Burgemeester Samkalden neemt afscheid
lastig" Amsterdam:
van
lapmiddel
Meubelfabriek Oisterwijk
Sluitende
begroting van
hoofdstad is
H&n
I
99
Rd
w
3
Verkoop uitsluitend in onze eigen lOtoonzalen
TJ
VRIJDAG
2 o
A
PPH
19 7 7
ft»
Kritisch
W
s
Schoon schip
*L..~ -
4
Muziektheater
r.SSI
Menselijker
(Van onze Amsterdamse redactie)
AMSTERDAM. Sommige
grote gemeenten moeten na het
vertrek van hun burgemeester
vaak maanden wachten op de be
noeming van een nieuwe eerste
burger. Zo niet Amsterdam. Als
de 64-jarige Ivo Samkalden op 1
juni na tien jaar burgemeester
schap Amsterdams stadhuis ver
laat, staat zijn opvolger al bij de
deur op hem te wachten. Het ka
binet wil de grootste stad van het
land geen dag zonder burgerva
der laten.
Vraagtekens
Logen geeft een diepe, warme kleur aan eikehout en accentueert de natuurlijke structuur van het hout.
Alleen eerste klas Europees eiken is bestand tegen logen. Vandaar12 jaar garantie
■ÉS
BINNENLAND
UB-,
.7 tl
W T
1
Flower-power in het Amsterdamse Vondelpark
9 9
Mijn opvolger heeft mijn raad niet nodig
9
(ADVERTENTIE)
Exposities tri toonzalen Beverwijk, Parallelweg 100 (Industrieterrein) tel 025 lü 26925 Mat/mza9 löuut
„Zonder het eigen vervoer te willen uit
schakelen dat gaat natuurlijk ook
niet moet het openbaar vervoer dan
toch preferent zijn. Een moeilijke keuze,
dat geef ik toe, maar een noodzakelijke,
wil men de Amsterdamse binnenstad niet
geheel verstikken Dat zou pas echt de
Met de voorzitster van de PvdA, len van
den Heuvel, liggen de zaken wat anders.
Samkalden noemt haar een vrouw, „die
met een te kleine boodschappentas winke
len gaat”, en die uitspraak is duidelijk
genoeg-
■i
wend is en bovendien struikelt men over
de lange afstanden naar het centrum van
de stad iets dat de echter Amsterdam
mer node kan missen
„Dat bezwaar laten jonge mensen ook
vaak horen. Het is een onoplosbaar pro
bleem dat eigenlijk gezegd buiten de com
petentie van Amsterdam valt. Het is ook
typisch een structureel probleem, dat niet
opgelost kan worden met het aanzuiveren
van de tekorten. Die lange afstanden ver
eisen een beter openbaar vervoer. Wat dat
betekent voor een stad als Amsterdam is
duidelijk: Amsterdams een loopstad
van origine is niet gebouwd op veel
vervoer. Dat betekent dat er een keuze
gemaakt moet worden tussen openbaar
vervoer en particulier vervoer
Wie vanaf l'juni de 750.000 „lastige Am
sterdammers” onder zijn hoede krijgt is op
dit moment niet zeker. Dr. Samkalden wil
zelf geen antwoord geven op de vraag aan
wie hij ’t liefst de ambtsketen overdraagt,
„al heb ik daar vanzelfsprekend wel een
oordeel over”. Samkalden is sinds 1967
burgemeester van Amsterdam geweest, na
een indrukwekkende carrière die hem
zelfs tot tweemaal toe aan de leiding van
het ministerie van Justitie bracht.
