Keurcollectie van 19e eeuwers op voorjaarsexpositie bij Gabriëls
Romantici tonen verfijnde kwaliteit!
Liebeslieder Walzer
mooi verfilmd ballet
Expositie rond
architect Otto
r!
grof plagiaat
van
van
Obligatierente-rekening
Bank Mees& Hope nv
Tenzij...
Hoe hoger de rente,
hoe moeilijker u aan uw
spaargeld kunt komen.
J
Kerkrade krijgt harpcentrum
ï/o
Schrijvers beschuldigen auteur
Roots”
Vijf nieuwe produkties
bij Publiekstheater
-j
BAL ANCHINE ZONDAG OP DE TV
0.-
wfI
10/
DONDERDAG
M E I
19 7 7
5
17
KUNST
Adrianus Eversen
hogere rente en toch kontant geld
Amsterdam, Herengracht 548. tel 020-527 01 11
Buitenveldert, Assumburg 150. tel 020-42 98 60
Haarlem. Houtplein 8, tel. 023-31 59 50.
Verpletterend schuldgevoel
4.
Natuurlijk, op sommige spaarre- Voordeel 2: Toch een hoge rente.
keningen kunt u een imponerende rente I let unieke van de Obligatierente-rekening
krijgen. Maar het betekent wel dat u uw
spaargeld voor lange tijd kwijl bent.
Mees I lope heeft een 1
rekening die u gelukkig heel wat I
meer vrijheid laat. En waarop
u toch een forse rente ontvangt:
de Obligatierente-rekening.
Voordeel 1: Ruime vrije opname.
Elke maand kunt u tot een bedrag van
f 1.000,- vrij opnemen. Overigens geldt
een opzegtermijn van 3 maanden.
Onbeperkte vrije opname voor aanschaf
van effekten en onroerend goed.
Slavenschip
P.C. Dommershuyzen
I
DEN HAAG. Hoe moeilijk
het is om elk jaar weer een keur
collectie oude meesters te presen
teren, ondervindt ook de Haagse
Galerie Gabriëls (Noordeinde
157a). Het aanbod van kwalitatief
goede stukken in eigen land is zo
gering dat de gerenommeerde
kunsthandel wel verplicht is om
naar het buitenland te gaan. Ga
briëls komt dan vooral terecht in
de West-Europese landen: met na
me Duitsland, maar ook Engeland
en Frankrijk en door goede rela
ties eveneens de Verenigde Sta
ten. Door een goede smaak wordt
alleen het beste geselecteerd, met
recht mag worden gezegd dat de
huidige voorjaarsexpositie een
zeer hoge kwaliteit toont met en
kele topstukken van museaal
niveau.
is, dat de rente gekoppeld is aan het
rendement van 3 langlopende staats
A Ipninopn MïpI dp» hunl r
leningen. Niet de bank bepaalt de
rente, maar deze volgt maandelijks
de kapitaalmarkt. In de praktijk
ligt de rente altijd hoger dan bij
<27V langer lopende spaarrekeningen.
Voor mei bedraagt de rente 5*/2%.
Ook als u (nog) geen cliënt bent van
Mees Hope kunt u een Obligatierente-
rekening openen. IJ kunt er zelfs per giro
geld op laten storten Wilt u meer weten?
Vraag de speciale folder bij uw
kantoor in de buurt
’t i
JBMH
-
CEES STRAUS
De tentoonstelling is voorbereid door de
commissie speciale activiteiten van de af-DEINING ROND AMERIKAANSE BESTSELLER
t uit
ii-Pak
(ADVERTENTIE)
talon
iZcbi
ra
naar i
Ion
iet
Gabriels zoekt het steeds in de kleinere
formaten. Zelden zal bij hem een groot,
spectaculair opgezet doek worden gevon
den. Het zijn eerder de „miniaturisten”
Gastregisseur bij het Publiekstheater is
de Vlaming Jo Dua voor „Vuile handen”
van Jean-Paul Sartre Uitvoerenden zijn:
Marielle Fiolet, Josée Ruiter, Max Croiset,
Franck van Erven, Chiem van Houwenin-
ge, Hugo Koolschijn, Ton Lutz, Johan
Ooms, Henk Reijn en Jan van Royen. De
eerste voorstelling heeft op 24 november
plaats
In de regie van Eric Schneider gaat op 8
december „List en liefde” van F. Schiller
in première met onder meer Ann Hase-
kamp, Celia Nufaar, Marijke Veugelers,
Albert Abspoel, Jan Apon, Hans Boswin
kel, Hans Croiset. Jules Croiset en Wim
van der Grijn
Na juni zal de tentoonstelling in Moskou
te zien zijn.
