EXTREMISME
k
We moeten onze democratie beschermen”
If
fl
n
Haarlem en
Osnabrück
in discussie
OBERSTADTDIREKTOR VINDT BERUFSVERBOTE WEL NODIG
’O
door Maria Schlichting
)RIJF
742
door Maria
Schlichting
te
dl
F I
De jumelage van Haarlem met Osnabrück lijkt, meer dan ooit
tevoren, een zonnige toekomst tegemoet te gaan. Hoewel uitwisselin
gen tussen scholen en jongeren en culturele manifestaties een
belangrijke rol spelen, is van een duidelijke accentverschuiving
sprake. In de eerste plaats wordt getracht tot een samenwerking te
komen ten aanzien van een project in de derde wereld, in een
toekomstig EG-land, waarbij de hulp erop is gericht de mensen te
leren zichzelf te helpen. Ten tweede is een duidelijke doorbraak te
constateren op het politieke front. Was het enkele maanden geleden
nog nauwelijks denkbaar dat de Haarlemse gemeenteraad zich zo
„brutaal” met de binnenlandse politiek van onze oosterburen zou
bemoeien, na het bezoek van een aantal raadsleden ziet het er echt
heel anders uit.
Vj
Fractievoorzitter Paul Platt van de PPR biedt de Regierungsprasident in Osnabrück de petitie van de Aktiegroep Berufsverbote Haarlem
:kt doe
48 51
18 56
Een van de meest opvallende reac
ties, die daarbij regelmatig werd ge
hoord van de Duitse gastheren, was
dat er geen Berufsverbote bestaan.
Niet alleen werd tijdens de offi
ciële bijeenkomsten uitvoerig gedis
cussieerd over het hoe en wat van de
Berufsverbote, ook op vele andere
fronten kwamen de Haarlemmers in
aanraking met de binnenlandse po
litiek.
„Leden van de Deutsche Kommunis-
tische Partei, van de Kommunistische
Bund West-Deutschlands en van de
Kommunistische Partei Deutschlands
Marxisten-Leninisten kunnen niet als
ambtenaar worden aangesteld, omdat
in de partijprogramma’s dingen staan
die in strijd zijn met de grondwet,
omdat die oproepen tot revolutionair
geweld. In het programma van de Na
tionale Partei Deutschlands staan die
niet, maar we hebben wel vaak twij
fels of die partij geen zaken nastreeft
die in strijd zijn met de grondwet.
Meestal blijkt dat na onderzoek wel zo
te zijn eh dan komen die leden ook niet
in aanmerking voor een baan als amb
tenaar”, aldus Oberstadtdirektor dr.
Wimmer van Osnabrück. Hij verklaart
nadrukkelijk dat niet alleen linkse,
maar ook rechtse extrmisten niet in
overheidsdienst worden genomen.
wel eens zijn, maar het gaat natuurlijk
om de twijfelgevallen”, aldus dr. Wim
mer die daar overigens aan toevoegt
dat in de stad Osnabrück het Radikale-
nerlass nog nooit is toegepast. „Alle
mensen die solliciteren naar een baan
als ambtenaar worden gecheckt en het
Landesministerium adviseert de ge
meente - als het om een gemeente
ambtenaar gaat - of een bepaald geval
verder onderzocht dient te worden of
niet. Daarvoor draagt de raadscommis
sie voor personeelszaken zorg”, ver
klaart Wimmer.
