Carter zou bewapeningswedloop zeer ongaarne versnellen
V ance
Moskou en Washington blijven naar
tweede SALT-akkoord streven
PERSCENSUUR
od
IN ZAIRE
Zesde ronde in overleg om toekomst van Cyprus begonnen
Sovjet-Unie en
Mozambique
sluiten verdrag
Noordierse vredesbeweging
wil betere organisatie
Vliegtuigkaper
veroordeeld
Weinig uitzicht op overeenstemming
tussen Makarios en Denktasj
■F
I
J
o
"1
2
DE WOLKEN
Ijlstudie van verbod
saccharine in VS
Amin zou hulptroepen gestuurd hebben
MATROZENKLEEREN
Concessie
Congres VS-op de bres
voor zeehondjes
Aanspraak
Fundamenteel
K
19 7 7
APRIL
1
VRIJDAG
BINNEN- EN BUITENLAND
j
adeur
3
■■■■BB
(Van onze redacteur in Enge
land, Henk Leffelaar)
kapot
te horen
jd zal er
icht. Vo-
sn ook ai
taaimoe-
KINSJASA (UPI, AFP). De
regering van Zaïre heeft gisteren
„perscensuur vooraf” ingesteld.
Wat dit precies voor de praktijk
inhoudt, is niet duidelijk gewor
den. Wèl hebben buitenlandse
correspondenten opdracht gekre
gen hun kopij vóór verzending
aan de autoriteiten voor te leggen.
WASHINGTON (UPI, Reuter, DPA). De Verenigde Staten en de
Sovjet-Unie hebben gisteren laten weten dat zij blijven streven naar
een tweede akkoord tot beperking van de strategische bewapening
(SALT), ondanks het mislukken van de besprekingen die minister
Cyrus Vance in Moskou over dit onderwerp heeft gevoerd.
NICOSIA (Reuter en
ANP). Onder voorzitter
schap van de secretaris
generaal der Verenigde
Naties, Kurt Waldheim, is
gisteren in Wenen de zesde
ronde begonnen van het
overleg tussen vertegen
woordigers der Griekse en
Turkse bevolkingsgroe
pen op Cyprus. Waldheim
zal tijdens de eerste drie
dagen de vergaderingen
leiden, die worden gehou
den in het gebouw van de
„Diplomatieke Academie”
LONDEN. De Noordierse
vredesbeweging Peace People
zal zich dit weekeinde strakker
organiseren door een statuut op
te stellen en een bestuur te
kiezen. De beweging is tot nog
toe een los georganiseerde groep
van medewerkers en sympathi
santen geweest, min of meer on
der leiding van Betty Williams,
Mairead Corrigan en Ciaran
McKeown.
■■■■■■(■■■■■BBB
1
F J
tnjfel
door Nico Scheepmaker
1
Ik riep dat ik een schaap zag, en een bruid
lingen kunnen terugkeren.
WASHINGTON (UPI).
Voordat het besluit viel de pers onder
censuur te plaatsen, had een regerings
woordvoerder de buitenlandse correspon
denten verweten „leugens” te verspreiden
over de toestand in Zaïre. Op de perscon
ferentie in Kinsjasa waarop deze beschul
diging werd geuit, verscheen kolonel Eloe-
ki die tot dusver de operaties van het
Zaïrese leger in Sjaba, het voormalige
Katanga, heeft geleid. Eerder waren er
berichten verschenen over zijn vermis
sing.
MAPOETO (Reuter, AFP). -r De Sovjet-
Unie en Mozambique zullen een verdrag
van vriendschap en samenwerking sluiten,
zo heeft de Russische president Podgorny
gisteren aangekondigd op een massabij
eenkomst in de Mozambikaanse hoofdstad
Mapoeto.
Volgens Podgorny is het sluiten van het
verdrag „een demonstratie van echt inter
nationalisme”. In zwart Afrika heeft de
Sovjet-Unie tot dusver alleen met Angola
en Somali zo’n verdrag gesloten. Hoewel
Mozambique het afgelopen jaar de banden
met de Sovjet-Unie nauwer heeft aange
haald, zijn waarnemers in Mapoeto toch
wat verbaasd dat Mozambique bereid is
tot het sluiten van een vriendschapsver
drag. Aangenomen werd dat Mozambique
zich niet zo uitgesproken met Moskou zou
willen verbinden als Angola heeft gedaan.
