Pleidooi van Vance voor
werkelijke vooruitgang
overheerste topberaad
gevangenen zeer slecht
4
Sjtern mag
Sovjet-Unie
verlaten
■I
„Behandeling van politieke
Zege van ’’kleine vijf”
Croes:„Geen eenzijdige onafhankelijkheid Aruba"
„Rebel” Ram toch
in kabinet Desai
99
99
AMERIKAANSE BEWINDSMAN BLIJFT EVENTUEEL LANGER IN MOSKOU
Den Uyl:
Amnesty klaagt Tsjecho-Slowakije aan
Landsregering in Willemstad wacht eisen van delegatie af
Landbouw-overleg
leverde nog geen
resultaat op
GEEN SCHRIJVERS
DAT WAS GERRIT!
BOEKENBAL
,,Er is vooruitgang geboekt"
2
MAANDAG
28 MAART
19 7 7
BINNEN- EN BUITENLAND
door Nico Scheepmaker
af
in
ld
JSt
>k
*n
Steun
(Van onze redacteur in de
Sovjet-Unie)
Verwijt
Amnesty International verwijt de autori
teiten in Praag dat veel van hun wetten
zodanig zijn geformuleerd dat „vrijwel
elke politieke of openbare daad die niet
past bij de huidige officiële politieke lijn
kan worden uitgelegd als een vergrijp”.
re
el
m
It
Bij elkaar
MOSKOU. De Amerikaan
se minister van Buitenlandse Za
ken Cyrus Vance heeft aan de
vooravond van zijn besprekingen
met de Russische leiders gepleit
voor werkelijke vooruitgang bij
de SALT-onderhandelingen tus
sen Washington en Moskou. Hij is
zelfs bereid enkele dagen langer
in de Russische hoofdstad te blij
ven als dit nuttig mocht blijken, zo
heeft hij zaterdag na aankomst in
Moskou aan collega Andrei Gro-
miko meegedeeld. Diens ant
woord was „bemoedigend”, aldus
Vance.
(Van onze speciale verslaggever Hans Rombouts)
ORANJESTAD. Aruba is weer tot de gewone gang van zaken
teruggekeerd na het referendum dat uitwees dat bijna 58 percent van
de stemgerechtigde kiezers (de opkomst was ruim 80 percent) voor
totale onafhankelijkheid is. Nu die uitslag op tafel ligt, vraagt iedereen
zich uiteraard af wat er gaat gebeuren. Het antwoord op die vraag kan
voorlopig alleen Betico Croes geven, de leider van de op het eiland
regerende MEP.
i
niet naar buitenlandse radiostations luis
teren tot nu toe niet bekend.
laten. Volgens de Russische pers is dit in
strijd met eerdere Amerikaanse verkla
ringen.
en
en
le-
(Van onze speciale verslaggever
Jan Gerritsen)
De Amerikaanse bewindsman leek wei
nig onder de indruk van de venijnige
kritiek in de Russische pers op Washing
ton. Het partijblad Pravda verklaarde
gisteren „dat de Democratische (ver-
kiezingslbeloften om vriendschappelijke
betrekkingen met de Sovjet-Unie te wil
len ontwikkelen, nog niet waren omgezet
in daden”.
Tevens werd besloten tot studies over sta
bilisatie van exportopbrengsten naar het
model van de Lomé-overeenkomst tussen
de EEG en een vijftigtal ontwikkelings
landen.
De briefwisseling van president Carter
met de oppositionele winnaar van de No
belprijs voor de Vrede, prof. Sacharov, en
Carters ontvangst in het Witte Huis van de
verbannen Vladimir Boekovski, hebben
veel irritatie veroorzaakt in Moskou. De
Russische pers beschouwde deze gebeur-
Dat betekent dan dat de MEP samen met
de RUBA (de afscheidingsbeweging van
de MEP waarin Watty Vos de grote man is)
Carters verklaringen over schendingen
van mensenrechten werden zaterdag door
het regeringsblad Izvestia betiteld als
„zondagspreken die weinig te maken heb
ben met de werkelijkheid”. De Russische-
pers beklaagt zich overigens alleen over
Amerikaanse kritiek op schendingen van
de mensenrechten in de Sovjet-Unie. Dat
Carter zich inmiddels ook de ergernis op
de hals heeft gehaald van regeringen die
door Moskou gewoonlijk als „reactionair”,
„militaristisch” of „imperialistisch” beti
teld worden, is die Russische burgers die
tenissen als „inmenging in binnenlandse
aangelegenheden van de Sovjet-Unie”.
