Bondsrepubliek houdt vast aan snelle kweekreactor
steun van Zaïrese regering
HARDHANDIG OPTREDEN DEENSE
POLITIE IN DAGBLADENCONFLICT
„CIA werft huurlingen voor
Zuidmolukse leiders benadrukken eenheid
Twee doden bij
mislukte poging
tot kaping
HOESSEIN IN
WASHINGTON
3
I
PIJNLIJK
RIJKSWATERSTAAT BEGRIJPT OPHEF OVER SPUITENDE OLIEBRON NIET
0
0
EX-OFFICIER INLICHTINGENDIENST:
TIENDUIZEND
Verbaasd
MANUSAMA: „WIJ LATEN ONS NIET ZO GEMAKKELIJK OPHITSEN
Meningsverschillen
Snoepjes
DINSDAG
2 6
APRIL
19 7 7
BINNEN- EN BUITENLAND
<0
(Vervolg van pag. 1)
Over de gevolgen van de oliespuiter voor het milieu lopen de
meningen uiteen. „Aan voorspellingen over de uitwerking waag ik me
niet, maar vroeger of later zullen we de gevolgen zeker ondervinden”,
meent de zeebioloog Stein Kalvig van de Universiteit van Bergen, in
Noorwegen.
i-
r-
n
trijfël
Meningen over gevolgen voor
milieu lopen sterk uiteen
zWEDEt
ISCHÖTLAND
ol ievlek'
DENEMARKEN
NOORDZEE
IERLAND
c?
Stockwell, die onder meer leider is ge-
Van de vijftien dagbladen in Denemar-
k
Hij besloot zijn rede met een citaat van
IR MANUSAMA
Ik heb gisteren verteld over het opzwe
pende en meeslepende concert dat Mikis
Theodorakis vorige week vrijdag in de
Mutualité in Parijs gaf, met een zeven man
sterk orkest (waaronder een pianiste) en
twee zangers en zangeressen. Het is een
raadsel waar Theordorakis op een bevol
king van negen miljoen Grieken steeds
weer nieuwe zangers en zangeressen van
daan haalt, wier stemmen onveranderlijk
klinken als klokken. In Parijs waren het
Sophia Michailidou, Margarita Zorbala,
Petros Pandis en Yannis Thomopoulos,
maar ik heb „live” en op de grammofoon
plaat ook nog een tiental andere Theodo-
rakis-zangeressen gehoord, en daar was er
heus niet een bij van wie je zei: „Aardig
stemmetje, maar zingen kan ze niet!”
Gostein Sirevaag van de Noorse vissers
bond maakte zich nog niet zoveel zorgen.
„Als de oliestroom stopgezet kan worden
en de olie blijft waar hij is, dan bestaat
geen groot gevaar voor de vissen. We
maken ons meer zorgen over de chemica
liën, die mogelijk worden gebruikt om het
olietapijt op te lossen”. Daarentegen ver
wachtte een woordvoerder van de Britse
vissers wel grote schade voor de visstand.
Bij de directie-Noordzee van Rijkswa
terstaat, die in Nederland belast is met de
bestrijding van olievervuiling op zee, is
men verbaasd over de „ophef”, die van de
spuitende oliebron op het Noorse Ekofisk-
veld wordt gemaakt.
De typografen en lithografen, die al
drie maanden actie voeren tegen het feit
dat duizend man op straat waren gezet,
blokkeerden de uitgang van de drukke
rij, waar een noodkrant was gedrukt
stof van de licht-waterreactors, die al erg economisch
werken, nog tot 25 a 30 percent meer worden benut.
Het wordt daardoor bovendien mogelijk het radio
actieve afval terug te brengen tot een vorm die veel
veiliger kan worden opgeslagen.
Alleen al het gebruik van verrijkt uranium afkom
stig van de licht-waterreactors kan West-Duitsland
De president van de Zuidmolukse repu
bliek ontkende ook dat er sprake zou zijn
van een geschil. „Lieden van buiten de
RMS hebben de afgelopen tijd geprobeerd
de Zuidmolukse leiders tegen elkaar op te
stoken. Het doel: onze strijd tegenhouden
Maar wij laten ons niet zo gemakkelijk
ophitsen. Wij vormen één front tegen ver
raderlijke krachten”, aldus ir. Manusama
in zijn rede, die meermalen werd onder
broken door stormachtig gejuich.
de Houtrusthallen verzamelde Zuidmoluk-
kers in handen te geven van Manusama.