Al is de naam van de opvolger van
Samkalden officieel niet bekend, in poli
tiek Den Haag twijfelt haast niemand er
meer aan dat staatssecretaris Wim Polak
van Binnenlandse Zaken vandaag door
het kabinet wordt benoemd tot burge
meester van Amsterdam
Eigenlijk gaat dr Samkalden weg voor
dat hij zijn tijd in Amsterdam heeft uitge
diend. Is hij zijn stad „de lastigste van
het land” zegt men beu geworden’
„Welnee, ik heb hier vee) nuttigs kunnen
doen. Van „beu zijn” is geen sprake. Al
leen dit: ik heb nooit langer dan vier jaar
op één plek gezeten. Alleen in Amsterdam
heb ik het tien jaar volgehouden. Op een
gegeven moment verlies je dan je blik op
de wereld. Het is nu de hoogste tijd om
mijn vensters open te zetten, voordat ik het
met meer kan opbrèngen. Ik ga eerst eens
even weg acht maanden, een jaar
daarna zie ik wel weer verder
Toem Samkalden in Amsterdam zijn
entree maakte beleefde de hoofdstad de
roerige nadagen van het provotijdperk.
Daarna kwam de flower-powerbeweging
en de kabouters. De rellen van de lange,
hete zomer van 1966 hadden de politie een
slechte naam in die kringen bezorgd. En
ook de burgemeester, als hoofd van de
politie, werd daar sterk op aangekeken.
Samkaidens voorganger Van Hall plukte
daar m 1966 de wrange vruchten van
Ivo Samkalden begon zijn werk in de
hoofdstad met een versoepeling van het
beleid Er kwam een grotere demonstra
tievrijheid, en het optreden van de politie
in de voorgaande jaren gekenmerkt
door (te) harde bestrijding van ongeregeld
heden kreeg een menselijker gezicht Er
i
Het gezond maken van Amsterdams fi
nanciën, de pogingen om de gigantische
tekorten op de Amsterdamse begroting
weg te werken, althans te stabiliseren,
-heeft burgemeester Samkalden veel zor
gen gebaard. Goed, de tekorten zijn nu
weggewerkt en voor het eerst in lange
jaren is de Amsterdamse begroting slui
tend.
Maar echt gelukkig is Ivo Samkalden
nog niet. „Het is eigenlijk een lapmiddel
geweest. Het is natuurlijk heerlijk dat er
schoon schip gemaakt is, maar de kern
van de zaak is niet gesaneerd. Neem alleen
al de woonsituatie in Amsterdam. Die hele
negentiende-eeuwse gordel buiten de Sin-
gelgracht is aan renovatie toe De huizen
zijn voor normale bewoning eigenlijk niet
meer geschikt. Worden de huizen echter
gerenoveerd, dan gaan de huren omhoog
Tot een hoogte die vooi de wat oudere en
financieel allesbehalve draagkrachtige
groepen onacceptabel is.”
„Wat kunnen we ze bieden als alterna
tief? Een huis in de tuinsteden? Maar ook
die zijn voor die groep niet acceptabel.
Ook die huren liggen hoger dan men ge-
iilililillililiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiilllilllliiilliilliiiililllllli
WW
i
A
I 9E
De Nieuwmarktbuurt gaat tegen de vlakte.
Kt M hl M1111 tetl'
w <r< vdl
Zijn houding tot de partij noemt hij
kritisch. Desalniettemin is hij een over
tuigd? vd A’er. Zijn kritische houding
heeft vaak moeilijkheden gegeven, ook
bijvoorbeeld in de kwestie-Roel van
Duyn, die de wacht kreeg aangezegd om
dat er volgens Samkalden niet meer met
hem te werken viel. Het kostte de PvdA in
Amsterdam een breuk met de PPR, waar
van Van Duyn na veel politieke omzwe-
rlngen ten slotte lid was geworden. „Ook
in de Indonesische affaire de politiële
acties na de oorlog heb ik altijd een
ander standpunt ingenomen dan de
partij."
Iets dat hem niet bepaald in dank werd
afgenomen Gezonde opbouwende kritiek
is altijd zijn credo geweest De oude politi
ci konden dat waarderen Mensen als
Suurhoff en Mansholt waren zeer goede
persoonlijke vrienden van hem Maar Den
Uyl?
