Vance en Brzezinski dienen Russen van repliek
Leger en politie in staat van paraatheid
MUITERIJ IN
TSJAAD TEN
Geisel stuurt Braziliaans
EINDE
Politie in Zweden
parlement naar huis
arresteert
Zoon Indira
Gandhi van
Tweede come-back van Teng Tsjao-ping
achtergrond
corruptie
beschuldigd
terroristen”
99
99
f--
Basken vrij dankzij
verruimde
amnestie in Spanje
Onderzoek ingesteld
MH
I
Autoweg van Oostzee
naar Midden-Oosten
Decadent
Rond Pasen geen
zware vrachtwagens
op Duitse snelwegen
Carter doet luxe-
jacht van de hand
i
3
19 7 7
BINNEN- EN BUITENLAND
ZATERDAG
APRIL
ken
me
id
?n
sen
ken
ent
aat-
tem
cht-
Dit
ag
lent
ich
(door Jaap van Ginrteken)
PEKING. Teng Tsjao-ping, plaatsvervanger en gedoodverfde
opvolger van premier Tsjoe En-lai, totdat demonstraties van zijn
aanhangers in Peking precies een jaar geleden uitliepen op relletjes
en leidden tot zijn val, zal in zijn functies worden hersteld. Waar
schijnlijk wordt dit de komende maand in China bekendgemaakt.
Vermoedelijk zal hij echter al in de loop van volgende week weer in
het openbaar verschijnen.
id
(Van onze redactie buitenland)
LONDEN,WASHINGTON. Volgens de Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken, Cyrus Vance, dreigt zijn Russische ambtgenoot
Gromiko het SALT-ontwapeningsoverleg een „volkomen andere
grondslag” te geven door het denkbeeld aan te dragen van een limiet
op vooruitgeschoven Amerikaanse bases in Europa en het Middelland
se Zeegebied.
STOCKHOLM (UPI, Reuter,
DPA). De Zweedse politie heeft
gisteren ongeveer 30 mensen op
gepakt die verdacht worden van
het beramen van terroristische
acties tegen „Zweedse belangen”.
Dit is bekendgemaakt door een
woordvoerder van het Zweedse
ministerie van buitenlandse
zaken.
3
Qg'
K
4». 3
BM
De Russische minister van
Gromiko dreigt SALT overleg een
volkomen andere grondslag te geven
I
buitenlandse zaken, Gromiko, tijdens zijn persconferentie met een scala van gebaren en
Gromiko’s kritiek op het mislukte over
leg in Moskou werd gisteren door Zbig-
ning
dhe-
•gen-
ame-
sl te
>tels,
wor-
van
rindt
voor
aden
Hij was een van de elf leden van de bewe
gingen ETA en FRAP die in september
1975 ter dood werden veroordeeld. Van die
elf doodvonnissen werden er indertijd vijf
voltrokken, wat aanleiding werd tot een
internationale golf van protesten.. Het von
nis tegen Garmendia was omgezet in le
venslang omdat hij tijdens het voorarrest
bij een val uit het raam ongeneeslijk her
senletsel had opgelopen.
Bij het uitbreken van de Culturele
Revolutie in 1966 werd hij dan ook door
de Rode Garde aangevallen als „Chi-
niew Brzezinski, Carters topadviseur voor
veiligheidsvraagstukken, van de hand ge
wezen als „niet accuraat."
Malloem vertrok later volgens plan naar
Kongo-Brazzaville, waar hij de begrafenis
van de vorige week vermoorde president
Marien Ngoeabi zal bijwonen.
Volgens welingelichte kringen kwamen
bij de mislukte coup acht mensen om het
leven, onder wie de regeringsgetrouwe lui-
tenant-kolonel Ali Dabio. Volgens deze
zegslieden was de aanval uitgevoerd door
60 soldaten van de nomaden-garde van het
leger, maar officieel werd later ontkend
dat het om leden de van nomaden-garde
ging.
