Staatssecretaris Wim Meijer van CRM:
Eindexamenkoorts vanaf komende maandag weer een feit
TOEKOMST BIEDT DIPLOMABEZITTER
GEEN ERG OPWEKKEND PERSPECTIEF
DONDERDAG
24
Inventarisatie
Op gang
Onbereikbaar
Kritiek
(Van onze speciale verslaggever, Peter Huysman)
DEN HAAG. Honderden gezinsverzorgsters
gaan zaterdag in Amsterdam protesteren tegen het
„bezuinigingsbeleid” van CRM-staatssecretaris Wim
Meier. Alwéér een demonstratie vanuit het zeer
beweeglijke veld van het welzijnswerk. De keihard
werkende bewindsman heeft gedurende zijn 4-jarige
ambtstermijn met protestacties leren leven. Hij gaat
er niet gebukt onder.
Toeslagen
(door Govert van Brakel)
DEN HAAG Ruim 200.000 kandidaten uit het voortgezet onder
wijs, dat is al het onderwijs tussen lagere school en universiteit,
bereiden zich voor op de laatste beslissende slag die moet leiden tot het
behalen van het diploma. Examenkoorts alom, want hoe je het ook
went of keert, dat papiertje blijft ondanks de discussies over het
vermeende nut van een beslissende momentopname het entree tot een
beroep of verdere studie. En het is tevens een toegangspoort tot een
onbestendige wereld. Want duidelijk is dat achter de zekerheid van het
schoolleven een onzeker perspectief wenkt.
BINNENLAND
Vooral in de sociaal-pedagogische sector
In diezelfde nota worden ook maatrege
len aangekondigd om in het toekomstige
hoger onderwijs de toelating tot een aantal
studierichtingen te beperken. Aan het be
gin van de jaren zeventig heeft dat feno
meen, numerus fixus genaamd, zijn intre
de gedaan in de wereld van het onderwijs.
Althans, is het in het brandpunt van de
belangstelling komen te staan. Een privile
ge van het voorbereidend wetenschappe
lijk onderwijs (atheneum en gymnasium)
werd aangetast. In de voor-Mammoetperi-
ode, dus in de jaren van de oude HBS van
Thorbecke, was doorstuderen nog een on
aantastbaar recht waar niet aan te tornen
viel. Die oude zekerheid heeft onder
dwang van verstopt rakende universitei-
ten plaats gemaakt voor een lotingssys-
teem op basis van eindexamencijfers
In bijna alle sectoren van Wim Meiers
zeer uitgebreide portefeuille is wel wat op
gang gebracht. Voorbeelden: de oorlogs-
pensioenen zijn belangrijk verbeterd.
Voor een groot aantal terreinen zijn vrij
complete beleidsvoorstellen uitgewerkt.
Er zijn initiatieven genomen op het gebied
van het bibliotheekwerk en het vormings-
en ontwikkelingswerk. Er is sprake van
een geweldige uitbreiding van de maat
schappelijke dienstverlening en talrijke
Meiers „acties” tegen het broodbeleg, de
telefoon en de warme maaltijden worden
onthouden. „Op spreekbeurten kom ik dit
soort dingen het meest tegen. Ik moet dit
beeld continu bestrijden Ik moet dat doen
omdat het niet klopt met de feiten. Soms
moet dat vrij stevig gebeuren. En voel ik
me verplicht de hulpverleners en hulpvra
gers een spiegel voor te houden. Dat is 1
onontkoombaar voor een staatssecretaris
van welzijnszaken. Ik ben en blijf van
mening dat dit kabinet een beleid heeft
gevoerd dat de zwakken en de minder-
draagkrachtigen in de samenleving meer
mogelijkheden heeft gegeven. Het begrip
„welzijn" heeft onder deze regering poli
tieke volwaardigheid gekregen".
