Ik doe alles voor het zwemmen
zolang er enige medewerking is’
mee houden dat het eens
1
Schaken kan niet
I
„Je moet er rekening
zo gezond zijn
afgelopen kan zijn”
w
■fel
i h
ENITH BRIGITHA IS MEER VOLWASSEN GEWORDEN
sO
M
door Piet Teeling
Volwassen
Halve mars
Ongelukkig
25 gulden
Supersnel
Doorslag
I
I- -M
c.
la-
iat
ag
Mi
a- 3
'4 1
-O
«fis
V*
1
J
EL-
Het is inmiddels al weer zeven jaar
die
Li
STOPPER
tes
J
PETROSJAN
GUUS BROX
4792
KORTSNOJ
De mensen in de straat kijken om, stoten elkaar aan en mompelen
iets. Je ziet ze denken. Ze vervolgen hun weg, zonder verder iets te
zeggen. De lente is nog maar een paar dagen oud, de terrasjes op het
Amsterdamse Rembrandtsplein liggen er nog verlaten bij. Achter glas
gaat het wel. Terwijl de plassen in omvang toenemen, staart Enith
Brigitha voor zich uit. Nog geen half uur geleden heeft zij zich uit het
water van het sportfondsenbad in Amsterdam-Oost gespoed, na een
twee uur durende training onder het toeziend oog van Wil Storm. „Ik
had eigenlijk een handdoek mee moeten menenroept Enith triom
fantelijk uit, terwijl ze haar kletsnatte regenjas over de stoel naast haar
legt. Achter ons wordt er opnieuw gemompeld, Enith lacht maar wat.
„Het is soms wel eens rot, hoor, dat je beroemd bent. Vlak na de
Olympische Spelen liep ik een keer met mijn moeder door de stad. We
werden moe van het feliciteren. De mensen liepen maar om ons heen
Wat dat betreft is het een stuk rustiger geworden'
iste
gen
jen
jna
:it).
ate
het
ling
geleden, dat Enith Brigitha met een
brief van de oud-zwemster Toos
Beumer van Curasao naar Neder
land kwam. Toch herinnert de bijna
22-jarige zwemster het zich nog als
de dag van gisteren. ,.Ik was al eens
op vakantie in Nederland geweest,
maar voelde er toen niet zoveel voor
om hier te blijven. Bij ons thuis
werd er wel eens over gesproken
ook al omdat mijn trainer op Cura
sao, Cees Annemaet, vond, dat ik
Hu ben ik maar een heel gewone
jongen zonder kapsones, dus ik rede
neer daardoor misschien wat al te een
voudig, maar als ik als voorzitter of
bestuurslid midden in een crisisperio
de zat wat de prestaties van het eerste
elftal betreft, en ik wist dat de komen
de twee maanden beslissend waren
voor het al dan niet kampioenschap (4
punten achterstand op Ajax, maar nog
een wedstrijd tegen Ajax zelf te goed),
dan zou ik de spelers waar ik als be
stuurslid zo afhankelijk van ben (en
waar de club zo afhankelijk van is,
want die vijftien spelers bepalen of een
club failliet gaat of de rijkste club van
Nederland is), op zijn minst het VER
MOEDEN geven dat ze au serieux ge-
ien
en.
niet
t.
Enith Brigitha is meer volwassen
geworden. Zegt nu waar het op
staat, heeft een eigen mening ge
vormd. Dat blijkt ook als we over de
zwemnatie bij uitstek spreken: Oost-
Duitsland. Vraag haar of ze er niet
beter tot haar recht zou komen,
wanneer ze daar ging trainen, zegt
ze fel: „Nee hoor, ik blijf hier. Je
hoort daar zulke vreemde dingen
over. Niemand heeft het ooit bewe-
gaan zitten, enzovoort enzovoort, tot
ze alle drie met hun kop tegen het
plafond zitten en Petrosjan in de
diepte alleen als een kleine zwarte stip
kunnen waarnemen! Nee, volgens mij
kan schaken nooit gezond zijn.
j
Nu nog traint de Amsterdamse twee
uurtjes in het sportfondsenbad in
Amsterdam-Oost. Nu nog, want
over enkele weken, wanneer de zo
mer in het verschiet ligt, zal ook dit
worden opgevoerd. In de ochtend
uren is Enith Brigitha te vinden op
een Amsterdams incassobureau.
