I
zi/n er niet
uitgevers te redden
Klaas
Rieksen
DRAMA-SHOW ROND KLOK VAN ELVEN GEWENST
gijl
f
CJ
B I
iow
i .-**■
r
a-
ie
Entebbe
King Kong
I
Koningen en Paupers
Johan Buziau
Onedin Line
Schrijvers komen vaak met
financiële klalchten en opmer
kingen over het gebrek aan
inspraak.
Wim Hazeu is hoofd van de afdeling Drama, Kunst en Jeugdzaken bij de
NCRV-televisie en is daarnaast actief schrijver. Zijn eerste werk stamt uit 1963
(„Achterebbe”, poëzie), zijn laatste van afgelopen jaar (Pseudoniemen-
boek). Bij hem zijn de twee componenten van het van de Boekenweek duidelijk
aanwezig Boek en televisie
Het thema van de Boekenweek dit jaar: „boeK en televisie” lijkt tegenstrijdig.
Tenslotte is het niet in de laatste plaats de schuld van het magisch oog dat er
s avonds na het eten steeds minder een boek ter hand wordt genomen. De tv
verdringt het boek, maar daar tegenover staat dat de tv ook weer wat terugdoet
door middel van het uitzenden van tv-spelen die gebaseerd zijn op een bestaand
boek, of die speciaal voor de televisie werden geschreven. Boek en televisie, ze
hebben wel degelijk iets met elkaar te maken. Toch zijn er moeilijkheden. Vele
schrijvers zijn niet bereid enige concessie te doen aan het medium en vaak
kunnen de tv-makers niet werken met een bestaand boek, zodat er aan sleuteld
moet worden.
s
IL
Is
'.Sr sl
jf
Hazeu laat zich niet door
kijkcijfers terroriseren
I
Het woord kijkcijfers valt gauw als je
L^CLtLLCt
KING KONG, spanning en sensatie
Risico’s durven lopen bij het maken van
televisiedrama.
tiet
ng
het over literatuur op de televisie hebt,
afgezien van het drama.
„Een televisie die volwassen is moet
zeker aandacht aan literatuur schenken,
ondanks de kijkcijfers. Als blijkt dat er
nooit meer dan een half miljoen kijkers te
krijgen is dan moet je het als tv-maker
daarmee maar doen. Af en toe doe je een
poging iets opzienbarends te brengen,
maar het helpt niet”.
Cijfers waar niét over valt te gillen. In
omroepland veelal aanleiding tot paniek,
ondanks het steevast ontkennen dat pro
gramma’s verdwijnen omdat de kijkcij
fers te laag zijn. Pas als er een kijkcijfer
van 6 of 7 op de lijst verschijnt is er bij de
omroepbonzen een glimlach te bespeuren.
Maar dan nog. Wim Hazeu: „Een bekende
schrijver doet het ook goed op de tv, maar
daar blijft het bij. Namen die je niet
regelmatig in het nieuws ziet trekken ook
geen kijkers. Als je een schilder als onder
werp neemt voor een kunstprogramma,
dan zit je met de cijfers meteen al weer
hoger. Dat is gewoon beter te visualiseren.
Het geschreven woord is moeilijk over te
brengen en men zit er blijkbaar ook niet
op te wachten. Maar we laten ons niet
terroriseren door de kijkcijfers en gaan
gewoon door”.
Voor de NCRV maakt Hazeu de tv-
boekenrubriek Open Boek, samen met
Judith Bosch. Hazeu: „Ik geloof dat een
schrijver geplaatst tegen zijn achtergrond
en werk het beste overkomt in een auten-
tieke locatie. Dat is de manier waarop we
nu werken. Het is vreselijk moeilijk een
formule te vinden die meer kijkers trekt”.
„Ja, het is eigenlijk een beetje vechten
tegen de bierkaai. De interesse van de
Nederlander voor de literatuur is niet zo
groot. We zouden op de Pedagogische
Academies het literatuuronderwijs veel
meer moeten verlevendigen. Op de mid
delbare scholen bepalen de uittrekselboe-
ken de literatuurlijst en dat is natuurlijk
een onhoudbare toestand. Via de schoolte
levisie zou een hoop in de goede richting
gedaan kunnen worden. Dan doet de tv
tenminste haar werk”.
„De achterban van de NCRV leest
gewoon veel. Het is een traditie dat wij
Ligt het ook niet aan de interesse van
het publiek?
„De VARA en de NCRV beijveren zich
ervoor om zoveel mogelijk oorspronkelijk
Nederlands werk op de buis te brengen.