Het politie-optreden volgde op een ver
zoek om justitiële bijstand van de direc
tie van het dagblad.
enkele honderden jaren lang onafhankelijk maken
van de primaire invoer van energie voor opwekking
van elektrische stroom.
ken verschijnen er momenteel maar vier,
terwijl men zich verder behelpt met
muurkranten. Deze pagina-grote muur-
kranten worden in West-Duitsland, Ne
derland en Zweden gedrukt en dagelijks
worden er zo’n 5000 op reclamezuilen,
muren enzovoorts geplakt.
Premier Jörgensen heeft de typogra
fen verzocht zo snel mogelijk weer aan
het werk te gaan. „Deze staking is zelf
moord voor jullie eigen kranten”, zo zei
hij in een televisietoespraak.
Die bescherming tegen straling en ongelukken
staat al op bijzonder hoog peil, maar zal nog verder
worden verbeterd met steun van de staat om het nog
bestaande risico voor de bevolking gering te houden,
ook bij toenemend gebruik van kernenergie, en het
personeel bij de reactors aan nog minder, straling
bloot te stellen.
De hulp van Angola aan de opstadelin-
gen is volgens Stockwell een direct gevolg
van de invasie die, met hulp van de CIA,
ruim een jaar geleden vanuit Zaïre werd
gedaan in Angola.
De twee kapers werden leden ge
noemd van het Eritrese bevrijdings-
front (ELF), dat een guerrilla tegen de
Ethiopische regering voert. Het inci
dent deed zich voor in een DC-3 die van
Mekele in de provincie Tigre was opge
stegen voor een binnenlandse vlucht.
De twee mannen gaven de gezagvoer
der opdracht naar Saoedi-Arabië te
vliegen en vervolgens naar Khartoem
in de Soedan. De piloot zei hun echter
dat hij niet genoeg brandstof had. Vol
gens het radiobericht werden de kapers
in een gevecht gedood. Het vliegtuig
landde zonder ongelukken op de luch
thaven van Addis Abeba.
LONDEN (Reuter). De bemanning
van een Ethiopisch verkeersvliegtuig
heeft radio-Addis Abeba bekendge-
het land probeerden te verlaten, zo
heeft radio-Addis Abebe bekendge
maakt.
Op de dag dat ik in Parijs de poppen-
kastfilm „Casanova” (Nieuwenhuis) van
Fellini had gezien en daar geen al te hoge
dunk van Casanova’s amoureuze verrich
tingen van had overgehouden, las ik in de
Herald Tribune dat George Simenon, de
schepper van Maigret, met zijn hand op
zijn hart of daaromtrent verklaard had dat
een nauwkeurige berekening hem had ge
leerd dat hij sinds zijn dertiende jaar
tienduizend vrouwen had beslapen. Ik ken
bejaarde handelsreizigers die niet eens zo
veel bedden hebben beslapen! Hij had ze
fysiek nodig, zei hij, en bovendien had hij
behoefte aan communicatie. „Ik ben van
mening dat je een vrouw pas kent als je
met haar geslapen hebt”, legde hij uit. „Ik
wilde de vrouwen kennen. Ik wilde de
waarheid leren kennen. Ik ken deze vrou
wen nu niet langer, ik ben ze vergeten,
maar ik begin nu de vrouw te kennen”.
dr. Sitanalla, een oud-vrijheidsstrijder
voor de RMS: „Als het er op aankomt, in
moeilijke tijden, is iedere Ambonees toch
Ambonees, of hij wil of niet. Zijn hart
stocht en vaderlandsliefde zijn een deug,
die iedere Indonesiër tot voorbeeld kan
strekken”.
