Vanavond theaterstuk van Studio Scarabee in Toneelschuur
Wandtapijt voor Casino
Mozart geeft zich niet bloot
OUDSTE CULTUREN BOEIEND BELICHT
4
Kunstenaars betrekken bij
kunst in rijksgebouwen
Deze vader
heeft zojuist een
spaarrekening
geopend.
Fraaie speelboot voor
nieuwe Amro spaarders.
j
o
15
Vóór alles schilder
Werkgroep van Gruyters stelt nota op
Vertekenend
r
Organist Jan Zwart
in Delft herdacht
Nederlands-Tunesische
film naar Cannes
19 7 7
M E I
1 0
DINSDAG
KUNST
14
t
Goed nieuws voor nieuwe spaarders,
want als die tussen 9 mei en 10 juni bij
de Amro Bank een spaarrekening
openen, kunnen ze een fraaie
duurzaam uitgevoerde speelboot
L aanschaffen voor maar 17,50.
Goed voor een fantastisch stuk
vakantieplezier voor de kinderen.
En eigenlijk geen geld. Zeker als
u bedenkt dat tijdens deze
periode elke nieuwe Amro
spaarder ook nog f 7,50 spaar-
premie krijgt bijgeschreven.
Overigens is deze premie één
maand lang niet opvraagbaar.
De minimum-inleg bedraagt f 15,-.
Dus snel aktie ondernemen Want het zou
kunnen zijn dat u anders even op de boot
moet wachten!
(Van onze kunstredactie)
DEN HAAG. Al twaalf jaar is Studio Scarabee bezig met het
verzorgen van unieke experimentele theaterprodukties, waarin beel
dende kunst, toneel, film, ballet, muziek en een enorme hoop fantasie
de belangrijkste elementen vormen. Hun jongste Multi-Mediale en -
dimensionale spektakelwerk heeft de exotische naam „Havana Jojo”
meegekregen, volgens de geestelijke en artistieke vader van Scarabee,
Adrie Boon, ook een uitstekende naam voor een nieuw soort behang,
Havana-Jojobehang. Vanavond is deze eigen productie tijdens twee
voorstellingen (20.30 en 22 uur) in de Toneelschuur (Smedestraat) te
zien.
Nu hij elke Amro Bank
Havanna Jojo is spektakelstuk
Hij gaf een aardig voorbeeld: „Laatst
(Van onze Haagse redactie)
1
bibliotheek
J FM
EW3
DELFT (ANP). De organisten Dirk
Jansz Zwart uit Rotterdam en Willem Hen
drik Zwart uit Kampen geven komende
donderdag in de Oude Kerk in Delft een
concert waarmee zij hun vader, de orga-
nist-componist Jan Zwart herdenken die
een eeuw geleden werd geboren.
Een derde broer, de kunstcriticus Jan
Zwart jr. uit Gouda, zal een herinnerings-
woord spreken. Het initiatief tot de Jan
Zwart-herdenking is genomen door Piet
van Amstel, de organist van de Oude Kerk
in Delft
Al eerder maakte Anneke van der Heijden, die 35 jaar oud is, een tapijt Voor het casino
in Zandvoort. In onze omgeving bevindt zich erg veel werk van haar hand. Zo hangen er
kleden in talloze banken in Haarlem, in het gemeentehuis van Heemstede, het
politiebureau te Noordwijkerhout, het Zeeweg ziekenhuis in Velsen en het Elisabeth
Gasthuis
De „kerngroep" krijgt onder meer als
opdracht: het verzamelen van alle kunst-
De werkgroep concludeert in het rap
port dat de zogenaamde „percentagerege-
lingen” geheel moeten worden aangewend
voor de beeldende kunst. Een percentage-
regeling houdt in dat een bepaald percen
tage van de investeringen voor de bouw
van rijksgebouwen wordt gebruikt voor
kunst en kunstprojecten in zo’n gebouw.
Het bureau van de rijksbouwmeester
wordt uitgebreid met drie deskundigen uit
de beeldende kunst. De „kerngroep” moet
een proces van samenwerking op gang
brengen tussen de betrokkenen bij een
project, waarin de beeldende kunst een rol
speelt
DEN HAAG. Beeldende kunstenaars moeten nauwer betrokken worden bij het tot
stand komen van kunst in rijksgebouwen. De ter beschikking staande financiële
middelen voor kunstprojecten in en om rijksgebouwen moeten volledig worden benut.
