Ronald Tolman in Beeldspraak
DESERTEUR VAN
een
DE SAMENLEVING
tv-film vanavond
programma s van
radio en televisie
Mengelberg: portret van
omstreden dirigent
Paulus en de sneeuwsnuiver
Ferdinand
Panda en de meesterreiziger
x
TROS HERHAALT LAATSTE
RADIO VRIJDAG
TV VRIJDAG
Brandpunt over de
Belgische politiek
„HEILIG VUUR"
■HM
Mn
rüMi^
■H
22
DONDERDAG
7
APRIL
19 7 7
23
RTV
TV-zondagavond
;gen-
gramma „Heilig vuur” handelde.
r oud
TV-morgenavond
vas
f
7
mg
deze
an
nder
Ie
en
?n.
I
(Van onze RTV-redacteur)
HILVERSUM. „Mengelberg deed alles voor zijn orkest, dat niet
werd gesubsidieerd. Hij koos mensen uit als vrienden die de macht in
handen hadden en die geld hadden om zijn orkest te kunnen laten
spelen TROS-regisseur Hank Onrust over Josef Willem Mengelberg,
Nederlands meest beroemde en tevens meest omstreden dirigent, over
wie in mei van het vorig jaar de laatste aflevering van het kunstpro-
WILLEM MENGELBERG
n
A J#
Robert Shaw als Hendrik VIII en Paul Scofield als Thomas More
23.20
21.52
19.30
23.00
1845
19.20
19.35
ven. „Snevel snoevel sniffel snouter,
vreet hem op, die boskabouter!” beval
ze. De sneeuwsnuiver luisterde aan
dachtig naar haar woorden en hij zag
er waarachtig vrij gedwee uit.
door
Charles
Boost
die hem overal volgden. Een Amerikaanse
bijvoorbeeld, die op elk concert waar hij
dirigeerden, waar ook ter wereld, aanwe
zig was. In zijn huis in Zwitserland kwa
men mannen als Richard Strauss en Prins
Hendrik die allemaal op zijn kosten daar
18.45
18.55
19.04
20.00
20 25
2i 15
21.55
18.55
19.05
(Herhaling van het in onze vorige
editie gepubliceerde programma)
van „Dr. Zhivago” geweest) voor de
film bewerkte. Met het stuk heeft regis
seur Fred Zinnemann ook de hoofdrol
speler Paul Scoffield die op het toneel
„A Man for all Seasons” tot een onge
kend Londens succes maakte, overge
nomen en daarnaast Robert Shaw als
de koning, Leo McKern als Cromwell,
Orson Welles als kardinaal Wolsey en
Vanessa Redgrave (Anne Boleyn), als
waardige tegenspelers geplaatst.
Het drama dat Robert Bolt ontleend
heeft aan de historische feiten die aan
de onthoofding van More in 1534 voor
afgingen, behandelt de langzame ont
wikkeling in de onderlinge verhouding
tussen de koning en zijn geestelijke
adviseur die van vriendschap in dode
lijke haat verkeert.
In de zeer aannemelijke vertolking
van Paul Scoffield wordt More een wat
droge en koele wetenschapsman, een
kamergeleerde die liever met rust gela
ten had willen worden maar die rust
uiteindelijk niet wil kopen door te mar
chanderen metzijn diepste overtuiging
(Nederland 2 om 21.55 uur).
19.35
21.20
21.50
22.30
22.55
Tolman is bang in de massa onder te
gaan en in de groep zijn individualiteit te
verliezen. „Wie niet in de groep wil, die
deserteert”, zegt Tolman. En dat heeft hij
gedaan. Als boer onder de boeren in hun
plattelandsgemeenschap denkt hij over
zijn probleem. Hij maakt groepen kleine
bronzen beelden, etsen, allemaal variaties
op het thema groep en enkeling. „Kunst is
kijken, en kijken is kunst. Wat je dan
maakt, dat ben je zelf”, zegt Tolman over
zin werk. Het is een eigenaardig portret
van een opmerkelijk kunstenaar, waarbij
de beperking van de tijd zich doet gelden.
