Jubilerende spektakelregisseur met uitgebreide Elckerlyc
Pomlttte evenementen
Onafhankelijk Toneel met Tsjechov
Willem Snitker
Protest tegen
engagement
musici Boltini
in Bergen (N.H.)
n
Hecht samenspel van
fluit en clave cimbel
Allernieuwste bestseller:
”NS-vakantiereizen’77”
9
ZEEPKISTENRACE
Waldo de Los Rios
overleden
a
■H
LITERAIRE PRIJS
VOOR OLLIVIER
ra
ZATERDAG
9
2
APRIL
19 7 7
KUNST
Stork en Van Kempen: gelukkige combinatie
1
Een greep uit de inhoüd.
Zuid Ierland
Scandinavië
Op zaterdag 23 april a.s. organiseren de speeltuin
vereniging „de Ring”, winkelcentrum Schalkwijk
en Damiate Pers weer een
Eigen land
Vlaanderen
Sauerland
'launusgebergte
Harz
Zwarte Woud
Tirol/Zillertal
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. Als je Carel
Briels wilt zien briesen, dan moet
je beginnen over 1948. Over het
jaar waarin hij dat massaspel
heeft opgevoerd in het Olympisch
Stadion in Amsterdam, ter gele
genheid van het jubileum van ko
ningin Wilhelmina. Nu nog, bijna
dertig jaar later, weet hij nauw
keurig hoeveel vermakelijkheids
belasting daarvoor is betaald: zes-
entachtigduizend gulden.
De race vindt plaats
om 12.00 uur in het
winkelcentrum
Schalkwijk.
Er wordt in twee
leeftijdsgroepen gereden;
van 8 t/m 10 jaar en van 11 t/m 13 jaar.
Rond-horizon
Inschrijfformulieren zijn verkrijgbaar bij de kantoren van Haarlems
Dagblad; Ged. Oude Gracht 82 (centrum), Floresstr./Soendaplein
(Haarlem-Noord) en Californiëplein 17 (Schalkwijk).
Hakkenbar Jac. Woestenburg (Winkelcentrum Schalkwijk)
Speeltuinvereniging „de Ring” (Schalkererf-kamer 6)
Op deze adressen kan het inschrijfformulier ook weer worden inge
leverd.
Om je een beetje op weg te helpen met de bouw van een zeepkist
hebben we gratis bouwtekeningen klaarliggen bij onze inschrijfadres-
sen.
1.
2.
3.
4.
5.
Gedeeltelijk verzorgde reizen.
Eigen land (8-daagse fietsvakantie v.a.f288,-),
Zillertal (15 dagen vanaf f 444,-),
Zuid Lapland (15 dagen vanaf f 916,-).
De bestseller NS-vakantiereizen ’77
is gratis te krijgen op de stations, de NS-reis-
en inlichtingenburo’s,de ANWB, de meeste
reisburo’s en de Rabobanken.
En vraag daar dan meteen even naar
het reisprogramma van de Franse Toeristen
Aan welke eisen moet je zeepkist voldoen?
De uitvoering moet voor 50% uit hout bestaan.
Minimaal 4 wielen
Doorsnede wielen maximaal 40 cm.
De voorste 2 wielen moeten bestuurbaar zijn
De duwstok moet vast aan de zeepkist gemonteerd zijn.
De zeepkisten worden door een jury gekeurd.
Geheel verzorgde reizen.
