest en de
Brabantse dorpen Eersel en Heeswijk.
Het vreemde was echter dat in beide
gevallen de seismologische apparatuur
Hoewel men in Nederland dus niet bang
hoeft te zijn voor catastrofale aardschok
ken, heeft ons land er wel een ander
vreemd verschijnsel bij.
Een van de opmerkelijkste verhalen die
in het zuiden van Frankrijk de ronde
doen, is dat over de manier waarop prins
Rainier de band heeft verbroken tussen
zijn staatje en het gokken, zodat de speel
tafels nog maar drie percent van het nati
onale inkomen aandragen, en hoe hij de
economie versterkt voor het geval de
internationale omstandigheden de toe
vloed van toeristen afremmen.
„We hebben net de Holiday Inn overge
nomen”, zegt de prins in het kantoor, dat
niet alleen zetel van de regering, maar ook
hoofdkantoor van de zaak die „Monaco
BV” heet, is.
Monaco is zó aantrekkelijk voor indivi
duele burgers, dat er geen reclame voor
hoeft te worden gemaakt. Afgezien van
het klimaat wordt er geen belasting gehe
ven op inkomen verdiend of onver
diend huizen of grond. De uitzonderin
gen op deze regel gelden Fransen die zich
niet vóór 1957 in Monaco gevestigd heb
ben en Amerikanen en Zwitsers, wier
regeringen hun in het buitenland wonen
de burgers belasting laten betalen, los van
de in het land van adoptie geldende belas
tingwetten.
nodig en de enige manier waarop dat
verkregen kon worden was door droog
legging. Op deze manier zijn er een kunst
matig strand, een groot sportstadion,
zwembaden en een kinderspeeltuin op
nieuw land bijgekomen. Er zijn plannen
voor een mengeling van lichte industrie en
huizen op een terrein dat Fontvielle heet
en waarvan de prins hoopt dat alles har
monieus zal opgaan in het kleurrijke land-
schap.
„Maar nu is de landreclamatie ten ein
de. We zitten op een diepte van 100 meter”,
aldus Rainier
Uit de begroting blijkt dat Monaco per
jaar net iets minder dan vier miljoen
dollar besteedt aan het onderhoud van de
monarchie en het huis van de prins.
Ringe opende (en sloot) zijn deuren in
januari 1976 voor een proefperiode van
voorlopig twee jaar. Men mikt er op het
resocialiseren van de gevangenen door
hen persoonlijke verantwoordelijkheid te
laten dragen. Uit een tussentijds verslag
blijkt dat het systeem in de praktijk vol
doet.
In Monaco zijn al twintig banken (voor
4.500 Monegasken en 19.000 andere inge
zetenen) en 2000 bij de Kamer van Koop
handel ingeschreven firma’s gevestigd.
Minister Notari heeft net de laatste
hand gelegd aan zijn begroting voor ’77,
die hij omschrijft als een „voorzichtig
budget”, grotendeels door bezorgdheid
over de wankele economische omstandig
heden in aangrenzende landen. Het vor
stendom beschikt volgens hem over „vol
doende middelen” om de aanzet te geven
tot uitvoering van een ambitieus ontwik
kelingsplan met een looptijd van tien jaar.
De experimentele gevangenis van Ringe i
was ook aan de personeelskant een proef
neming. De 68 bewaarders hadden voor
de helft geen andere ervaring in het werk
dan een spoedcursus van drie maanden.'
„Wij hebben het personeel met opzet voor
een deel gerecruteerd uit mensen zonder
ervaring in andere gevangenissen, omdat
die met een frisse kijk op de zaak zoude
beginnen”, vertelt directeur Andersen.
Op strategische punten zitten aan een
video-systeem gekoppelde foto”
electrische cellen. Alles wat groter is dan
een kat en door de golfbaan probeert heen
te „breken” stelt het alarm in werking. Op
een centrale video-post kan de dienst
doende bewaker verder de hele gevange
nis overzien via een gesloten tv-systeem.
LELYSTAD (ANP). Bij grondwerk
zaamheden voor het nieuwe industrieter
rein De Vaart tussen Lelystad en Almere
(Zuidelijk Flevoland) is een vliegtuigbom
gevonden. Het projectiel, dat 250 pond
weegt, is door de explosievenopruimings
dienst onschadelijk gemaakt.