Toch heeft hij de eerste twee jaar, zoals hij zegt, „veel moeten
wegslikken”. Terechte, zinvolle, opbouwende kritiek mag van
hem, moet van hem. Daar is de democratie mee gediend. „Maar
„Ik heb die discussie rechtstreeks met de
betrokkenen gevoerd. Ik heb er de mensen
op gewezen dat zij met hun bijstandsuitke
ring 2500 gulden netto per jaar méér te
besteden hebben dan in 1973. Willen zij
daarvan een telefoon nemen, dan is dat
Hoe het ook zij, feit is dat de studenten
stops in het wetenschappelijk onderwijs
voor het parlement controleerbaar zijn, en
dat kan van het hoger beroepsonderwijs
niet worden gezegd. Toch knelt ook daar,
misschien in nog veel heviger mate dan bij
het wo, het grote aantal studenten. Wette
lijk geldt voor het hbo geen studentenstop,
maar de praktijk wijst uit dat de stop er
wel is. Alleen, in de selectie bestaat geen
uniformiteit. De leiding van de scholen
heeft de bevoegdheid zelf te bepalen wie
toegelaten wordt en wie niet.
In ieder geval zit aan de problematiek
dan nog deze positieve kant, dat in het
huidige studiejaar slechts drie van de zes
doOr staatssecretaris Klein (Hoger Onder
wijs) ingestelde numeri fixi in de praktijk
gehanteerd moesten worden. Inmiddels
ligt wel een advies van de Academische
Raad op tafel om voor het komende cur
susjaar de toelating in elf studierichtingen
te beperken. Hoewel Klein ieder jaar weer
onder het geadviseerde aantal gaat zitten,
is de kans groot dat de numerus fixus-
richtingen in aantal zullen toenemen. Vas
te stoppen zijn: medicijnen, diergenees
kunde en tandheelkunde, terwijl ook bio
logie, farmacie en geschiedenis vaak meer
aanmelders krijgen dan met het oog op de
capaciteit geplaatst kunnen worden.
De CRM-begroting is netto in vier jaar
met 60 procent toegenomen. Een miljoen
bejaarden zijn aan een sociaal-cultureel
paspoort geholpen. Meer dan 50.000 ar
beidsplaatsen zijn gecreëerd in de gezins-
en bejaardenzorg. De bijstand is het snelst
gestegen inkomen. De bibliotheken heb
ben 3 miljoen lezers. Er zijn honderddui
zenden bezoekers van sociaal-culturele
voorzieningen (club- en buurthuizen etc
Nog eens ontelbaren maken gebruik van
betere recreatieve mogelijkheden. Deson
danks is Wim Meijer voor velen de staats
secretaris, die bejaarden geen extra-tele-
foonvergoeding gunde.
hun keuze. De laatste vier jaar hebben we
er voor gestaan dat de laagste sociale
uitkeringen gekoppeld zouden blijven aan
het wettelijk minimumloon. Ik voorzie ge
weldige problemen als een ander kabinet
daaraan zou gaan tornen".
Meijer erkent dat er ook kritiek op zijn
werk is geweest. „Je maakt fouten. Niet
alles schat je even goed in. Ik ben in deze
baan gerold. Ik had nog maar twee jaar in
de Kamer gezeten; daarvoor was ik wel
zijnswerker. In het tweede kabinet-Den
Uyl opnieuw staatssecretaris van CRM°
Wat?! Opvolger van minister Van Doorn of
In totaal telt het VWO zeven eindexa-
menvakken. Een gering percentage leer
lingen doet examen in acht vakken. De
mogelijkheid daartoe is een paar jaar gele
den geopend voor die leerlingen die dat
vak in hun pakket nodig hebben met het
oog op een universitaire studie. Het cijfer
voor dat zogeheten „achtste vak” teltover-
Op de examenroosters prijken dit jaar
geen nieuwe vakken. Een beperkt aantal
scholen continueert het experiment met de
eindexamenvakken aardrijkskunde, ge
schiedenis en staatsinrichting. Wat aard
rijkskunde betreft: dat vak maakt in 1979
op alle VWO-, HAVO- en MAVO-scholen
deel uit van het eindexamen. Op een vijftal
scholen iwordt het vak Russisch centraal
schriftelijk geëxamineerd. Vorig jaar was
dat al het geval bij het VWO, dit jaar wordt
ook het HAVO er bij betrokken.
Over de vraag of het eindexamen moet
blijven, heeft het kabinet geen onzeker
heid laten bestaan. De eindexamens zul
len, zij het in gewijzigde vorm, blijven.