Hoewel de autoriteiten in Praag poli
tieke gevangenen niet als een aparte cate
gorie erkennen, zijn er volgens Amnesty
bewijzen dat hun behandeling slechter is
dan die van criminele gevangenen.
De MEP die, hoewel de grootste partij
van Aruba, niet in de staten van de Antil
len vertegenwoordigd is - men werd daar
uit gezet na eigen buitenlandse activitei
ten van de MEP - gaat nu vooral steun
zoeken bij Antilliaanse partijen buiten
het eigen eiland.
Opvallend was tijdens het referendum
de aanwezigheid van een sterke vertegen
woordiging van de Frente Popular, de
Politieke waarnemers in Moskou ver
wachten de komende dagen enig demon
stratief vuurwerk, waarna beide partijen
waarschijnlijk zullen overgaan tot se
rieuze verkenning van de wederzijdse
standpunten.
Vooral voor de Russen is dit belangrijk,
omdat de filosofie van het duo Carter-
Vance afwijkt van de gedachten van de
voorgangers Ford en Kissinger. Carter en
Vance willen o.a. de zogeheten „Cruise-
missile" buiten een nieuw SALT-verdrag
Betico Croes, die na de woelige vér-
kiezingsnacht nauwelijks zijn bed had ge
zien, wilde wel praten over wat er nu zou
moeten gebeuren. „We willen met alle poli
tieke partijen zaken doen - het kan niet
schelen wie dat zijn als het maar het doel
dient: Aruba zo snel mogelijk onafhanke
lijk. Er moet zo spoedig mogelijk een goe
de boedelscheiding tot stand komen. De
uitslag van dit referendum heeft als conse
quentie dat wij Arubanen geen enkel com
promis meer zullen aanvaarden met de
Antilliaanse regering.
Het volk heeft gesproken en dat volk
willen we geven waar het om gevraagd
heeft. Daarom heiligt het doel voor ons de
middelen. Zelfs als het Frente communis
tisch zoü zijn - ze zeggen zelf noch kapita-
Carter heeft verklaard dat de Russische
partijleider Leonid Breznjev voor de on
dertekening van zo’n verdrag naar de Ver
enigde Staten zou kunnen komen. Een
bezoek van Breznjev was al gepland voor
de zomer van 1975 en daarna voor 1976.
Technische problemen en onenigheden
tussen Washington en Moskou stelden een
nieuw SALT-akkoord echter uit.
wier mening niet acceptabel was voor de
staat”.
Diezelfde mening heeft Croes ook ten
aanzien van buitenlandse steun. „Wie ons
helpt, is welkom. Eventueel ook Cuba,
waarbij weer hetzelfde geldt: hun samen
werking, niet hun ideologie zoeken wij. Als
we maar onafhankelijk worden op Aurba.
We hopen nu maar dat Evertsz zich realis
tisch zal opstellen, heeft geleerd van de
uitslag van het referendum, en meewerkt
aan de totstandkoming van een dialoog
met Nederland”.
listisch noch communistisch, niets dus te
zijn dan zouden we met ze samenwerken.
Wat niet wil zeggen dat we een ideologie
zouden ovememen”, aldus Betico Croes.
(Met dank aan Het Parool en NRC-Han-
delsblad voor enkele geleende zinnen en
de inspiratie).
Het overleg zou vandaag worden voortge
zet. Een voorstel van de Britse conferen-
tievoorzitter John Silkin is door de meeste
delegaties afgewezen, omdat dit te sterk
het belang van Londen zou dienen.
De meeste ministers in Brussel willen in
ieder geval tot een besluit over de prijzen
komen voordat op 1 april het nieuwe land
bouwjaar ingaat. Alvorens het overleg
vandaag wordt hervat, zullen de deskundi
gen zich over het voorstel buigen.