-r,
STAVANGER
In augustus wordt in Athene een groot
Theodorakis-festival gehouden, met uit
voeringen op 1, 2, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 13,14, 15,
16, 17, 18, 19, 20, 21,22, 23, 24, 25, 26,27, 28,
29, 30 en 31 augustus, en ook nog op 1, 2,3
en 4 september van symfonieën, suites,
oratoria, cantates en liedercycli van Theo
dorakis’ hand, en al die avonden is Mikis
Theodorakis zelf de dirigent. Want lui is
hij niet. Toen hij vrijdag de ene na de
andere toegift gaf, waarbij hij zelf in die
twintigtal toegiften de eerste stem vertolk
te nadat hij al zo’n kleine twee uur had
staan dirigeren, bleven zijn solisten welis
waar dapper meezingen, maar je zag dat
Sophia Michailidou en Margarita Zorbala
langzamerhand de uitputting nabij waren.
Verslijt hij wellicht zijn zangeressen even
snel als een snelwandelaar zijn schoenen
verslijt?
Blijkbaar niet, want oudgediende Theo-
dorakis-vertolkers als Grigorjs Bithikot-
sis, Maria Farandouri, Antonis Kaloyan-
nis en Maria Dimitriadou zijn op het Theo
dorakis festival in Athene ook weer pre
sent. Een nieuw gezicht in het Volksorkest
van bouzoukispeler Lakis Karnezis was
evenwel George Theodorakis, Mikis’ goed
gelijkende zoon van een jaar of zeventien,
die (je moet op de onderste sport van de
ladder beginnen, nietwaar?) de triangel, de
sambaballen en de tamboerijn voor zijn
rekening nam, en daarmee een groot en
effectief gevoel voor, ritme demonstreerde.
Op eën gegeven ogenblik stelde de Frans
man die de op muziek gezette gedichten in
vertaling voorlas, ook dé orkestleden voor
waarbij hij, tot ieders afgrijzen in het
orkest en de zaal, uitgerekend George The
odorakis per ongeluk vergat. Het was min
stens zo pijnlijk als wanneer op een staats
banket ter ere van dr. Willem Drees, alle
eregasten even genoemd werden behalve
dr. Willem Drees junior.
Evenals de snelle-kweekreactor kan ook de bouw
van hoge-temperatuurreactors worden bevorderd,.
Die zijn eveneens interessant voor de opwekking van
elektriciteit. Beide reactors mogen echter pas dan
voor het opwekken van energie worden gebruikt
wanneer ze „zorgvuldig onderzocht” zijn wat de gevol
gen ervan voor veiligheid en milieu betreft, aldus de
minister.
Zowel ds. Metiari als ir. Manusama legde
er m redevoeringen gisteren grote nadruk
op. dat er van een conflict tussen beide
leiders geen sprake is Metiari deed dat
door de macht ten overstaan van de 9000 in
o
Ook fotografen en
cameramensen van de Deense en Zweed
se televisie werden niet ontzien door de
chargerende politiemensen. „Het lijken
wel nazi’s”, verklaarde een van de in
elkaar geslagen typografen gisteren in
het ziekenhuis.
De Britse minister van Energie, Tony
Benn, heeft Noorwegen hulp aangeboden
bij de bestrijding van de olievlek, zo ver
klaarde hij gisteren in het Lagerhuis. De
bestrijding van de olievervuiling op zee
heeft nu de hoogste prioriteit, aldus Benn,
die zondag per vliegtuig de situatie rond
om het booreiland Bravo in ogenschouw
heeft genomen.
Opwerking van de atoombrandstof is tevens vereist
voor economische werking van kweekreactors. De
ontwikkeling van de snelle-kweekreactors is van
groot belang, omdat daarmee van de bruikbare hoe
veelheid energie in het uranium tot wel zestig maal
zoveel kan worden gebruikt.