Incidenteel zijn ze trouwens al aan veran
dering onderhevig. Met ingang van het
komende eindexamen is het schoolonder
zoek bij herexamens afgeschaft en vol
gend jaar verdwijnen ook de herexamens
Deze maken plaats voor herkansingen. Al
le leerlingen die in 1978 zakken of voor
een herexamen in aanmerking zouden ko
men, mogen dan in maximaal twee vakken
een nieuw centraal schriftelijk examen
afleggen. Die herkansingen zullen in 1978
nog, evenals de herexamens van 1977, na
de grote vakantie plaatsvinden. Het plan is
echter om alles wat met eindexamen doen
te maken heeft vóór de zomervakantie af
te ronden Voor de eerste maal zal dat
mogelijk zijn in 1979
onderwijs aan een hernieuwd onderzoek
wordt onderworpen.
minister van Sociale Zaken? Nee hoor, on
zin om daar wat over te zeggen. Ik houd
niet van koffiedik-kijken en ik heb een
gruwelijke hekel aan baantjesverdelerij,
voordat er überhaupt verkiezingen zijn
geweest. Laten we eerst 25 mei afwachten.
Ik ben verkiesbaar voor de Tweede Ka
mer. Daar houd ik het op”.
HAVO en MAVO-4 hebben zes examen
vakken, MAVO-3 (weer minder kandida
ten dan vorig jaar; een onderwijstak die
tot verdwijnen gedoemd is) en het lager
IDJE
jekn
Tel
1,
42.
Geen nieuw gezegde, maar wel waar:
de tijd is weer aangebroken dat de ene
helft van Nederland de andere exami
neert. Bepaalde takken van het mid
delbaar beroepsonderwijs hebben het
eindexamen overigens al achter de
rug. De grote stroom kandidaten komt
echter komende maandag los. Dan be
ginnen de examens van het lager be
roepsonderwijs (LBO) en van het alge
meen voortgezet onderwijs, dus VWO
(atheneum en gymnasium), HAVO en
MAVO.
'PO-
sn 2
vend
BV.
liiks-
Tel.
uur:
Tenslotte zegt de 37-jarige bewindsman,
demissionair nu, maar met een nog steeds
zeer dicht beschreven agenda (hij is ook lid
van het campagnebureau van de Partij
van de Arbeid), over zijn aflopend staats
secretarisschap: „Ik heb altijd plezier ge
had in mijn werk. Er heeft nooit een sector
bijgezeten, waarvan ik dacht: wat verve
lend dat ik dit óóok nog moet doen. Na
tuurlijk heb ik momenten gehad dat het
stroef en moeilijk ging. Ik heb ontzettend
veel weerstand ervaren bij de plannen
De cijfers over 1976 wijzen uit dat voor
ongeveer 20 procent van de al dan niet van
een diploma voorziene schoolverlaters
geen werk binnen korte dan wel langere
tijd te vinden was (is). De tijd van een
hogere opleiding, dus van een betere func
tie in de maatschappij en dus van een
hoge(re) beloning is voorbij. Minister Van
Kemenade (Onderwijs) zegt in het vervolg
op zijn Contourennota, de blauwdruk voor
het onderwijs in het jaar 2000, heel con
creet: „We moeten af van een directe kop
peling tussen een bepaald scholingsniveau
en het verwachte inkomen”.
activiteiten met betrekking tot de natuur
bescherming en de openluchtrecreatie. „Ik
geef toe: voor andere sectoren heb je veel
tijd nodig om het af te maken. Neem de
hele problematiek van de decentralisatie,
waar we nu toch een beetje in blijven
steken. De kaderwetgeving voor het speci
fiek welzijnsbeleid: dat zijn processen van
lange adem. Alles overziende ben ik het
oordeel toegedaan dat er de laatste vier
jaar erg veel op gang is gekomen en dat er
op vrijwel elk gebied wel een belangrijke
structurele maatregel aan de orde is ge
steld”.