(8 dagen vanaf 1 292,'-),
(8 dagen vanaf f 476,-),
(8 dagen vanaf f 444,-),
(8 dagen vanaf f 574,-),
(8 dagen vanaf f 588,-),
(8 dagen vanaf f 556,-),
(15 dagen vanaf f 887,-),
Zwitsers Hoogland(15 dagen vanaf f 1171,-), Service,met o.a. .reizen naar: Parijs(2 t/m 7
(15 dagen vanai I 1431,-), dagen vanaf f 130,-) en reizen per Zon Expres
(18-daagse rondreis naar de Rivièra, bijvoorbeeld Boulouris
vanai f 2573,-), (10,17 en 24 dagen vanaf f 365,-).^^^
UNIEBOEK-TOP-TIEN
U WC
f M
(ADVERTENTIE)
péne uit Elckerlyc, uitgebracht door Carel Briels. Rechts Trins een hoogtepunt in zijn
De Meeuw zonder
Russische bagage
Het Rotterdamse gezelschap, dat De
(ADVERTENTIE)
G jVERTENTIE)
(Van onze correspondent)
1
3
8.90
6
7
8
9
10
„Stel het je even voor, in die tijd! Zesen-
tachtigduizend gulden! Terwijl de op
brengst was voor het goeie doel, voor de
Stichting 40-45, voor het Gebrekkige Kind,
voor Ereschuld en Dankbaarheid!” Carel
Briels kan nog altijd niet verkroppen dat
de gemeente Amsterdam heeft verdiend
aan Wilhelmina’s jubileum.
in hoge uitzondering ontroering door
breekt. Maar die is dan ook van grote
diepte en van werkelijke betekenis. Zoals
het moment waarop Kostja zegt: Ik heb
geen eigen wil, ik heb nooit een eigen wil
gehad. Zo’n zin gaat door merg en been.
Van even grote bewogenheid is de laatste
ontmoeting tussen Kostja en de actrice
Nina.
Onafhankelijk Toneel maakt het zijn
publiek niet gemakkelijk met deze vierde
Het ministerie van sociale zaken heeft
deze week een werkvergunning afgegeven
voor een Hongaars orkest, omdat geen
enkele Nederlandse musicus bereid zou
zijn gevonden in een circus te werken. De
NTB verklaart echter dat er tientallen
musici in het circusorkest willen werken,
maar dan wél onder aanvaardbare ar
beidsvoorwaarden Circus Boltini betaalt,
aldus de NTB, lonen uit die nauwelijks de
helft bedragen van wat in ons land gang
baar is.
tot stand gebracht dat torenhoog uitsteekt
boven alles wat eerder in Nederland is
vertoond.
Wat dacht u, om maar eens een dwars
straat te noemen, van een Elckerlyc met
muziek en ballet? Wie daarbij bevreemd
de wenkbrauwen optrekt, vindt een be
reidwillige Briels klaar om het allemaal uit
te leggen. Hij staat in een zaaltje van het
Amsterdamse Apollo Hotel, waar de ac
teurs bijeen zijn voor een repetitie. Maar
als Briels praat, praat Briels alléén. Hij
actee63rt, met machtige armbewegingen.
„Elckerlyc”, aldus Briels, „laat ik begin-
„Als dat afgelopen is, klinkt de stem van
God. Dat is Kommer Kleyn. Hij roept de
Doot op, Lo van Hensbergen. Die krijgt
opdracht om de mens, dat is Elckerlyc, ter
verantwoording te roepen. Die Doot doet
dus een masker voor en spreekt Elckerlyc
aan".
De jury van beoordeling heeft lange tijd
geaarzeld tussen dit werk en „Les Cosmo
polites” van Jean Blot.
Ollivier.werd in 1928 in Brest geboren.
Hij is secretaris van Francois Mauriac
geweest alvorens journalistiek werk te
verrichten voor Le Figaro en de televisie.
Van de achttien boeken van de onder
scheiden schrijver is er een bewerkt voor
cje film.
(Van Holkema Warendorf)
Rien Poortvliet Hij was een van ons
49,50
(Van onze kunstredactie)
Trigorin, Truus te Selle als een mooie
ongelukkige Masja en Ditha van der Lin
den als een kinderlijk onbeholpen Nina,
een bijna vleugellamme meeuw.