Je ziet Gerrit, met al die poep in zijn ogen,
koortsachtig nadenken, maar hij kan er
niet op komen. „Kijk Gerrit, alle lezers
weten niet beter of het boekenbal is het
mekka van het feestvieren. Daar zouden ze
allemaal graag een keer naar toe gaan.
Maar dat kan nu eenmaal niet. Als ze dan
ook nog lezen dat het zo verschrikkelijk
leuk was, worden ze nog ontevredener dan
ze toch al waren. En wat is het laatste waar
een krant behoeft aan heeft, Gerrit?” Ger
rit ziet het licht. „Aan ontevreden lezers,
meneer!” De hoofdredacteur knikt instem
mend. ..Dus wat zetten we boven jouw
verslagje van het boekenbal, Gerrit?” Ger
rit hoeft maar drie minuten na te denken,
dan weet hij het al: „Verveelde stemming
op boekenbal, meneer.”
BRUSSEL (DPA). De ministers van
Landbouw van de EEG zijn gisteravond
uiteen gegaan zonder tot overeenstem
ming te zijn gekomen over de landbouw
prijzen.
an
iet
als
ol-
en
la-
De
bi-
en
te-
od
ag
rnt
de
)li-
let
De
wi
de
en
»n-
ag
ch
le
de
De
?s-
Br-
?rs
ei-
te
>e-
•m
gt:
10e
ïut
na,
ren
iën
rto
de
do
fd-
lef
aft
?n.
de
iet
zei
es-
je-
&r-
;n.
sr-
un
m-
lo-
ng
>o-
de
ht
an
•n.
ur
ro
er
is
en
U-
rd-
?n,
n.
le-
!e-
te.
is,
lo
rn
n.
le
de
ri
jn
ar
NEW DELHI (Reuter, ANP). De pro
blemen rond de vorming van een nieuwe
regering in India zijn achter de rug. Jagji-
van Ram, de leider van de voor de ver
kiezingen van Indira Gandhi’s Congres
partij afgescheiden Congres voor Demo
cratie liet zijn bedenkingen tegen een posi
tie in het kabinet varen. Hij krijgt in het
kabinet van premier Morarji Desai de por
tefeuille van defensie. Ram, die een groot
deel vertegenwoordigt van de 80 miljoen
paria’s (de „onaanraakbaren”) in India
had eerder laten weten dat hij er niets
meer voor voelde in de regering te gaan
zitten nu niet hij maar Desai de post van
premier had gekregen.
Dus daar liep Gerrit, in het decorcen-
trum van de NOS. Allerlei pakkende zin
netjes voor zijn stuk schoten hem in ge
dachten, zoals: „Het leek of er een eeuwige
pauze aan de gang was van een galacon
cert”. Nee, dat kon niet, want de pauze van
een galaconcert is altijd het leukste gedeel
te van een galaconcert. Wat had meneer
ook weer gezegd? O ja, hij moest er de
nadruk op leggen dat al die niet-beroemde
mensen, waarmee de lezers zich konden
vereenzelvigen, geen tijd hadden om ple
zier te maken omdat ze zich aan één stuk
door moesten vergapen aan de beroemd
heden. Dan konden de lezers denken:
„Dank U God, dat ik niet ben zoals zij!”.
Dus zoiets als: „Er wordt demonstratief
niet gekenen als een grootheid nadert,
maar hij wordt gevolgd door een zog van
gefluister”. Dat klonk prima!
hun opwachting zullen maken in Willem
stad Wanneer de landsregering niet aan
de wensen - zo men wil eisen van de
tegemoetkomt, komt, zoekt men recht
streeks contact met Nederland. Vindt men
ook daar geen gehoor, dan zoekt men zijn
heil bij de dekolonisatiecommissie van de
Verenigde Naties (de VN hebben overi
gens niets van zich laten horen tijdens het
referendum) en omringende landen, zoals
Venezuela, Puerto Rico en Colombia.
partij van Papa Goddet, de vakbondsman.