Jonne Severijn heeft moeten kiezen tussen
de kunstenaar en zijn kunstenaarschap
De kunstenaar, de beeldhouwer en etser
overheerst, ook in zijn boer zijn Het werk
komt echter minder aan de beurt
Tolman. „Deserteur van de samenleving”
heet de film, die zondag aanstaande wordt
uitgezonden op Nederland 2 om 22-.40 uur.
(Van onze RTV-redactie)
HILVERSUM. Brandpunt geeft van
avond een uitgebreide analyse van de
Belgische politiek. Dit in verband met de
verkiezingen, die in België op 17 april
worden gehouden. Er zijn interviews met
premier Tindemans en oppositieleider
Willy Claes.
Er is voorts een reportage over bedrijfs
sluitingen in Zuid-Limburg, ten gevolge
waarvan oud-mijnwerkers voor de tweede
maal moeten worden omgeschoold.
Een andere reportage geeft een indruk
van trieste ervaringen met het werken aan
de lopende band Aan het woord komen
een werknemer en een maatschappelijk
werkster. (Nederland 2 om 21.15 uur).
ILM.
•lectie.
20.50
21.05
DUITSLAND II
18.00 (Ki Journaal. 18.10 (K) Te
DUITSLAND III
18.30 (K) Filmreportage. 19.00 (K)
Sesamstrasse. 19.30 (K) Documen
taire. 20.00 (K) Zandmannetje. 20.05
(K) Programma voor Turkse werk
nemers. 20.15 (K) Regionaal nieuws
21.00 (K) Journaal en weerbericht.
21.15 (K) Vioolmuziek. 22.10 (K)
Chansons. 22.55 (K) Eine abenteuer-
liche Frau (Take me to town), speel
film. 24.15-1.00 (K) Reportage
19.00
19.04
19.17
20.00
20.20
21.35
21.45
<C PIB
/CDPfNMAGlN
OP HET EERSTE GEZICHT biedt
een film als „A Man for all Seasons”
weinig attracties om zich populair te
maken. Wie zou zich nu interesseren
voor een figuur als de Engelse huma
nist en staatsman Thomas More (1478-
1535), een held die niet eens op een
uitdagende, maar meer op een listige
manier moedig is.
Als hij een uitspraak moet doen inza
ke het kerkelijk ongeldige huwelijk van
Hendrik VIII en Anna Boleyn weet hij
zijn principieel standpunt in deze zo
listig achter allerlei ingewikkelde rede
neringen en duistere formuleringen te
verbergen dat het Cromwell, secretaris
van de koning niet lukt hem op een
strafbare uitspraak te betrappen. En
toch moet More die als het hinderlijke
geweten van de koning is gaan werken,
terechtgesteld worden.
Rond die drie figurenp Thomas More,
Hendrik VIII en Oliver Cromwell
heeft Robert Bolt destijds een bijzon
der pakkend toneelstuk geschreven dat
hijzelf (tenslotte was hij scenarioschrij
ver van o.a. „Lawrence of Arabia” en
nog even onbemerkt achter een rots
partij bleef liggen. „Dat treft,”prevel
de Jons uit het inwendige klimmend
..Mijn reisgezelschap heeft het eind
doel bereikt Ik zal het nu gaarne ver
der aan zijn lot overlaten, terwijl ik
mij terugtrek naar veiliger en prettiger
streken Ik weet zeker dat de lord de
vele spannende avonturen zat beleven,
waarvoor hij betaald heeft
doe wat ik zeg of ik maak je stuk",
krijste Eucalypta. De sneeuwsnuiver
was blijven staan om te luisteren naar
de toverspreuk. Eucalypta holde naar
hem toe. haar armen bezwerend gehe-
(Van onze RTV-redactie)
HILVERSUM - De kunstenaar met z’n
kunst als demonstratie tegen de maat
schappij, vreest voor de macht en angst
voor de massa. „De wereld is een theater,
zo sta ik hier bijvoorbeeld als kunstenaar,
alleen belachelijk en terzijde de zoveelste
toneelknecht van de samenleving”. Dat
zegt Ronald Tolman, varkensfokker hoer
en beeldend kunstenaar. Een geobsedeerd
kunstenaar, die maar één thema te verkon
digen heeft, maar dat op zeer vele wijzen
weet te doen.