Als geen ander ministerie heeft het de
partement van CRM te maken met pro
bleemgroepen en emoties. Meijer zegt: „Je
zou kunnen zeggen dat hier sprake is van
een constante stroom van probleem-„ge-
vallen". Het is iedere dag raak. Je moet er
mentaal tegen bestand zijn, want Het gaat
steeds om de meest uiteenlopende verlan
gens, problemen en spanningen. Je moet
er voortdurend voor zorgen geraakt te
blijven door de dingen, die de mensen
bezighouden. Ik ontvang erg veel mensen
op het departement. De toon waarop je
met ze praat, luistert ongelooflijk nauw. Er
bestaat geen patent voor zulke gesprek
ken. Met een delegatie peuterleidsters
overleg je op een andere manier dan met
een groep oorlogsslachtoffers. In ieder ge
val moet je er voor zorgen dat je de feiten
bijhoudt, anders speel je in het overleg
geen rol meer. Lezen in de auto is voor mij
de enige manier om bij te blijven. Het heeft
voor mij dezelfde betekenis als trainen
voor een voetballer: je moet in conditie
blijven"
doordouwer, we (de welzijnswerkers) wer
ken ons kapot, maar er zijn toch een paar
dingen afgemaakt. Je merkt nu al dat
degenen die aanvankelijk de pest in had
den dat er een rijksbijdrageregeling
kwam, dat het decentralisatie-proces op
gang kwam, nu evenzeer de pest in hebben
datx die regeling stagneert. Dat maak je
toch nog wel af?, hoor ik vaak”
„Vroeger was het zo dat men hier en
daar toeslagen kreeg: een kolentoeslag,
een toeslag voor de zomer, een toeslag
voor de winter. Ik heb dat altijd een
denigrerende zaak gevonden. Zo van: we
verstrekken voor de allerarmsten wat
geld, maar vooral niet te veel. Als je een
winterjas wou hebben, dan kon je er nog
wat bijkrijgen. Nou, en daar hoorde die
telefoon ook bij. Mijn beleid is er echter
op gericht geweest dat de keuzemogelijk
heden voor de mensen verruimd zouden
worden. Laat ze hun eigen bestedingen
kunnen doen en stel daarvoor een budget
beschikbaar. Ik vind dat dat ook in de
toekomst de lijn moet blijven”.
waar ik mij mentaal tegen heb moeten wapenen, was kritiek van
mensen, goede vrienden soms, die vonden dat je bepaalde
beslissingen gisteren al had moeten nemen. Het is mij om een
voorbeeld te noemen enorm kwalijk genomen dat ik destijds
een normering voor broodmaaltijden in bejaardentehuizen vast
stelde. Die Meijer is de man die zo graag bejaarden, die het toch
al niet breed hebben, hun broodbeleg wil afnemen. Maar de
werkelijkheid was dat bleek dat er zeer uiteenlopende normen
voor de verzorgingstehuizen waren. Daar moest uiteraard een
oplossing voor gevonden worden. Het Voorlichtingsbureau voor
de Voeding heeft toen een advies uitgebracht. En dan heet het
dat je je aan ernstige bezuinigingen schuldig maakt. Door zulke
kritiek voel ik me inderdaad beschadigd, want men vergeet dan
dat daar tegenover de gezins- en bejaardenhulp in 4 jaar tijd
meer dan verdubbeld is”.
Een groot deel van die 200.000 zal dat op
dit moment waarschijnlijk een zorg zijn.
Eerst maar dat diploma halen en dan
zullen we wel verder zien, zo zal de gedach
tengang wel ongeveer zijn. Wat biedt de
toekomst aan een diplomabezitter? Het
beeld is weinig opwekkend: een overvolle
arbeidsmarkt met een groot aantal wach
tenden en een vervolgonderwijs dat op
roeit tegen de ieder jaar aanzwellende
stroom van scholieren en studenten.
beroepsonderwijs vijf. De behaalde cij
fers worden gemiddeld met het cijfer van
het schoolonderzoek en het aldus verkre
gen cijfer is het eindresultaat van het
schriftelijk examen. De verantwoorde
lijkheid voor het landelijk centraal
schriftelijk eindexamen in de diverse on-
derwijstypen ligt bij de door de minister
van onderwijs ingestelde „Commissies
vaststelling opgaven".