Thuis komt ze alleen om te slapen en
te eten. ..Ik ben eigenlijk erg blij met
die baan voor halve dagen. Van
’s morgens negen tot twaalf uur
werk ik, maar stel je voor, dat ik
thuis zou moeten zitten. Daar word
je alleen maar lui van. Als het echt
nodig is, zoals voor een wedstrijd in
het buitenland of voor een trainings
kamp, dan kan ik wel vrij krijgen.
Wat dat betreft heb ik een uitsteken
de baas.
De ziektesymptomen van het bestuur
van Feyenoord moet je overigens ook
niet onderschatten. Als een donderslag
uit heldere hemel is Peter Stephan, de
huidige manager van Go Ahead Eagles,
tot opvolger van Guus Brox benoemd.
Het merkwaardige schuilt hier niet in
het feit dat Stephan benoemd is, of dat
er ondanks andersluidende berichten
uit de bestuurskamer nu opeens een
opvolger voor Brox is aangewezen,
maar uit het feit dat Brox er ook mate
loos door verrast werd, en dat de spe
lers het te horen kregen van Guus
Brox, terwijl de spelersraad al drie
maanden niet meer „geconsulteerd”
was over de kwestie 'van een nieuwe
manager.
Kijk, we hoeven elkaar geen mietje te
noemen, u en ik en ook Wim Jansen,
Dick Schneider en de andere leden van
de spelersraad weten donders goed dat
het bestuur ook ondanks zo’n spelers
raad zijn zin ongetwijfeld kan en zal
doordrijven, maar dat kan je op twee
manieren doen. Op een sjieke, elegante
manier, die de spelers de indruk geeft
dat zij niet de vloermatten zijn van de
bestuursleden, en op een botte, hautai
ne manier, die de spelers de indruk
geeft dat er over hen heen wordt gelo
pen. „Van mij mag het, maar geen hele
marsen!’’, heeft Wim Kan eens gezegd.
Het kweken van verongelijktheid in
een spelersgroep die toch al erg labiel
is in de beslissende fase van de compe
titie, schat ik op een halve mars.
Gaat u maar na. In Reykjavik moest
Boris Spasski opeens geopereerd wor
den, waardoor hij minstens drie weken
is uitgeschakeld. Hoeveel normale
mensen moet je drie weken bij elkaar
zetten voordat er in die periode eentje
geopereerd moet worden? Toch zeker
een veelvoud van acht! Een beter be
wijs voor de gevaren die aan schaken
kleven is moeilijk leverbaar. In Luzem
zijn de Braziliaan Mecking en de Rus
Poloegajewski of ziek, of onderweg.
Mecking lijdt bovendien aan vervol
gingswaanzin, of aan een andere vorm
van waanzin, maar dat hij niet goed
snik is, wordt door geen insider
ontkend.
De gaafste vorm van paranoia de
monstreren echter de Sowjet-Rus Pe
trosjan en de Vrij-Rus Kortsnoj in II
Ciocco. Kortsnoj heeft in den beginne
al gesuggereerd dat de hardhorende
Petrosjan via zijn gehoorapparaat in
verbinding zou staan met de kamer van
een der secondanten, die door middel
van zendapparatuur de vereiste zetten
vanuit Moskou zou doorseinen, die
daar door een schaakkolchoze van zo’n
25 grootmeesters zouden worden uitge
broed. In hoeverre Kortsnojs klacht hi
erover serieus was, of alleen een zet in
de psychologische oorlog tussen beide
aartsvijanden (misschien hoopte hij
wel dat Petrosjan inderdaad „stem
men" vanuit Moskou zou gaan horen,
Nu dacht ik persoonlijk dat telepa
thie net als radiogolven ook met een
bocht om alles heen kon, maar wie ben
ik vergeleken met mevrouw Petrosjan?