deling bouwkunde van de TH. het Goethe
Instituut in Amsterdam en het Instituut
für Auslandbeziehungen uit Stuttgart.
Roots heeft in Amerika een ongekende
golf van zwart zelfbewustzijn teweeg ge
bracht en een enorme belangstelling voor
het opsporen van afstammingen die reeds
lang geleden verloren leken te zijn gegaan.
Het boek werd zo snel verkocht, dat de
drukkerij de leveranties niet kon bijhou
den en het werd omgebouwd tot een acht-
delige tv-serie die, haar middelmatige
kwaliteit ten spijt, velen tot de uiterste
ontroering heeft bewogen En tegenover
De zwarte schrijfster Margaret Walker
heeft bij een gerechtshof een klacht gede
poneerd, waarin zij vaststelt dat Haley’s
werk in ruime mate is ontleend aan haar
eigen boek Jubilee, dat anno 1966 werd
gepubliceerd en waarvan in paperback
ongeveer een miljoen exemplaren werden
verkocht.
(Van onze correspondent in Washington.
Henk Kolb)
WASHINGTON. Twee Amerikaanse
schrijvers hebben Alex Haley, de auteur
van Roots, ervan beschuldigd uit hun
werk te hebben overgeschreven. Eerder
had een Britse journalist geschreven dat
Haley’s historie van zijn zwarte familie,
die een van de meest succesvolle boeken
uit de Amerikaanse geschiedenis is ge
worden, niet klopt met de feiten voor
zover het gaat om de belevenissen van
zijn Afrikaanse stamvader, die door sla
venhalers naar Amerika werd gebracht.
In „Roots” schildert Haley hoe de doch
ter van zijn stamvader, die uit Afrika
kwam, ook opgroeide als boezemvriendin
van de dochter van de plantage-eigenaar,
dan naar elders wordt verkocht, daar een
zoon krijgt van haar eigenaar. Uiteindelijk
krijgt de zoon weer een zoon, die smid
wordt en na de burgeroorlog zijn familie
voorgaat naar een nieuw bestaan in Ten
nessee
Roots, een roman van
A lex Haley, slaat in
Amerika heel wat los.
Tegenover een sterk
gegroeid zwart
zelfbewustzijn staat
een verpletterend
schuldgevoel bij vele
blanke Amerikanen.
De voorouders van de
73-jarige rechter A.
Nelson Waller(foto)
waren de
plantage-eigenaren
die een van Haley’s
voorvaderen kochten
als slaaf.
EINDHOVEN (ANP)— Tot 5 juni is op
het voorterrein van de Technische Hoge
school in Eindhoven een tentoonstelling
te zien van het werk van de Westduitse
architect Frei Otto.
KI
Frei Otto houdt zich in zijn werk vooral
bezig met het maken van zo licht mogelijke
draagconstructies. Hij maakte onder an
dere het Duitse paviljoen op de Wereldten
toonstelling in Montreal en het dak van het
Olympisch Stadion in München
Het is mogelijk dat Courlander en Haley
hun verhaal hebben gebaseerd op eenzelf
de scheepsjournaal, het is niet eens uitge
sloten dat een dergelijke historie via meer
dan één overlevering is blijven voortbe
staan. Courlander is al wel naar een advo
caat gegaan, maar besloot (nog) geen
klacht in te dienen. Het is ook niet verwon
derlijk dat in Roots en in Jubilee wordt
geschreven over wrede slavendrijvers en
de Ku Klux Klan, want deze feiten beho
ren onmiskenbaar tot het gemeenschappe
lijke verleden van de afstammelingen van
de slaven.
