Kremlin wil
Salt-gesprek
met Vance
achtergrond
„TUSSEN 5000 EN 6000
Botswana in moeilijke positie
POLITIEKE GEVANGENEN
f--1
ML?
I
VAN GOGH STELEN
MOTIE VAN WANTROUWEN VERWORPEN
i
OVER DEELNAME AAN ECONOMISCHE
TOP IN LONDEN:
Amerika en Vietnam
gaan onderhandelen
Amnesty International over Argentinië:
I
DONDERDAG
2 4
MAART
3
19 7 7
BINNEN- EN BUITENLAND
itrale
bezet
(Van onze redacteur in zuidelijk Afrika, Karl Breijer)
GABORONE. Botswana is voorlopig weer uit de wereldpers
verdwenen. Het is stil geworden in het land van premier Sir Seretse
Khama. Enkele weken geleden was dit nog anders. Honderden
zwarte mensen uit Namibië, Rhodesië en Zuid-Afrika kwamen te
voet, liftend en soms als illegale passagiers van de goederentreinen
naar dit arme, uitgemergelde land, ingeklemd tussen door blanke
minderheidsregimes beheerste gebieden. Botswana is weliswaar
570.000 vierkante kilometer groot, maar bestaat feitelijk alleen uit
„bush” en woestijn.
roofd
okkt
rake
mana
erlasl
Belangrijke rol
uziek
muziek
ogram
nau tol
us Mil
rateuis
tol
ontpar
ilksmu-
se. L«
■rkwar
ek. Het
gt ook
ons.
Veel veranderd
(Van onze redacteur in Groot-Brittannië, Henk Leffelaar)
LONDEN. Premier James Callaghan heeft eieren voor zijn geld
gekozen en afspraken gemaakt met de liberalen, die hem en zijn partij
in staat moeten stellen om tenminste tot het eind van deze zitting van
het parlement in oktober aan de macht te blijven. In ruil daarvoor
heeft hij de liberalen een mate van medezeggenschap toegezegd die
net niet neerkomt op het aangaan van een coalitie.
Onrustbarend
(Van onze redacteur in België, Jan Gerritsen)
BRUSSEL. Niet alleen de Nederlandse, maar ook de Belgische
regering is van plan de omstreden vraag op welke wijze de EEG
vertegenwoordigd zal zijn op de westelijke economische top met
Amerika en Japan, begin mei in Londen, op een kernachtige manier
aan de orde te stellen zodra de regeringsleiders van de Europese
Negen morgenmiddag aan hun Romeinse top beginnen.
,aresl
|fe.
1
Tindemans komt
met nota
EEG-ianden
Afspraak met Liberalen
Een kop in de krant van gisteren: „Kun
stenaars wilden Van Gogh stelen”. Wist u
dat er mensen zijn die alleen de koppen in
de krant lezen, en daarna de onderschrif
ten bij de foto’s, en daarna pas de showpa-
gina? Toch kan je met een krantekop
vaak nog alle richtingen op. Het zou best
aardig zijn om een jubileumkrant te
maken aan de hand van de koppen in de
vorige jubileumkrant, van 25 of 50 jaar
geleden. Je geeft een aantal medewerkers
en gastschrijvers de opdracht om een stuk
te schrijven van die en die lengte met als
enig richtsnoer die koppen. Daar kunnen
heel verrassende dingen uit komen. Neem
nu alleen die al genoemde kop: „Kunste
naars wilden Van Gogh stelen”. Daaruit
zouden de volgende stukjes voor die jubi
leumkrant kunnen voortvloeien:
Amsterdam, woensdag. Twee jonge
kunstenaars hebben getracht een olieverf
schilderij van Van Gogh te stelen. Zij
hadden zelf deelgenomen aan een ten
toonstelling in het Stedelijk Museum en
trachtten bij het afbreken van deze expo
sitie tegelijk met hun eigen spullen de van
de wand gehaakte Van Gogh mee naar
buiten te smokkelen. Dank zij de oplet
tendheid van een suppoost ging het feest
echter niet door. Een van de kunstenaars
zei tegen de politie: „Ach, het museum
heeft er zoveel, en ik heb er niet eentje.