De enige remedie lijkt me voor Korts
noj en Moerej dat zij allebei een deci
meter hoger gaan zitten, zodat zij over
het hoofd van mevrouw Petrosjan heen
van brein tot brein met elkaar kunnen
communiceren. Het lijkt me een aardi
ge scène voor Jacques Tati: de schaker
en zijn secondant die iets hoger gaan
zitten, de breiende echtgenote van de
tegenstander die dat merkt en de vol
gende dag ook een kop hoger zit, de
beide schakers die dan weer wat hoger
en daardoor van de wijs zou raken),
valt moeilijk te beoordelen, maar hele
maal knettergek is zijn veronderstel
ling toch niet.
vijf jaar geleden kwamen ook zij
naar Amsterdam”.
zen. dat er daar geknoeid zou wor
den. maar juist daarom. Ze hebben
daar nogal gauw angina en zo, kijk
maar naar Barbara Krause, die niet
in Montreal startte. Zoiets vind ik
vreemd. Ik kom tenslotte voor mijn
eigen mening uit. Dat kan hier, maar
daar niet. Soms ben ik blij dat ik
weer aan deze kant van de muur sta.
Er gaat altijd een bepaalde span
ning van uit. Daarom zou ik de men
sen die hier communistisch stem
men aanraden daar eens te gaan
kijken. Misschien dat ze dan wel
veranderen”, aldus Enith Brigitha.
de val van het kabinet-Den Uyl te
vieren. Niet alle werknemers waren
daar even gelukkig mee. Sommigen
stortten hun 25 hulden in de partijkas
van de PvdA. Toch vind ik het wel een
interessante geste van Stoop, die
straks navolging verdient. Ik stel voor
dat we allemaal 25 gulden storten in de
clubkas van de eerste-divisieclub die
straks de plaats in de eredivisie zal
innemen van het degraderende FC Am
sterdam.
Is schaken gezonder dan bijvoor
beeld boksen? Je vraagt het je wel af,
als je de strapatzen van de HH. kandi
daten in Reykjavik, Luzem en H Cioc
co volgt. In Rotterdam, waar Larsen en
Portisch hun kandidatentoernooi heb
ben verwerkt, viel het allemaal erg
mee, omdat de organisatie op muzikaal
gebied zoveel barrières had opgewor
pen dat de beide grootmeester aan hun
eigen besognes en aberraties niet meer
toekwamen, maar op de overige drie
strijdtonelen is de toestand dermate
ernstig, dat het overweging verdient de
schakers voortaan geen secondanten
meer mee te geven die ook schaker zijn,
maar die arts zijn. Of psychiater.
De KNZB heeft inderdaad wat
ongelukkig gereageerd op het be
sluit van Enith om niet in Amers^
foort te zwemmen. Daardoor was
men plotseling een publiektrekker-
tje van de eerste orde kwijt. Terwijl
Enith in Amsterdam verklaarde, dat
het niet eens uitgesloten was, dat ze
zou stoppen met zwemmen, werd
door mr. Jaap van der Krol namens
de zwembond gezegd, dat die wei
gerachtige houding van Enith Brigi-
tha wel eens zou voort kunnen ko
men uit een andere overeenkomst,
met een andere sponsor. Maar Enith
heeft geen andere sponsor, omdat
dit volgens de reglementen niet zou
kunnen. Stelde zich loyaal op in een
gesprek met de zwembond,' maar
kon toch de vermoedens niet wegne
men, die er daar lagen.
Dé Stoop, in zijn vrije tijd directeur
van Starlift en verder voorzitter van
FC Amsterdam, heeft al zijn werkne
mers 25 gulden ineens uitgekeerd om
Er zijn historische voorbeelden van
elektronische fraude bij examens,
waarbij de examenkandidaat zich als
hardhorend voordeed en de oplossin
gen van de hem voorgelegde opgaven
doorgeseind kreeg van een handlanger,
die zich met zendapparatuur en de
benodigde naslagwerken in een nabij
gelegen vertrek had genesteld. Boven
dien is er nog altijd het beruchte geval
van de Olympische schermer Onitsjen-
ko, die in Montreal erop betrapt werd
dat hij in het handvat van zijn degen
een elektronisch apparaatje had ver
werkt dat het elektronische scorebord
in werking stelde, ook als hij geen
daadwerkelijke treffer had geboekt. Er
waren maar weinig insiders die geloof
den dat Onitsjenko, in het „burgerle
ven" officier in het Rode Leger, dit op
eigen initiatief had gedaan.
dels wel in een nieuw badpak ge
zwommen Maar dacht je nu
werkelijk dat de zaak daarmee voor
bij is? Daarvoor zijn er toch teveel
dingen gezegd”.
