u
u
I
Bniï
ja!
grote
bOS:
a
ff ftl
I
■i
.s
w-
Q
1877-1977
5<w
I
LP
By I
dl 1
Hi-
tl
'ii
e
Jr
1tM
-w
VAKKUNDIGHEID EN SERVICE BELANGRIJKSTE PIJLERS
Y;.®
I
l
x 1
1“
H
h
IMi
I
i
door Erik van der Velden
'<y
4
1*.
a£
LW'
I
-
O»
t
- X
iis&cy)
rr
MM
1
-
->
gr
4?
Loek de Vré.
«9t
f
1 ^«tO****^
Paul Vernout.
Joos Kat.
BI
hr
-
lL.r.. 4 ^4i- *Ctow*A**k« X
<-
4- O.,.,..,.,...
„Heeft u ook historische boeken over Het Gooi, maar dan wel een beetje
gezelligEén van de vele vragen in een boekhandel. Enkele boeken worden
aangesleept. Een boek met veel plaatjes bevalt wel. Het verbaast haar
nauwelijks dat een Haarlemse boekhandel een flinke sortering heeft over Het
Gooi. Later geeft de boekhandelaar uitleg Een gespecialiseerd assortiment,
deskundigheid en het moeite en tijd nemen om met een klant over een boek te
praten zijn voor een zelfstandige boekhandelaar de sterkste troeven. We hebben
met een drietal gesproken, over hun vak en wat daarbij komt kijken
O
f 1
M i 1
y
oh» iOi
—at*
Een goede boekhandelaar
weet wat klanten willen
s'-’|
f
I
0=
A
V* I
Y
:R3'J
|lW
Paul Vemout
H. R.
•XW.-X^-X^X-t-X-^:-:-:*'--
i«w~
ÏR
Meester Bos, de grondlegger van de atlas
u
^Ul
X.-toart
^^7'
itse
ten
ten,
een
ven
zijn
Sing,
zers
aag,
van
om zou ik die dan niet verkopen?” Moder
ne schrijvers hoeven van hem niet zo:
„Zo’n Wolkers, ik lees hem wel maar tja...”
Nee, liever Van Schendel of boeken over
de drukkunst of genealogie of boeken
over oud Haarlem. Ontspanningslectuur?
Lezen is voor mij altijd ontspanning daar
heb ik geen dectectives voor nodig”.
In deze boekwinkel geen door een adviesbureau
uitgezóchte en op elkaar afgestemde kleuren, maar in
ieder geval is er meer keuze dan bij de afbeelding van
een boekhandelaar uit de 16e eeuw
Het personeel maakt of breekt een
boekhandel. Deze stelling is maar al te
whar. Zitten er jongens en meisjes achter
de kassa die hun werk het zelfde opvatten
alsof ze bij een supermarkt werken dan is
de onpersoonlijkheid ingetreden. Loek de
Vré en Joos Kat willen dit tot alle prijs
voorkomen. Geen gemakkelijke opgave.
Joos Kat: „We kunnen nu al niet meer de
service geven van vroeger. Coebergh
werkte dag en nacht. Maar wij kosten
’s avonds geld en niet zo’n beetje ook”.
Een boekenverkoper moet tenminste een
goede algemene ontwikkeling hebben.
Een HAVO of een Athenaeum is eigenlijk
noodzakelijk. Maar het boekenvak is een
marginaal bedrijf, dat met minimale sala
rissen moet werken. En vind dan maar
eens de juiste mensen.