KO VAN LEEUWEN
PARIJS (AFP). De literaire prijs Ca-
zes van 1977 is gisteren in Parijs toege
kend aan Eric Ollivier, voor zijn boek „La
Panne Sèche”.
nen bij een open doek, in een rond-horizon.
Een reusachtige rond-horizon, waarin zes
honderd vierkante meter stof is verwerkt.
Tegen die achtergrond zal Elckerlyc totaal
verlaten vertoeven en aan het slot ook
sterven. Het enige decorstuk is een ka
theder".
Dat stadionspel was overigens een hoog
tepunt in zijn carrière. Duizend paarden
liet hij opdraven. Bijna tienduizend mede
werkers. Honderd vliegtuigen kwamen,
exact getimed, over het stadion scheuren.
De journalisten konden geen superla
tieven genoeg bedenken om Briels in de
hoogte te tillen. „De Nederlandse Cecil B.
de Mille”, dat klonk nog erg slapjes. Meer
in overeenstemming met de werkelijkheid
was: de Napoleon van- het massaspel.
Nu is dan voor Carel Briels het moment
gekomen om te jubileren. Veertig jaar
geleden voerde hij zijn eerste regie, in een
voorstelling van Vondels Lucifer. Bang
om zich te vertillen was hij ook toen niet:
een broekie van twintig dat nog naar-de
Toneelschool moest.en dan een hónds
moeilijk stuk als de Lucifer
Goed, Briels jubileert, en wat de zaak
voor ons interessanter maakt: hij doet dat
met een toneelproduktie. „De Spieghel der
Salicheyt van Elckerlyc”, het middeleeuw
se spel dat hij twee jaar geleden al in de
Utrechtse Domkerk had willen brengen,
maakt nu in de Paasweek een tournee
door enkele bevoorrechte steden van het
vaderland. Vrijdag 1 april was de gala-
première in de Tilburgse schouwburg. Za
terdagavond gaat het stuk in het Haagse
Denk niet, argeloze lezer, dat de Elcker
lyc van Briels ook maar in de verste verte
lijkt op de enscenering van Johan de Mees
ter, die jarenlang als openluchtspel in
Delft te zien is geweest. O hemel neen!
Waar Carel Briels zijn duimen in zet, daar
wordt iets groots verricht. Daar wordt iets
MADRID (AP). De bekende Argentijnse
componist Waldo de Los Rios is vandaag
op 43-jarige leeftijd aan de gevolgen van
schotwonden in een ziekenhuis overleden.
De Los Rios werd enkele jaren geleden
bekend toen zijn bewerking van de 40e
Symfonie van Mozart de top van hitlijsten
haalde.
Waldo de Los Rios, die al vijftien jaar in
Spanje woonde, is bewusteloos in zijn Ma-
drileense huis aangetroffen. In een plaat
selijk ziekenhuis slaagde men er echter
niet in hem in leven te houden.
HAARLEM. Als mij gevraagd wordt
of ik de voorstelling die het Onafhanke
lijk Toneel gemaakt heeft van De Meeuw
van Anton Tsjechov (vrijdag gespeeld in
de Toneelschuur) boeiend vind, dan ant
woord ik bevestigend. Als de vraag luidt
of het ook mooi toneel is in de zin van
uiterlijkheden, dan zal ik ontkennen. De
Meeuw wordt door het gezelschap uit Rot
terdam heel terughoudend gespeeld met
een monotoon gebruik van stemmen waar Val word je als toeschouwer gedwongen
tot grote oplettendheid.
B ERGEN (N.H.). Op zaterdagmiddag
9 april zal om 16 uur in het Kunstenaars
centrum in Bergen (N.H.) een expositie
worden geopend van recent werk van
Willem Snitker uit Heemstede. Op deze
expositie, die tot en met 28 april duurt is
Snitker vertegenwoordigd met schilderij
en, gouaches, aquarellen, tekeningen en
etsen.