kenfilmserie. 18.40 (K) Actualitei
ten en muziek 19.20 (K) Pfarrer in
Kreuzberg, tv-serie.' 19.55 (K) Doing
Pfiff Iröööt. 20.00 (K) Journaal
20.30 (K) Showconcert 22.00 (K)
Journaal. 22.15 (K) Reportage. 23.00
(z/w) Ein ganz gewöhnliches Leben,
toneelstuk 0 10 (K) Journaal
NEDERLAND I
18.15
NEDERLAND II
18.40
NEDERLAND 1
18.55
19.00
19.05
57. „Haaa, daar is ie!" juichte Euca
lypta, toen ze de sneeuwsnuiver zag
lopen. „En Paulus is gelukkig niet bij
hem,” zei Krakras. „Geef hem van
katoen, Eucalypta. Zorg dat ie gehoor
zaam wordt.„Snif snuffel snoef snuk,
klassiek. 9.00 Nieuws. 9.02 (S) Stof
van eeuwen 10.30 (S) Vocalise. 12.00
(S) Van het Nederlands Concertpo
dium; Het Esterhazy Kwartet met
solist. EO: 13.00 (S) Klankspiegel
14.00 Nieuws. 14.02 (S) London Bach
Society koor m.m.v. Collegium Sa
gittarii met zangsolisten, werk van
Heinrich Schütz. 14.20 (S) Sefer
T'Hillim; programma rondom psal
men 14.45 (S) Woord des levens,
meditatie. VPRO: 15.00-17.00 (S)
Muziek-op-vier; Muziek van De
Fesch, Escher, Andriessen en ande
re Nederlanders, live.
STAD/RADIO AMSTERDAM
17.00 Muziek en aktualiteiten.
17.15 Uit in Amsterdam. 18.05 Mar-
greet Dolman, alleen in Amsterdam,
ca. 18.15 STAD-forum praat over
aktualiteiten. ca. 18.45 De Amster
damse sportagenda 18.55 Vakatu-
rebank.
reis die Goedbloed voor ons verzorgd
heeft, valt mee - tot nu toe.” „V-vind
u?" vroeg Panda aarzelend „Ik vond
het anders niet zo leuk. En nu gaat het
vast vervelend worden. Want daar
komen twee lieden aan die er erg ruw
uit zien Hij wees op de bergbewoners
die opgewonden naderbij holden
Want ze kwamen natuurlijk eerst op
de grootste kist af, zodat de kleinste
27 Hoewel de tweede piloot van
het vliegtuig een parachute aan de
kisten had bevestigd, kwamen ze toch
nog met zoveel vaart op de grond
terecht, dat ze open barstten. ..Wel.
wel,” sprak lord Master die samen met
Panda in het grootste krat opgesloten
had gezeten, en zich als eerste herstel
de van de schok. „Dat was nogal aar
dig, wat? Een aangename verrassing
Weer eens wat anders dan anders. De
pauze zendt de EO vanavond de
Matthaus Passion vw net scherm uit Uitvoerenden zijn onder
meet Nellie van de Spek (foto). Rta Bollen, Marius an Altena,
het Utrechts Symphonieorkest <oi het Rotterdams Toonkunst
Koor (Nederland 1 on 19.30 uur).
logeerden. Je kan zijn populariteit verge
lijken met die van bijvoorbeeld The Beat
les”.
Hank Onrust schetst in het eerste gedeel
te van de uitzending de ongekende be
roemdheid van Willem Mengelberg tot de
Tweede Wereld Oorlog, daarna komt de
ommekeer, de verafschuwing van Mengel
berg omdat hij mét de Duitsers heulde.