NOORWEGEN
door Nico Scheepmaker
V
Nu heeft Simenon, die 214 boeken
schreef in een oplage van 350 miljoen, een
jaar of vijf geleden al eens onthuld dat hij
na het schrijven van een boek, waarvoor
hij zich een dag of negen met een hele
batterij gepunte potloden in zijn werkka
mer placht op te sluiten om zich alleen op
geregelde tijden een maaltijd door zijn
vrouw te laten aanreiken, altijd spoorslags
naar een bordeel ging om weer op verhaal
te komen. Geen wonder dat hij zijn boeken
altijd zo snel schreef! Simenon is nu 74, hij
heeft die tienduizend vrouwen dus in een
tijdsbestek van 60 jaar bezeten of bespron
gen of beslapen (maak rustig uw eigen
keus). Dat zijn er ruim drie per week,
oftewel eentje in de ruim twee dagen, en
dat dan zestig jaar onafgebroken achter
elkaar Hij moet dus wel een heel groot
schrijver zijn! Hoewel, hij heeft er natuur
lijk wel lang over gedaan voordat hij „de
vrouw” leerde kennen, wat misschien de
kleurloosheid van mevrouw Maigret ver
klaart In ieder geval: een welbesteed le
ven, want wie van ons kan er zich op
beroemen dat hij naar bed is geweest met
de hele vrouwelijke bevolking van Mep-
pel’ Of als dat u beter uitkomt: die van
Aalsmeer Bloemendaal. Castncum. Nun-
speet. Nijkerk, Winschoten. Uithoorn,
Voorschoten of Steenwijk’ (van Meppei
verbaast het me niets)
Hoofdingenieur C. van der Burgt, wijst
erop, dat zich anderhalf jaar geleden vlak
voor de Nederlandse kust(Texel) een
soortgelijke situatie heeft voorgedaan,
zonder dat daar enige aantoonbare schade
door werd veroorzaakt. De Griekse tanker
Olympic Alliance verloor toen circa 10.000
ton lichte ruwe olie, die een vlek vormde
van ongeveer 200 vierkante kilometer.
Rijkswaterstaat slaagde er toen in de
olietroep met behulp van drie bestrijdings-
schepen en de natuur binnen een paar
dagen onschadelijk te maken. Omdat de
„Noorse” olievlek zich ver (ruim 300 km)
van enige kust bevindt en ook uit lichte,
snelverdampende olie bestaat, meent ir.
Van der Burgt, dat er geen enkele reden is
voor paniek. Temeer omdat zijn mensen
hebben waargenomen dat de vlek niet
groeit. „Er schijnt net zoveel te verdampen
als er bij komt”. Als de situatie blijft zoals
die is, dan gelooft Van der Burgt niet dat
er ooit enige Ekofisk-olie zal aanspoelen.
Om die reden vindt hij het ook verstan
dig dat de Noorse autoriteiten tot nu toe
hebben afgezien van het op grote schaal
chemisch bestrijden van de olie. „Bij Texel
Tag dat indertijd anders, doordat de olie
zich toen vlak bij de kust bevond”.
Volgens drs. K. H. Posthumus van het
Rijksinstituut voor visserijonderzoek in
IJmuiden, zal de olievlek weinig schade
toebrengen aan de visstand. „De vlek zal
geleidelijk verdampen en ten dele oplos
sen in het zeewater. Van een ramp voor de
visstand is pas sprake als de Noorse auto
riteiten besluiten het olieveld te lijf te gaan
met chemische bestrijdingsmiddelen”, al
dus drs. Posthumus.
weest van de speciale task force van de
CIA voor Angola (in 1975, tegen het einde
van de burgeroorlog in dat land tussen
MPLA, FNLA en Unita) klaagt in zijn
ontslagbrief dat de organisatie van de CIA
niet deugt: „De organisatie is in handen
van oude, uitgebluste mensen”. Over het
DDO (Deputy Directorate for Operations,
de afdeling van de CIA die zich bezighoudt
met acties in andere landen), zegt Stock-
well dat een „inteeltkliek van hoge ambte
naren een kwart eeuw lang de macht in
handen heeft gehad, onder bescherming
van geheimhouding en veilig voor open
baarheid, zodat, hoe dronken, hoe onge
schikt voor hun taak, hoe corrupt zij (de
(Van onze redactie buitenland)
DEN HAAG. De CIA, de Amerikaan
se inlichtingendienst, is bezig Franse
huursoldaten aan te werven om president
Moboetoe van Zaïre te helpen in zijn
strijd tegen de Katangese ballingen. Deze
beschuldiging staat in een open ontslag
brief die CIA-agent John Stockwell heeft
geschreven aan admiraal Stanfield Tur
ner, de nieuwe directeur van de CIA. De
brief werd gisteren afgedrukt in de Wash
ington Post en de International Herald
Tribune.
