Nederland houdt van
zijn lintjes
1
I
Ik
IS
t
f
HET BLIJFT
BOUWVAKKER TEUNIS KNOPPER GAAT MET
EXPERIMENTEEL VERVROEGD PENSIOEN
REGENEN” OP KONINGINNEDAG
f 1
door Bas Hoppel
door Fred klaver
I
De lintjesregen zal op 30 april
heviger zijn dan vorig jaar.
Naar verwachting zullen op
Koninginnedag ruim 2600 on
derscheidingen worden uitge
reikt, een paar honderd meer
dan bij de vorige lintjesregen.
Al tientallen jaren staat het de
coratiestelsel ter discussie, al
jaren lang wordt in de begro
ting van Binnenlandse Zaken
een spoedige wijziging van het
stelsel aangekondigd, maar ook
in 1977 blijft alles bij het oude.
Er zal op traditionele wijze
gedecoreerd blijven worden.
Het onderscheid van rangen en
standen blijft bestaan. Zo. kan
de werkman de medaille ver
bonden aan de orde van Oranje
Nassau in brons krijgen, de
voorman heeft kans op zilver
en de chef maakt aanspraak op
goud.
Boerenknecht
Storing
Op school
1
„Moe zei meteen, dat moet je doen. Nu ben je tenminste nog een
beetje mens. Je kunt nog lopen en fietsen. Wie weet, ben je aan het
eind van volgend jaar misschien niks meer waard! En zo moet je het
ook bekijken. Maar ik durf gerust te zeggen dat ik m’n portie na vijftig
jaar werken wel heb gehad. Ik was twaalf toen ik van school afging
maar toen moest ik al met m’n vader en moeder mee om twee keer in
de week, ’s woensdags en zaterdags, vuilnis te halen op Steinenburg.
Ja, m’n vader was vuilnisman bij de gemeente Maartensdijk. Hij „had”
Steinenburg en ik moest als oudste van de twaalf kinderen altijd met
hem mee. D’r werd niet gevraagd of ik wou. Neen, je ging gewoon”.
TJ/r
1
Ik heb genoeg
gewerkt, ik ga
er eens lekker
van genieten
in
De heer Holrust met zi/n hnt/es
1
fw
I
I be-
heid
teri-
-uit.
eide
orie
..Je hebt gelijk, je hebt lang genoeg
gewerkt, je hebt het verdiend",
kreeg hij waarderend van z’n colle
ga’s te horen.
Minister De Gaay Fortman vindt dat
hij belangrijker zaken te doen heeft
dan op dit moment te werken aan een
wijziging van het decoratiestelsel. De
bewindsman is wel van oordeel dat de
medailles verbonden aan de orde van
Oranje Nassau dienen te verdwijnen.
Op het ministerie van Binnenlandse
Zaken ligt al lang een alternatief plan
gereed. De ministerraad had echter
renknecht op de Biltstraat. Daar
voor hielp hij eerst nog een keer in
de week zijn vader, die ’s maandags
de deuren langs ging met turf en
kolen. „Je verdiende het zout in de
pap niet, maar het was wel een
mooie tijd. We hadden nogal wat
pofklanten. Die kochten b.v. voor
een gulden en wilden dan maar twee
kwartjes betalen. Die vijftig cent
schoten wij dus eigenlijk iedere keer
voor. Maai- wij moesten ook leven!
Dus ik zei op het laatst tegen die
vrouwen: als je betaalt wat je nu
neemt, dan komt dat andere de vol
gende keer wel. Een bietsie bepraten
dus, dat kon ik wel. Maar ja, ik kreeg
ruzie met mijn vader. Dat kwam ook
doordat ik weleens meer verkocht
dan hij. En dat zat hem dus niet
lekker. Ik zei, ik ga wel een baas
zoeken.
grote bezwaren tegen een nieuwe deco-
ratieopzet die te ingewikkeld zou zijn.
Voorts achtte de ministerraad het niet
helemaal zeker of de invoering van een
nieuwe orde in plaats van de eremedail
les in de praktijk bevredigender zou
werken.
Het onderscheid in rang en stand
dient te worden opgeheven, is de me
ning van de minister van Binnenlandse
Zaken. „Iemand die in buitengewoon
gevaarlijke omstandigheden de juiste
beslissing neemt vind ik achtenswaar-
diger of beloningswaardiger dan het
gedurende een aantal jaren trouw zijn
dienst vervullen”, heeft De Gaay Fort
man al meermalen laten weten.