De Oberstadtdirektor is het gekozen
hoofd van de secretarie in Osnabrück
en berichtte enige maanden geleden in
tie aanoieat aan uperourgemeister We
ber. De oberstadtdirektor heeft eerder in
een brief al zijn verontrusting uitgespro
ken over Nederlandse llnks-extremisti-
sche agigatoren die de iumelage wiHen
ondermijnen en niet in de eerste plaats
een discussie over de Berufsverbote wil
len aangaan
er
>P
!T-
ie
of
ik.
ds
'e-
iw
in
Dat zeggen ook de meeste Osnabrüc-
ker raadsleden die met een aantal leden
van de Haarlemse raad discussieerden
tijdens een bijzondere raadscommis-
sievergadering over de Duitse binnen
landse politiek, gedurende het bezoek
van de Haarlemse gemeenteraad aan
de jumelagestad. „Ik geloof dat we het
over de duidelijke gevallen allemaal
opmerking van Evers, tijdens het be
zoek van de gemeenteraad aan Osna
brück de internationale contacten te
laten bestaan die tijdens dat bezoek
gelegd zijn, verheugen Wimmer, die op
merkt blij te zijn dat de gesprekken
tussen de gemeenteraadsleden, Evers
van mening hebben doen veranderen.
Wimmer zegt overigens dat er in Os
nabrück geen problemen zijn gerezen
rond het verzoek van de Haarlemse
raadsleden over de Berufsverbote te
praten. „Het is altijd goed als mensen
met elkaar praten, dan kunnen eventu
ele misverstanden uit de wereld wor
den geholpen. Er is geen enkel thema
waarover hier niet gesproken zou kun
nen warden"
Niet voor de eerste keer ver
bleef ik in Duitsland, ik heb er
zelfs enige tijd gewoond en ge
werkt, maar weer frappeerde tij
dens het bezoek van de Haarlem
se gemeenteraad aan Osnabrück
de enorme verschillen tussen
twee steden die eigenlijk maar
op een steenworp afstand van
elkaar liggen. Gezegd moet wor
den dat er in Osnabrück geen
vuil noch hondenuitwerpselen
op straat liggen. In sommige ste
den is er zelfs een forse boete te
verwachten voor wie zijn hond
zo maar op de stoep zijn gang
laat gaan. Een dergelijke boete
wordt in Haarlem sedert kort
alleen maar gegeven aan diege
nen die hun auto in het voetgan
gersgebied parkeren en dan nog
alleen omdat er werkelijk geen
kruid leek gewassen tegen het
constant overtreden van de par
keerverboden. Bijna alle Duit
sers wachten, ook in tegenstel
ling tot Nederlanders, braaf
voor het voetgangerslicht. De
enigen die je er ziet oversteken
blijken dan ook onze landgeno
ten te zijn. Maar, hoe aangenaam
het ook is om op een schone
straat te lopen en betrekkelijk
veilig door het verkeer te gaan,
zeer voorkomend te worden be
handeld in een winkel waar alle
verkopers voor je vliegen, er zijn
natuurlijk keerzijden. Dan spre
ken we niet van de problemen
rond de grens met de DDR, de
vele spanningen en emoties die
er zijn voor mensen die familie
en vrienden in de Oost-Duits-
land hebben en degenen die, en
dat zijn er erg veel, familie en
vrienden hebben verloren tij
dens de oorlog. Dat zijn alle his
torische gegevens, het is eigen
lijk verleden tijd. Iedereen be
treurt de oorlog, iedereen wil
graag vrijelijk zijn familie kun
nen bezoeken en bijna iedereen
is bang. Bang voor het extremis
me, angstig voor de communis
ten doordat zij als zeer extremis
tisch worden beschouwd en om-
En inderdaad is de officiële term
voor de artikelen in de wet waar
door radicalen buiten de overheids
dienst kunnen worden gehouden
Radikalenerlass. Wie de uitdruk
king Berufsverbote gebruikt geeft
daardoor vaak al aan negatief te
genover het Erlass te staan en het te
zien als een werkelijk verbod be
paalde beroepen uit te oefenen. Om
de Nederlandse gasten tegemoet te
komen wilden de Duitsers welis
waar het woord Berufsverbote wel
gebruiken, maar bij de meesten wa
ren de aanhalingstekens duidelijk te
horen. Ook Oberbürgermeister We
ber merkte, na het aanbieden van
een protestverklaring van de Ak
tiegroep Berufsverbote Haarlem, op
dat er geen Berufsverbote zijn en de
Regierungsprasident die van enkele
raadsleden dezelfde petitie in ont
vangst nam zei dat er geen enkele
aanleiding was tot het opstellen van
een dergelijke verklaring, omdat al
leen bij het aannemen van ambtena
ren aan bepaalde voorwaarden
dient te worden voldaan. Een van
die voorwaarden is loyaliteit
aan de grondwet, zoals die met na
me bij ambtenaren verondersteld
mag worden aanwezig te zijn.