En dat is natuurlijk niet zonder risico. Als
ik een in de schouwburg goed lopende
productie pluk, dan loop ik geen enkele
kans op mislukking, dan ga ik geheel
veilig. Zo’n serie verhalen van Guy de
3n
n.
net
De KRO beëindigde deze maand de
in Nederland populaire serie Konin
gen en Paupers met in de hoofdrol de
door de dames graag geziene acteur
Richard Jordan. Het verhaal was geba
seerd op het boek Captains en Kings
van Taylor Caldwell. Het boek volgt
het leven van de 12-jarige wees Joseph
Armagh, die vanuit Ierland het beloof
de land Amerika bezoekt om er nooit
meer weg te gaan. Zonder een cent op
zak zet hij voet aan wal en zeventig
jaar later kijkt hij op zijn sterfbed uit
over zijn onmetelijke bezittingen. Een
multimiljonair en tevens een van de
meest invloedrijke en gevreesde man
nen. De Zuid-Hollandsche Uitgevers
maatschappij in Baam heeft de roman
nu in Nederland uitgegeven. (Prijs
f24,50).
Max Appelboom Filmproducties is
bezig met de voorbereiding van een tv-
serie over het leven van ondermeer
Johan Buziau, Louis Davids, Jean-
Louis Pisuisse en Willy Derby. Op dit
moment zijn onderhandelingen gaan
de met een omroep over de lengte van
de serie en de datum van uitzending.
1.6
2.5
6.9
3.0
2.8
2.3
3.8
3.4
4.3
3.5
2.1
11.6
3.9
1.1
jn
ia
t).
te
aan literatuur doen, ook op de radio. Een
filosofie van het vermoeden is dat bijvoor
beeld een achterban van de VARA min
der gericht is op de literatuur. Het is een
hele ontwikkeling: arbeiders lazen niet,
maar gingen naar de revue”.
Bij dezelfde uitgeverij verscheen het
boek „Overval op Entebbe", het ver
haal over de vliegtuigkaping die op 27
juni verleden jaar boven Athene
plaatsvond. Het vliegtuig wordt naar
Entebbe, het vliegveld van Oeganda,
gevlogen, waar de onderhandelingen
over de vrijlating van de uiteindelijk
103 overgebleven gijzelaars kunnen
beginnen. President Idi Amin van
Oeganda moet bemiddelen. Hij doet
het niet naar tevredenheid van Israel
(de meeste passagiers waren Israeli) en
in het geheim wordt een reddingsactie
op touw gezet die uiteindelijk leidt tot
het einde van een drama. Oorlogscor
respondent William Stevenson schreef
over de gebeurtenissen het boek „Over
val op Entebbe", dat in Amerika een
bestseller werd. In het boek zijn origi
nele foto’s en foto’s uit de gelijknami
ge film met onder meer Peter Finch en
Charles Bronson opgenomen (f 7,50).
Uitgeverij L. J. van Veen in Wage-
ningen heeft onlangs het derde boek in
de serie „De Onedin Line” uitgegeven
onder de titel „In volle zee". Roman
tiek, avontuur en humor staan cen
traal in de verhalen van Cyril Abra
ham, die in Nederland bekendheid
kreeg door de tv-bewerkingen van zijn
boeken. (Gebonden f 19,90, als paper
back f 12,50).
„Ze zijn natuurlijk wel dom, want ze
moeten bijlezen. Maar zonder gekheid, de
interesse van de Belg voor literatuur is
gewoon groter. Maar daar wordt het van
bovenaf ook gestimuleerd. Als je daar een
bundel uitbrengt dan koopt de staat al
enige honderden exemplaren die naar
ambassades, scholen en bibliotheken
gaan. Zowel voor het publiek als voor de
Maupassant is risicoloos drama. Er moet
veel meer gedurfd worden willen we met
het drama op de televisie ooit nog eens
verder komen. Als de generatie Van
Hemert, Van lersel, om maar een paar
namen te noemen, voorbij is dan houdt
het op. Dan hebben we niets meer”.
„We zouden met alle omroepen tot één
late-drama-show moeten komen die zo
rond de klok van elven regelmatig oor
spronkelijk drama uitzendt. Dat doen ze
in Engeland ook en dat loopt geweldig.
Met die gedachten ben ik veel bezig, maar
ik weet niet hoe andere mensen daar over
denken”.
„De NCRV is nu een seriedrama over
het Englandspiel aan het voorbereiden.
De opzet is zoals die van Klaverweide: een
aantal losstaande tv-spelen over hetzelfde
onderwerp geschreven door vijf verschil
lende schrijvers, Hugo Heinen, Riens Slip
pens, André Kuyten, Wim Ramaker en
Adriaan Venema. In september beginnen
we met de opnames. Deze zomer vallen de
beslissingen wat betreft de rolverdeling”.