een
hoe
zen
>/ol-
ter-
els-
>ei-
het
nin
ebt
lek
cht
eel-
dan
ind)
vol
len
n te
i te
?nt-
irij-
it te
den
me-
res-
;ter-
/aal
aar
den
Hol-
1 en
een
eke-
r de
het
vin-
■nde
ver-
nde
en
jker
ude
aur-
de
weg
't de
had
t ze
evo-
zijn
de
reld-
t nu
v
i
Toen Loek de Vré, net uit dienst, in 1971
bedrijfsleider werd van Batavo aan de
Zandvoortselaan in Heemstede trof hij
een vervallen zaak aan. De winkel, bezit
van het Goois Nieuwsblad, had een sterk
verouderde boekenvoorraad en de finan
ciële middelen waren te beperkt om het
geheel nieuw leven in te blazen. Na ander
half jaar lukte het Loek de Vré toch om
weer wat loop in de zaak te krijgen maar
toen werd het Goois Nieuwsblad overge
daan aan de Perscombinatie. De Vré
kwam voor een keuze: de zaak overnemen
of op straat komen te staan. Hij koos voor
het eerste, stak zich tot de nek in de
schulden en ging driftig reorganiseren.
Niet zonder resultaat. In de vijf jaar dat
de zaak van hem is, is de omzet vervijf-
tienvoudigd.
Loek de Vré doet niet denken aan het
type van de snelle zakenman met de gou
den vingers. Hij noemt zich zelf klassiek
ingesteld en behoudend. Hij is gek op
historische boeken, boeken over zijn lieve-
lingsstad Parijs en op het werk van de
schrijvers Koolhaas en Aafjes. Ook voor
hem hoeven de modernen niet, maar dat
ze hun waarde hebben, erkent hij. De pas
aangestelde bedrijfsleider is bijzonder
geïnteresseerd in de modernen en zo vul
len ze elkaar aardig aan.
De reden van het succes is dat De Vré
van zijn vak houdt en aanvoelt wat de
dat
iken
aan
igen
igen
Van
dat
jvin-
sten.
leeft
Pge-
eko-
een
telij-
h tot
iara-
edd-
i die
aald
rden
soli-
ts te
sfde.
leeft
stre-
:aart
over
hun
:omt
igen
orti-
ook
Si
m
s
s
x
&'n;
aeft
Hij
•en-
:en-
hef
ike-
ens
gen
tjes
uit
?eft
HEIN
<^1»
werd in 1902 opgevolgd
door prof. J. Niemeyer. In
1923 (bij de 28ste druk) werd
leraar Kwast zijn opvolger.
Tijdens de bewerking van
de 35ste druk droeg hij zijn
taak over aan leraar P.
Eibergen. De laatste redac
teur van de Bos is prof. dr.
F. Ormeling. Hij ging lei
ding geven aan een team,
omdat het voor één man
niet meer doenlijk is een
atlas te bewerken. Na zijn
afscheid dit jaar neemt de
uitgeverij de redactie zelf
ter hand.
De winkel van Vernout in de Warmoes-
straat in Haarlem heeft geen door een
adviesbureau uitgezóchte en op elkaar
afgestemde kleuren noch een koop-of-ik-
schiet-achtig interieur.
Er is veel donker hout - gebeitste vloe
ren en hoge boekenkasten waarvan de
bovenste planken alleen te bereiken zijn
met een trap. In de zaak doet maar één
ding denken aan deze tijd; een elektrische
kassa. De oude kassa is sinds kort vervan
gen: „Hij kon maar tot 69,95 en hij
rekende niet zo snel”, zegt Paul Vemout
haast verontschuldigend. Nu staat het
prachtige nikkelen apparaat keurig afge
dekt achter in de zaak. Er afstand van
doen wil hij voor geen prijs.
test,
een
ver
zijn
iden
van I
test- I
igen
tjes.
dere I
liek, heeft de steeds schaarser wordende
achtergrondkennis om de theologische
bibliotheek met succes te kunnen voeren.
Joos Kat voelt zich vrij autonoom bij
Elsevier. Zolang er winst gemaakt wordt
kan Kat zonder veel inmenging van Else
vier zijn eigen beleid voeren. Gaat het
slechter dan wordt het moeilijker. Een
verandering onder het Elsevier bewind
heeft al plaatsgevonden. Het ouderwetse
interieur is vervangen door een modern.
De winkelomzet is sinds die tijd sterk
gestegen.
c
De Bos-atlas is er de laat
ste jaren kleuriger op
geworden. Bovendien vindt
men er geen witte
(achterkant-) pagina's meer.