Het kunstenaarspotentieel moet zo breed mogelijk worden ingezet.
In bovenbedoelde zin werd het opmer
kelijk grote aantal boeken over Mozart,
dat de laatste tijd is verschenen en waar
van de belangrijkste ook in onze bladen
Van Liszt zijn uiterst pikante details
omtrent handel en wandel aan het nage
slacht overgeleverd. En als we de uitla
tingen van de schrijfster George Sand
mogen geloven, was Chopin als man in
sexueel opzicht niets waard. Zeker is dat
deze componist van romantische piano
muziek er op gesteld was dat er altijd een
bosje paarsblauwe viooltjes op zijn
werktafel stond.
Ravel was een uitgesproken snob en
dol op „Kitsch”. En zijn collega en tijdge
noot Debussy was specialist in het creë
ren van publieke schandalen vanwege
diens onbetrouwbaarheid in liefdesaan
gelegenheden. Zo is het ook een histo
risch feit dat Mozart zijn geliefde Con-
stanze in een brief heeft toevertrouwd
dat hij een erectie krijgt terwijl hij aan
haar zit te schrijven. Onder musicolo
gen, musici en muzikale amateurs zijn er
blijkbaar velen, die de persoonlijke ach
tergrond van de diverse grote componis
ten uit het verleden willen leren kennen
De enorme stroom van lectuur die over
dit soort aangelegenheden handelt en
gretig bij het publiek aftrek vindt, be
wijst dat wel.
Dat behoeft een enorme dosis incasse
ringsvermogen Betekent dit nu dat deze
444 pagina’s tellende lectuur op de hoop
’onverteerbare kost’ moet worden gewor
pen? Beslist niet Want wie voldoende
interesse heeft in cultuurgeschiedenis
krijgt tijdens het lezen van dit boek al
lengs steeds meer bewondering voor on
ze zéér verre voorvaderen die in hun
We projecteren het schilderij en laten
dan een vreselijk onweer losbarsten. De
boom knakt en de man kan nog net aan het
gevaar ontsnappen. Aan die scène is de
tekst van een toneelstuk van Schiller, Don
Carlos, toegevoegd, niet beginnend bij het
begin, maar eerst een stuk uit het tweede
en later een stuk uit het vierde bedrijf. Ik
vond gewoon dat dat zo moest”.
werden besproken, onlangs uitgebreid
met het mooi uitgevoerde verzamelwerk:
„Mozart in zijn brieven” (uitgave Bohn,
Scheltema Holkema, prijs 37,50). Wie
met de aankoop ervan denkt een com
pleet overzicht te krijgen van de uitgaan
de post van deze geniale componist, ver
gist zich. Terecht is dan ook voor dit
onder redactie van Lucas Bunge samen
gestelde boekwerk „Een bloemlezing”
als ondertitel gekozen.
zag ik de Stier van Potter weer eens en op
dat schilderij zie je een man onder een
boom staan. Toen ik dat zag, wist ik dat
dat niet zo kon; die boom moest een keer
door de bliksem getroffen worden. Nou,
dat gebeurt dan ook in Havana Jojo.
Havanna Jojo van Studio Scarabee uit
Den Haag is een aaneenschakeling van
verschillende scènes, die elke logische
ontwikkeling doorbreekt en de associaties
aan de kijker overlaat.
start wordén; hét instellen van project-
van de op
dracht; het beoordelen van ontwerpen; het
begeleiden van het bouwproces; het doen
van suggesties voor nieuwe ontwikkelin
gen en toepassingen van kunst in de te
bouwen en gebouwde omgeving; het leg
gen van relaties met andere departemen-
Om u een indruk te geven van de
inhoud, die zich onmogelijk binnen het
bestek van een bespreking laat samen
vatten, een greep uit de talloze onderwer-
achtige dansen, vuurspuwers, de Stier van
Potter, subtiel-erotische maar ook grotes
ke toestanden en ga zo maar door. Wat het
allemaal te betekenen heeft, mag de toe
schouwer zelf uitmaken. De mensen van
Scarabee laten slechts dingen zien, inspe
lend op het associatieve vermogen van de
kijker en luisteraar, die uit dit alles zijn
eigen conclusies moet trekken.