Ringe zal volgend jaar officieel verslag
uitbrengen van het experiment, maar vol
gens Andersen staat het succes nu al vast'.
„Het eerste jaar heeft onze stoutste ver
wachtingen verre overtroffen”, zegt de
directeur trots.
De onderneming heeft meegedeeld dat
iets meer dan tweederde van de concern^
omzet op markten buiten Zweden toe
stand is gebracht. Volvo verkocht vorig
jaar 283.000 personenwagens, wat 11.000’
minder was dan in 1975. Verder werden er
27.000 vrachtwagens afgezet. Aldus vorm
de de autoverkoop 77 procent van de
concernomzet.
Al met al is prins Rainier een zaken
man van formaat geworden. Hij won een
krachtmeting met wijlen Aristoteles
Onassis geen kleine tegenstander. Hoe
hard er ook touw getrokken werd tussen
deze twee, de zaak eindigde in alle pais en
vree en de scheepsbelangen van Onassis
hebben hun hoofdkantoor nog altijd in
Monaco. Een van de gevolgen van Rai-
niers zege is dat de Kroon nu een meer-
derheidsaandeel heeft in de „Societé des
Bains de Mer”, die het casino-monopolie
heeft en de rijkste onderneming van het
prinsdom is.
„Het toerisme is elders in de wereld
min of meer afhankelijk van omstandig
heden”, zegt prins Rainier, die daarbij
wel beseft dat gokken even kwetsbaar is,
daar de vele Britten die Monaco frequen
teerden, hun inzetten nu doen in Londen.
Het vorstendom mikt er nu op het natio
nale inkomen zodanig door plaatselijke
belasting te vergroten, dat het zich kan
bedruipen als het niet meer zou kunnen
rekenen op de 140.000 toeristen per jaar.
Er is één wolkenkrabber die in een
onbewaakt ogenblik is gebouwd en die
een deel van het zicht wegneemt. „Daar
zijn we van geschrokken en wat mij
betreft is het tijdperk van de hoge bouw
sels daarmee afgesloten”, vertelt minister
van Financiën Pierre Notari. Een paar
oude wijken zijn trouwens aan vernieu
wing toe.
Prins Rainier, die in april 21 jaar met de
voormalige filmactrice uit Hollywood
Grace Kelly getrouwd zal zijn, zou een
troonrede kunnen samenvatten in een zin
die de meeste andere staatshoofden hem
zouden moeten benijden: „Wij hebben een
sluitende begroting en geen werkloos
heid”.
De mediterane zone loopt van de Azo-
ren (Atlantische Oceaan) in oostelijke
richting langs de landen rond de Middel
landse Zee (Algerije, Marokko, Italië.
Joego-Slavië en Griekenland) over Tur
kije .via Iran. Pakistan, de Himalaya, Bir
ma, Sumatra en Java naar de Molukken.
Een aftakking van deze zone strekt zich
uit over geheel China. In deze twee aard-
bevingsgordels komt ongeveer 90 percent
van alle aardbevingen voor.
De Russische partijleider had gisteren
gezegd dat de uitlatingen van de Ameri
kaanse president over de mensenrechten
de relatie tussen beide landen wel eens
doen verslechteren. Carter vertelde de
Congresleiders dat hij „enkele hoopvolle
tekenen” zag in de redevoering van de
Russische leider. Hij zei dat de relatie
tussen de twee landen beter kon worden,
als de Verenigde Staten bereid zijn in
goed vertrouwen te onderhandelen.
Monaco weet welke industrieën het zou
willen aantrekken om meer inkomsten te
krijgen dan de BTW, belasting op
bedrijfswinst, heffingen op financiële
transacties, postzegelaccijns, registratie-
opcenten en accijnzen van dezelfde hoog
te als in Frankrijk waarmee Monaco
een douane-unie heeft opleveren.
De „aardschokken" kunnen dus onmo
gelijk echte aardschokken zijn. Wat dan
wel de oorzaak van de bevingen is
geweest, is ook voor de seismologische
dienst van het KNMI een raadsel. De
oorsprong moet in ieder geval boven
gronds hebben gelegen.
Deze breuk is duidelijk verticaal en de
aardschollen schuiven niet onder en
boven elkaar. Bovendien is het gesteente
van dien aard dat het eerder breekt: de
spanningen lopen dus niet zo hoog op en
daarmee worden grote aardschokken
voorkomen. De sterkste aardbeving die
Nederland ooit trof was die in het Noord-
brabantse Uden in 1932: deze had de
kracht van zes op de schaal van Richter.