Een nicht van de dirigent zegt: „Het was
eigenlijk zo onnozel wat hij zei over de
politiek dat je niet wist of je nou moest
lachen of huilen”, en zijn toenmalig mana
ger Johan Koning: „Hij was altijd onder de
indruk van uniformen, orde en tucht. Hij
keek tegen Mussolini op omdat hij tijdens
een tournee door Italië merkte dat de
treinen weer op tijd reden”.
Het deed Mengelberg allemaal de das
om. In Nederland moest men niets meer
van hem weten, hij werd veroordeeld,
kreeg een dirigeerverbod opgelegd en ver
trok naar zijn huis in Zwitserland. In 1951
overleed Mengelberg zonder dat hij zijn
grote wens om ooit nog eens voor het
Concertgebouworkest (dat hij 50 jaar diri
geerde) te staan in vervulling zag gaan.
(Nederland 2, morgenavond om 21.52 uur).
TELE AC: (K) Ge
sprekken met hulp
verleners (6)
NOS: (K) Bereboot.
(K) Journaal.
EO: (K) De kinder
krant.
(K) Mattheüs Passion,
door het Utrechts
Symf. Ork., koren en
sol
NOS: (K) Journaal.
EO. (K) Mattheüs Pas
sion, deel 2.
NOS: (K) Journaal.
23.50
Aangezien in Duitsland met de zomertijd
is ingevoerd beginnen de Duitst pro
gramma's een mieerdet dan hieronder is
aangegeven
DUITSLAND
19.00 (K) Regionaal Nieuws 19 05
(K) Programma-mformatie en te
kenfilm 19 10(K)Unmöglicher Auf
trag. tv-serie 20 15 (K) Hier und
heute 20.45 (K) Amusementspro
gramma 21 00 (K) Journaal en
weerbericht 21 15 (K) Informatief
programma 22 00 (Ki Torna mis
daadserie 22.45 (K) Cultureel maga
/.me 23.30 (K) Journaal, commen
ia:-; en weerbericht. 23.50 (K)Moses
und Aron film 1 35 (K) Journaal
Voor de NOS-rubriek Beeldspraak
maakte Jonne Severijn een portret van
22.50
23.05
23.20
DUITSLAND I
18.10 (Ki Vesper 18.40 (Ki Ein
Brautigam für Anna, speelfilm
20.00 (Ki Actueel magazine. 21.00
(K) Journaal en weerbericht. 21.15
(Ki Das Gewand (The robe), speel
film 23.25 (K) Informatief pro
gramma. 0 10 (K) Journaal en weer
bericht. 0.15 (K) Alltagslegende. tv-
film. 1.25 (K) Journaal
DUITSLAND II
18.20 (K) Journaal. 18.25 (K)
Durch Wüste und Wildnis, speel
film deel 2 20.00 (K) Journaal. 20.15
(K) Informatief programma 20.30
(K> Reportages van buitenlandse
correspondenten 21 15 (K> Jeder
für sich und Gott für alle, film
23.00 (K) Zang. 23.10 (K) Journaal.
23.10 (K) Das ist Ihr Leben. film
0.25 iK) Journaal
DUITSLAND lil
17.45 (K) Informatief program
ma. 1900(K) Sesamstrasse. 19.30
(Ki Oecumenisch Pesachmaal
20.00 (K) Zandmannetje. 20.05 (K)
David Copperfield, tv-serie. 21.00
(K) Journaal en weerbericht. 21.15
(K) Programma met de psychiater
22.00 (K) Krvsztof Penderecki, film.
22.45 (K) Film 23.05 (K> Ballet 23.40
(K) Filmportret
HANK ONRUST
NOS: (K) Journaal.