(Van onze redacteur in Skandinavië)
KOPENHAGEN De Deense politie
heeft gisteren op enkele honderden sta
kende typografen en lithografen van het
blad Berlingske Tidende ingeslagen met
het doel een demonstratie uiteen te drij
ven. Er vielen tientallen gewonden.
o
De Westduitse minister van Onderzoek, Hans Mat-
thöfer, zegt in zijn wetsontwerp het weer bruikbaar
maken van verbruikte splijtingselementen bijzonder
belangrijk te vinden. Daardoor kan de atoombrand-
Het energieprogramma legt het zwaartepunt op
rationele en zuinige toepassing van energie en wijdt
ook aandacht aan het gebruik van steenkool en ande
re fossiele energiebronnen en aan nieuwe vormen van
opwekking van energie.
Denemarken verwacht ernstige gevol
gen voor het milieu. Volgens de laatste
berichten menen deskundigen dat het nog
wel dagen zal duren voordat de olie de
kusten van de Noorzee-staten zal bereiken,
maar experts in Denemarken verwachten
dat de Deense westkust vroeger of later
toch wel de gevolgen zal ondervinden. De
Britse oliemaatschappij BP heeft gisteren
vijftig ton van een speciaal bestrijdings
middel overgevlogen naar Denemarken
voor eventueel gebruik tegen de olievlek.
De Deense regering heeft in totaal 300 ton
besteld. Volgens een woordvoerder van
een rijks-research-centrum in Stevenage,
ten noorden van Londen, is dit middel niet
schadelijk voor het leven in zee. Het zou
veel minder gevaarlijk zijn dan de midde
len die tien jaar geleden werden gebruikt
tegen de olievlek van de Torrey Canyon
voor de kust van Cornwall. Toen richtte
het bestrijdingsmiddel evenveel schade
aan bij de fauna als de olie.
Maar olie uit de Noordzee is dunner en
lichter dan die uit het Midden-Oosten. De
Noordzee-olie drijft op het wateropper
vlak en verdampt sneller. De olie uit het
Midden-Oosten waarmee de meeste onge
lukken tot dusver gebeurden, drijft juist
onder het oppervlak en is moeilijker te
bestrijden.
Omdat de windrichting enkele malen is
veranderd, dobbert de olievlek heen en
weer tussen de kusten van Denemarken en
Schotland. Deskundigen verwachten dat
deze beweging nog wel dagen kan duren,
zodat zeker de eerste twee weken geen olie
zal aanspoelen. Christian Bugge van de
Noorse raad tegen milieuvervuiling zei dat
de kusten van de Noordzee-landen niet
onmiddellijk bedreigd worden.
De bijeenkomst in de Haagse Houtrust
hallen verliep rustig. De sprekers werden
afgewisseld door zangers en dansgroepen.
Een groep kinderen uit Assen danste op
een lied waarin in het Maleis onder
meer de volgende zinsneden voorkwamen:
„We zullen ze niet vergeten. Ze zijn ons
volk, de helden van Bellen en Am
sterdam".
Manusama gaf wel toe dat er binnen de
Zuidmolukse beweging „meningsver
schillen” bestaan. „De leiders hebben ver
schillende opvattingen ten aanzien van
bepaalde zaken”, zo zei hij. „Maar is dat
niet doodgewoon in een democratie? Er is
goed onderling overleg tussen de leiders.