De circumpacifische zone loopt rond de
Grote Oceaan. Hiervan maken de volgen
de landen deel uit: Japan, Alaska, Califor-
nië, Mexico, Peru, Chili, Nieuw-Zeeland,
Nieuw-Guinea, en de Filippijnen.
van het KNMI in Winterswijk geen enkele
uitslag gaf, terwijl de apparatuur zo ver
fijnd is dat de bevingen in Roemenië en
Italië wel geregistreerd werden en ook
andere, veel kleinere schokken worden
opgevangen.
De nadruk ligt op de exploitatie van
Fontvielle en een congrescentrum van
tien miljoen dollar, aan de bouw waar
van al begonnen is. Volgens de minister
heeft Monaco wonderwel het hoofd
boven water weten te houden in een tijd
van internationale economische terug
gang, verergerd door de energiecrisis.
Het nationale inkomen van 1976 bedroeg
100 miljoen dollar, met een batig saldo
van vier miljoen.
Er zullen weinig regeerders zijn die
zozeer betrokken zijn bij elk facet van het
bestuur dan Rainier en Monaco is zijn
heerser meer schuldig dan de meeste
andere landen rechtstreeks aan hun
bewindslieden kunnen toeschrijven.
De aardbevingen die Europa de laatste
tijd treffen, hebben ook de gemoederen in
Nederland geschokt. In Nederland
komen echter nauwelijks bevingen voor
en dan alleen nog zeer lichte. De meeste
schokken komen voor in het zuidoosten
van ons land. Daar loopt een uitloper van
de Neder-Rijnse breuk, die tussen Keulen
en Aken ligt.
Dezer dagen keek prins Rainier, die de
troon in 1949 besteeg, tijdens een inter
view opnieuw uit over de baai en het was
duidelijk dat hij met tevredenheid terug
zag op 28 jaar bewind.
Voor Fontvielle zoekt Monaco naar
hoofd- of dienstkantoren van internatio
nale ondernemingen, hoofdkantoren van
scheepvaartmaatschappijen, makers van
precisie-instrumenten en dergelijke.
„Monaco was een wintersportcentrum”,
vertelt de prins. „In de zomer kwam men
niet, het weer was te heet en we waren er
niet op berekend. Toen begonnen we onze
wintertoeristen te verliezen aan de ski
oorden. Wat het toerisme betreft moesten
we van Monaco iets maken dat het hele
jaar door aantrok. We zijn daar dermate
in geslaagd, dat we een slappe tijd van nog
maar anderhalve maand hebben. En daar
houden we ons op het ogenblik mee
bezig.”
Van het casino uit waaierden de villa’s
en tuinen die de zomerverblijven van de
rijken en de twee hotels die tot de beste
van Europa gerekend werden: Hermitage
en Hotel de Paris. Hier logeerden de doua-
rières met hun diamanten paruur die
’s avonds in groepjes het plein naar het
casino overstaken.
1
Jaarlijks beeft de aarde ongeveer
600.000 maal. Bevingen die op de schaal
van Richter een waarde van acht hebben,
dus zeer hevig zijn, komen ongeveer één
keer per jaar voor. Zowel de aardbeving
in China (meer dan 100.000 doden), als die
in de Filippijnen (5000 doden) van het
afgelopen jaar hadden deze sterkte.
Bevingen met een sterkte tussen de zeven
en de acht zijn er ongeveer tien keer per
jaar. Aardschokken van die kracht waren
de oorzaak van de ramp in Guatemala (7.5
in 1976) en die van Roemenië (7.2). Een iets
minder krachtige beving van bijna zeven,
doet de aarde gemiddeld 100 keer per jaar
schudden. Dat overkwam vorig jaar
onder andere Italië en Turkije.
Voor alle bedrijven zijn strenge milieu-
beschermende voorschriften van kracht
en zij mogen ook een bepaald lawaaini-
veau niet overschrijden. Prins Rainier
mag zich een milieubeschermer van het
eerste uur noemen. Hij is voorzitter van de
Internationale Commissie voor de Weten
schappelijke Exploitatie van het
Middellandse-Zeegebied en zegt dat het
voorkomen van vervuiling zijn liefhebbe
rij is.