DEN HAAG. De Nederlandse Toon
kunstenaars Bond (NTB) heeft er in een
telegram aan minister Boersma tegen ge
protesteerd dat Toni Boltini Hongaarse
musici heeft aangetrokken voor zijn cir
cusvoorstellingen, terwijl er Nederlandse
musici beschikbaar zijn. De openbare ar
beidsbemiddeling heeft voor de zoveelste
maal gefaald, aldus een persbulletin van
de NTB.
BENNEBROEK. Op het concert; dat
de fluitist Johan van Kempen en de orga-
nist-clavecinist Jaap Stork vrijdagavond
in de Hervormde Kerk te Bennebroek op
uitnodiging van het muziekcentrum „Het
Duintje” hebben gegeven, heeft Nelly van
Ree-Bemard, de leidster van het centrum,
met een inleidende korte causerie het or
gel van de kerk m de speciale aandacht
van de toehoorders gebracht.
het stuk niet kent zal moeite hebben het te
volgen. De tekst wordt, zoals ook bij Fan-
tasio het geval was, geserveerd alsof het
om louter mededelingen gaat. Er is geen
vertekenende Russische bagage, een oude
man is niet oud gegrimeerd, alles moet
eenvoudig duidelijk worden door de tekst
zelf. Dat lukt niet steeds. Daar komt bij dat
Onafhankelijk Toneel aardig het mes in de
oorspronkelijke vertaling van Charles B.
Timmer gezet heeft.
Is daarom deze Tsjechov-opvoering een
Los van alles wat eerder Tsjechov ge
speeld heeft, vrij van elke belemmering
die herinneringen kan opleveren, heeft
Onafhankelijk Toneel ook dit werk uit de
grote toneelliteratuur vorm gegeven.
Driekantige toneeltorens met schilderin
gen en voetlichten bepalen het toneelbeeld
dat bewust zonder dieptewerking gehou
den wordt.
mislukking geworden? Als conventionele
Tsjechov misschien wel. Niet als nieuwe
toneelproduktie. Onafhankelijk Toneel
pretendeert ook niet Tjsechov volgens
geijkt patroon te brengen. De groep wroet
in de tekst en onderzoekt die op haar
waarde. Dat houdt in dat deze een geheel
eigen leven gaat leiden, dikwijls los van
degene die ze bezigt en dat kan wel eens
een verwarrende ervaring zijn. In elk ge-
Congresgebouw (2 april), zondag in de
Utrechtse Stadsschouwburg (3 april),
maandag in het Orpheus Theater in Apel
doorn (4 april), dinsdag in de Stads
schouwburg te Maastricht (5 april), woens
dag in de Stadsschouwburg in Breda (6
april), donderdagavond en in de nacht van
vrijdag op zaterdag in het Amsterdamse
Concertgebouw (7 en 8 april).
(VanHolkema Warendorf)
Lee Mackenzie De gebroeders Ham
mond 3 delen 13,50 per deel
(De Gooise Uitgeverij)
(verkrijgbaar in elke boekhandel)
De NTB heeft de Hongaarse Bond van
Kunstenaars, die evenals de NTB is aange
sloten bij de Internationale Federatie van
Musici (FIM), laten weten dat de arbeids
voorwaarden van de Hongaarse musici bij
Boltini onaanvaardbaar zijn
De opening zal verricht worden door de
mimespelers Rob van Reijn en Ide van
Heiningen van de Technische Theater
groep Perspekt uit Haarlem Het KCB is
dagelijks geopend van 10.30-12.30 uur en
van 14-17 uur Op zondagmorgen geslóten.
Een monnikje komt op met een kaars.
Hij loopt langs die horizon en neemt plaats
op de katheder. Hij is Biechte, gespeeld
door de Utrechtse student Dick Ittman',
een van de vier amateurs die aan dit stuk
meewerken. Biechte is intermediair tussen
het Hogere en het Lagere”.