onder de negentiende eeuwers die hier het
best tot hun recht komen. Wat te zeggen
van een fijnschilder als Adrianus Eversen
(1818-1897). Eversen, leerling van C de
Kruyff en Cornells Springer, was gespeci
aliseerd in stadsgezichten. Bij Gabriëls
zijn er enkele te zien waaronder een heel
mooie stadspoort. Heel minutieus opgezet,
elk. detail haarfijn uitgewerkt, zoals trou
wens al het werk van deze schilder Zijn
werk heeft een eigen publiek gevonden,
maar hoe knap we hem nu ook vinden, de
19e eeuw vond dat zeker niet. Zo wordt hij
in het standaardwerk van Marius dat drie
kwart eeuw geleden verscheen, niet eens
genoemd. Het is alleen aan de laterë be
werkers van dit boek te danken dat Ever-
sens werk door middel van een foto onder
de aandacht blijft.
Het ligt in de bedoeling regelmatig harp-
cursussen te organiseren en tevens om er
een harpfabriek onder te brengen. Dit
bedrijf wordt een vestiging van de Ameri
kaanse onderneming Lyon and Healy uit
Chicago. De directeur van dit bedrijf. Hen
ning Christiansen, komt binnenkort naar
Kerkrade om de eerste personeelsleden te
selecteren. Niet minder dan 100 personen
hebben zich bij het Gewestelijk Arbeids
bureau aangemeld. Na een eerste selectie
zijn 12 kandidaten overgebleven. De heer
Christiansen kiest hieruit zijn eerste mede-
De schrijver Courlander beschrijft in
The African een tocht van een slavenschip
naar Amerika. Zowel in zijn werk als in
Roots wordt beschreven hoe een slaaf met
Met schilders als Spohler, Springer, Lei-
ckert en Hulk is dat natuurlijk niet het
geval geweest, maar daarmee zijn ook de
reuzen van de romantiek genoemd. Vooral
Spohler is bij Gabriëls goed vertegenwoor
digd met vier riviergezichten, waarvan
drie olieverven (een zomer en een winter
met een ijstafreeltje) en een aquarel.
Tot de opvallende stadsgezichten be
hoort naast de Eversen een plein met kerk
te Sevilla van P. C. Dommershuyzen. Deze
schilder werkte veel in Engeland, maar dit
schilderij verraadt dat hij ook in Spanje
heeft verbleven. Jac Carabain is een van
de weinige buitenlanders (Madou is er ook
een) op deze tentoonstelling. Zijn stadsge
zicht is vooral curieus omdat het gèstof-
feerd is met verschillend geklede burgers
waardoor het een aardig beeld geeft van
de ter plaatse heersende mode.
Alex Haley zelf ontkent de beschuldigin
gen van de Britse journalist en verklaarde
zich niet te herinneren Jubilee of The
African te hebben gelezen, doch voegt
eraan toe dat hij veel heeft gelezen en
vervolgens vergeten.
Nieuwe belangstelling is de laatste tijd
voor het strandgezicht ontstaan, een voor
keur die zich nog niet geheel laat motive
ren Het onderwerp komt met uitzonde
ring van enkele grote meesters niet op zo’n
grote schaal voor als het ijsgezicht of
stadsgezicht dat traditioneel altijd goed in
de markt heeft gelegen. Gabriëls toont
enkele prachtige doeken met dit onder
werp: een heel blond strandgezicht van
Evert Pieters die tot in de jaren ’30 van
deze eeuw leefde, een Louis Boonius en
een Tamine Tadema Groeneveld
Het onderwerp marine heeft in het werk
van Abraham Hulk in de vorige eeuw een
nieuw hoogtepunt bereikt. Hulk heeft een
rusteloos leven geleid. Hij verbleef zowel
in Engeland en in Noord-Amerika als in
verschillende plaatsen in ons land. In
Haarlem, waar hij van 1859 tot 1864
woonde, was hij enige tijd conservator van
het Teylers Museum dat nu nog prachtig
werk van hem heeft. Hij schilderde zijn
zeegezichten vaak in twee stemmingen:
kalm of woelig water. Hulk zette daarmee
Door de opkomst van de radio is de
kennis van muziek enorm verbreid, en
zelfs als er op de radio wat tijd over is
tussen twee programma’s, zet men snel
een muziekje op Toen de televisie op
kwam, droomden ballethefhebbers er
van dat die voor het bekendmaken van
de dans een net zo grote invloed zou
krijgen als de radio had voor muziek,
maar dit is een illusie gebleken Zelfs
bij overschietende tijd tussen twee pro
gramma's toont men geen dansfrag-
mentje (wat toch voor de hand zou
liggen), maar zet men vaak een bordje
„Pauze” op het beeld en gebruikt men
het toestel verder alsof het een radio
was.