Dus dacht ik, in het kader van de nivelle-
ringspolitiek, kom... Die ene missen ze
toch niet”.
Amsterdam, woensdag. Twee Franse
beeldhouwers hebben met behulp van een
takelwagen geprobeerd het bronzen beeld
van Vincent van Gogh op het Museum
plein te „kidnappen”. Zij hadden het
beeld al van zijn voetstuk getakeld, toen
de gewaarschuwde politie arriveerde en
beiden voor een verhoor meenam naar het
bureau. Daar bleek dat de Fransen van
mening waren dat Nederland zijn recht op
Van Gogh verspeeld had. Van Gogh was
eigenlijk een Fransman geweest die zijn
beste werken in Frankrijk maakte. Het
was hun bedoeling het beeldhouwwerk
mee te voeren naar Auvers, en het daar bij
wijze van verrassing op het plein in het
centrum neer te zetten. Auvers is, zoals de
lezers weten, het stadje waar Van Gogh
het fatale schot loste dat een eind aan zijn
leven maakte.
Amsterdam, woensdag. Twee kunste
naars zijn op heterdaad betrapt toen zij
via de achteringang van Madame Tus
saud in de Kalverstraat het wassen beeld
van Vincent van Gogh op een gereed
staande bakfiets wilden laden. Een bezoe
ker, die het wat vreemd vond dat wel de
geluidsband bij Van Gogh normaal werk
te (waarop onder meer het schot te horen
valt dat een einde maakte aan Van Goghs
leven), maar dat de kunstschilder zelf
verdwenen was, waarschuwde de portier,
die naar de achteruitgang snelde en daar
de bakfiets nog juist de voet dwars kon
zetten. De beide kunstenaars, leerlingen
van de Academie, bleken in opdracht van
de ontgroeningscommissie Van Goghs
wassen beeld te hebben moeten ontvreem
den om de kunstenaar „een wassen oor
aan te naaien” ter vervanging van het oor
dat Van Gogh bij zijn leven afsneed. Daar
na zou het „complete beeld” weer worden
teruggezet. Twee andere eerstejaars, die
opdracht hadden in Parijs de Venus van
Milo om ongeveer dezelfde redenen te
ontvoeren, hebben daar nu in overleg met
de politie van afgezien.
Amsterdam, woensdag. Op een pers
conferentie ter gelegenheid van de ope
ning van de Huishoudbeurs in de Nieuwe
RAI, hebben de toegepaste kunstenaars
Gerrit Wimmers en Joop Altink een warm
pleidooi gehouden voor wederinvoering
van het soort steelpannetje dat Vincent
van Gogh op zijn schilderijen afbeeldde.
Van het bekende schilderij „Le petit poêle
a frire” dat zich in de Hermitage in Lenin
grad bevindt, hadden de kunstenaars een
exacte replica gemaakt, aan de hand
waarvan zij betoogden dat het boeren
steelpannetje zoals Van Gogh dat in zijn
Nuenense tijd uitbeeldde, door de eeuwen
was gevormd en pas na 1900 steeds weer
vervangen werd door modéme vormge-
vingen, die minder met de praktijk en het
nuttig effect van de steelpan te maken
hadden, dan met de commerciële behoefte
weer iets anders te brengen. De Van
Gogh-stelen die Wimmers en Altink terug
willen, met de sierlijke bocht in de steel,
bleken inderdaad prettig in de hand te
liggen, en het hoeft dus geen verwonde
ring te wekken dat de Pannenfabriek
Email uit Steenderen daarop heeft inge
speeld en nu een „nieuwe oude” steelpan
op de markt brengt die de merknaam...
Vincent heeft meegekregen!