„De mensen klagen teveel. De kijker
moet maar eens een vergelijking trekken
met het buitenland. We springen er
ondanks alle moeilijkheden toch wel posi
tief uit. Alles op de tv is moeilijk te realise
ren en men mag de handen dichtknijpen
voor iedere minuut televisie, dat het toch
weer gelukt is. En dat geldt zeker als ze
een dramaproductie te zien krijgen”.
In België ligt de belangstelling voor
literatuur en het aantal programma’s dat
daar aandacht aan besteedt veel hoger. Ze
zijn dus nog niet zo dom als dat we in
Holland wel denken?
„Men denkt dat er niet van tv-
opdrachten te leven is, maar dat valt best
mee. Als ze daardoor al gefrustreerd
raken. Regelmatig wordt een tv-spel her
haald, dan krijgen ze nog eens 50 percent
van hun honorarium en als de BRT het
«verneemt, en dat komt ook vaak voor,
dan krijgen de schrijvers ook nog eens 50
percent van de gage. Tja zolang de schrij
vers zich niet kunnen plooien, het bene
den hun waarde achten.... Ze willen
meteen een avondvullend programma,
maar dat moeten ze maar op het toneel
doen, dat kan niet bij de televisie”.
„We zitten nu eenmaal met een aantal
moeilijkheden. Ten eerste natuurlijk het
geld. Begrotingen voor televisiespelen
kunnen nauwelijks worden uitgebreid,
terwijl de kosten van toeleveringsbedrij
ven steeds hoger worden Daarnaast zit
ten we met een bestaand televisrebestel,
hoe democratisch van opzet ook, dat een
soepel verlopende dramaproductie dreigt
te stagneren. Daarbij zitten we gewoon
met het feit dat geen zendgemachtigde in
een grote studio voor lange tijd kan pro
duceren”.
„Ten derde blijkt dat het produktiesy-
steem nog nauwelijks is ingespeeld op
nieuwe ontwikkelingen. Het buiten op
lokatie filmen raakt steeds meer ingebur-
gerd, maar dan komen er nieuwe proble
men op het gebied van rekwisieten en
kleding bijvoorbeeld. In de vierde plaats
zitten we in ons land met een acteursarse-
naal dat zeer beperkt is en waarvan nog
maar een bepaald percentage bereid of in
staat is om zich vrij te maken voor het
televisiedrama”.
Enkele kijkcijfers van programma’s
van diverse omroepen over literatuur.
Het vermelde cijfer moet met 10.000
vermenigvuldigd worden om aan het
aantal kijkers te komen.
Maarten ’t Hart
Theun de Vries
Harry Mulisch
Rob Nieuwenhuys
Michel v.d. Plas
Albert Alberts
Pierre Kemp
Armando
Cees Buddingh’
A. den Doolaard
Gerard hemmens
Gerard Reve
Albert Helman
Douwe Tamminga
DE ONEDIN LIJN, Peter Gilmore als
hoofdrolspeler James Onedin
Een filmploeg trekt voor opnames
naar het eiland Skull Mountain waar
zij een groep inboorlingen aantreft die
een reuzenaap vereren. Deze aap, King
Kong, krijgt als offer ieder jaar een
vrouw voorgeschoteld. Spannende
avonturen, liefdesintriges en een sen
sationeel slot in het met wolkenkrab
bers volgebouwde New York. Een sim
pel verhaaltje, maar spectaculair
genoeg om er een sensationele film van
te maken. In 1933 besloten de heren
Merian C. Cooper en Ernest B. Schoed-
sack het verhaal van Cooper (het was
zijn idee, dat werd uitgewerkt door
Edgar Wallace) te verfilmen. Het werd
een groot succes en recent werd er nog
een versie (veel minder van kwaliteit)
van gemaakt. In boekvorm verscheen
King Kong onlangs bij Strengholt
Televideo b.v. in Naarden. De pocket,
verlucht met enige tekeningen, is ver
krijgbaar voor 6,50 gulden.
KONUGEN EN PAUPERS, met Blair Brown en Richard Jordan
*5
[197?
„Met literatuur op de tv moet je niet
opvoeden maar signaleren. Je zendt iets
uit om dertig minuten lucht op te vullen en
dat kan een interessant gesprek met Wil
lem van Hanegem zijn of een schrijver.
Dat maakt in principe niets uit”.
„Wij krijgen van de uitgevers het ver
wijt dat we op de tv te weinig aan litera
tuur doen en dat het daarom slecht met ze
gaat. Daar wens ik niet aan mee te doen.
De omroepen zijn niet in het leven geroe
pen om de uitgevers in leven te houden,
daar moeten ze zelf maar een oplossing
voor zoeken”.
3
•n
w|
wk'Ml illll
i
K ..s(Ö*!