„Mijn ervaring is dat mensen de lintjes
allemaal erg aardig vinden, ook in ver-
Een van de mensen in ons land die de
belangstelling vóór de onderscheidin
gen in de orde van de Nederlandse
Leeuw, de orde van Oranje Nassau en
de eremedailles, verbonden aan de or
de van Oranje Nassau zeer goed kan
taxeren is G. J. Holtrust, directeur van
de Haagse onderneming Van Wielik
BV, de enige lintjesleverancier in Ne
derland.
„Het afschaffen zou de mensen alleen
maar plagen. En ik merk ook aan mijn
klanten hoezeer men prijs stelt op on
derscheidingen. En met name oudere
mensen zijn bijzonder gevoelig voor al
die discussies rond het wijzigen van het
decoratiebeleid”, zegt Holtrust.
tot keurige lintjes, knoopsgatrozetten,
knoopsgatstrikjes en knoopsgatbatons.
De gelukkige Nederlanders die op 30
april in de prijzen vallen, ontvangen de
onderscheidingstekens in modelgrootte
uit naam van de koningin. De kruizen
worden alleen gedragen op een ambts
kostuum of op een uniform. Holtrust
levert miniatuurkruisjes die op avond
kleding en bij feestelijke gelegenheden
worden gedragen. Voor het dagelijks
gebruik kunnen de onderscheidenen
een rozet (officier in de orde van Oran
je Nassau) of een strikje (ridder in de
orde van Oranje Nassau) verkrijgen.
De miniatuurkruizen liggen in de prijs
klasse van rond 140 voor zilver tot
bijna 300 voor het goud. De ereme
dailles doen tussen de 30 (brons) en
180 voor goud. De rozetjes, batons en
strikjes zijn voor een paar gulden te
koop.
En hoe komt men aan een lintje? Een
werkgever kan een personeelslid bij de
burgemeester van zijn gemeente voor
een onderscheiding voordragen in ver
band met bijzondere verdiensten. De
burgemeester moet het eerste ja-woord
uitspreken. Vervolgens komt het ver
zoek om een lintje op de tafel bij de
commissaris der koningin en indien
ook hij het verzoek zeer redelijk acht,
moet de minister het laatste woord
spreken.
De laatste jaren worden op Koningin
nedag rond 2500 Nederlanders in de
lintjesregen gezet. „En het maakt niet
uit of we een linkse of rechtse regering
hebben. Linkse regeringen geven net
zoveel onderscheidingen uit”, laat de
heer Holtrust weten. De lintjesfabri-
kant, die al dertig jaar in het vak zit, is
wel van mening, dat de mensen naar
verantwoordelijkheid beloond moeten
worden. „En ik heb nog nooit een soort
rivaliteit gezien wanneer een knecht
brons kreeg en zijn chef zilver of goud”.
De onderscheidingstekens, die o.a.
door burgemeester, minister, wethou
ders of commissarissen der koningin
worden opgespeld, blijven eigendom
van de regering. De Kanselarij der Ne
derlandse Orden noemt het een ere
zaak de onderscheiding bij een overlij-
densgeval terug te sturen. Ongeveer 60
percent van de uitgereikte onderschei
dingstekens komt na het overlijden te
rug. „Veel mensen kennen die erecode
niet. Velen zijn ook naar het buitenland
vertrokken en de familie is de onder
scheiding dan vaak al vergeten. Een
aantal familieleden wordt toestemming
gegeven de onderscheiding op het li
chaam van de overledene opgespeld te
laten”, zegt een woordvoerster van de
kanselarij. Nederland is zijn lintjes nog
lang niet zat.
Hoewel er een suggestief effect van
uitgaat, geloven de werkgevers van
niet. Pensioen vervroeging, zo zeggen
zij, betekent onvermijdelijk hetzij ver
laging van de pensioen-uitkering. het
zij kostenverhoging.
Hier ligt al onmiddellijk een van de
grote knelpunten. Boersma becijferde
nog onlangs dat er een slordige 800
miljoen tot 1 miljard gulden mee ge
moeid zijn om iedereen al op z’n 64-ste
van zijn AOW te laten genieten.
Vervroegd pensioen is zeker een van
de hartewensen van de vakbeweging
maar ook daar zijn de nodige twijfels.