NEDERLAND II
18.55
HILVERSUM I
KRO: 7 00 Nieuws. 7.02 Het leven
de woord. 7.08 (S) Gevarieerd pro
gramma met lichte muziek (7.30
Nieuws). 8.30 Nieuws. 8.35 Gym
nastiek voor de huisvrouw. 8.44 (S)
Gevarieerd programma met lichte
muziek (10.30 Nieuws. 11.00 (S) Ge
vangenisbewaarders gisteren en
vandaag. Gesprek 11.59 Bericht
Vastenaktie 12.00 (S) Gevarieerd
programma (12.22 Wij van het land
12.26 Mededelingen. 12.30 Nieuws.)
IKON. 14.00 Wie zegt gij dat Ik ben.
Goede Vrijdagprogramma. (15.30
Nieuws.) KRO: 16.00 (S) Spreekuur,
gesprek. 17.00 (D) In de hutsgeklut-
ste kinderwinkel. 17.30 Nieuws.
17.32 (S) Echo magazine. P P. 18.19
Uitzending van de Communistische
Partij Nederland. KRO: 18.30
Nieuws. 18.40 Marktberichten.
18.43 (S) Filmklapper: nieuws uit
de bioscoop- en filmwereld. IKON:
19.30 Paasfeest te Zoeterwoude.
20.28 Wilde Ganzen KRO: 20.30 (S)
In antwoord op uw schrijven. 21.00
(S) Sir 5 one. 21.15 (S) Dr. Grol en
de internationale lol. Satirische
spreekbeurt. 21.45 (S) Jazz 298.
22.25 Overweging. 22.30 Nieuws.
22.40 (S) Goal. Programma vanuit
en rondom de sport. 23.55 Nieuws.
HILVERSUM II
NCRV: 7.00 Nieuws. 7.11 Ochtend
gymnastiek. 7.20 Vandaag... vrijdag, Ti/ RÖMREDHKC
gevarieerd programma (8.00 V UUNUtZnUAv
Nieuws. 8.10 Hier en nu.) 8,30 Op
de man af; evangelisch kommen-
taar. 8.35 Te Deum Laudamus; ge
wijde muziek. NOS: 9.00 Let op de
kleintjes; uitspraken van politici
9.35 Waterstanden. 9.40 Geen school
(radio.) 10.00 Wat heeft dat kind?
Pedagogische rubriek. 10.15 Duide
lijke taal; gesprek. 10.30 NOS-Jazz-
portret. 11.00 Nieuws. 11.02 Meer
over minder; de stem van de spre
kende minderheid. 12.30 Toerismo;
toeristische informatie uit binnen-
en buitenland. Overheidsvoorlich
ting: 12.49 Uitzending voor de land
bouw. 13.00 Nieuws. NCRV: 13.11
Hier en nu NOS: 13.30 Vonken on
der de as; Nederlandse volksverha
len- en volksgebruiken. 13.45 Onder
de Groene Linde; oude liedjes en
balladen 14.00 Repertorium van de
NOS-koren en orkesten; Het Radio
Filharmonsich Orkest met solist.
15.00 Zoeklicht op Nederland; regio
nale zaken nader bekeken. (16.00
Nieuws.) 16.30 Kijk op buitenland
VPRO: 17.00 (S) Welingelichte krin
gen; debatprogramma. 17.45 SYM
BIOSE. 17.55 Mededelingen. 18.00
Nieuws. 18.11 (S) Embargo. 18.20
Simplisties Verbond NOS; 20.00
Nieuws. 20.05 (S) Europees Concert
podium, Concertgebouw Orkest;
klassieke muziek 22 15 NOS-Kul
tuur; alles wat kuituur interessant
maakt 23.00 (S) Met het oog op
morgen met om 23.05 Aktualiteiten-
overzicht Radio-Tv; 23.20 Den Haag
Vandaag 23.52 Even ontspannen
vooi het slapen gaan yoga 23.55
Nieuws
HILVERSUM Hl
IEDER HEEL UUR NIEUWS
EO 7.02 (S) Gospelsound 8.03 (S)
Tijdsein, muziekprogramma met in
formatie 10.03 (S) Te elfder ure,
nonstop muziekprogramma. TROS
11.03 (S) Verzoekplatenprogramma
12.03 (S) Nederlandstalige top-tien
en kwiswijs NCRV 13.30 (S) Pop
kontakt met de Nationale tip-30.