Het verdrag zou op 3 april gepubliceerd
worden, zo lieten Russische functionaris
sen weten.
Het vriendschapsverdrag voorziet niet
in het beschikbaar stellen van militaire
bases, of enige andere concessie of bijzon
dere voordelen voor de Sovjet-Unie, zo is
uit Russische bron vernomen.
Kolonel Eloeki zei op de persconferentie
dat het op het ogenblik „rustig” is in de
kopermijnstad Kolwezi die door de Katan-
gese gendarmes omsingeld zou zijn, en dat
„iedereen daar gewoon met zijn werk
doorgaat”. De Katangese gendarmes, al
dus Eloeki, staan nog op 90 kilometer ten
westen van Kolwezi.
De wond’ren werden woord en dreven
langs.
Een van de tien beste gedichten van
Martinus Nijhoff (1894-1953) vind ik „De
Wolken'’. Het luidt als volgt:
ider van
Senaat,
in Japan
jud. Hij
Oosten
1 van de
Vietnam
r aldaar
vastzat
geweld
volgens
duister,
vete of
ekpartij
ingenen
1-jange
■vening
angene,
ikmesje
snaamd
jd later
de Pot-
bij met
ernink.
zoorzit-
e toe-
■ingen
in de
goed
lefbo-
'al de
Het trio kwam internationaal in de
belangstelling te staan en ontving van
supporters in het buitenland ruim 2 mil
joen gulden. Een van de weinige concrete
resultaten volgde na een bezoek van Mai-
rèad Corrigan aan Nieuw-Zeeland, toen
de regering van dat land zich bereid
De Russische minister van Buitenlandse
Zaken, Andrei Gromiko, verklaarde op
een van zijn zeldzame persconferenties;
„Wij zijn allen voorstander van een nieuwe
Russisch-Amerikaanse overeenkomst in
zake beperking van de strategische bewa
pening. Die zou stroken met de belangen
van zowel de Sovjet-Unie en de Verenigde
Staten als van andere landen”.
Doel van de gespreksronde in
Wenen is een grondwettelijke op
lossing voor het de facto gedeelde
eiland te bereiken. Daarnaast
zullen punten als de bewegings
vrijheid en het recht van vesti
ging voor de twee bevolkings
groepen op het gehele eiland ter
sprake komen.
De leiders van de Griekse en de
Turkse gemeenschappen hebben
elk hun fundamentele standpun-
verklaarde een beperkt aantal jonge Ie
ren als immigranten toe te laten jonge
ren zonder uitzicht, die anders opgezo
gen zouden worden in het geweld.
De doelstelling is de Noordierse sa
menleving te veranderen door steeds
de totale bevolking van 650.000
zielen op Cyprus, heeft momen
teel 36 percent van de grond in
bezit. Denktasj stelt dat zij aan
spraak maakt op 32,8 percent.
Het ziet ernaar uit dat Makari
os op dit punt een belangrijke
Dit is aanleiding geworden tot
een openlijke verdeeldheid in de
rijen van de Griekse Cyprioten.
Het laatste punt van de richtlij
nen voor de Weense conferentie
is dat de bevoegdheden en de
MÜNCHEN (Reuter). Een rechtbank
in München heeft gisteren de 26-jarige
Tsjechoslowaak Rudolf Becvar tot acht
jaar gevangenisstraf veroordeeld wegens
het kapen van een Iljoesjin-18 met 107
inzittenden die een binnenlandse vlucht in
Tsjecho-Slowakije maakte. Op bevel van
Becvar is het toestel toen in West-Duits-
land geland.
hulde vorm van verdeling zullen
accepteren.
De wond’ren werden woord en dreven
verder,
Maar ’k zag dat moeder met een glimlach
weende.
Toen kwam de tijd dat ’k niet naar boven
keek.
Ofschoon de hemel vol van wolken hing.
Ik greep niet naar de vlucht van ’t vreemde
ding
Dat met zijn schaduw langs mijn leven
streek.