Volgens welingelichte kringen zijn de
muiters er wel in geslaagd enkele politieke
gevangenen te bevrijden voor de aanval
werd afgeslagen.
Maar het getij keerde: sommige van
zijn radicale tegenspelers gingen op hun
rken
het
Iruk-
een
42
gen
De
den
van
nen
tot
het
or
en
an.
an
‘it,
de
74
uw
let
ch t
uw
4et
or-
len
en-
ve-
oe-
ide
lek
eze
e in
ste-
mis
lier
dat
ien.
s in
het
fen
te-
ma
ais,
an.
rer-
net
sde
jrnië
i van
laten
leve-
5om-
gens
itaan
>n en
serd,
Ulen
'ordt
le 49
en
>me
ge-
rle-
een
nks
vee
izij
aal
Desondanks volgden opnieuw kritiek,
zelfkritiek en verbanning. Maar hij wist
dat bij de gematigd-rechtsen veel irrita
tie bestond over het optreden van de
links-radicalen en wachtte rustig af. Na
de dood van Mao was het dan ook hun
beurt om fouten te maken, hun goodwill
te verspelen en een scherpe reactie op te
roepen. Het getij keerde opnieuw en
Tengs tweede val werd dan ook gevolgd
door zijn triomfantelijke tweede come
back.
het oordeel van de Amerikanen houdt dit
potentieel in, dat de Russen van hun eerde
re concessie willen terugkomen. Vance zei
gisteren dat hij Breznjev nul op dit rekest
heeft gegeven, in ongeveer dezelfde ter
men als hij tegenover de internationale
pers bezigde.
Dit volgens de aloude stelregel dat het er
niet toe doet of een kat wit of zwart is, als
hij maar muizen vangt.
Teng op zijn beurt kritiseerde de over
haaste promotie van jongeren als Wang
Hoeng-wen: „Zij gaan nog sneller om
hoog dan helikopters”, zo meende hij. En
hij smaalde over de revolutionaire ope
ra's van mevrouw Mao: „Het valt tegen
woordig niet mee om theaterkaartjes aan
de mensen te verkopen”, zo zei hij.
De president zal de wet nu bij decreet
uitvaardigen. Waarnemers verwachten
dat de Braziliaanse regering ook tegen de
oppositiepartij MDB (Democratische Be
weging van Brazilië) zal optreden.
De Braziliaanse president beschikt
krachtens een besluit uit 1968 door het
toenmalige militaire bewind over onbe-
>cht, l
den.
elde
van
heb-
oud
<un-
wen
1 de
Inmiddels hebben vijf partijen van de
rechtse „volksalliantie” vrijdag aangekon-
digd dat zij zullen versmelten. De Volksal
liantie is eind vorig jaar tot stand gekomen
op initiatief van oud-minister Manuel Fra
ga Iribarne. Na een eerdere fusie van de
„Democratische Spaanse Aktie” en de
„Nationale Spaanse Unie” telt de Alliantie
thans nog twee partijen. De Alliantie,
waarin zes voormalige Francoministers
prominente posten bezetten, geniet de
steun van Spaanse bankierskringen.' Zij
heeft in alle 50 provincies een goed geolied
partijapparaat geschapen en vrij alge
meen wordt voorspeld dat de Alliantie bij
de komende algemene verkiezingen goede
resultaten mogelijk 30 percent van de
stemmen zal behalen.
Zo ontwikkelde zich, op basis van po
litieke meningsverschillen, opnieuw po
litieke wrevel tegenover de zgn. Sjang-
hai-groep, waarvan onder meer me
vrouw Mao deel uitmaakte. De uitbar
sting werd versneld door de dood van
Tsjoe En-lai. De linkse radicalen verzet
ten zich tegen diens opvolging door
Teng en openden een massale aanval op
hemzelf en zijn denkbeelden. De achter
ban van Tsjoe en die van Teng reageer
den echter met tegendemonstraties.