■osygin
op 100
de eer-
■nd. De
ikt van
itse en
iet pro-
or een
t-Unie
hoger
•en een
van de
Callag
en een
•ollege
tenten,
bijeen-
I door-
Behalve België en Nederland willen ook
Luxemburg en Ierland dit als eis in Rome
op tafel leggen. Voor de Londense top,
waarop tal van problemen aan de orde
komen die tot de competentie van de EEG
kunnen worden gerekend, heeft gastheer
premier Callaghan alleen die landen uit-
MOSKOU (Reuter). Het Kremlin
heeft gisteren laten weten bereid te zijn
serieuze besprekingen te voeren met de
Amerikaanse minister van Buitenlandse
Zaken Cyrus Vance over het beperken
van de strategische bewapening. Dit
ondanks het standpunt van president
Carter over de mensenrechten in samen
levingen als de Sovjet-Unie.
Diplomaten in Moskou zien dit als de
boodschap die vervat is in een zorgvuldig
gekozen samenvattend bericht van het
persbureau Tass, dat in het partijblad
Pravda gepubliceerd werd.
Carter kwam met zijn aankondiging
nadat hij gesproken had met zijn speciale
commissie die afgelopen maandag terug
keerde van bezoeken aan Vietnam en
Laos. Het voorstel tot hervatting van de
onderhandelingen is gedaan door de Viet
namese premier Pham van Dong.
Den Haag, Brussel en Luxemburg bera
den zich nog op hun reactie in Rome als
zou blijken dat een redelijk compromis
haalbaar is. De Europese Raad direct ver
laten, zoals de overgrote meerderheid van
de Tweede Kamer in een motie uitsprak,
lijkt niet waarschijnlijk, zeker niet als
Nederland in zo’n demonstratie alleen zou
staan. Veeleer wordt overwogen dan te
zeggen dat Nederland (en anderen) niet
zullen deelnemen aan de voorbereiding
binnen de EEG van het Londense overleg,
zoals Den Uyl al heeft aangekondigd.
genodigd die ook vorig jaar juni aanwezig
waren op de economische top in Porto
Rico: Amerika, Japan en Canada, alsme
de uit Europa Frankrijk, West-Duitsland,
Italië en Engeland zelf.
De Romeinse top kan in meer dan één
opzicht een antwoord geven op de vraag
hoeveel de kleine en zelfs de financieel
gezonde EEG-landen meetellen binnen de
Europese Gemeenschap. Het zal in aan
zienlijke mate van de kleine landen zelf -
en in de eerste plaats van Nederland en
België - afhangen in hoeverre die ant
woorden duidelijk zullen zijn.
De vluchtelingen kwamen op sommi
ge dagen met honderden tegelijk over de
grens en vroegen om politiek asiel. Vélen
waren gevlucht voor de politie in de
zwarte woonstad Soweto en voor de
acties van de Rhodesische strijdkrach
ten in het grensgebied. De vluchtelingen
waren, zo vertelde mij een ambtenaar in
Francistown, de tweede stad van Bots
wana, tussen de 13 en 30 jaar oud. Zij
hadden veelal maar één wens: een oplei
ding tot guerrillastrijder. De vluchtelin
genkampen waren overal: in een op 400
mensen berekend kamp woonden op een
gegeven ogenblik bijna 800 vluchte
lingen.
Deze commissie, bestaande uit leden
van Labour en de liberalen, zal van nu af
aan een gemeenschappelijk overleg ple
gen over wetsontwerpen voordat deze bij
werden naar de Zambiaanse hoofdstad
Loesaka gebracht, waar zij in guerrilla-
kampen van de ZAPU-organisatie van
Joshua Nkomo verblijven.
In Gaborone wordt gezegd dat deze
recruten dienen om Nkomo’s leger op
dezelfde sterkte te brengen als het leger
van zijn rivaal en bondgenoot in het
Patriottische Front, Robert Moegabe.
Zijn ZANU-guerrilla’s konden de laatste
veertien maanden acties tot op 60 kilo
meter van de Rhodesische hoofdstad
Salisbury uitvoeren. Geschat wordt dat
over de dood van zeventien gevangenen in
de gevangenis in Cordoba, die volgens de
officiële lezing bij een vluchtpoging zijn
doodgeschoten.