„Dan komen de dansers op, twintig leer
lingen van de Dansacademie. Ja kijk, het
Nationale Ballet kon ik midden in het
seizoen natuurlijk niet krijgen. Die leerlin
gen voeren een ballet op bij fragmenten uit
de Carmina Burana, die middeleeuwse
liederen waar Carl Orff moderne muziek
bij heeft gemaakt. Dit ballet duurt tienen-
eenhalve minuuf”.
Zij vertelde, dat het originele pijpwerk
van het destijds door de befaamde orgel
bouwer Christian Muller vervaardigde or
gel enige jaren vóór het uitbreken van de
tweede wereldoorlog uit het instrument
verwijderd was. In 1976 heeft het orgel,
waarvan het front behouden was geble
ven, door toedoen van de organist Klaas
Bolt de registers met de daaraan beant
woordende pijpen-koren gekregen, welke
het instrument weer een karakter gaven,
dat zijn oorspronkelijke aard zeer nabij
kwam: Dat betekende, dat de pure orgel-
klank, speciaal voor de orgelwerken uit de
stijlperiode van de barok, weer verkregen
kon worden. De dispositie werd verdeeld
over twee manualen. Op het eerste manu
aal staan de registers, waarvoor de pijpen
afkomstig zijn uit een oud orgel -uit de
zeventiende eeuw. Voor het tweede manu
aal maakte de orgelbouwersfirma Flen-
trop, die de gehele restauratie verrichtte,
nieuwe pijpen. Jaap Stork heeft met enke
le korte improvisaties laten horen hoe de
afzonderlijke grondstemmen van het orgel
klinken, waarbij bleek hoe voortreffelijk
de nieuwe registers aangepast zijn bij de
oude. Bij Storks vertolking van de voor het
concert gekozen orgelwerken kon worden
vastgesteld hoe het orgel door die aanpas
sing in instrumentale zin een individuali
teit heeft verkregen van grote kunstzinni
ge waarde.
Het heeft zo, uitnemend bespeeld door
Jaap Stork, de zuivere muzikale schoon
heid van Jan Pieterszoon Sweelincks Vari
aties over „Mein junges Leben hat ein
End” gebracht. Zo ook van een nog geheel
in barok-sfeer geschreven Voluntary van
John Stanley en de rijke persoonlijke or-
gelkunst van drie Fugas van Johann Se
bastian Bachs uitzonderlijk begaafde zoon
Wilhelm Friedemann.
Stork liet zich op deze avond ook horen
als vaardige clavecinist, maar dan voor de
begeleiding van de fluitist Johan van Kem
pen. Als bij de orgelvoordrachten werd
ook hiervoor de gelukkige combinatie van
karakteristieke instrumentale timbres een
van de essentiële voorwaarden voor een
gave muziekgenieting. De andere waren
de van zuiver stijlbegrip getuigende muzi
kaliteit van de vertolkers, hun gevoel voor
uitdrukkingsrijke klank en hun hecht sa
menspel.
In de akoestisch zo voortreffelijke uit-
voeringsruimte klonk de Sonate in Bes
van Georg Philipp Telemanri bijzonder
mooi. Stanleys Sonate in g kleine terts
verraste door kernachtige, levendige ex
pressie, de fraaie Sonate in Es van Johann
Sebastian Bach door haar grote melodi
sche schoonheid gebracht met de bezielde
fluittoon en de tintelende clavecimbel-
klank met haar afwisseling door het luit-
register-timbre. Daarvoor had een Allegro
voor solofluit geklonken van Bachs zoon
Carl Philipp Emanuel met harmonie-na-
galmen van bijzondere werking. Het con
cert werd besloten met de verfijnde vertol
king van „Scaphe” en het gracieus-inne-
mende serenadeachtige „Drijades” van
de Franse componist Désiré Emile Inghel-
brecht, onderhoudende muziek, die blij
kens het langdurige applaus hiervoor bij
zonder gewaarderd werd.