Carter, zei Brzezinski in een tv-vraagge-
sprek, is ook niet van plan om op het vlak
van de mensenrechten verder zijn mond te
houden als een dergelijk zwijgen hem een
SyALT-2 akkoord zou opleveren. „Als wij
SALT in ruil daarvoor (geen kritiek meer
op Moskpu) zouden kunnen afsluiten, dan
is het akkoord dat mijns inziens niet
waard", zei Brzezinski.
Vance verzette zich scherp tegen Gromi
ko’s poging om de vooruitgeschoven bases
te betrekken in het overleg. „Het vraag
stuk van de vooruitgeschoven Amerikaan
se en Russische bases”, zei Vance, „is in
het verleden steeds buiten beschouwing
gebleven. Daarom zou het een radicale
breuk met het verleden betekenen als ze
nu wel een rol zouden spelen in het SALT-
overleg.”
Toen Carters voorganger, Ford, en par
tijleider Breznjev in 1974 te Vladivostok
afspraken maakten over het raamwerk
waarbinnen SALT-2 verder door technici
moet worden ingevuld, betekende het bui
ten schot laten van de Amerikaanse „for
ward bases” een belangrijke Russische
concessie.
Vance vertelde dat Breznjev hem in
Moskou confronteerde met het denkbeeld
om nu wèl over deze bases te praten. Naar
of
lo
an
ke
Je
jn
an
Je
an
an
:a-
sn
plechtigheid ter gelegenheid van de 13de
verjaardag van de „revolutie (de machtso
vername door militairen) dat „het van fun
damenteel belang is te leven onder een
democratisch regime.” Onder Geisels pre-
sidentschap is de dictatuur in Brazilië op
verscheidene gebieden wel verzacht, maar
de maatregel van gisteren slaat de hoop op
verdere liberalisatie de bodem in. „De vrij
heid bestaat voor allen, behalve degenen
die de natie willen vernietigen”. Hij zei dat
de MDB „zichzelf binnen het congres vrij
wel tot een dictatuur heeft omgevormd.”
Het dagblad „Opiniao” heeft gisteren
zijn edities opgeschort uit protest tegen de
preventieve censuur. In het afscheidsnum
mer zegt de redactie de krant pas opnieuw
zal yerschijnen als er volledige persvrij
heid eerst.
tran
en in
et de
tele-
J. De
roch-
nog
na’s tweede Chroesjtsjo". Met name
zijn levensstijl (hij is een verwoed
liefhebber van een decadent spel als
bridge) moest het daarbij ontgelden. Hij
werd onderworpen aan kritiek, gedwon
gen tot zelfkritiek en verbannen naar
het platteland. Volgens sommigen zou
hem in deze periode het vuur zelfs zo na
aan de schenen zijn gelegd, dat hij een
mislukte zelfmoordpoging ondernam.
NDJAMENA (AFP, UPI). Het leger
van Tsjaad heeft een aanval van muitende
militairen op het presidentieel paleis van
president Felix Malloem afgeslagen, zo
heeft de legerleiding van Tsjaad gisteren
bekendgemaakt. Volgens dit communiqué
bestormde een groep muiters ondei’ lei
ding van een luitenant Brahim Abaker
Koemba de gebouwen van de hoge militai
re raad om président Malloem te vermoor
den. Maar de aanval werd snel afgeslagen
en de president bleef ongedeerd.
Van de opgepakten zijn er inmiddels elf
onder arrest geplaatst. Een van de ver
dachten is volgens de woordvoerder, de
Westduitser Norbert Erich Kröcher, die lid
is van de Westduitse Beweging van de
Tweede Juni. Deze beweging ontvoerde in
1975 de Westberlijnse politicus Peter
Lorenz.