Deze week kreeg ik van de heer (of
mevrouw?) Th. G. de Jongh uit Utrecht het
volgende briefje:
Maar moeders glimlach kreeg opeens iets
bangs,
Zij huilde even zachtjes vooi’ zich uit.
Met de aantekening dat „wond’ren” is
doorgestreept, maar het daarboven ge
plaatste „wolken” eveneens! Blijkbaar be
viel het een noch het ander hem, op dat
moment! De derde strofe is volledig gelijk
aan de „officiële” die we al kennen, maar
de vierde is weer heel verschillend:
Nu ligt mijn jongen naast mij in het gras
En wijst me wat hij in de wolken ziet
Nu schrei ik zelf, en zie in het verschiet
Waarom mijn moeder toen verdrietig was.
Ik droeg nog kleine kleeren, en ik lag
Lang-uit met moeder in de warme hei,
De wolken schoven boven ons voorbij
En moeder vroeg wat ’k in de wolken zag.
En ik riep: Scandinavië, en: eenden,
Daar gaat een dame, schapen met een
herder
in Het
lekabi-
d, poli-
propa
leiden
sitieve
ng zal
at zou
minis-
oe dat
cval in
nomi-1
p een
;n mi-
n het
rwerp
lal be-
iigersi
Nu ligt mijn jongen naast mij in de heide
En wijst me wat hij in de wolken ziet.
Nu schrei ik zelf, en zie in het verschiet
De verre wolken waarom moeder schrei
de.
De Westduitse Bondskanselier Helmut
Schmidt, aan wie Vance gisteren verslag
uitbracht, zei ook dat de VS, de Westelijke
wereld en. de Sovjet-Unie een fundamen
teel belang hebben bij een verder akkoord
ig Bur
in on-
?k kost
gulden
Het he
ap giro
schaps-
„mede-
precies
Vandaag, aldus de regeringswoordvoer
der, zouden de journalisten generaal
Boemba Moasso Djogi, de bevelhebber
van het Zaïrese leger, in levende lijve
kunnen zien. Hij was naar Kinsjasa ontbo
den „om de leugens van de rebellen aan de
kaak te stellen dat hij gesneuveld is”.
De Turkse gemeenschap, die
slechts 18 percent uitmaakt van
- r—
Aan Turkse kant is de funda
mentele kwestie de macht die aan
de regionale besturen wordt toe
gekend en waarborgen voor de
Turkse minderheid tegen wat
men ziet als een dreiging van een
hernieuwde Griekse economi
sche en bestuurlijke overheer
sing. terwijl ook de angst mees
peelt voor een militair domineren
van de Grieken als het Turkse
leger naar het vasteland zou te
rugkeren
Uit goedingelichte bron in Kampala is
inmiddels vernomen dat president Idi
Amin van Oeganda troepen naar Zaïre
heeft gezonden om president Moboetoe te
helpen in diens strijd met de Katangese
gendarmes. Amin zou dertig vrachtwa
gens van Russische makelij met parachu
tisten en andere luchtmachttroepen naar
Zaïre gestuurd hebben.
Het grootste verschil met het „officiële”
gedicht (ik deins ervoor terug van het
„oorspronkelijke” te spreken, al heb ik het
gevoel dat deze nieuwe versie een latere
is), is nog niet eens de verschillende woord
keus, maar het feit dat Nijhoff de zogehe
ten vrouwelijke rijmen (eenden, herder,
verder, weende; heide, schreide) door
mannelijke rijmen verving: bruid, langs,
bangs, uit; gras, was. Misschien irriteerde
de inconsequentie in beklemtoonde en on
beklemtoonde lettergrepen hem, want ove-
rhet algemeen is hij in de kwatrijn-verzen
in „Vormen” wat dat betreft consequenter,
hoewel ook weer niet altijd. Ik kan me
ook voorstellen dat hij van die rijmdwang
„eenden” (op „weende”) af wilde, al was
het alleen maar omdat je zelden eenden in
wolkenformaties herkent. Ik gok erop dat
Nijhoff niet tevreden was met de eerste
versie (die we kennen), en zijn gewobnte
getrouw want hij bleef eeuwig verande
ren in zijn gedichten een „verbeterde”
versie maakte, die hij achteraf toch weer
verwierp, of (want dat komt ook voor)
gewoon vergat!.