Wie gaat het b.v. allemaal betalen?
igen
sche
veel
vant
aaie
oer-
-een
Het
ioral
it op
iden
91 in
dat
iver-
aak,
met
veri-
hirs,
mgs-
en
>nzo-
toeh
wel
alles
dieping was het boem! Had je weer
zo’n schok in je rug te pakken. Als je
er dan acht jaar op heb gestaan, dan
weet je het wel. Op het laatst ging ik
op mijn tenen staan. Kwam die
schok niet zo hard aan. Maar mijn
rug is er wel mooi van versleten. Ik
heb metselaars die dorsten er niet
in. Die vonden het veel te gevaarlijk.
Maar het was mijn werk, het hoort
nu eenmaal bij de bouw. Je begint ’s
morgens als eerste en je gaat ’s
avonds als laatste naar huis. Ze heb
ben wel eens tegen mij gezegd: Ik
snap niet dat jij dit uithoudt.
Niet zijn hele leven heeft Teus in
de bouw gewerkt. Hij begon als boe-
Bijna iedere week viel de lift wel
een keer uit door storing. Dan moes
ten ze lopen. Had je ze moeten horen
kankeren. Dat kun je in dit huis niet
kwijt. Kankeren doen ze allemaal.
Ik net zo goed. Een goeie bouwvak-
Ik had vroeger graag door willen
leren. Ik heb de lagere school hele
maal afgemaakt, want ik kon goed
de
n-
>o-
tje
iet
ih.
;h-
>or
un
of-
to-
>em-
ir, is
g ’n
mis
elijk
was
ehil-
•htse
d je
orici
eger
erde
er-
ert
de
te
of
kte
Hoe hoger de leeftijd, hoe groter het
aantal werknemers dat niet met wer
ken wil stoppen. Toen het Centraal
Bureau voor de Statistiek vorige week
met deze verrassende uitkomst voor de
dag kwam, werden juist de experimen
ten uitgebreid om oudere werknemers
al op 63- en 64-jarige leeftijd met pensi
oen te laten gaan.
In het onderwijs loopt de proef met
vervroegd „uittreden” vanaf decem
ber jl„ de bouw is op 1 april begonnen,
terwijl de havens en de metaal op 1 juli
volgen. De animo om eerder met pensi
oen te gaan valt nogal tegen. De ver
wachting was dat veel ouderen de da
gelijkse gang naar het werk, het werk
leven. Ja, Wim Jansen en ik waren
de beste van de klas! Maar mijn
vader zei: Jij doorleren? Werken be
doel-je! Nou, gauw klaar. Wat moet
je dan? Bij Demka ben ik met ruzie
weggelopen. Ik stond er altijd voor
een ander klaar. Teus, kunnen we
niet een dienst zus of een dienst zo
ruilen en Teus zei altijd ja. Maar
toen ikzelf een keer wilde ruilen om
's morgens mijn vrouw te kunnen
helpen aankleden na d’r operatie,
toen was er niemand thuis. Man, wat
heb ik me kwaad gemaakt, maar ik
kreeg het niet voor elkaar. Ik zei,
weet je wat jullie kunnen Nou, ik
zal het maar niet zeggen, je voelt
mewel. Om twee uur liep ik woest de
poort uit en om kwart over twee had
ik alweer een andere baan.
Want als je werken wilt, heb je zo
weer een nieuwe baas. Wat werkloos
zijn is, weet ik niet. Bredero werd
het. Als „upper” (opperman) bij de
metselaars, dus specie maken, ste-
Z<> begon het meer dan een halve
eeuw geleden voorTeunis Knopper.
Vanaf het allereerste begin hard
werken geblazen: veel uren en lange
dagen voor maar een paar centen.
N iemand wist toen beter. Wat er zoal
in die jaren kan veranderen, daar
van is dezelfde Teus Knopper hef
taste bewijs. Als 63-jarige bouwvak
ker gaat hij met vervroegd pensioen,
een experiment in de bouw dat op 1
april is gestart. Hij is een van de 900
bouwvakkers die zich vrijwillig op
gaf om mee te doen aan het experi
ment dat vervroegd pensioen heet.
tempo en het op volle toeren blijven
meedraaien na een halve eeuw arbeid
nu wel beu zouden zijn.
De koele cijfers bewijzen echter het
tegendeel. Uit het onderwijs-experi-
ment is inmiddels bekend dat van de
540 in aanmerking komende leerkrach
ten er maar 131 zich hebben aange
meld, niet meer dan een kwart. Uit de
bouw hebben van de 3700 die mee
konden doen maar 900 belangstelling
getoond. Niet iedereen wil kennelijk
vroeger met pensioen. Er zijn ook heel
wat mensen die juist wat langer willen
blijven doorwerken.