Deze partij, die zijn aanhang vooral vindt
onder de zwarte bevolking van Curasao,
heeft zich in 1973 via een motie al uitge
sproken voor het zelfbeschikkingsrecht
van Aruba. Die motie werd toen ver
worpen
LONDEN (Reuter, DPA). Amnesty
International heeft in een gisteren in Lon
den gepubliceerd document Tsjecho-Slo
wakije aangeklaagd wegens schending
van de mensenrechten bij de behandeling
van politieke gevangenen In het vijftien
pagina’s tellende document zegt Amnesty
dat de omstandigheden waaronder men
wordt vastgehouden „ver liggen onder de
minimumbepalingen van de Verenigde
Naties voor de behandeling van gevan
genen".
Zoals de „vijf” wilden, zal naast de
vier grote EEG-landen die aan de Londen-
se top begin mei deelnemen ook de
EEG zijn vertegenwoordigd: door de Brit
se premier Callaghan als fungerend voor
zitter binnen de Gemeenschap en door
voorzitter Roy Jenkins van de Europese
Commissie. Jenkins zal deelnemen aan het
Politieke gevangenen, zo heet het in het
document, werken dagelijks tien tot twaalf
uur. Wie die norm niet haalt wordt gestraft
met een vermindering van het toch al
ontoereikende rantsoen. Voor hun werk
krijgen de politieke gevangenen ongeveer
40 gulden per week, minder dan de helft
van de verdiensten van gewone gevange-
Daarvan moeten de gevangenen echter
de kosten van hun proces en hun „onder
houdskosten” in de gevangenis terugbeta
len. Zo kan het gebeuren dat een politieke
gevangene in Tsjecho-Slowakije bij zijn
ontslag uit de gevangenis de autoriteiten
een som gelds verschuldigd is die neer
komt op het zeven- tot tienvoudige van een
gemiddeld maandinkomen.
Daarnaast heeft in Tsjecho-Slowakije
een „nog meer verbreide vorm van vervol
ging van mensen om hun mening plaatsge
vonden” In het document worden drie
voorbeelden genoemd van wat heet de
„vervolging van duizenden intellectuelen
zitten, dus ook met de oppositie, de PPA,
en AVP Dat lijkt om te beginnen al een
moeilijke zo niet onhaalbare kaart. Men
mag aannemen dat de PPA en AGP, die
zich uiteraard ook gaan beraden over de
situatie, officieel geen waarde zullen hech
ten aan de uitslag van het referendum - in
die richting hebben zij zich al uitgespro
ken - een referendum dat zij tenslotte
geboycot hebben. Zeker met de Statenver
kiezingen in juni voor de deur, zullen ze er
niet voor voelen zich voor het karretje van
Betico te laten spannen.
Tussen 1968 en 1972 zouden 1200 jour
nalisten uit hun bond zijn gezet. Alle boek
winkels kregen een officiële opdracht de
boeken van ongeveer 350 auteurs uit de
roulatie te nemen en Amnesty citeert een
rapport van 1975 dat 144 historici uit hun
academische funkties waren ontslagen. De
verwanten en kinderen van vervolgde per
sonen kregen vaak niet de gelegenheid een
geschikte baan te vinden of een goede
opleiding te volgen en de rechten op reizen
en immigratie werden hun onthouden.
Volgens Amnesty is de onderdrukking
door de autoriteiten toegenomen na de
publiciteit die in het Westen werd gegeven
aan het manifest voor de mensenrechten
„Charta’ 77.”.
Ja. meneer zou tevreden over hem zijn!
Die gedachte vervulde de rest van de
avond zijn hele wezen. Als op wolken
schreed hij door het NOS-decorcentrum.
„Wie is toch die jongen met dat verzaligde
gezicht en die poep in zijn ogen?”, vroegen
Neeltje Maria Min, Mies Bouhuys, Henk
Bernlef, Eva Hoomik, Christine Kraft,
Paul van ’t Veer, Karel van het Reve, Hugo
Brandt Corstius, Henk Hofland, Jos Ru
ting, Elly de Waard, Dirk Ayelt Kooiman,
Jan Kal, Henk Spaan, Tim Krabbé, Rein
Bloem, Wim Hzeu, J. B. Charles, Max
Dendermonde, Herbert Leupen, Maarten
’t Hart, Theo Kars, Eric van der Steen,
Simon Wiesenthal, Thomas Rap, Geert
Lubberhuizen, Peter Loeb, Theo Sontrop,
Kees van Maurik, Dick Hillenius, Han G.