In dit mét potlood geschreven „andere"
gedicht is de eerste strofe gelijk aan het
„officiële”, met dien verstande dat de eer
ste regel aanvankelijk luidde: „Ik droeg
matrozenkleeren, en ik lag”, waarna „ma-
trozenkleeren” werd doorgestreept en,
erboven, vervangen door ;,nog kleine klee
ren". De tweede strofe luidt heel anders:
WASHINGTON (UPI). Het Ameri
kaanse congres heeft zijn „Office of Tech
nology Assessment” opdracht gegeven een
ijlstudie te maken van het door de Food
and Drug Administration voorgesteld ver
bod op sacharine. De studie, die beperkt
zal blijven tot het bestuderen van bestaan
de stoffen, moet binnen 60 dagen zijn
voltooid. Dit is de periode die de FDA
wettelijk moet laten verstrijken alvorens
een verbod op te leggen, zodat er nog
commentaar op kan worden geleverd.
meer mensen via de actiekernen van de
beweging ertoe te brengen het gebruik
van geweld af te wijzen en gezamenlijke
(protestantse en rooms-katholieke) pro
jecten op te zetten, variërend van speel
plaatsen voor kinderen, recreatieoorden,
en zelfs fabriekjes. Hiervoor zouden de
aanzienlijke fondsen dienen die de bewe
ging heeft ingezameld.
Senator Edward Kennedy, voorzitter
van de gemengde commissie van huis en
senaat die toezicht houdt op het OTA, zei
dat er haast bij was vanwege de furore die
het voorgestelde verbod van de FDA heeft
veroorzaakt en omdat de industrie moet
weten waar zij aan toe is. Volgens de FDA
hebben Canadese proeven met ratten aan
getoond dat sacharine leverkanker kan
veroorzaken.
Aan de bijeenkomst dit weekeinde zul
len ongeveer 300 afgevaardigden en
waarnemers deelnemen van de kern
groepen die de beweging in verschillende
plaatsen en steden heeft georganiseerd.
Het belangrijkste dat bereikt kan wor
den, is dat er vorm en gezicht wordt
gegeven aan de beweging, en dat doel
stellingen worden geformuleerd. Het is
vooral de gezichtsloosheid van de vredes
beweging geweest, en de weinige concre
te resultaten, die toenemende kritiek
hebben uitgelokt.
Intussen verzekerde zijn Amerikaanse
collega Vance in Bonn, dat president Car
ter „zeer ongaarne” de bewapeningswed
loop zou willen versnellen, nu het overleg
in Moskou geen resultaat heeft opgele
verd. Volgens hem hadden de Russen zijn
„zeer billijke pakket” voorstellen verwor
pen, waarna de Amerikanen een Russisch
tegenvoorstel van 'de hand wezen.
De Turkse zijde heeft duidelijk
gemaakt dat zij alleen akkoord
kan gaan met een federatie met
zeer beperkte macht voor de een
trale regering. De Grieken stellen
daar tegenover dat zij geen ver-
Punt drie zegt dat beginsel-
kwesties als vrijheid van bewe
ging, vestiging en eigendoms
recht „open staan voor discus
sie”. Volgens de Griekse Cyprio
ten moeten de Turken op deze
kwesties toegeven. Maar de
Turks-Cyprische leiders hebben
inmiddels wel duidelijk gemaakt
dat zij er niet over denken de
poorten te openen voor een mas
sale terugkeer van bij de Turkse
invasie verdreven Grieken. Zij
zijn van mening dat dit een herle
ving in de hand zou werken van
de vroegere gewelddadigheden
tussen de leden van de twee ge
meenschappen.