Sinds 1877 is het aantal
kaarten en kaartfragmen-
ten toegenomen van 60 tot
501.
klanten willen. Het is bekend dat het
Heemsteedse en Aerdenhoutse publiek
niet tot het gemakkelijkste soort
behoort. Er worden bijzonder hoge
eisen gesteld aan de vakkundigheid van
het personeel, service en omgangsvor
men. Loek de Vré: „Men bestelt hier
van oudsher veel op rekening. Dat moet
je in ere houden want daardoor kopen
ze veel makkelijker”
De Vré mag behoudend zijn, dat wil
niet zeggen dat hij niet ondernemend is.
In korte tijd heeft hij de grootste Franse
boekenvoorraad in de regio opge
bouwd. De Vré is zelf francofiel en
aangemoedigd door een lerares van de
Pedagogische Academie heeft hij een
eigen import opgezet. Regelmatig ver
trekt er een auto naar Parijs om de
nieuwste boeken die op de bestsellers
lijst van L’Express staan in te kopen.
De belangstelling voor het Franse boek
zakt landelijk gezien, maar in Heemste
de is een goed afzetgebied: „De oudere
mensen in deze omgeving zijn vaak nog
dopr Franse gouvernantes opgevoed.
En het is natuurlijk een taal die in de
beter gesitueerde kringen nog steeds
veel gesproken wordt”
Ook de Vré kent zeer veel klanten bij
naam en toenaam: „ik weet zelfs in wat
voor een auto ze rijden”, vertelt hij. De
inkoop wordt daardoor weer gemakke
lijker: „Ik kan ongezien alles over zei
len, wijn en kaas en gek genoeg over
laten instellen naar het
gebruik van de Bosatlas.
Het blijkt, dat negen van de
tien mensen de Bos alleen
maar pakken als ze een
plaats op willen zoeken.
Maar de Bos geeft meer.
Meester Bos, de grondleg
ger van dit „nationale insti
tuut”, schreef een eeuw
geleden al dat kaarten meer
moeten geven dan alleen de
ligging van de landen, gren
zen en plaatsen. Toen al
bestond de atlas voor de
helft uit thematische kaar
ten (dus als basis een
bepaald onderwerp). Hon
derd jaar later is 80 percent
van de kaarten thematisch.
Men kan o.a. in de Bos
onderwerpen vinden als
ontwikkelingsproblema
tiek, milieuvraagstukken,
verstedelijking enz.
De Grote Bos heeft in
totaal vijftien drukken
bewerkt als redacteur. Hij
treinen inkopen. Wat het laatste betreft
geloof ik dat ik de grootste voorraad
van Nederland heb”.
Peter Coebergh heeft vlak voor de twee
de wereldoorlog de definitieve aanzet
gegeven om de boekhandel met dezelfde
naam zo groot te maken als hij nu is. Hij
nam het bewind in 1928 over van zijn
vader en oprichter Henri Coebergh en het
al snel vertegenwoordigers in het zuiden
van het land kloosters en andere katholie
ke instellingen afreizen met speciale aan
biedingen. De naam van Coebergh werd
snel bij de clerus bekend, door middel van
catalogi waarop de bestellingen binnen
stroomden bouwde hij de enorme ver-
zendboekhandel op die de zaak nog steeds
is. De catholica zijn door het afbrokkelen
van het roomse geloof wat op de achter
grond geraakt en voor een groot deel
vervangen door alle andere genres en
catagoriën die er te bedenken zijn. Veel
institutionele afnemers, waaronder de
Katholieke Universiteit van Nijmegen,
dateren nog steeds uit de tijd van Peter
Coebergh.