„Wij kennen elkaar zeer goed, maar zijn
door omstandigheden nooit meer gewor
den dan goede kennissen. Vergeet niet,
Den Uyl heeft een groot gezin (het is
eigenlijk geen gezin meer dat is een orga
msat.ie) en een hectisch (koortsachtig,
red.) leven Zijn tijd is nog veel gelimiteer-
der dan de mijne en zo kan er van regelma
tig vriendschappelijk contact eigenlijk
weinig komen.”
Dus het is geen kwestie van tegengestel
de karakters en botsende ijieningen’ „Nee.
het is zuiver een praktische kwestie. We
mogen het soms niet altijd met elkaar eens
zijn geweest, iets wat trouwens ook wel
voorkwam bij Mansholt en Suurhoff,
maai echte botsingen hebben we nooit
gehad'
ondergang
kenen.”
Wat Samkalden echt een droevige zaak
vindt, is dat er in zijn ambtsperiode nooit
enig schot gekomen is in de plannen voor
een muziektheater. „Kent u de behuizing
van de opera en het ballet? Het is toch te
gek dat een grote stad, nota bene de
hoofdstad van dit land, met een enorm
potentieel aan talent, geen fatsoenlijke
behuizing heeft voor die twee. Dat de
opera moet repeteren in Scheveningen.
Dat er andere steden zijn waar de opera
nog geen twintig voorstellingen per jaar
geeft, maar waar wel een eigen theater
kan komen.”
„Trouwens, het hele kunstbeleid van
„Den Haag” vind ik nogal merkwaardig.
Het Amsterdams Philharmonisch Orkest
is gedoemd te verdwijnen, omdat de minis
ter het geen hoofdstedelijk orkest vindt.
Die rol bedeelt hij toe aan het Concertge
bouworkest, dat toch juist een nationaal
orkest is wijd en zijd beroemd tot ver
buiten de grenzen van Europa. Een orkest
dat nota bene voor twee derde door Am
sterdam gesubsidieerd wordt. Nee, ik vind
dit een zwart hoofdstuk uit mijn boek van
tien jaar burgemeesterschap.”
Ook het feit dat Amsterdam langzamer
hand een zeer slechte naam krijgt door de
vele straatroverijen, diefstallen en moord
(vaak een direct gevolg van het heroïne-
probleem) vindt hij uitermate pijnlijk
„Ook daar heb ik niets aan kunnen doen
Ik kan niet verder komen met mijn gezag
dan de Amsterdamse grenzen. Nederland
heeft geen grenzen meer alles en ieder
een kan via België en Duitsland binnenval
len Het enige wat Amsterdam kan doen, is
de heröne opsporen in de eigen stad en
trachten de schade te beperken En dat
moeten we dan doen met een chronisch
tekort aan politiepersoneel
Toch is dr. Ivo Samkalden geen teleurge
steld man. „Welnee, er zijn ook veel goede
dingen tot stand gekomen. De hele medis
che hoek in Slotervaart: de bloedtransfu
siedienst, het Slotervaartziekenhuis en de
bouw van het medisch academisch cen
trum die nu in gang is, de hele ontwikke
ling van Amsterdam-Noord met onder an
dere het nieuwe onderzoekcentrum van de
Shell, de ontwikkeling van Amsterdam
Noord met onder andere het nieuwe on
derzoekcentrum van de Shell, de ontwik
kehng van het westelijke deel van de ha
ven en ook de bouw van het nieuwe huis
van bewaring dicht bij de stad gelegen, dat
een oplossing inhoudt uit een mogelijk
verblijfssituatie van gedetineerden, en van
allen, reclasseerders, advocaten, politie,
openbaar ministerie, die met hen te maken
hebben Het bedrijfsleven en vooral de
dienstverlenende sector die weer moge
lijkheden ziet in onze stad en ook de metro
die straks gaat rijden. Er is veel bereikt,
maar er blijven veel vraagtekens over.”