Volgens de Bouwfederatie FNV is de
geringe animo voor een belangrijk
houding tot hun gezin en het bijzonder
leuk vinden en zeer vaak geëmotio
neerd zijn als ze een onderscheiding
krijgen. Ik reik nogal wat eremedailles
uit, maar ik merk nooit dat mensen dat
nou denigrerend vinden”, aldus De
Gaay Fortman, die de indruk heeft dat
slechts 5 percent van het totaal aantal
mensen dat voor een lintje in aanmer
king komt, de onderscheiding weigert.
Federatie Nederlandse Vakbeweging
vormt. Oudere werknemers zouden de
kans moeten krijgen er eerder mee te
kunnen stoppen, ten gunste van een
jongere werkloze. In de Tweede Ka
mer werd daarover druk gedebatteerd,
maar de minister zag nogal wat bezwa
ren. Hij zegde desondanks toe een paar
deskundigen de zaak te laten onderzoe
ken. Die kwamen vrij snel met een
rapport op tafel waarin het plan werd
afgewezen. Om allerlei praktische re
denen twijfelden de experts aan de
uitvoerbaarheid van het plan. Toch
vormde dit voor Boersma geen belet
sel om de experimenten in het onder
wijs en in de bouw aan te kondigen.
Het ziet er overigens niet naar uit dat de
Tweede en Eerste Kamer zeer snel met
een wetswijziging akkoord zouden
gaan. In de ministerraad is ook al ge
bleken dat iedere minister zijn eigen
stelsel het best acht en dat de bereid
heid om dan maar genoegen te nemen
met iets dat men zelf minder aantrek
kelijk vindt, niet groot is.
nen d’r bij zetten, specie in de kuip,
steiger verplaatsen, steiger maken.
Het zware werk dus. Ik zorgde altijd
dat ik een goeie „put” had, dus dat je
voor een paar jaar onder de pannen
was. Ik heb een hekel om na elk
geklaard karwei naar een andere
baas te stappen. Daar ben ik geen
man voor. De eerste huizen van Ka
naleneiland, die heb ik nog helpen
bouwen. Dat was voor een Gro
ningse aannemer, Geveke in Haren.
Daar heb ik acht jaar voor gewerkt.
Toen raakte het werk voor hem in
Utrecht op en vroeg hij of ik meewil
de naar Groningen. Ik zeg, ik wil wel
mee, als ik de Dom maar kan zien
staan. Ik ging dus niet en hup, ik
weer terug naar Bredero. Niet teveel
over praten. Nu als liftboy op die
hoge buitenliften die tegen de bouw
aanstaan. Gevaarlijk werk, anderen
begonnen er niet aan. Dat waren
liften op tandwielen, net als een ket
ting op een fiets. Op iedere ver-
Tot aan de mobilisatie in 1939 ben
ik boerenarbeider gebleven. Toen
had ik er genoeg van, want ik was
inmiddels getrouwd en wilde wel
een paar centen meer gaan ver
dienen.
Die boer liet me wel harder wer-
deel toe te schrijven aan de druk die
bouw'werkgevers zouden leggen op de
63- en 64-jarigen. „Zij vormen veelal de
harde kern en zijn doorgaans de goede
vaklieden, die de werkgevers eigenlijk
niet willen missen”, aldus een woord
voerder van de bouwfederatie. De
Hout- en Bouwbond CNV schrijft de
geringe belangstelling meer toe aan
onbekendheid, de korte voorberei
dingstijd en aan de angst van de 63-
jarige door het eerdere vertrek voor
„ouwe zak” te worden uitgemaakt.
De gedachte van het vervroegd pen
sioen werd twee jaar geleden voor het
eerst gelanceerd door het toenmalige
NKV, dat inmiddels met het NVV de
Nog bij de bekendmaking van het
bouwexperiment in december vorig
jaar vertelde Boersma dat het experi
ment nauwkeurig op z’n waarde zal
worden getoetst in overleg met de vak
bonden en de werkgevers Met het oog
daarop werd uitdrukkelijk bepaald
dat „deze proef niet zonder meer in
welke zin dan ook een vervolg zal
hebben”. Maar nog geen drie maanden
later vertelde diezelfde minister
Boersma dat zijn „64-plus-plan” moge
lijk al over een paar jaar binnen ieders
bereik zal kunnen liggen.