De historisch gegroeide wijze van ver
strekking van kunstopdrachten, waarbij
de Rijksgebouwendienst als opdrachtge
ver in samenspraak met de architect tot de
keuze van een kunstenaar kwam, is vol
gens de werkgroep niet langer hanteer
baar.
Uit deze opsomming blijkt al hoe
diepgravend en veelomvattend Karl Gut
brod te werk is gegaan. Kosten noch
(vooral) moeite heeft hij gespaard om een
zo volledig mogelijk beeld te geven van
de rijkdom die de oudste kuituren ons
hebben nagelaten. Wie zich daarvoor he
vig interesseert en vanuit die belangstel
ling tijd en geduld weet op te brengen om
zijn kennis te verrijken kan met dit uit
voenge archeologische overzicht ruim
schoots aan zijn trekken komen De ruim
700 illustraties zijn hem daarbij een wel
kome steun, evenals het uitgebreide re
gister achterin
Er werd een dusdanige keuze gemaakt
uit de ruim 350 bewaard gebleven
brieven, dat Bunge (die ook de uitsteken
de „vrije” Nederlandse vertalingen van
deze in het Duits en een enkele maal in
het Italiaans gestelde privé-documen-
ten verzorgde) een chronologisch verlo
pend levensbeeld kon schetsen. De sa
mensteller meende dit doel het beste te
kunnen bereiken door de 112 in dit boek
opgenomen brieven van Mozart (bene
vens enige andere ter zake dienende cor
respondenties) te voorzien van een toe
lichtende en verbindende tekst, waar-
Studio Scarabee is tevens de naam van
een theatertje in de Haagse wijk Centrum
2005, waar de groep repeteert, films maakt
en monteert en de Haagse voorstellingen
geeft. Toch een vrij kostbare geschiede
nis? „We krijgen steeds zogenoemde ad
hoc-subsidies van CRM, waardoor we tot
nu toe onze voorstellingenreeks (ook voor
tv) hebben kunnen continueren. Maar het
is wel een behoorlijk moeizame procedure.
beperktheid artistieke prestaties lever
den die de toets van de kritiek ruim
schoots kunnen doorstaan. De auteur
Karl Gutbrod heeft met een staf van zeer
deskundige medewerkers (sters) een
schat van culturele wetenswaardigheden
na ongetwijfeld moeizame geschiedvor
sing op een rij gezet en daarbij zeer
boeiend en verhelderend werkend illus-
tratie-materiaal verzameld
Adrie Boon, naast de vorig jaar overle
den Jan van As en Raf Thunnissen, ont
werper en tevens regisseur van Havana
Jojo, vertelt dat het allemaal begint in zijn
hoofd, met het in dit geval magische be
grip idee. „Vóór alles ben ik schilder”,
aldus Boon. „Ik ga dat idee uittekenen en
voeg daar muziek of gesproken tekst bij
(in alle talen behalve Nederlands), die ik
haal van op de band opgenomen radio- en
tv-programma’s.
pen: Levende archeologie, De eerste
mensen en hun kuituur, De oudste stede
lijke nederzettingen ter wereld, Raadsels
van de megalitische kuituur, Eerste be
schavingen, Vooraziatische en Egeïsche
kuituren. Vroege kuituren in Euro-Azië,
Prehistorie van India, Kuituren van
Noord-, Midden
en Zuid-Amerika
En hoewel dat voor iedereen anders zal
zijn, kreeg ik bij het zien van Havana Jojo
toch het idee, dat een soort vrees voor de
toekomst steeds terugkeerde, getuige de
angstaanjagende science-fiction-persifla
ges en de mensen die als robots bewegen,
gevangen in een soort systeem. Maar voor
hetzelfde geld gaat het om sex, fascisme of
de schoonheid van de natuur, wie zal het
zeggen?
De volgende stap is meestal het maken
van de film voor die ene scène, en dan
schakel ik de acteurs in, die op basis van
dat uitgetekende idee de tekst, muziek en
de film gaan improviseren. De uitkomst
van die improvisaties kan een definitieve
vorm opleveren maar net zo goed de inspi
ratie zijn voor nieuwe ideeën. Dan veran
deren we iets of beginnen gewoon op
nieuw”.