In welingelichte kringen werd gisteren
gezegd dat ongeveer 100 zwaarbewapende
Zweedse politiemannen gistermorgen een
villa hebben bestormd in een buitenwijk
van Stockholm. Bij deze actie, die onder
steund werd door traangas, zouden onge-
BONN (DPA). Van 7 tot 13 april zullen
zware vrachtwagens geen gebruik mogen
maken van de Westduitse autosnelwegen,
zo heeft het ministerie van verkeer in
Bonn bepaald.
veer 10 mensen opgepakl zijn. Voorts zou
den springstof, wapens, munitie, gasmas
kers, een radiozender en een groot bedrag
aan geld gevonden zijn. Behalve deze actie
zouden ook overvallen op andere wonin
gen en ondermeer een radio-winkel in het
centrum van Stockholm verricht zijn.
Alle verdachten zijn overgebracht naar
het hoofdbureau van politie in de hoofstad
dat ondei’ zware bewaking is geplaatst.
Ook de Westduitse ambassade in Stock
holm en de Zweedse vertegenwoordigin
gen in Bonn en Oslo worden extra
bewaakt.
De Zweedse woordvoerder deelde mee
dat Westduitse politiefunctionarissen naar
Stockholm onderweg zijn om te helpen bij
de identificatie van de als Kröcher aange
merkte man en een tweede Westduitse
arrestant.
De Zweedse rijkspolitie heeft de rege
ring gisteravond voorgesteld een aantal
„buitenlandse burgers” uit te wijzen in
verband met de maatregelen tegen terro
risten.
Volgens welingelichte kringen bevinden
zich onder de opgepakten ook Australiërs
en Zuidamerikanen.
eerste Sovjet-republieken in China. Hij
maakte met Mao de Lange Mars naar het
binnenland. De Amerikaanse afgezant
Evans Carlson was toen al verbaasd over
de omvang van zijn kennis van internati
onale verhoudingen en zijn verstand, „zo
scherp als mosterd”.
Na de vestiging van de Volksrepubliek
in 1949 kreeg hij steeds grotere verant
woordelijkheden in de sector van de eco
nomische planning. Tenslotte werd hij
zelfs als secretaris-generaal hoofd van
het partijapparaat. Als zodanig kreeg hij
ook een steeds grotere rol in de betrek
kingen met andere communistische lan
den, vooral met de Sovjet-Unie.
Na de problemen rond de massabewe
ging van de Grote Sprong Voorwaarts in
1958-’59 drong Teng aan op matiging in
de binnen- en buitenlandse politiek. Hij
nam afstand van de voortdurende ideolo
gische discussie; niet alleen figuurlijk,
maar ook letterlijk. Mao herinnerde zich
later zoetzuur, dat Teng altijd zo ver
mogelijk bij hem vandaan ging zitten,
hoewel bekend was dat hij hardhorend
was.
GENÈVE (DPA). In Genève is giste
ren besloten een coördineringsbureau op
te zetten dat zich bezig zal gaan houden
met een doorgaande autoweg van de Oost
zee tot in hét Midden-Oosten. Het besluit
werd genomen na 10 dagen vergaderen op
het Europese hoofdkwartier van de Vere
nigde Naties in Genève.
perkte volmachten. President Ernesto Gei-
sel zou gisteravond nog een redevoering
voor alle radiostations houden. De toe
stand in Brazilië was gisteravond rustig, al
waren leger en militaire politie wel in staat
van paraatheid gebracht.
De laatste keer dat het congres met
gedwongen vakantie werd gestuurd was in
1968, toen het weigerde de onschendbaar
heid op te heffen van een parlementariër.
De regering wilde toen een afgevaardigde
van de oppositie vóór het gerecht dagen
wegens belediging van de strijdkrachten.
Waarnemers verwachten dat president
Geisel zijn volmachten zal gebruiken om
leidende politici van de MDB hun parle
mentszetel te ontnemen. Waarschijnlijk
zullen ook de rechtstreekse verkiezingen
voor gouverneurs van deelstaten volgend
jaar niet doorgaan, om te voorkomen dat
de oppositie daarbij overwinning zou
behalen.