15.02 (S) Elpee-pop NOS 16.02 (S)
Hitmeesters met de Nationale Hit
parade en de Top-30 18.02 (S) NOS
maai VOO 19.02 (S) De Nederland
se Top-40 VPRO 20 02 (S) VPRO
vrijdag-op-drie 22.02 Radio Vrij
België 23.02 (S) Amigo- de Mustca
AVRO 1.02 (S) Radio Pandora 2.02
(S) 'n Nachtje AVRO
HILVERSUM IV
NOS: 7.00 Nieuws. 7.02 (S) Vroeg
IKON/NCRV: (K)
Lied van de week
NOS: (K) Toeristi
sche tips.
NOS: (K) Journaal.
KRO. (K) Tom Jer
ry, tekenfilm
(K) Dunderklumpen,
jeugdserie
(K) Cijfers Letters,
kwis.
NOS: (K) Journaal
KRO (K) Rondje thea
ter
(K) Brandpunt
(K) Een man vooi
ieder uur, tv-film
NOS: (K) Journaal
in. Duitsland met de
NOS: (K) Bereboot
(K) Journaal.
AVRO: (K) Wie van de
drie, kwis.
(K) Een van de acht.
(K) Genezen ver
klaard, portret.
NOS: (K) Journaal.
AVRO: (K) Vandaag,
kort kommentaar.
(K) Sportpanorama
(K) Mash, tv-serie.
IKON: (K) De Groot
inquisiteur. mono
loog.
NOS: (K) Tv-infor
matie voor Spanjaar
den.
(K) Journaal
TROS: (K) Calimero.
(K) Disco Circus.
NOS (K) Journaal
TROS: (K) Het ver
haal van David,
tv-film, deel 1.
(K) Prof. dr. Willem
Mengelberg tv-por-
tret
(K) Muziekminiatuur
(K) TROS Sport
NOS. (K) Journaal
De TROS besloot verleden jaar het pro
gramma in te sturen naar het Amerikaan
se festival om de Emmy Award, waar
Hank met zijn uitzending een Emmy
Award Nomination wegsleepte. Reden ge
noeg voor de TROS om de uitzending
morgenavond nog eens te herhalen.
Willem Mengelberg werd in 1871 in
Utrecht uit Duitse ouders geboren. Zijn
vader, Friedrich Mengelberg, kwam in
1869 van Aken naar ons land om als
beeldhouwer en schilder aan interieurs
van kerken te werken. Willem Mengelberg
studeerde aan de Toonkunst-muziekschol
in Utrecht en in Keulen. In 1895 werd hij
benoemd tot dirigent van het Amsterdams
Concertgebouworkest, dat toen zeven jaar
bestond en dat onder Mengelberg wereld
beroemd werd
Mengelberg zelf genoot een ongekende
populariteit. Hank Onrust: „De grote
kracht van Mengelberg was het feit dat hij
een orkest kon trainen. Van een matig
orkest maakte hij een goed orkest en van
een goed orkest maakte hij een fantastisch
orkest”.
In het programma zijn onder meer uit
spraken te horen van de heren Kappeyne
van de Copello (bestuurslid van het Con
certgebouw) en Bottenheim (destijds de
advocaat van Mengelberg), Charlotte Koh
ler (actrice), de zangeres Jo Vincent en de
wereldberoemde violist Jehudi Menuhin
De meesten zijn vol lof over de dirigent
Kappeyne van de Copello zegt: „Hij kan zo
zijn eigenaardigheden hebben gehad,
maar het blijft een groot man”. Botten
heim zegt: „Het is een wonder"
Hank Onrust „Er waren zelfs vrouwen
y-57
AL
7MII-
yó »\p
Mc het