Hoekstra, Joop Waasdorp, Mies Bouw
man, Jans Knoop, Johanna Fortuyn, Wim
T. Schippers, Rogier Proper, Eelke de
Jong, Tom Graftdijk, Jan Blokker, Jan
Terlouw, Adriaan van der Veen, Peter
Andriessen, Mischa de Vreede, Leonard
de Vries, Dick Walda, Thera Westerman,
Rob van Gennep, Andreas Landshoff, Liz
zy Sara May, Gerrit Krol, de zoon van
Johan van der Woude, Harry Mulisch,
Mensje van Keulen, Herman Pieter de
Boer, Gerrit Komrij, Simon Vinkenoog,
Angèle Manteau, Rudolf Geel, Roeland
Kerbosch, Peter Smulders, Bert Bakker,
Heinz Polzer en Renate Rubinstein zich af.
Dat was dus Gerrit, met die poep in zijn
ogen!
is
gs
ni-
de
en
iet
en
oe
ij-
ar
Minister De Gaay Fortman gaf zaterdag
als reactie op de uitslag van het referen
dum: „De Koninkrijksregering blijft on
verkort op het standpunt staan dat er
voor de zes eilanden die samen de Neder
landse Antillen vormen alleen toekomst
is als®!j bij elkaar blijven”.
En o ja. daar had meneer ook de nadruk
op gelegd: er zijn per definitie erg weinig
schrijvers, dichters en uitgevers op het
boekenbal. Dan denken de lezers dat ze
niets gemist hebben. Nou, meneer had
groot gelijk, want hoe Gerrit met die poep
in zijn ogen ook om zich heen keek, hij zag
nagenoeg geen schrijvers. Met een zinnetje
als „schrijvers zijn nauwelijks te zien,
evenmin als uitgevers of andere bij de
aanmaak van de boeken betrokken perso
nen" zou hij dus niet eens onwaarheid
spreken! Maar die paar schrijvers moest
hij wel even noemen natuurlijk. „Tussen
de televisie-beroemdheden viel een enkele
schrijver op: Harry Mulisch, Mensje van
Keulen, Herman Pieter de Boer, Gerrit
Komrij en Simon Vinkenoog”
De regeringsleiders die (Den Uyl), „rede
lijk zakelijk” beraadslaagden, gaven de
Europese Commissie de gevraagde poli
tieke steun bij de aanpak van de crisis in
de Europese staalindustrie, die in een ver
klaring de ernstigste in de geschiedenis
van de Europese kolen- en staalgemeen
schap wordt genoemd. Met het oog op de
sanering van de staalindustrie gaat de
Europese Commissie bekijken in hoeverre
de Gemeenschap in staat gesteld moet
worden meer leningen aan te trekken.
beraad over onderwerpen die binnen de
bevoegdheden van de Gemeenschap val
len, zoals de Noord-Zuid-conferentie en
onderhandelingen over internationale
handel.
nen, zo meent Amnesty, verwijzend naar
de inrichtingen Litomerice en Ostrava.
Integendeel, aldus het partijorgaan,
„Amerikaanse autoriteiten hebben onaan
vaardbare pogingen ondernomen tot in
menging in de binnenlandse aangelegen
heden van de Sovjet-Unie”.
De organisatie, die opkomt voor de
rechten van politieke gevangenen, zegt
dat het onmogelijk is het aantal politieke
gevangenen in Tsjecho-Slowakije te
schatten. Ze meent wel dat er bewijzen
zijn dat „het aantal gevangenen sinds
september 1972 is afgenomen”.
Ik weet het niet zeker natuurlijk, maar ik
vermoed dat het een weekje voor het boe
kenbal als volgt toegaat op de redactie van
een krant. De hoofdredacteur kijkt speu
rend om zich heen, om te zien wie de
meeste poep in zijn ogen heeft, en jawel,
dat is onmiskenbaar Gerrit, de voortva
rende stadsverslaggever: „Zeg Gerrit, jij
wil zeker wel naar het boekenbal hè’”
Gerrit glundert. „Graag meneer!” De
hoofdredacteur fronst zijn wenkbrauwen.