Wat vooi wijze lessen zou hij zijn nog
onbekende opvolger mee willen geven? Hij
lacht en zegt „Geen enkele. Ik veronder
stel dat de man die na mij Komt voldoende
inzicht en intelligentie heeft. En voldoende
kritisch ten opzichte van zichzelf staat dat
hij de juiste weg zal weten te bewandelen
en het juiste beleid weet uit te stippelen
Daarvoor heeft hij mijn raadgevingen be
paald niet nodig.”
kwam meer overleg en Samkalden pro
beerde het stadsbestuur meer begrip te
laten opbrengen voor de problemen van de
jongeren.
Toch waren het diezelfde jongeren die
Samkalden moeilijk konden pruimen.
Men vond het autoritair en het „enfant
terrible” van de Amsterdamse politiek,
Roel van Duyn, noemde hem een „tot zijn
laatste politieke snikjes afschuwelijke re
gent met verdachte rechtse trekjes”. In
zijn eigen partij, de PvdA, werd Samkal
den als een lastige klant beschouwd, om
dat hij nooit klakkeloos de partijlijn wilde
volgen. Zijn ambtenaren vonden hem bij
tijd en wijle ondemocratisch, omdat hij in
staat was volstrekt op zijn eigen houtje
beslissingen te nemen. Een omstreden bur
gervader dus.
Samkalden heeft zich van die kritieken
nooit veel aangetrokken. Hij was altijd
bereid om het hoe en waarom van zijn
beslissingen en opvattingen uit te leggen.
Maar hij kon het nooit verkroppen dat
hem ondanks die zorgvuldige toelichtin
gen ten onrechte dingen in de schoenen
werden geschoven
Samkaidens beleid van overleg en be
grip vóór politieoptreden leek lange tijd
succesvol. Tot in 1975 de problemen rond
de Nieuwmarkt kwamen. De oudste stads
wijk van Amsterdam, al jaren in verval
maar bewoond door mensen die hun hart
aan hun buurt hadden verpand. Juist die
buurt moest wijken voor de omstreden
aanleg van de metro. De huizen gingen
plat en de bom barstte. Rellen, knokpartij
en, gewonden. Verhitte mensen tegen ver-
beten agenten Amsterdam haalde er de
wereldpers mee. Een uit de hand gelopen
beleid? Gebrek aan inzicht in de aard van
de Amsterdammers? Samkalden was per
slot van rekening van huis uit een Rotter
dammer.
Er zijn inmiddels lijvige rapporten over
verschenen, maar Samkalden houdt vol
dat de uitgestippelde lijnen goed waren
Ook de laatste rellen bij de ontruiming van
enkele kraakpanden in de oude binnen
stad, waarbij het weer eens tot een „ouder
wets” treffen tussen politie en burgerij
kwam, noemt hij „slechts kleine inci
denten”.
Over Roel van Duyn haalt hij vriendelijk
de schouders op, en het hebben van recht
se trekjes ontkent hij. „Ik heb altijd slechts
de meerderheid in de raad gevolgd dat
is nu eenmaal democratie in optima for
ma en ervoor gezorgd dat raadsbeslui
ten uitgevoerd werden. Dat ze soms niet
helemaal mijn eigen mening weergaven, is
een geheel andere zaak
r.etkamers slaapkamers woonkamers ei vele klemmeubelen
waarondei de bekende Oisterwijksr dekenkisten
Geloogd Massief Eiken
eerste kwaliteit eikehout goed urtgewerkt in eigen droogkarners geloogd volgens oud recept
eigen originele modellen •gemaakt m eigen werkplaatser verkoop uitsluitend in eigen toonzalen l 2 iaai gaiantu •ongekende leivui
qratis thuisbezoigd dooi geheel Nederland
MMMF
IHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
van de middenstand bete-
j.
W
1