Donderdag verklaarde Geisel op een
Goepta heeft ook een onderzoek ge
vraagd naar de praktijken van ex-minister
van defensie Bansi Lal. Hij wil ook een
onderzoek naar het mysterieuze overlijden
in de gevangenis van Nagarwala, een bode
die werd gearresteerd nadat hij zes mil
joen roepia’s (ongeveer 1,8 miljoen gul
den) had opgehaald bij een bank. De kas
sier van de bank verklaarde dat hij een
telefoontje had gehad van mevrouw Gan
dhi, die hem opdracht gaf het bedrag mee
te geven aan haar bode. Ze zei dat het geld
bestemd was voor,een fonds voor vluchte
lingen uit Bangladesj. De kassier'kreeg
later een goede baan bij de autofabriek
Maröeti, aldus Goepta.
NIEUW DELHI. (UPI)— De Indiase
regering gaat een onderzoek instellen naar
de beschuldigingen dat de zoon van ex-
premier Gandhi zich door corruptie heeft
verrijkt tot miljonair. De zaak is aanhan
gig gemaakt door een lid van de Janata-
partij in het parlement, Kanwarlal Goepta.
MADRID. Een bijzonder Spaans ge
rechtshof heeft vrijdag de vrijlating gelast
van tien tot lange straffen veroordeelde
Basken. De betrokkenen profiteren van de
half maart verruimde amnestie voor poli
tieke delinquenten. De tien worden bin
nenkort vrijgelaten. Onder hen bevindt
zich Jose Antonio Garmendia Otamendi.
Een film met de lijkrede die Teng in
januari 1976 voor Tsjoe hield, en die
aanleiding vormde tot heftige kritiek op
zijn persoon, zal een dezer dagen op
nieuw worden uitgebracht. Dit berich
ten buitenlandse waarnemers in Hong
kong, die tamelijk betrouwbaar lijken.
Volgens hen zou het verdeelde politiek
bureau (voor de gelegenheid uitgebreid
met een aantal militaire commandan
ten) hierover in de eerste helft van
maart na een langdurige zitting een
compromis hebben bereikt.
Dit zal worden bekrachtigd door een
bijeenkomst van het Centrale Comité Of
zelfs van een volledig partijcongres. Als
deze informatie juist is, zal Teng voor de
tweede maal in zijn loopbaan gerehabili
teerd worden, na eerst als deviationist
(afwijker) te zijn veroordeeld. Zijn car
rière is daarmee een unicum in de ge
schiedenis van de communistische
wereld.
De in 1904 geboren Teng, een van de
veteranen in de top, is afkomstig uit de
provincie Tsetsjoean en bezit een tempe
rament dat hem nogal eens parten'speelt.
Hij werkte en- studeerde in Frankrijk,
waar hij blaadjes stencilde die door
Tsjoe werden voorgeschreven. Na zijn
terugkeer in China was hij betrokken bij
de oprichting van het Rode Leger en de
„Als zij (de Russen) dit denkbeeld blij
ven hanteren, zou het SALT-overleg (aan
gaande een verdere beperking van strate
gische wapens) een geheel andere gronds
lag krijgen”, zei Vance gisteren. De Ameri
kaanse bewindsman was per vliegtuig op
weg van Londen naar Parijs.
Vance was eerder deze week in Moskou
met nieuwe Amerikaanse voorstellen ter
doorbreking van de huidige impasse in het
SALT-overleg. Die voorstellen werden
door het Kremlin, waar men zich ergert
aan president Carters kritiek op de behan
deling van dissidenten, onaanvaardbaar
geacht. Na afloop van het overleg beschul
digde Gromiko Vance ervan dat deze „een
zijdig voordeel” uit het SALT-overleg pro
beerde te behalen.
Malloem, die in april 1975 aan de macht
kwam bij een staatsgreep waarbij zijn
voorganger Tombalbaye het leven liet,
heeft de afgelopen tijd krachtig opgetre
den tegen de opstandige Toeboe-nomaden
in het noorden van Tsjaad.