P. ZWAANSWIJK.
De manier waarop De Meeuw door On
afhankelijk Toneel wordt gespeeld, bete
kent ook dat de diepe Russische melancho
lie, die kenmerkende drukkende sfeer, niet
meer de boventoon voert. „Zonder samo
var”, zegt het programmablad. Maar meer
merkbaar dan ooit is de zwaarmoedige
tragiek die elk van de personages omringt.
Hun onvolmaaktheid dringt zich zeker zo
- - - sterk op als in een modelvoorstelling. De
aflevering van de serie^De Favorieten. Wie menselijke tekortkomingen, zoals Tsje
chov ze neerschreef komen zonder franje
over. Je ziet wat er aan die mensen hapert.
Aan Nina, die ervan droomt een groot
actrice te zijn en een heel slechte wordt.
Haar minnaar, de schrijver Trigorin blinkt
evenmin uit door kwaliteit. En de toneel
stukken die Kostja schrijft vinden in de
ogen der critici geen enkele genade.
De rol van Elckerlyc wordt gespeeld
door Trins Snijders. Ik ben er bijzonder
trots op dat mevrouw Snijders het heeft
aangedurfd Elckerlyc te spelen in traves
tie. Ik bedoel daarmee dat Elckerlyc zowel
man als vrouw is. De dood komt immers
vóór iedereen gelijk, zowel voor man als
vrouw”.
Enkele kapitaalkrachtige bedrijven heb
ben Briels in staat gesteld zijn gaven te
ontplooien in de Gijsbrecht-opvoeringen,
en nu dan weer met Elckerlyc. Hij heeft
trouwens méér pijlen op zijn boog: komen
de zomer wil hij „De vrolijke vrouwtjes
van Windsor” gaan uitbrengen in een spe
ciaal daartoe opgetrokken historisch stad
je, en in het najaar komt hij met Vondels
„Maria Stuart” in het Nieuwe De la Mar-
theater in Amsterdam.
carrière. Duizend paarden liet hij opdraven.Snijders, die de hoofdrol speelt, links
Jerome Reehuis als Gheselscap.
Jan Joris Lamers als Trigorin en Truus te
Selle als de ongelukkige Masja. (foto: Ka
no Grommers).
De tien meest gekochte boeken in maart
1977
Pierre Heijboer Klamboes klewangs
klapperbomen 19.50
(U-boek)
2. Rien Poortvliet en Wil Huygen Leven en
werken van de kabouter 49,50
(Van Holkema Warendorf)
H J. van Nijnatten-Doffegnies Andrea
19,90
4 Magnus Magnusson Goden en helden
van de Vikingen ƒ29,50
(Fibula - Van Dishoeck)
5 Boordbibliotheek per deeltje
(De Boer Maritiem)
Dick Laan Pinkeltje en de Bibelebonse
pap 6,50
(Van Holkema Warendorf)
Hubrecht Duijker De complete wijn
liefhebber 16.90
(Van Dishoeck)
H Bouma Als de natuur je lief is
29.50
Het grote werk van Carel Briels
Meeuw vanavond nog eens in de Toneel
schuur herhaalt, laat in eenvoudige ensce
nering en tekstbehandeling Tsjechov voor
zichzelf spreken. Het stuk moet hier zich
zelf bewijzen; wordt door de spelers
slechts aangedragen, al gaat dat niet elke
acteur even goed af. Maar de groep is er nu
eenmaal nimmer op uit eigen tekortkomin
gen te verdoezelen. Er wordt met overtui
ging opgetreden en in alle openheid.
Wat de spelersprestaties betreft heb ik
het meest genoten van de grote zuiverheid
waarmee Kees Hulst de toneelschrijver
Kostja gestalte geeft. Daarnaast bewonde
ring voor Jan Joris Lamers als de minnaar
O-
,<4