„Wij willen niet betrokken worden bij
deze oorlog,” zeggen politici, „maar wij
kunnen niet verhinderen dat guerrilla’s
ons land als doorgang naar Zambia
gebruiken.” En ondanks het feit dat
inmiddels de eerste Russische wapens
via Mozambique in Gaborone arriveer
den, probeerde de vice-president van
Botswanan, dr. Q. K. J. Masire, de mach
tige buurman Zuid-Afrika gerust te stel
len: „Zuid-Afrika heeft niets te vrezen.
Botswana wil zelfstandig en onafhanke
lijk blijven en niet in Russische handen
vallen en marxistisch worden.”
Ook nu nog worden de vluchtelingen
in Botswana vriendelijk opgenomen. De
meesten van hen ontvangen zolang
zij in dit land blijven een maandelijk
se steun van 20 pula (dat is rond 54
gulden).
Maar erg zeker is hun bestaan toch
niet. Kort geleden nog waarschuwde
staatspresident Sir Seretse Khama:
„Onze liberale politiek tegenover de
vluchtelingen begint een zware finan
ciële last te worden, die wij alleen niet
meer kunnen dragen”.
Inmiddels hebben West-Duitsland, de
VS en Engeland financiële bijdragen
gestuurd. Ook de Wereldraad van Ker
ken beloofde verdere financiële en mate
riële hulp.
Amnesty vraagt de Argentijnse rege
ring een onderzoek van de Verenigde
Naties toe te staan naar de rechten van de
mensen in Argentinië, een lijst te publice
ren met de namen van alle gevangenen en
onmiddellijk een onderzoek in te stellen
naar verdwenen personen; stappen te
nemen om de veiligheid van de vluchtelin
gen te verzekeren.
De missie spreekt haar waardering er
over uit dat ze door leden van de Argen
tijnse regering te woord is gestaan. Maar
het onderzoek van de missie was ernstig
belemmerd door de voortdurende aanwe
zigheid van zeker 20 politie-agenten, die
mensen die contact met de missie zochten
intimideerden, ondervroegen en in twee
gevallen arresteerden.
moord. Als voorbeeld noemt het rapport
de moord op twee Uruguyaanse senato
ren en de Bolivaanse ex-president Juan
Torres.
zond in
leroofd
len. De
eesterd
>onden
>p zoek
ee uur
1 wenen
levrijd.
a is to
viaan»
nhedei
moetet
on eei
pers de
Ieder
worder
iet eei
rdt van
eft een
en mee
aketten
gepas
SSN-i
ernkop
van de
die van
erd
i Hano-
beslat
De hoe-
ran een
ie inzit-
testelde
iburgi)
i, door
r water
van de
Het financiële gewicht van Nederland
binnen de EEG, waarop minister Duisen
berg doelde toen hij onlangs in Brussel
zei dat Den Haag ook minder scheutig
kan zijn als het erop aankomt anderen in
Europa bij te staan, speelt bij dit alles
een belangrijke rol.
Botswana zelf heeft geen leger. Tot
nog toe werd het land beheerd en gecon
troleerd door de zgn. „Police Mobile
Unit”, die onder bevel staat van de zoon
van het staatshoofd, lan Khama. Deze
eenheid was 500 man sterk en wordt nu
op 700 gebracht. „Maar het is onmoge
lijk om met deze paar politiemannen een
gebied te controleren dat zo groot is als
Frankrijk,” zeggen politie-officieren.
namens kleine
WASHINGTON (Reuter/DPA). De
Verenigde Staten en Vietnam zullen de
Parijse onderhandelingen hervatten over
normalisering van de wederzijdse betrek
kingen. Dit heeft de Amerikaanse presi
dent Jimmy Carter bekendgemaakt.