„Niks graag meneer”, zegt hij bestraffend,
„je moet je persoonlijke gevoelens nooit
laten meespreken in de journalistiek, Ger
rit!” Gerrit bloost. „Sorry meneer, ik liet
me even gaan". De hoofdredacteur slaat
een arm om zijn schouders. „Je mag het
zelf best leuk vinden natuurlijk, maar je
begrijpt toch ook waarom we het ALS
KRANT niet leuk mogen vinden hè)”
ROME Met een gebaar van goede
wil aan de ontwikkelingslanden beëindig
den de regeringsleiders van de Europese
Negen zaterdag hun topberaad in Rome.
Een beraad dat geheel in het teken stond
van de zege van de vijf kleine EEG-lan
den: Frankrijk stemde in met de aanwe
zigheid van de Europese Gemeenschap bij
de komende westelijke economische top
met Amerika en Japan in Londen.
In Willemstad wacht premier Evertsz
van de landsregering af met welke eisen
de Arubanen naar Curasao zullen komen.
Evertsz kan de Arubaanse delegatie bin
nen veertien dagen verwachten, zo heeft
Croes laten weten. Die eisen zullen in
neerkomen komen op één zaak: „De lands
regering”, aldus Betico, „zal ervoor moe
ten zorgen dat Aruba een dialoog met
Nederland voeren vormen over de onaf
hankelijkheid”. Van eenzijdige uitroe
ping van de onafhankelijkheid door Aru
ba zal voorlopig geen sprake zijn. Dat zou
ook een volslagen absurditeit zijn.
Betico Croes gaat deze week eerst uitge
breid overleg plegen op Aruba zelf. Hij wil
proberen met alle partijen om één tafel te
De Pravda heeft dit standpunt verworpen
Het gezaghebbende partijdagblad meende
gisteren in het wekelijks politiek overzicht,
dat afsluiting van een nieuw SALT-ak
koord een concrete en zeer realistische
opgave is. Onmiddellijk na de verkiezing
van Jimmy Carter tot president heeft het
Kremlin officieel en officieus laten weten
veel belang te hechten aan afsluiting van
een nieuw strategisch verdrag met de Ver
enigde Staten. Het eerste SALT-verdrag
loopt eind dit jaar af.
MOSKOU (Reuter). De joodse arts
Mikhail Sjtern die eerder deze maand uit
de gevangenis werd vrijgelaten na een
gevangenschap van twee jaar, heeft zater
dag verklaard dat hij en zijn vrouw uit
reisvisa hebben gekregen om de Sovjet-
Unie te verlaten.
Sjtern verklaarde tegen westerse corres
pondenten in de Russische hoofdstad dat
hij zich met zijn vrouw zal voegen bij hun
kinderen in Israel. Hij zei dat de Russische
autoriteiten hem hebben vrijgelaten om
dat er in Amsterdam een „Sjtem-tribu-
naal” op 25 maart zou worden gehouden.
Mikhail Sjtern werd op 15 maart vrijge
laten, nadat hij in 1974 tot acht jaar opslui
ting in een werkkamp was veroordeeld
„wegens omkoperij”.
Met het oog op de slotzitting eind mei van
de zogenoemde Noord-Zuid-conferentie
in Parijs tussen industrielanden,
olielanden en ontwikkelingslanden
besloten de regeringsleiders de posi
tie van de EEG (die in Parijs met een
stem spreekt) te baseren op een positieve
houding tegenover het beginsel van een
gemeenschappelijk fonds.
De Russische minister van Buitenlandse Zaken Andrei Gromiko (rechts) begroet op het Vnukovo-vliegveld van Moskou zijn
Amerikaanse ambtgenoot Cyrus Vance.
De „kleine vijf” vierden het slagen van
hun beroep op de Europese solidariteit
met gepast vertoon van bescheidenheid
„Er is vooruitgang geboekt”, luidde het
commentaar van een ontspannen premier
Den Uyl. Dat geldt ook voor het akkoord
van de Negen dat er „een gemeenschappe
lijk fonds” dient te komen ter financiering
van overeenkomsten met ontwikkelings
landen ter stabilisatie van de opbrengsten
van grondstoffenexport.