Het is niet de bedoeling dat Ringe
vooropgesteld dat het experiment ,na__
twee jaar wordt verlengd op den duw
ook andere veroordeelden zal opnemetu».
Uitgangspunt blijft dat reclasseringsrap-
porten goede hoop moeten bieden op
uiteindelijke terugkeer in de maat
schappij.
In de gangen van de detentieblokken -
wordt door de bewakers geen wacht gelo
pen, de hoofdingangen zijn onbemand en
observatietorens ontbreken geheel.
Desondanks is Ringe geen peuleschilletje
voor uitbrekers in spe.
bestudeerd. In de Verenigde Staten, Rus
land, China en Japan zijn er al goede
resultaten mee bereikt. Een voorwaarde
voor een min of meer nauwkeurige voor
spelling is echter dat de breuklijn makke
lijk te herkennen is. De San Andreas-
breuk, die loopt langs de Californische
kust, dwars langs en door San Francisco
en Los Angeles, is daar een voorbeeld van.
Deze breuklijn is vanuit de lucht te zien.
Dit is echter niet het geval in het gebied
rond de Middellandse Zee.
Het voorspellen van aardbevingen is
mogelijk, omdat er, voordat er een grote
aardschok komt, veranderingen in de
seismische golven optreden die veroor
zaakt worden door het voortdurend in
beweging zijn van de aardschollen. Ook
eigenschappen van in het gebied aanwe
zig gesteente veranderen. Met deze gege
vens in de hand kan men met vrij grote
zekerheid stellen dat er een aardbeving op
komst is. De precieze datum is echter niet
aan te geven.
De vliegtuigbom is volgens deskundi
gen in de Tweede Wereldoorlog vermoe-
delijk gedropt tijdens een noodlanding. In
de oorlog liep de vluchtroute voor gealli
eerde vliegtuigen dwars over het IJsseL
meergebied, omdat het luchtdoelgeschut
van de Duiters daar verscheidene grote
mazen vertoonde in verband met de reik
wijdte van de kanonnen. Dientengevolge
werd het Ijsselmeer een druk bevlogen
gebied, zowel voor toestellen op de heen
reis, die bij eventuele aanvallen al snel
hun bommenlast lieten vallen, als voo’r
vliegtuigen die naar huis terugkeerden. In
het IJsselmeergebied zijn in die vijf jaar
enkele honderden bommenwerpers en
jagers, veelal van geallieerde zijde, neer
gestort en later gelokaliseerd, zowel door
vissers als bij droogleggingswerkzaamhe-
den van Oostelijk en Zuidelijk Flevoland.
In Flevoland zijn nu reeds veertig tot
vijftig wrakken geborgen. Veelal treft
men in het poldergebied nu nog granaten
(van luchtdoelgeschut) en kogels aan.
Aardbevingen worden veroorzaakt
door het plotseling horizontaal of verti
caal verschuiven van bepaalde delen van
de aardkost ten opzichte van elkaar. Hoe
wel er over vrijwel de hele wereld bevin
gen worden waargenomen, zijn er toch
duidelijk twee gordels waar te nemen
waar aardbevingen met een zekere regel
maat en vrij grote sterkte voorkomen.
Die twee gordels zijn de circumpacifi
sche zone en de mediterane zone.
GOTHENBURG (Reuter). Het
Zweedse automobielconcern Volvo heeft
over 1976 een winst vóór belastingen van
582 miljoen kroon geboekt over een omzet
van 15,74 miljard kroon. Over het vooraf
gaande jaar bedroeg de winst vóór belas
tingen 501 miljoen kroon over een omzet
van 13,69 miljard kroon. Voorgesteld
wordt het dividend onveranderd vast te
stellen op zes kroon per aandeel.
Voor de „junior high school” in Zuid-Miami in de Amerikaanse staat Florida is deze
drie ton wegende betonnen rugbyspeler geplaatst. Hij is gemaakt door de beeldhouwer
Dan Seiler.
WASHINGTON (UPI'AFP). De
Amerikaanse president Jimmy Carter
heeft gisteren vrij rustig gereageerd op de
scherpe verklaring die de Russische par
tijleider Leonid Breznjev gisteren heeft
gegeven over verdediging van de mensen
rechten. Carter zei tegen congresleiders:
„Sommige mensen zijn al bezorgd als
Breznjev moet niezen.”
i ’-V
W
F
J
'v