;e Hart
ditmaal
aag een
i bijeen
n in die
n wordt
a. Vorig
n, maar
ran pre-
nodig
is dit
je rode
w is nu
handen
■en niet
«rekend
■derlan-
jenezen
jaar is
te hart-
w actie
- maken
infarct
Dagenlang konden blanken zich nau
welijks op de „Mali”, de hoofdstraat van
Gaborone, laten zien. Het wemelde er
van wantrouwende, verbitterde jonge
zwarte mensen. De meesten van hen
„Er is een voldoende mate van identiteit
van belangen”, zei Callaghan, „om (met de
liberalen) een gemeenschappelijke com
missie op te zetten.”
De Belgische regeringsleider zou over
wegen de Europese Raad een bondige
nota voor te leggen, waarin het probleem
op kemachtige wijze wordt samengevat.
Van België is - al lang geleden - de sugge
stie afkomstig de EEG op topconferenties,
“zoals die in Londen, te laten vertegen
woordigen door de premier van het land
dat in de EEG het voorzitterschap vervult
(in dit geval is dat Engeland) en door de
voorzitter van de Europese Commissie.
Met de komst van de vluchtelingen en
de achtervolging van guerrillastrijders
door de Rhodesische troepen van lan
Smith op het grondgebied van Bots
wana, is er echter veel veranderd in dit
land. Het toerisme, een der belangrijk
ste bronnen van inkomsten, loopt
enorm terug. De Zuidafrikaanse blan
ken zijn te bang geworden om naar
Botswana te komen.
De afgelopen weken hebben Russische
commentatoren in bedekte termen laten
weten dat voortgang bij de Salt-
besprekingen in gevaar kan komen als
Carter zich blijft uitspreken ten gunste
van dissidenten in Oost-Europa. De diplo
maten in Moskou meenden evenwel dat
het overzicht in de Pravda suggereert dat
Moskou de Salt-besprekingen ziet als een
probleem dat moet worden opgelost en
dat kan worden behandeld - zoals Wash
ington ook heeft beklemtoond - zonder
verwijzing naar de gevoelige kwestie van
de mensenrechten
Al zes uur voordat de eigenlijke stem
ming over de door de Conservatieven
ingediende motie van wantrouwen
plaatsvond (verworpen met 322 tegen 298
stemmen), kondigde de premier in het
parlement aan dat er een overeenkomst
met de liberalen was bereikt.
trijfël A
door Nico Scheepmaker^^
Direct nadat het 2O-jarig bestaan van
de Verdragen van Rome - oprichting van
de EEG en Euratom - zal zijn herdacht (de
Italiaanse president Leone spreekt een
korte rede uit) wil de Belgische premier
Leo Tindemans zijn collega’s uit Frank
rijk, West-Duitsland, Italië en Engeland
confronteren met de dringende wens van
de kleine EEG-landen dat ook zij in Lon
den vertegenwoordigd willen zijn.
het parlement worden ingediend. De com
missie zal worden voorgezeten door
Michael Foot, die ook de leider van de
Labourpartij in het parlement.
Verder heeft premier Callaghan de con
cessie gedaan om directe verkiezingen
voor het Europese parlement toe te staan,
met binnen die opzet een systeem van
evenredige vertegenwoordiging, wat voor
de liberalen een belangrijk punt is. De
afspraak betekent overigens niet dat van
nu af aan alle liberalen als blok moeten
meestemmen met Labour-voorstellen, of
omgekeerd. Leden van beide partijen blij
ven de vrijheid behouden naar eigen
inzicht te stemmen.
Zoals te verwachten, was de manoeu-
LONDEN (Reuter/UPI). Amnesty
International schat dat in Argentinië
5000 a 6000 mensen om politieke redenen
gevangen zitten. Verreweg de meesten
hebben geen proces gehad en zijn even
min in staat van beschuldiging gesteld.
Foltering van gevangenen komt op grote
schaal voor in gevangenissen, kazernes
en politiebureaus. Sinds de militaire
staatsgreep van een jaar geleden zijn
tussen de 2000 en de 5000 mensen spoor
loos verdwenen.
vre van premier Callaghan een bittere pil
voor de Conservatieven. Volgens een opi
niepeiling, gehouden nadat de kabinets
crisis optrad, wees uit dat de Conserva
tieven op dit ogenblik 21 punten voorlig
gen op Labour.