Enith, „dat je wel eens clubkampioe
ne zou kunnen worden en heel mis
schien wel eens Nederlands kam
pioene. Dat je dan ooit nog eens een
bronzen medaille_zal pakken op de
Olympische Spelen, daar denk je
niet aan, laat staan dat je er van
droomt ooit eens een dergelijk ge
beuren als' deelneemster mee te ma
ken. In het begin trainde ik vrij
regelmatig, maar niet zo erg veel.
Een uurtje per dag, soms anderhalf
uur. Als je dan bekijkt, hoeveel uur
tjes ik nu train, dan begin je te
lachen”.
Lachend zegt Enith: „Als dat zou
kunnen. Het is natuurlijk altijd een
uitgangspunt, maar toch hecht ik
niet zoveel waarde aan die tijden.
Niemand kende de naam van Kor-
nelia Ender. Plotseling was ze er.
Het feit dat zij nu gestopt is, wil nog
niet zeggen, dat ik nu maar plotse
ling op een titel in Zweden moet
gaan rekenen. Misschien staat er
weer een Oostduits sterretje op, dat
nog veel harder zwemt dan ik. Met
die wereldtijden heb ik willen aanto
nen, dat ik erbij hoor. Dat ik een van
de kandidates ben, die straks in
Zweden zal moeten zwemmen, maar
meer niet. Misschien heeft er ook
wel in meegespeeld, dat de bond
straks niet meer om mij heen kan,
maar daar heb ik het in de eerste
plaats niet om gedaan. Ik wil echter
dolgraag naar Zweden. Tenslotte
moet je er toch ook rekening mee
gaan houden dat het op een bepaal
de dag wel eens afgelopen kan zijn.
Dat je dan weer hele dagen moet
gaan werken. Daar moet ik voorlo
pig nog maar niet aan denken”.
hier moest gaan trainen. We zijn
toen naar Nederland gekomen. Als
ik daar nog aan denk.Met z’n
zevenen in een zomerhuisje in Eg-
mond aan Zee, precies in de winter.
Wat was het daar koud. Zelf ging ik
toen naar de grote stad Amster
dam om bij Wil Storm te trainen.
Via mijn vereniging Het IJ leerde ik
een vriendinnetje kennen, bij wie ik
kon wonen. Mijn ouders waren in
middels naar Alkmaar verhuisd en
In ieder geval heeft Kortsnoj zijn
tegenstander nu zo gek gekregen, dat
deze de veronderstelling heeft geop
perd dat Kortsnoj tijdens het schaken
in telepathisch contact zou staan met
zijn Russisch-Israëlische secondant
Moerej. De vervaarlijke mevrouw Pe
trosjan, de schrik van alle grootmees
ters naar het schijnt, gaat nu in de
„baan" tussen Kortsnoj en Moerej zit
ten breien, in de stellige verwachting
dat haar breinaalden het telepathische
contact tussen beide vijanden zal ver
storen, ongeveer op dezelfde manierats
aan het eind van de oorlog de geallieer
de vliegtuigen door het afwerpen van
strookjes zilverpapier de opsporings-
apparatuur van de Duitse Wehrmacht
hoopten te misleiden.
Met drie supersnelle tijden de
snelste ter wereld achter haar
naam sluit Enith Brigitha over enke
le weken de winterperiode af. Een
periode in vijfentwintig-meter ba
den, waarin zij heeft aangetoond
met kop en schouders boven de
Oostduitse meisjes uit te steken op
de afstanden, waarop zij zich mag
doen gelden als specialiste: de 100 en
200 meter vrije slag. Vroeger golden
de tijden in de winter ook als haal
baar voor de tijden, die in een 50-
meterbad gezwommen zouden kun
nen worden. Kunnen we daarom
een Europees kampioene ver
wachten?
De brief van Tóos Beumer gaf
uiteindelijk de doorslag. Enith
mocht bij Wil Storm proefzwernmen
en kreeg toen te horen, dat er wel
mogelijkheden waren om iets te be
reiken. „Dan ga je al denken”, zegt
nomen worden en enige inspraak heb
ben in de benoeming van een figuur die
samen met de trainer hun directe werk
gever wordt.