Voor verdere discussie bleek de
Regierungsprasident niet te voelen.
Fractievoorzitter J. de Bruin van de
PvdA, PSP-fractievoorzitter drs.
Evers en PPR-fractieleider P. Platt
en PvdA’er mr. L. Quant, die de
petitie kwamen aanbieden, werd
slechts een zeer kort verblijf gegund
,(1an. Van
links naar rechts P.v.d.A.- fractievoorzitter J. de Bruin, mr. L. Quant (P.v.d.A.) en drs. Ben Evers, fractievoorzitter van de PSP.
K’
uit. „Die zijn oprecht bezorgd over wat
hier gebeurt”. Wimmer denkt echter
toch dat voor andere groepen de dis
cussie niet het voornaamste doel is,
maar het ondermijnen van de jumela-
ges wordt nagestreefd. Daarvoor denkt
hij ook een aanwijzing te hebben ge
vonden in de uitspraak van fractievoor
zitter Ben Evers van de PSP die, zoals
hij had begrepen uit Haarlems Dag
blad, tijdens een vergadering van de
corpmissie algemene zaken had ver
klaard tegen de jumelage te zijn. Zou
de pacifist hebben bedoeld dat het niet
zinvol is een jumelage te onderhouden
als discussie over binnenlandse politiek
niet mogehjk is, dan zou de Oberstadt
direktor er anders over denken. De
geval bij de bijeenkomst die plaats
had op initiatief van de Haarlemse
actiegroep en de Osnabrücker groep
Freiheit im Beruf/Demokratie im
Betrieb. CDA- en WD-fractie dis
tantieerden zich dan ook van de
bijeenkomst, die werd bijgewoond
door leden van PPR, PSP en PvdA,
en door FDP- en SPD-raadsleden
uit Osnabrück terwijl ook bestuurs
lid Jan Haverkort van de PvdA en
Sam Hartman van de aktiegroep
aanwezig waren. Wel gaf mevrouw
drs. Rietveld-Malinosky Blom
(WD) acte de presence op de bijeen
komst, want zij was meegekomen
met het FDP-raadslid waar zij gedu
rende het bezoek van de Haarlem
mers logeerde.
Het optreden van Oberstadtdirek
tor Wimmer werd aan de kaak ge
steld na het bezoek aan de universi-
teit van Osnabrück waar een aantal
medewerkers had geprobeerd aan
een brief aan minister van buitenland
se zaken Genscher over zijn bezorgd
heid ten aanzien van „linkse Neder
landse agitatoren tegen de Berufsver
bote”. Als hij goed was geïnformeerd,
zou daarachter een internationaal ge
richte actie steken om de jumelages ten
gronde te richten door te laten zien dat
met Duitse steden geen vriendschaps
banden kunnen worden onderhouden
omdat in Osnabrück bij het aannemen
van ambtenaren praktijken gebruikt
worden die tegen de grondwet en anti
democratische zijn „schreef de Ober
stadtdirektor. „Dat serieus over deze
zaken wordt gediscussieerd in de frac
ties, vind ik uitstekend. Daar heb ik ook
niets tegen”, legt de Oberstadtdirektor
dat de grens met het communis
tische Oost-Duitsland erg reëel
is. Het lijkt er zelfs weleens op
dat de angst voor links groter is
dan die voor rechts. Maar er
wordt gezegd dat er meer linkse
dan rechtse extremisten zijn.
Dat is natuurlijk een niet te ach
terhalen zaak.