„Mozart in zijn brieven” geeft een onvolle
dig beeld van de componist en musicus.
De bekende Haarlemse weefster Anneke van der Heijden heeft voor het eind vorige
week geopende Casino in Valkenburg een drie bij twee meter groot wandtapijt gemaakt.
Met gebruik van zeer zware wollen garens heeft ze in een gemengde, eigen techniek een
abstracte voorstelling gemaakt met een sterk monumentaal karakter. De kleuren zijn
oranje, geel, wit, beige, rose en blauw, in verschillende tinten.
Tevens is de werkgroep van mening dat
beeldende kunst niet kan functioneren
binnen een architectuur, die te zeer wordt
bepaald door economische motieven.
door een leesbaar geheel in logisch ver
band zou kunnen ontstaan.
Dit constante vraagteken is aan de ene
kant wel aardig, aangezien het de fantasie
van de toeschouwer weet te prikkelen,
maar wekt soms het gevoel in het diepe
gegooid te worden, zonder dat je kunt
zwemmen en zonder dat je de rand van het
bad kunt vinden. De opbouw van de scè
nes en van de gehele voorstelling is er ook
niet op gericht, een logisch of causaal
verantwoord geheel te willen presenteren,
aangezien elke vorm van plogica compleet
doorbroken wordt.
De tekst is dus eigenlijk niet zo belang
rijk? „Nou”, zegt Boon, „dat kun je zo niet
stellen. Het uitgangspunt is inderdaad on
ze wens om te laten zien dat deze produk-
tiefilm (16 mm) niet zonder tpneel kan en
toneel niet zonder film. De tekst is mis
schien minder belangrijk, maar natuurlijk
zou je niet kunnen volstaan met enkel en
alleen bla-bla-geluiden”.
Het leek me niet zo zinnig om over de
bedoeling, de „boodschap” van Havana
Jojo te praten met Adrie Boon, want dan
zouden we de volgende dag nog bezig zijn.
Wel wilde ik weten hoe dat proces van idee
naar uiteindelijke vorm in de praktijk
werkte.
toeschouwer voor die verwarring terug
krijgt, is wel een uniek kijk- en luisterspel,
waarin beeldende kunst in de vorm van
film en toneel, en in iets mindere mate het
gebruik van gesproken tekst en muziek, op
een volledig eigen manier geïntegreerd
worden.
BEROEMDE COMPONISTEN hebben
net zo goed hun alledaagse en onalle
daagse karaktertrekjes als alle gewone
stervelingen. Van Bach is onder meer
bekend dat hij in zijn opvliegendheid
weleens een leerling te lijf wilde gaan en
dat hij praktisch altijd overhoop lag met
het kerkbestuur waarbij hij in dienst
was. Van Beethoven weten we dat hij in
zijn privéleven soms een zeer scheve
schaats reed, zoals het laaghartig opzet
ten van zijn petekind tegen diens
moeder.
Havana Joho is een aaneenschakeling
van verschillende beelden, verschillende
scènes, die meestal iets vreemds laten zien
en horen. Zo zie je bijvoorbeeld een film
van de dwars door Den Haag getrokken en
Amerikaans aandoende Utrechtse Baan,
waarop zich een zwarte slee langzaam
voortbeweegt, bestuurd door een zeer se
rieus kijkende man. Vóór het geprojec
teerde beeld staat een bonk van een acteur
met een geruit jasje en een donkere zonne
bril op, die steeds één bepaalde zin her
haalt: „The FBI, a Quin Martin producti
on”. Na tien keer is de scène afgelopen.
Volgende scène. Een Latijnse les, gepro
jecteerde spiegeleieren, science-fiction
HET IS GEEN eenvoudige opgave de
inhoud van het boek „Cantecleer Ge
schiedenis van de Oudste Kuituren” (uit
gave: Cantecleer BV. De Bilt. Prijs
f27,50) te consumeren en geestelijk te
verwerken.
Je dient een subsidieverzoek in en na een
half jaar krijg je bericht dat ze je brief
hebben ontvangen, dan is er nog niets
beslist. Maar tot nog toe lukt het allemaal
wel; ik hoef niet zo nodig veel te werken, zo
lang het maar regelmatig is”.