Uiteraard is dit soort problemen in ruime
onderwijskring bekend. Ze zijn voor de
regering aanleiding geweest om een in
ventarisatie te maken aan de hand waar
van een beleid kan worden bepaald. Dat
beleid richt zich op de korte termijn, het
wegnemen van knelpunten, en op de toe
komst. Al geruime tijd geleden is een
examennota aangekondigd waarin, naast
de toekomstvisie op het eindexamen, te
vens het toelatingssysteem tot het hoger
De Alma Mater is een onbereikbaar
bolwerk aan het worden, ondanks de in
het verleden wel gemaakte, geruststellen
de opmerking dat de wet op de studenten
stops tijdelijk van aard is. Dat klopt in
zekere zin ook wel, want nog onlangs is de
Kamer akkoord gegaan met een verlen
ging van de werkingsduur van de wet tot
augustus 1979. Maar het is onmiskenbaar
een tijdelijkheid met een structureel
tintje.
voor decentralisatie, op alle mogelijke ni
veaus en bij iedere nieuwe fase. Maar
weerstanden en verzet dagen mij uit. De
dingen, die de mensen dwarszitten, pro
beer ik wel te begrijpen, maar ik laat me
niet terugzetten”.
van het hoger beroepsonderwijs is de toe
stroming van studenten erg groot. Van
daar dat Van Kemenade al aan de rijks
pedagogische academies en aan de oplei
dingsscholen voor kleuterleidsters
scholen die direct onder zijn gezag
staan een brief heeft geschreven met de
opdracht niet meer mensen tot het eerste
leerjaar toe te laten dan vorig jaar. Alles
bij elkaar toch een situatie waarin een
leerling kan besluiten desnoods maar een
jaar langer op school te blijven. Dergelijke
beslissingen worden, zij het in zeer beperk
te mate, genomen. Schooldecanen zullen
het kunnen bevestigen
igens niet mee bij de bepaling van het
gemiddelde eindexamencijfer; een gemid
delde dat weer van belang kan zijn in de
selectierace voor het wetenschappelijk on
derwijs.
Omdat het wetenschappelijk onderwijs
de deur voor een aantal gediplomeerde
VWO.ers gesloten houdt, krijgen de scho
len voor hoger beroepsonderwijs, die voor
namelijk bestemd zijn voor HAVO-men-
sen, steeds meer VWO'ers in huis. En die
komen terecht op de plaats van een havist.
Gevolg is dat de HAVO-mensen hun heil
gaan zoeken bij het middelbaar beroeps
onderwijs, met als resultaat dat leerlingen
uit het lager beroepsonderwijs uit de boot
vallen
Ook buiten het departement heeft Meij
er voor zover dat in zijn vermogen lag,
zoveel mogelijk contact met de „gewone
mensen" onderhouden. „Het welzijn van
de bevolking is tenslotte een zaak, die zich
thuis, op straat en in de wijk afspeelt. Daar
moet het effect van bepaalde beleidsmaat
regelen en beslissingen zichtbaar en voel
baar worden. De afgelopen maand heb ik
bijvoorbeeld veel contacten gehad in Lim
burg, Twente en Groningen. Ik heb er'
honderden mensen gesproken. En ik ge
loof te mogen zeggen dat ondanks de
talrijke acties, protesten en demonstraties
- er een vruchtbare samenwerking ge
groeid is. Ik peil de stemming in het land
positief. Er gebeurt wat, vindt men. De
Meier is wel lastig, 't is een drammer, een
„In Amsterdam mag dan zaterdag weer
eens tegen mijn „bezuinigingsdrift” gepro
testeerd worden, ik blijf er toch bij dat met
mijn plannen de hulpverlening en de hulp
vragers het beste gediend zijn. Het is nu
eenmaal zo dat voor het hele welzijnswerk
en dus óók voor de gezinsverzorging
de jaren van gigantische uitbreiding
voorbij zijn, dat de grens bereikt is en dat
er binnen het bestaande pakket vragen
moeten worden opgevangen. Geen uitbrei
ding wordt nog al eens vertaald met „be
zuinigingen". Maar dat is wél een totaal
andere zaak!"
„Ik heb continu tegen bezuini
gmgsbeeld moeten strijden”