Zijn deze experimenten nu werkelijk
een voorbode van een echte vervroe
ging van het pensioen voor iedereen?
liet
de-
tig-
tels
Ro-
ekt
de
aar I
•ge- I
i de I
ge
ikel I
ker die móét kankeren, die mag
nooit tevreden zijn".
Vorige week donderdag, op 31
maart, was het de laatste werkdag
van Teus. Als jongens onder elkaar
werd er afscheid genomen. Z’n
werkspullen gaf hij weg. Het af
scheid is definitief. Trakteren deed
hij niet „Ik wil wel trakteren, als
mijn baas ook trakteert. In geld gaat
Teus er twintig percent op achteruit,
maar dat deert hem niet. „Daar ben
ik dan wel voor thuis. Dat is me een
hoop waard, mijn gezin is nummer
één. De kinderen zijn het huis uit en
saampjes, moe en ik, kunnen we er
best mee rondkomen. Ik zal mijn
tijd ook best doorkomen, daar ben
ik hélemaal niet bang voor. Een
bietsie knutselen, een bietsie schil
deren, ik zorg zelf voor het huis en
de tuin. Wat wil je nog meer? Ik ga
er nou eens lekker van genieten, ik
heb lang genoeg gewerkt”.
Vorig jaar april kondigde de bewinds
man de instelling aan van een onafhan
kelijk college dat over elke onderschei
ding, het al dan niet verlenen van een
lintje, advies zou moeten uitbrengen.
Dat adviescollege is er nog niet geko
men en op het ministerie verwacht men
niet dat De Gaay Fortman nog deze
kabinetsperiode tot de instelling van
een dergelijk college zal overgaan. Er
zou een wetswijziging voor nodig zijn,
indien wordt besloten het verlenen van
eremedailles af te schaffen.
Holtrust schrijft jaarlijks alle men
sen aan die op 30 april gedecoreerd
worden en wijst hen op het bestaan van
de miniatuurkruizen en knoopsgatver-
siersels. „Bijna iedereen doet een be
stelling. Daar maak ik uit op dat er
weinig weigeraars zijn en bijna ieder
een wel degelijk zeer vereerd is met zijn
onderscheiding”.
ken, maar meer betalen, ho maar. Ik
stond 's morgens om half vier op, tot
’s avonds zeven uur. En dan was je
nog vroeg klaar. Ik dacht, laat ze
allemaal verbranden, die boeren. Ik
ga wat anders zoeken.
Bunkers bouwen werd het toen
voor de defensie. In de Gagel, daar
achter Maarssen.
Dat was de eerste kennismaking
van Teus Knopper in de bouw. Na
de oorlog ging hij over naar de we
genbouw Toen stapte hij weer uit
de bouw. „Ik kon voor zeven gulden
meer in de week kiepkarren met klei
gaan laaien. Oh, verschrikkelijk
man. Een blanke schop en een
kromme rug hield ik daar van over.
Ik dacht, ben ik nou niet hartstikke
gek om voor die zeven piek me eigen
helemaal in mekaar te werken. Ja,
want zo was het. In mekaar werken,
kon je je. Mijn broer zat in die tijd
bij de Demka en zei een keer tegen
me dat je in de fabriek net zoveel
verdiende als in de bouw. De volgen
de dag zat ik er ai op de expeditie en
was al gauw eerste man. Maar dat
stelde niks voor, je had twee centen
per uur meer dan een ander. Liep je
met „het boek” en de vrachtbrieven
op zak, je had de verantwoording
voor het laden van de schepen en de
wagons. Daar had je eenvijftig in de
week meer voor en als er een beurt
schipper kwam, kon je met zijn pa
pieren naar het kantoor. Schei toch
uit, je was gewoon loopjongen.
De 30-april-lintjesregen is slechts een
onderdeel van het werk van de heer
Holtrust. Hij levert het gehele jaar door
duizenden onderscheidingstekens (o.a.
voor trouwe dienst, bepaalde andere
verdiensten en militaire onderschei
dingen).
i) nu
ders I
Pi- I
che- I
ioor I
t, R. I
:ens.
vant
run
Van
pu-
In zijn zaak aan het Haagse Koord
einde werken al vanaf januari drie
naaisters onder hoogspanning. Kilome
ters lint, dat in de buurt van het Franse
Lyon wordt geweven, worden verwerkt
ge-
eri-
tijd
iver
•an,
een
lus-
i in I
uur I
r in I
Lï