Lucas Bunge is in die opzet geslaagd,
voor zover het mogelijk is uit Mozart’s
merendeels oppervlakkige geschrijf eeo
werkelijk beeld te kunnen destilleren.
Dat gestelde uitgangspunt is ook de eni
ge, maar tegelijk fundamentele zwakte
van een dergelijk pogen, omdat het in de
praktijk onhaalbaar of althans te verte
kenend ten opzichte van de essentiële
achtergrond blijkt.
Mozart geeft zich in zijn brieven
waarin huiselijke beslommeringen, ech
telijke liefdesverklaringen en vaak ook
truttigheden en flauwe grapjes de boven
toon voeren nauwelijks bloot. Hoewel
spontaan aandoend en gesteld in een
natuurlijke schrijftrant, blijft alles gro
tendeels in het platte vlak. Wie kennis
omtrent de diepere lagen van Mozart’s
wezen in deze correspondentie denkt te
kunnen opdoen, komt bedrogen uit. En
waar dan al even een tipje van de sluier
ten aanzien van de zieleroerselen van dit
genié lijkt te worden opgelicht, is er
weinig verband te leggen met diens muzi
kale drijfveren en kunstenaarschap.
Dat „Mozart in zijn brievén” in zijn
onvolledigheid en semi-populaire aan
pak geen boek is voor vakspecialisten
spreekt haast vanzelf (die zoeken de
brieven als completerende studiebron
eerder in de Duitse „Gesamtausgabe”).
En of er bij de o verblijvende (grote)
groep Mozart-vereerders genoeg liefheb
berij zal zijn om zich in dit proza te
verdiepen, blijft de vraag. Dat de strek
king van deze brieven geen enkel ver
band met de muzikale inhoud van een
„Jupiter-symfonie” aantoont, is daaren
tegen een zekerheid.
JOHAN VAN KEMPEN
Dit is niet zozeer een punt van kritiek als
wel van een constatering, want wat de
den. De muziek bij de film werd gecompo-
neerd door de Italiaan Nicola Piovani. De
film kon worden gemaakt met financiële
medewerking van de Nationale commissie
voor ontwikkelingssamenwerking en het
Produktiefonds voor de Nederlandse film
Onderwerp van de film vormen het tèè-
risme en de verwikkelingen rond de bouyv
van een hotel in een Arabisch land lanjfs
de Middellandse Zee. De hoofdrollen wbr- j
den vertolkt door de Egyptenaar Mak j
moud Morsi, de Marokkaan Doghmi Lardi j
en de Tunesiër Adhed Smoussi. De film j
wordt uitgebracht in tal van landen ron/l
de Middellandse Zee en in verschéidéne
Westeuropese landen. In Nederland zal de
film vanaf september te zien zijn, aldus
Willem Thijsen van Fugitive filmproduoti- g
ons in Amsterdam.
DEN HAAG (ANP). De speelfilm
„Soleil des Hyènes”, een Nederlands-Tu-1
nesische produktie, is geselecteerd voor
vertoning in de „Quinzaine des realisa- j
teurs”, een van de drie categorieën van -
het filmfestival van Cannes, dat van 12 g
tot 26 mei wordt gehouden.
De film is gemaakt naar het idee en het
draaiboek van de Tunesiër Ridha Behi, die
de rolprent ook heeft geregisseerd. De film
is geproduceerd door Fugitive filmproduc-
tions en producer Zegert Huisman. Theo
van de Sande was cameraman bij opna- J
men die vorig jaar in Marokko plaatshad j
Dit blijkt uit de nota „Kunst bij rijksge- projecten die vanuit Volkshuisvesting ge
bouwen”. Daarin komt een door minister start wordén; hot instolUn van nrnient-
Gruijters van volkshuisvesting ingestelde groepen; het omschrijven
werkgroep, bestaande uit een groep kun
stenaars onder voorzitterschap van rijks
bouwmeester W. G. Quist, tot een aantal
aanbevelingen. De kunstenaars zijn verte
genwoordigers van de volgende organisa
ties: de Raad voor de Kunst, de Nederland-
se Kring van Beeldhouwers, de BBK, ten op dit gebied; het op zich nemen van de
BBK’69, De Bond van Kunstarbeiders en artistieke eindverantwoordelijkheid.
de Bond van Beeldende Vormgevers.
f