En toch doet ballet het. uitstekend op
de buis, vooral als het goed is opgeno-
men. Een paar jaar geleden kwam de
Duitse televisie op het idee 15 werken
van de grootmeester van de dans, Geor
ge Balanchine te verfilmen en als blok
aan verschillende landen te verkopen
In Nederland werden die 15 balletten
gezamenlijk aangeschaft door de NOS,
KRO, AVRO en TROS.
Het New York City Ballet ging naar
Berlijn en werkte weken achter elkaar
van ’s morgens 10 tot ’s avonds 11 uur
in de televisiestudio’s. De vloeren wa
ren er van beton (wat moordend is voor
dansersbenen, omdat het vrijwel geen
veerkracht bezit), de hitte van de lam
pen was ondraaglijk, het werktempo
nog hoger dan deze dansers al gewend
„Jubilee” vertelt over de dochter van een
blanke plantagebezitter en een slavin, die
wofdt groot gebracht als speelgenoot van
diens blanke dochter „in het grote huis” en
later trouwt met een smid De familie
verhuist vervolgens na de Amerikaanse
burgeroorlog naar Alabama.
een zwerend been sterft. In Roots nadat
het been was afgezet, in Jubilee zonder de
amputatie, omdat een slaaf op één been
geen geldwaarde zou hebben. In beide
gevallen wordt het stoffelijk overschot
overboord gezet.
Net als in de 18e eeuw bestond in de
vonge eeuw een warme belangstelling
voor het topografische schilderen Maar
anders dan in de eeuw daarvoor namen de
schilders van de 19e eeuw het niet zo nauw
met de werkelijkheid Ze voegden veel toe
van wat er naar hun smaak goed bij zou
kunnen passen. Op deze aquarel van Cor
nells Springer bijvoorbeeld is de Grote
Kerk in Haarlem te zien in een entourage
die- moeilijk overeenstemt met wat we
weten van andere schilderijen van dit
vaak uitgebeelde gebouw De aquarel, die
met grote zorg voor het detail is ge
schilderd, vormt onderdeel van de voor
jaarstentoonstelling bij de Haagse gale
riehouder Gabriëls
de traditie voort van de 17e eeuwers die
immers ook door deze stemmingen waren
geboeid
Bovendien is de verscheidenheid zo
groot dat er voor elke liefhebber wel wat
van diens gading is, of dat nu landschap,
stadsgezicht, genre of marine is. Qua stijl
ligt het accent op de romantici met daar
naast enkele Haagse Scholers als Mauve,
Mesdag en Willem Roelofs.
zijn en het aantal blessures liep onrust
barend op Toch kwamen de 15 ballet
ten op de band, sommige goed, sommi
ge slecht
Een van de best geslaagde, Liebe-
slieder Walzer op muziek van Brahms,
wordt zondagavond om 2140 uur op
Nederland-2 uitgezonden Dit werk be
staat uit twee delen Het eerste deel
wordt gedanst door vier paren in
avondkleding en op gewone schoenen.
Het begin met eenvoudige walsjes,
maar laat in zijn ontwikkeling dan
steeds sjibtielere nuances zien van
gedanste relaties tussen verschillende
mensen Voor onze ogen zien we zich
een schat van menselijke verhoudingen
ontrollen, wervelend, tastend, troos
tend, opzwepend of tot rust komend
En zelfs als je denkt dat alle mogelijk
heden van de wals nu wel zijn uitgeput,
komt Balanchine nog steeds met
nieuwe vondsten tevoorschijn, waarbij
danseressen als veertjes worden opge
tild en waar liefde, vreugde, speelsheid
en smart elkaar in snel tempo afwis
selen.