Wij maken zelf wel uit hoe we onze strijd
voeren. We hebben adviezen noch van
links, nóch van rechts nodig”, aldus Ma
nusaina
De Jordaanse koning Hoessein is giste
ren in Washington aangekomen. Hij zal
dne dagen besprekingen voeren met presi
dent Carter, die gisteren verklaarde dat de
toestand in het Midden-Oosten ernstig zal
verslechteren als de onderhandelingen ov
er vrede dit jaar niet slagen Volgens Car
ter is Hoessein (hij wordt op de foto ge
flankeerd door Carter en diens echtgeno
te) een sleutelfiguur in de moeilijke Mid-
den-Oosten-problematiek, omdat een
eventuele Palestijnse staat slechts op zijn
grondgebied, de westelijke oever van de
Jordaan die door Israel wordt bezet, tot
stand kan komen.
i
Gisteravond deden zich enkele moeilijk
heden voor in de stoptrein Den Haag-
Utrecht, waarin veel Zuidmolukkers za
ten. De trein stond een half uur stil in de
buurt van het station Zoetermeer-Oost.
Volgens een woordvoerder van de Neder
landse Spoorwegen ontstonden er enige
moeilijkheden omdat drie reizigers geen
plaatsbewijzen hadden Tot ongeregeldhe
den kwam het niet: wel werd her en der
met snoepjes gegooid
CIA-leiders in verschillende landen) hun
post ook vervullen, zij worden beschermd,
gepromoveerd en herbenoemd".
Volgens Stockwell is ook de Amerikaan
se interventie in Angola in 1975 door de
Amerikaanse autoriteiten altijd ontkend
een voorbeeld van een actie die ten
onrechte werd aangevat en slecht werd
gepland. „In juli 1975 was het duidelijk dat
de MPLA ging winnen (van de concurre
rende bevrijdingsbewegingen FNLA en
Unita), zij beheerste al twaalf van de vijf
tien provincies van Angola. Verschillende
verantwoordelijke Amerikaanse ambtena
ren en Senatoren meenden dat de MPLA
de beste kwalificaties had om het land te
regeren. Bovendien was de MPLA niet
vijandig tegenover de Verenigde Staten”.
„De CIA trok 31 miljoen dollar (bijna
honderd miljoen gulden) uit om de over
winning van de MPLA tegen te houden.
Zes maanden later had de MPLA niette
min de beslissende overwinning behaald
en waren 15.000 Cubaanse soldaten gele
gerd in Angola, met de volledige instem
ming van een groot deel van de Derde
Wereld en met de steun van verscheidene
invloedrijke Afrikaanse staatshoofden,
die voorheen elke interventie in Afrikaan
se aangelegenheden van buiten het conti
nent hadden veroordeeld”
BONN (DPA). De Westduitse regering wil bij haar
kernenergiepolitiek blijven vasthouden aan het op
werken van uranium en de ontwikkelng van de
omstreden snelle-kweekreactor, in tegenstelling tot
de Amerikaanse regering, zo bleek gisteren uit een
wetsvoorstel inzake het energieprogramma tot 1980,
dat morgen in het kabinet zal worden besproken.
Deskundigen zijn er zeker van dat de regering dit
programma zal goedkeuren.
De berichten waar ds. Metiari op doelde,
willen dat er een confict is ontstaan binnen
de Zuidmolukse regering, omdat een radi
cale groepering onlangs contact heeft ge
zocht met Vietnam. Een delegatie van de
RMS, die een jaar geleden in Parijs een
gesprek had met een vertegenwoordiger
van Vietnam, stond onder leiding van Me
tiari. Manusama zou het niet eens zijn met
deze handelwijze. Van hem is bekend dat
hij via een vreedzame weg de Zuidmoluk
se idealen wil verwerkelijken.
Volgens Stockwell ligt de Amerikaanse
interventie in Angola, uitgevoerd als
steun voor de FNLA van Holden Roberto,
Moboetoes zwager, aan de basis van de
opstand die nu woedt in Sjaba. de zuide
lijke provincie van Zaïre.
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG. „Ir. Manusama is en
blijft de president van de Republiek der
Vrije Zuid-Molukken”. Met deze verkla
ring heeft ds. Metiari, de leider van het
Zuidmolukse parlement, de Badan Persa-
tuan, gisteren de berichten over een
machtsstrijd tussen hem en ir. Manusama
weerlegd. Ds. Metiari was een van de
sprekers tijdens de 27ste herdenking van
de proclamatie van de republiek in de
Houtrusthallen in Den Haag.
e
k
>t
0
'S
1.