In andere politieke kringen werd
gesproken van „goedkoop gesjacher waar
geen principes aan te pas zijn gekomen.”
Moeilijk is vast te stellen wie er het meest
bij gebaat is. De Labourregering heeft in
ieder geval uitstel van executie gekregen
en zijn levensduur weten te redden tot het
najaar en de voorspellingen zijn dat de
nationale economie in die tussentijd zich
voldoende hersteld zal hebben om Labour
een nieuwe kans in eventuele dan te hou
den algemene verkiezingen te geven.
De Liberalen hebben, voor het eerst
sinds vijftig jaar, weer een mate van
medezeggenschap in de nationale politiek
verworven, maar het kan zijn dat dit ten
koste gaat van hun aanhang. Het is de
vraag of hun opportunistische alliantie
met Labour een verlies bij latere verkie
zingen kan tegenhouden.
Oo k de toestand van vluchtelingen uit
Latijnsamerikaanse landen als Chili en
Uruguay is volgens de missie onrustba
rend. Ze zijn het slachtoffer van intimi
datie, ontvoering, foltering en zelfs
Met West-Duitsland is Nederland
immers het enige EEG-land met een over
schot op de betalingsbalans. Als besloten
wordt de EEG als geheel in Londen aan
wezig te laten zijn, is de volgende stap dat
de Negen ook een gemeenschappelijke
opvatting over het gewenste economisch
beleid uitwerken.
„In Argentinië wordt aangenomen dat
een groot deel van de mensen die verdwij
nen onofficieel terechtgesteld wordt”,
aldus een rapport dat Amnesty gisteren
publiceerde over de mensenrechten in
Argentinië. Het rapport is opgesteld door
een missie die eind vorig jaar in Argenti
nië een onderzoek instelde. Leden van
deze missie waren onder meer Robert
Drinan, lid van het Amerikaanse huis van
afgevaardigden en lord Avebury, lid van
onderworpen zijn aan wreedheden, grof
heden en intimidatie door de bewakers.
Volgens Amnesty wordt van o.a. de vol
gende martelmethoden regelmatig
gebruik gemaakt: electrische schokken;
onderdompeling in water tot stikkens toe,
aframmeling met vuisten, knuppels en
geweerkolven; trappen; branden met
sigarettepeuken; onthouding van voedsel,
water en slaap; desoriëntatie; sexueel mis
bruik.
Voorts heeft de missie haar twijfels
aart zo
ie Roe
worden
hitecte
ud van
meenst
itonden
huizen
waar
■rd. Dt
jn.
De Britse premier Callaghan (links) toont bij het verlaten van zijn ambtswoning in Downing Street evenveel vreugde als de leider
van de liberale partij, David Steele, elders in Londen.
het ZANU-leger in Rhodesië een dikke
2000 man telt. In Francistown zijn nog
steeds ZAPU-officieren gestationeerd,
die elke kandidaat voor het leger van
Nkomo intensief ondervragen. Zij bewe
ren dat de sterkte van de ZAPÜ-
strijdmacht groter is dan die van ZANU.
Sommige zwarte diplomaten in Gaboro
ne vrezen dat het op den duur tot een
botsing zal moeten komen tussen de
beide groeperingen.
redt regering-Callaghan
het Britse Hogerhuis. Hun bevindingen
zijn duidelijk in tegenspraak met de uit
spraak van de Argentijnse president Jor
ge Videla „dat er geen Argentijnen vast
zitten vanwege hun politieke overtui
ging”. In heel Argentinië komt het gere
geld voor dat niet geïdentificeerde lijken
worden aangetroffen, aldus het rapport.
De meeste politieke gevangenen zitten
vast krachtens de staat van beleg.
Uit de getuigenverklaring van ex-
gevangenen blijkt dat ze voortdurend