In het tweede deel hebben de danse
ressen opeens gazen rokken aan en
dansen zij op spitsen, waardoor het
geheel op een hoger niveau nog eens
met nieuwe vondsten wordt verrijkt.
Voor de dansliefhebbers zij nog ver
meld dat ook op zondagmiddag ballet
op de buis te zien zal zijn (van Lar
Lubovitch) en dat andere Balanchine-
werken onder andere vertoond zullen
worden op 15 mei (AVRO), 29 mei
(KRO) en 13 juni (TROS). Helaas is de
opnamekwaliteit nogal wisselend en
behalen weinig van deze werken het
uitstekende niveau van Liebesliéder
Walzer.
CONRAD VAN DE WEETERING
Op 26 januari is dan nog de première te
verwachten van „Aristofanes”, een pro-
duktie, waarvoor Jan Blokker in samen
werking met Ton Lutz het werk van de
Griekse blijspeldichter op zijn satirische
bruikbaarheid heeft onderzocht. Het Pu
bliekstheater wil hiermee tegenkleur
bieden aan een rijke en zeer hoogwaardige
periode uit het antieke Griekenland, waar
op eerder de aandacht werd gevestigd met
werken van Sophokles en Euripides. Spe
lers zijn: Marielle Fiolet, Ann Hasekamp,
Sigrid Koetse, Petra Laseur, Annet
Nieuwenhuyzen, Celia Nufaar, Hans Bos
winkel, Herman van Elteren, Hugo Kool
schijn, Johan Ooms, Henk Reijn en Hans
van den Berg
Alex Haley maakt zich nog geen zorgen
Hij is in luttele maanden een buitenge
woon j-ijk man geworden, reist zo nu en
dan naar de Afrikaanse staat Gambia,
waar hij in het dorp Juffure, geboorte
plaats van zijn stamvader Kunta Kinte, als
de grote weldoener wordt ontvangen. Zijn
boek heeft in Gambia een hele toeristenin
dustrie op gang gebracht, voornamelijk
gevoed door zwarte Amerikanen op zoek
naar de wortels van hun bestaan. En dat
geldt niet alleen voor Gambia, maar ook
voor Libefïa~de staat die is gesticht door
Amerikaanse slaven die naar hun oor
spronkelijke werelddeel zijn terugge
keerd Zegt Haley: „Roots is op weg een
van de belangrijkste stukken literatuur
aller tijden te worden. En als het dat is.
dan moet het beproevingen als deze kun
nen doorstaan’”
werkers. Zij krijgen een opleiding in
Chicago.
Volgens de harpiste Phia Berghout be
staat in Europa een grote behoefte aan een
harpfabriek. Zij toonde zich erg ingeno
men met de oprichting van een permanent
harpcentrum in Kerkrade en deelde mee
dat zij besloten heeft de jaarlijks door
haar georganiseerde harpweek voortaan
op Rolduc te houden. Dit jaar vindt die
week voor de achttiende keer van 1 tot 10
augustus plaats. Aandacht zal thans voor
al besteed worden aan de harp- en de
popmuziek. Bovendien staat er een con
cours voor componisten van harpmuziek
op het programma en verder concerten in
meerdere plaatsen door vermaarde harp
spelers.
Volgens Phia Berghout zullen nog meer
harpisten dan verleden jaar aan de Inter
nationale Harpweek deelnemen. Toen wa
ren het er 130 uit 22 landen.
KERKRADE (ANP» In een van de
ruimten van het gebouwencomplex van
de vroegere abdij Rolduc in Kerkrade
wordt een permanent harpcentrum inge
richt met concertzaal, leslokalen en lo
geermogelijkheid. Dit is door de onlangs
opgerichte Stichting Internationaal
Harpcentrum Nederland bekendgemaakt.