„Uit uw belangstelling voor de inhoud
van Kniertjes pannetje en de auteur van
„Een mens lijdt enz.” maak ik op dat u ook
wel belangstelling zult hebben voor bij
gaand schriftblaadje. Ik trof het aan tus
sen een nummer (het le zelfs!) van De
Vrije Bladen, dat met een touwtje saarhge-
bonden met wat dichtbundels als pakket
op een veiling werd verkocht. Op het
schutblad stond: „Beste Pom, bekijk het
eens!” met een handtekening die ik niet
kan ontcijferen, en toen ik de bladzijden
„operiwrikte” (ze kleefden aan elkaar, het
nummer had blijkbaar in het vocht gele
gen), viel dat schriftblaadje eruit. Ik her
kende het gedicht meteen, maar er was
toch iets vreemds aan. Ik zocht het op in
„Verzamelde gedichten” van Martinus Nij
hoff (de bundel „Vormen”, bladzij 128,
titel „De Wolken”), en herkende toen
opeens de varianten. Gezien de opdracht
in De Vrije Bladen (Pom Koosnaam van
Nijhoff) neem ik aan dat de varianten van
Nijhoff zelf zijn. Misschien kunt u eens
navraag doen of ze bekend zijn. Zoniet,
des te aardiger!”.
Ciaran McKeown, een 33-jarige ex-
journalist met een doordringende per
soonlijkheid, gaf een mate van gericht
heid aan de beweging met de publikatie
van een brochure, waarin hij zijn pacifis
tische ideeën uiteenzette, die door de
twee overigen van het triumviraat wer
den onderschreven. Hij heeft ook de
hand in het werkmodel van het statuut
dat dit weekeinde aan de afgevaardigden
zal worden voorgelegd. Een van de voor
stellen is om tweemaal per jaar een bij
eenkomst van alle afgevaardigden te be
leggen, en rechtstreekse verkiezingen te
houden.
concessie wil doen. In een recent
interview zei hij te geloven dat de
meeste Grieks-Cyprische vluch
telingen in hun huidige verblijf
plaatsen zullen blijven en liever
een compensatie zouden incasse
ren dan terug te gaan naar hun
vroegere woonplaatsen die nu
onder Turks-Cyprisch bestuur
staan.
ten, die vei’ uiteen liggen. Daarbij
komt nog een diep geworteld
wantrouwen ten aanzien van ei
kaars bedoelingen. De richtlijnen
die de respectieve leiders, aarts
bisschop Makarios en Rauf
Denktasj, op hun in februari ge
houden besprekingen voor het o-
verleg in Wenen uitstippelden
hebben aan deze situatie weinig
kunnen veranderen.
De socialistische leider Vassos
Lyssarides stelt zich op het stand
punt dat de Turken eerst moeten
toegeven op het punt van het
recht op terugkeer en andere be-
ginselkwesties alvorens er ook
maar over gebiedsverdeling
wordt gesproken
Voor beide partijen blijken er
fundamentele kwesties te zijn.
Voor de Grieken is dat de terug
gave van gebied. Zij hebben hun
ideeën vastgelegd op een kaart
waarover de conferentie in We
nen zich zal buigen. Afgezien van
percentages zullen de Griekse
Cyprioten hun Turkse mede-ei-
landbewoners waarschijnlijk on
der druk zetten om de teruggave
te verkrijgen van Varosja, een
randgemeente van de havenstad
Famagusta, waar de belangrijk
ste hotels, flatgebouwen, restau
rants en winkels zijn gevestigd.
Omdat Varosja niet, zoals andere
plaatsen, door de Turken is „ge
koloniseerd” wordt algemeen
aangenomen dat zij dit achter de
hand houden als troefkaart bij de
onderhandelingen. Teruggave er
van zou betekenen dat ongeveer
functies van de toekomstige fe- 35.000 Grieks-Cyprische vluchte-
derale staat voldoende moeten
zijn om de eenheid van het land
te waarborgen, „gezien het bi-
communale karakter van de
staat”. Ook dit is weer een zaak
die mogelijkheid biedt tot een
breed scala van interpretaties.
5 heeft
adiop-
liversi-
waarin
die in
■zingen
De eërste van deze richtlijnen
was de opdracht aan de onder
handelaars in Wenen dat zij zich
„een onafhankelijke, niet-gebon-
den en bi-communale federale re
publiek” voor ogen dienden te
stellen. Het werd echter al snel
duidelijk dat beide partijen daar
verschillende interpretaties aan
geven. Denktasj maakte duide
lijk dat voor hem „bi-commu-
naal” ook „bi-zonaal” betekent,
derhalve een eiland dat verdeeld
is in twee regionen, voor elke
gemeenschap een. De aartsbis
schop heeft deze gedachte echter
nimmer aanvaard.