Voorlopig willen de Westduit-
sers hun democratie beschermen
en daarvoor wordt ’t Radikalen
erlass als geëigend middel be
schouwd door een aantal men
sen. Doch er zijn ook mensen die
er vraagtekens bij zetten.
Om terug te grijpen naar de
andere leefwereld die over de
grens begint: wie in Nederland
een linkse mening heeft kan ook
prima geïntegreerd zijn in maat
schappij, overheidsdienst en
parlementair bestel. Wie in
West-Duitsland van extremisten
en radicalen spreekt denkt in
het gunstigste geval aan langha
rige jongens die politiek zeer ac
tief zijn en in het ergste geval
aan de Baader-Meinhofgruppe.
Er zijn wel verschillen in het
optreden van zeer linkse groepe
ringen in de twee landen, maar
er is ook een oorzaak voor. De
angst en dat is een slechte
raadgever speelt een grote rol
bij de houding van de Duitser
tegenover alles wat extremist is.
Principieel gezien is het heel
wel mogelijk zonder meer het
Radikalenerlass af te wijzen,
enig dieper inzicht is echter wel
zinvol. Meer dan eens leidt dat
tot een nog sterkere overtuiging
dat het Berufsverbot er niet zou
moeten zijn. Integratie van alle
politieke elementen in de maat
schappij kan misschien een posi
tieve uitwerking hebben. Juist
in Duitsland. Want als een per
soon met extreme denkbeelden
wordt uitgesloten van de maat
schappij kan dat standpunt wel
eens zeer worden versterkt door
de uitsluiting.
Maar een andere regeling ten
aanzien van de Berufsverbote is
een zaak die veel durf vraagt.
Voorlopig is de angst nog groot
en wordt helaas te eenzijdig
angstvallig gewaakt over wat in
Duitsland als democratie wordt
beschouwd.
bij de Regierungsprësident, die zijn
antwdord al uitgetypt en wel klaar
had. Aan het aanbieden van de peti
tie gingen nog enige kleine pro
bleempjes vooraf. Aanvankelijk lag
het in de bedoeling van de Ak
tiegroep Berufsverbote Haarlem
zelf de verklaring, die was onderte
kend door ruim vijfhonderd veront
ruste Haarlemmers, aan de Re
gierungsprasident aan te bieden,
doch deze wilde uitsluitend een offi
ciële organisatie ontvangen. Na be
raad met de diverse fractievoorzit
ters hield dat in dat de vier raadsle
den, niet namens de gehele gemeen
teraad, maar in de functie van
raadslid de protestverklaring zou
den aanbieden.
Terwijl bij het aanbieden van de
petitie aan de Oberbürgermeister en
de Regierungsprasident min of
meer kon worden gesproken van
een officiële daad, was dat niet het
4 l
dacht te krijgen voor hun visie op de
Berufsverbote-problematiek. De
heer Wimmer achtte het echter
noodzakelijk, nadat een vrouwelijk
hoogleraar was begonnen met spre
ken, een democratische beslissing
door de gemeenteraadsleden te la
ten nemen of zij zou mogen spreken.
Een stemming bij handopsteken
wees uit dat de meeste raadsleden
niet gediend waren van de opmer
kingen van de hoogleraar. Wel be
stond er onder leden van de ac
tiegroepen en PPR, PSP en PvdA-
leden later twijfel of dr. Wimmer
had moeten optreden. Oberbürger
meister Weber, voorzitter van de ge
meenteraad, was weliswaar niet
aanwezig, maar het was toch de taak
van diens vervanger óf van de rector
van de universiteit geweest, deze
zaak aan de kaak te stellen, zo werd
in een gesprekje achteraf gemeld.
een politiek karakter
Oberstadtdirektor dr. Wimmer kijkt glim
lachend toe hoe loco-burgemeester Vos-
kuilen van Haarlem namens de Ak
tiegroep Berufsverbote Haarlem de peti-
Ut
-JHa'a Ffuuiur