Concernvorming in de boekhandel
neemt elk jaar gestadig toe. Ook Coe
bergh is in handen van een concern en wel
dat van uitgever Elsevier. De zaak werd
zes jaar geleden verkocht omdat Peter
KJ a' 5
’“Zv4S>C>-
1
o##
Joos Kat
Boven de toonbank hangen lampen die
behoren tot het type „dakkap” dat veel te
zien is in quasi bruine kroegen, koffiebars
en studentenkamers. Maar het is zo, dat
de nostalgie-industrie Vernout heeft inge
haald. Zijn lampen zijn een jaar of zeven
tig geleden gekocht en zijn van handge-
blazen melkglas.„Door de inrichting den
ken de mensen wel eens dat ik een anti
quariaat heb”. De zaak Van Vemout is al
zo’n honderd jaar een familiebedrijf. Paul
Vemout is de vierde generatie, die geas
sisteerd door zijn broer, de zaak met veel
enthousiasme drijft. De winkel heeft een
flink assortiment, maar is qua oppervlak
te en vooral personeelsbezetting een klei
ne zaak.
Hoewel Paul Vemout best zou willen,
verkoopt hij geen antiquarische boeken.
Het verleden heeft zijn belangstelling en
die heeft hij in de zaak tot specialiteit
verwerkt. In de boekenkasten zijn veel
boeken over archeologie, genealogie
(familieonderzoek), historische boeken en
facsimile-uitgaven te vinden. Paul Ver
nout laat mij zijn mooiste van de in de
zaak aanwezige facsimiles zien. Het is een
herdrukte door Gustave Doré geïllu
streerde bijbel uit 1870. De prijs is 1.475,-
- en Vemout heeft er zijn klanten voor.
Veel risico heeft hij bij het inkopen niet.
Door de jaren heen is er een vaste klan
tenkring opgebouwd en is het bekend
geworden waar de interesses liggen. Als
er een bepaald genre boek moet worden
ingekocht kan Vernout de gezichten van
belangstellenden voor zich halen en bij
wijze van spreken koppen gaan tellen.
Vemout zou best alleen boeken willen
verkopen waar hij zelf helemaal achter
staat, maar zakelijk gezien zou het onver
standig zijn: „Henk van der Meyden heb
ik ook. Als mensen die willen lezen waar-
Coebergh te oud werd en omdat zoon
Hein, die wel in de winkel werkte geen
belangstelling had om deze over te nemen.
„Van liquiditeitsmoeilijkheden was geen
sprake. Coebergh was en is een onge
hoord gezond bedrijf”, aldus de huidige
directeur Joos Kat.
Joos is tien jaar geleden als werkstu
dent in de zaak gekomen, blijven hangen
en langzaam opgeklommen. In 1974 trok
Hein zich uit de zaak terug en werd Joos
Kat door Elsevier als enige directeur
benoemd. Hij is het type van de moderne
baas: „Ik wil graag dat het personeel mij
tutoyeert, gewoon omdat ik het fijn vind”.
Joos Kat is niet voor niets tot directeur
benoemd. Opgeleid door Peter Coebergh
kent niemand de zaak zo goed als hij.
Bovendien is theologie in het algemeen
een specialiteit waar Coebergh landelijk
gezien nog steeds het grootst in is. Joos
Kat: „De Graduale Romanum, een Grego
riaans gezangenboek, is bij ons een
bestseller. Daar verkopen we per dag tien
tallen exemplaren van”. Joos, zelf katho-
Loek de Vré
Het nationale fenomeen,
de Bosatlas, bestaat hon
derd jaar. Dezer dagen is de
achtenveertigste druk ver
schenen van een plaatwerk,
dat praktisch iedere Neder
lander wel kent. Het aardi
ge is dat bij vergelijking
tussen de eerste en de laat
ste uitgave blijkt hoeveel er
sinds 1877 is veranderd. Het
type kaart is heel anders
geworden. De Grote Bos
van nu heeft ongeveer twin
tig keer zoveel kaarten als
die van 1877. Van die kaar
ten is het grootste deel soci
aal of economisch georiën
teerd. Omstreeks half mei is
de vergelijking voor ieder
een mogelijk, omdat uitge
verij Wolters-Noordhoff
een faèsimile-uitgave van
de eerste druk produceert.
Die uitgeverij heeft
onlangs een onderzoek
Hoekte V-
f
Waal S
■y
V