Hij heeft laten doorschemeren
dat de Turken bereid zouden zijn
het verschil terug te geven. De
Griekse Cyprioten zijn het met
deze Turkse stelling volslagen
oneens. Aartsbisschop Makarios
heeft te kennen gegeven dat 20
tot 25 percent voor de Turken een
eerlijke regeling zou zijn. De
woordenstrijd daarover zou wel-
eens eindeloos kunnen zijn.
De vredesbeweging dreigt naar de me
ning van velen te verzanden in theorie en
retoriek. De leiders zijn ervan beschul
digd het contact met de werkelijkheid te
hebben verloren. Andere groepen, die
door de beweging op de achtergrond zijn
geschoven, zijn op hun tenen getrapt. De
ondergrondse republikeinen, die geweld
prediken, zien in de beweging een nieuwe
vijand.
Wat dit alles bewijst, is dat de bewe
ging veel in de Noordierse samenleving
heeft losgemaakt, en het hangt er nu
allereerst vanaf of het deze krachten in
de hand kan houden en verzoenen, voor
dat het eigenlijke werk kan beginnen.
In een gemeenschappelijk communiqué
dat na het vertrek van Vance uit Moskou
in de twee hoofdsteden werd uitgegeven,
zeggen de twee ministers van Buitenland
se zaken in de eerste helft van mei te
Genève hun besprekingen voort te zullen
zetten. Daar zullen zij dan ook weer van
gedachten wisselen over een bijeenroepen
van de Geneefse vredesconferentie inzake
het Midden-Oosten, waarvan Amerika en
Rusland als voorzitter optreden.
De rechtbank verwierp de stelling van
de verdediging dat aan de kaping zwaar
wegende politieke motieven ten grondslag
gelegen hebben. De spoorwegarbeider
Becvar, aldus de rechtbank, heeft in zijn
land niet aan ernstige vervolging blootge
staan. De regering van Tsjecho-Slowakije
heeft de Westduitse regering kort na de
kaping om uitlevering van Becvar ver
zocht.
De Ameri
kaanse senaat heeft gisteren in een resolu
tie bij Canada aangedrongen op een her
ziening van het beleid inzake de zeehon-
denjacht. Het huis van afgevaardigden
nam eerder deze week eenzelfde resolutie
aan. Door het doden van jonge zeehondjes
in dergelijke grote aantallen, wordt hef
voortbestaan van deze zeehondensoort be
dreigd. aldus het Amerikaanse congres, j
In zijn openingstoespraak zei
de secretaris-generaal te hopen
dat bij het overleg „belangrijke
vorderingen ten behoeve van een
regeling” gemaakt zullen wor
den. Hij waarschuwde echter
voor a] te optimistische verwach
tingen.
I
I
id zijn
iw A.
;r me-
i ver-
i. Een
■nauto
jarige
igeluk
ilater
an de
rnstig
n uit
De Westduitse bondskanselier Schmidt fluistert hier iets tegen de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Vance, die zijn
verslag deed in Bonn over het mislukte gesprek in Moskou.
Gromiko verklaarde op zijn persconfe
rentie, dat de twee Amerikaanse voorstel
len niet aanvaardbaar waren omdat zij
„eenzijdig” waren. Naar zijn mening moet
een tweede SALT-overeenkomst geba
seerd zijn op de richtlijnen, die partijleider
Leonid Breznjev en de toenmalige presi
dent Gerald Ford in 1974 te Vladivostok
hebben uitgewerkt.
Een tweede geaccepteerde
richtlijn is dat het gebied ver
deeld zou moeten worden „in het
licht van economische levensvat
baarheid, produktiviteit en
grondbezit". Ook wat dit betreft
is de mogelijkheid van verschil
len van mening aanzienlijk.
tussen Washington en Moskou over beper
king van de strategische bewapening. Vol
gens hem koesteren alle partijen een sterk
verlangen naar een tweede SALT-ak
koord. In Washington en Moskou zou men
dan ook geenszins van mening zijn dat
men „aan het einde van de weg” is.