HILVERSUM Zondagavond zal
het ballet Liebeshederwateer van Ge
orge Balanchine door de NOS op Ne
derland-2 worden vertoond Woensdag
middag zag ik de opnamen in de studio
en die gaven mij er aanleiding toe toch
iedereen die maar een beetje van ballet
houdl op deze uitzending te wijzen
Een andere schrijver, Harold Courlan
der, heeft inmiddels een dertigtal voor
beelden verzameld waaruit zou moeten
blijken dat Haley bewust of onbewust pas
sages heeft geparafraseerd; uit zijn werk
The African, dat in 1976 het licht zag. In
tegenstelling tot Margaret Walker’s boek,
dat 22 drukken haalde, kwam Courlan-
der’s produkt niet verder dan zijn eerste
druk van 200.000 De Bantam-uitgeverij
heeft, met het oog op het succes van Roots
en gelet op de controverse die nu is ont
staan, van beide werken een nieuwe uitga
ve in voorbereiding
Het aardige van een expositie als deze is
dat binnen het kleinschalige kader ook de
kleine meesters tot hun recht komen Ze
worden hier niet weggedrukt door specta
culaire werken, men kan optimaal ge
nieten van hun schoonheid. Zo is er een
romantisch verlichte muziekuitvoering
van Henricus Reyntjes, een werkje met
pluimvee van Albertus Verhoesen en een
intiem wintergezicht in Amsterdam van
Ipe Wenning. In een museumcollectie zou
den ze misschien overtroefd worden door
nog mooiere en grotere werken. Hier valt
echter een nieuw accent op het werk waar
door het in een gunstiger daglicht komt te
staan Dat is ook de taak van een kunst-
handel als deze: nu de markt van de aller
meeste topstukken is afgeroomd, zal er
nieuwe aandacht komen voor de vele en
grote kwaliteit die daar net onder zit.
(Tot en met 14 mei. dagelijks van 11-18
uur)
AMSTERDAM (ANP). Het Pu
bliekstheater heeft voor het komende sei
zoen vijf nieuwe produkties in het voor
uitzicht gesteld. Op zoek naar een eigen
speelstijl heeft bet zich laten leiden door
mogelijkheden die het werk van Anton
Tsjechow biedt. „De meeuw” en „Plato-
now” zuilen worden uitgebracht. Voor
het seizoen 1978-1979 is te verwachten
dat „Oom Wanja” en „De drie zusters”
worden gespeeld
Met de laatste twee werken van Tsje
chow was Ton Lutz al enige jaren geleden
bij Globe nieuwe wegen ingeslagen. Hans
Croiset volgde met „Iwanow” bij het Pu
bliekstheater en Ton Lutz ensceneerde
kort geleden „De kersentuin”, het stuk dat
ook het komende najaar nog wordt ge
speeld.
„De meeuw” première 28 september
wordt geregisseerd door Lutz. Hierin
zijn onder anderen te zien: Ellen Vogel,
Josée Ruiter, Petra Laseur, Ann Hase
kamp. Hans Boswinkel, Hans Croiset,
Wim van der Grijn, Jan Retel en Eric
Schneider
„Platonow” wordt doof Hans Croiset
geregisseerd Aan deze voorstelling wer
ken mee: Annet Nieuwenhuyzen, Sigrid
Koetse, Celia Nufaar, Albert Abspoel,
Hans Boswinkel, Jules Croiset, Wim van
der Grijn, Chiem van Houweninge, Hugo
Koolschijn, Carol Linssen, Johan Ooms,
Joan Remmelts, Jan Retel en Jan van
Royen. De eerste uitvoering is voorzien op
19 april.
het gegroeide zwarte zelfbewustzijn kwam
zodoende een verpletterend schuldgevoel
te staan bij vele blanke Amerikanen
En nu is er dan de beschuldiging, die
formeel is gebaseerd op schending van
copyright, waarover uiteindelijk een jury
zal moeten beslissen. Weliswaar bestaat er
geen copyright voor feiten, informatie en
algemene literaire ideeën, maar niettemin
blijft er dan nog genoeg over om de klacht
wellicht te rechtvaardigen. Want een
schrijver is zelfs verantwoordelijk voor
zogenoemd „onbewust plagiaat”, zelfs al
herinnert de auteur zich niet meer een
bepaald boek te hebben gelezen
j
7