Maar in alle drie posities werd naast
hem de links-radicaal Tsjang Tsjun-tsjao
benoemd, die hem met argusogen volgde.
Samen met partij-ideoloog Yao Wen-yu-
an oefende die felle kritiek uit op de
nieuwe meerjarenplannen. Daarin wer
den sociale doelen ondergeschikt ge
maakt aan economische, zo meenden zij.
Zij beschuldigden Teng er dan ook van
dat hij een revisionistische wind deed
waaien door te veel nadruk te leggen op
deskundigheid. Maar hij antwordde dat.
als windkracht acht niet genoeg is, hij er
desnoods wel windkracht twaalf van zou
maken.
Deze liepen uit op relletjes, die hem
tenslotte de das om deden. Dat was op 5
april 1976, een jaar geleden dus. Maar
ditmaal verzette Teng zich nog heviger
dan de eerste keer. Duizenden studenten
die hem beledigingen naar het hoofd
slingerden, antwoordde hij dan ook met
een laconiek: „Ik ben wat hardhorend, ik
kan jullie niet verstaan. Je moet wat
harder praten”.
De kritiek verstomde toen mevrouw
Gandhi in 1975 de noodtoestand uitriep,
censuur instelde en tienduizenden poli
tieke tegenstanders gevangen zette. Hoe
wel Sanjay Gandhi geen gekozen ambt
vervulde was hij tijdens de noodtoestand
een zeei’ invloedrijk en machtig man ge
worden. Evenals zijn moeder werd hij bij
de algemene verkiezingen van vorige
maand niet in het parlement gekozen.
WASHINGTON (UPI). President Car
ter heeft opdracht gegeven het presiden
tiële jacht Sequoia te verkopen omdat het
per jaar 800.000 dollar aan gage voor
bemanning en aan onderhoud kost, het
geen „onterecht en onnodig” is. De waarde
van het jacht, dat al sinds het president
schap van Herbert Hoover in de jaren
dertig regeringsbezit is, wordt op 200.000 a
400.000 dollar geschat. Onder het presi
dentschap van Gerald Ford werd de Se
quoia slechts twee keer per jaar gebruikt.
Op die manier kost één tochtje de regering
400.000 dollar, aldus een woordvoerder
van het Witte Huis.
Toen mevrouw Gandhi in 1971 als pre
mier werd herkozen bezat Sanjay Gandhi
niets „en nu is hij multi-miljonair”, aldus
Goepta. Sanjay leidde een auto-fabriek,
Maroeti, die een goedkope „Indiase Volks
wagen” moest produceren. Parlementsle
den beweerden jaren geleden al dat San
jay, als zoon van (ie premier, een voor
keursbehandeling kreeg bij verwerving
van land, materialen en geld.’De autofa
briek liep op een mislukking uit.
beurt in de fout, zijn gematigde collega’s
kregen het heft weei’ in handen. Er werd
naarstig gezocht naai’ een ervaren plaats
vervanger en mogelijke opvolger van de
ongeneeslijk zieke premier Tsjoe En-lai.
Langzaam aan werd Teng Tsjao-ping
dan ook weer van achter de coulissen op
het politieke toneel teruggehaald. Hij
werd eerste vice-premier, vice-voorzitter
van de partij en stafchef van het leger.
BRASILIA.(Reuter, DPA)President Ernesto Geisel van Brazilië heeft gisteren
beide kamers van het Braziliaanse parlement voor onbepaalde tijd naar huis gestuurd.
Het besluit werd genomen na een vergadering van de Braziliaanse veiligheidsraad. Het
besluit volgt op de afwijzing door het parlement van wetsvoorstellen voor hervorming
van de rechterlijke macht, die de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht ingrij
pend zouden aantasten. Omdat het hier amendementen op de grondwet betrof, waarvoor
een tweederde meerderheid nodig is, kon de oppositie de wet blokkeren.