Enith Brigitha heeft een plekje
veroverd in de harten van de Am
sterdammers. Ze weet dat de Am
sterdammers één grote familie met
elkaar zijn. De laatste bloemen zijn
vorige week weggegooid. Bloemen,
die het ouderlijk huis aan de Een-
drachtstraat opfleurden nadat zij in
het sportfondsenbad in Oost drie
wereldtijden had gezwommen. Niet
alleen bloemen, maar ook stapels
post, vooral uit Oost-Duitsland en
Rusland. „Eigenlijk is dat wel een
beetje gek”, zegt Enith, „maar de
mensen daar leven ontzettend mee.
Ik weet ook niet hoe dat komt. De
mensen daar zijn goed op de hoogte
van de prestaties op sportgebied en
verzamelen handtekeningen".
Voorlopig wil zij hier blijven. Toch
ligt er ook een uitnodiging voor een
trainingsweek in Californië. „Ik
denk niet, dat ik daar naar toe ga”,
zegt Enith, „het is een week voor de
Nederlandse kampioenschappen,
die tegelijk als selectiewedstrijden
voor Zweden gelden. Je hebt hier
een bepaald ritme en ik weet niet óf
ik het kan opbrengen om dan nog
harder te trainen. Ik ben bang dat er
een paar weken voor het hoogtepunt
de Europese iets mis gaat.
Dat kan hier ook gebeuren, maar
daar net zo goed. Ik voel er niets
voor om me dan te forceren”, zo
voegt Enith er aan toe.
Er is een aantal kranten geweest,
dat na de supertijden die Enith op
de vrije-slagnummers tijdens de
winterkampioenschappen behaal
de, schreef, dat ze gestimuleerd zou
zijn door haar verloofde. Enith Bri-
githa 'ontkent die suggesties: „Ik
moet er toch voor trainen en mijn
verloofde niet. Hij heeft het alleen
wel geaccepteerd. Hij weet dat wan
neer ik niet thuis ben, ik of aan het
werk ben of aan het trainen. Als hij
het niet geaccepteerd had, waren we
waarschijnlijk niet verloofd. Het ge
lukkige is, dat hij wel achter mij
staat. Als ik wil stoppen dan kan dat
ook. Kijk, ’s morgens hoef ik niet te
trainen ik denk dat ik dat ook
niet zou kunnen. Anderhalf jaar ge
leden ben ik nog terug geweest naar
Curasao. Daar moesten we 's mor
gens ook trainen, maar als je dat
niet gewend bent, valt dat vies tegen.
Trouwens, toen kon ik me nauwe
lijks voorstellen, dat ik daar een
aantal jaren gezwommen had. Het
water was ’s middags gewoon vies
warm en eerlijk gezegd, was ik blij
dat ik weer terug was, in Neder
land”, zo meent de Curacaose.
Toch betreurt de vrije-slagzwemster
het, dat ze vooral de laatste maan
den negatief is overgekomen in de
media. Wil er eigenlijk ook niet meer
over praten, maar merkt en passant
dan toch op, dat er totaal verschil
lende lezingen in de kranten Zijn
verschenen. „Eigelijk loopt die zaak
al van voor de Olympische Spelen.
Vijf of zes keer is men van Speedo
uit Engeland hiernaar toe gekomen
om de maat van een badpak te ne
men. Maar elke keer leverde dat
weer gedonder op. Ik was het toen
spuugzat, wilde er niets meer over
weten totdat de KNZB plotseling liet
weten, dat wij verplicht in een
Speedobadpak moesten gaan zwem
men. Ik moest toen een verklaring
tekenen en dat weigerde ik. Toen is
de zaak in de publiciteit gekomen. maar dat garandeert niet alles.
Daardoor miste ik wedstrijden in -
Amersfoort en Parijs. Nu is die zaak
nog niet opgelost, en ik heb inmid-
'■f.
".J* - -
X
x
„Voor mij is de zaak achter de rug.
Ik concentreer me weer helemaal op
het zwemmen omdat ik er plezier
aan beleef. De resultaten in Bremen
en tijdens de winterkampioenschap
pen in Amsterdam waren goed, ze
ker met het oog op de voorbereiding
voor de Europese Kampioenschap
pen in augustus in Jönköping (Zwe
den). Ik wil alles voor het zwemmen
doen, zolang er van de andere kant
ook maar een beetje medewerking
is. Na Bremen en Amsterdam lijkt
dat weer de goede kant op te gaan,
verzucht Enith.
-
s
/ét M
- -4SL
«SS?
