NU KOFFIEPRIJZEN DE PAN UITRIJZEN
Topsalarissen in VS
Nederlandse
HOOGTERECORDS IN AMSTERDAM
missie naar
Indonesië
Wetsontwerp milieuhygiëne
laat problemen onopgelost
Ontslagen bij
Vihamij
tussen cle bedrijven door
beurs deze
week
Kunst
Boekhandel maant
Dirk van den Broek
ff
ZATERDAG
1 4
M E I
13
19 7 7
ECONOMIE
r
VNO-VOORZITTER VAN VEEN:
I
Goedkoper
Gouden oude tijd
Niet gebrand
Schril contrast
termijn bij verder stijgende koffieprijzen meer belangstelling
komt.
(Van een medewerker)
Voor Wall Street en het Damrak
hebben een aantal belangrijke fei
ten zich tot dusver dit jaar volko
men tegengesteld ontwikkeld.
Hoewel onze beurs zich meestal
laat leiden door de koersontwik
keling van haar Newyorkse zus
ter, waren de tegenstellingen op
het financieel-economisch terrein
zo scherp dat zelfs dit niet meer
mogelijk was. Ieder ging, zo ge
zegd, zijns weegs, wat betekende
dat Amsterdam klom en steeds op
nieuwe hoogterecords terecht
kwam, terwijl Wall Street daalde
en daarbij steeds nieuwe laagte
records aansloeg.
(Van onze redactie economie)
DEN HAAG. Kunnen mengsels een alternatief vormen voor de zo
duur geworden koffie? De Consumenten Bond vindt een mengdrank
het „proberen best waard”. In landen als de VS en West-Duitsland
maken „surrogaten” de laatste tijd weer enige opleving door, ook al
vanwege de koffieprijzen. Maar de koffiehandel in Nederland ziet er
nog niet veel „brood” in. Men denkt dat er misschien op langere
Ha
Mengsel van koffie en cichorei is
ontstaat, want het aanbouwareaal van de-
vraag de laatste jaren sterk verminderd.
Wall Street en Damrak
kozen ieder eigen weg
In de VS schijnt aanzienlijk meer animo
Het geringe verschil tussen gewone kof
fie en mengselkoffie woog volgens de
proefpersonen ruimschoots op tegen de
besparing in geld die men met mengselkof
fie bereikt. Per pak van 250 gram (huidige
prijs 6,25) zou men met cichoreikoffie
(één op twee) ongeveer 1,80 besparen
(met gerst nog iets meer). Dat komt neer op
vijf cent per kop (of bekertje).
Daarbij werd uitgegaan van de Franse
prijs voor cichorei (ongeveer 85 cent per
500 gram), want in Nederland is cichorei
volgens de Consumenten Bond momenteel
niet verkrijgbaar. Dit gewas wordt wel
geteeld in Frankrijk, Engeland, Denemar
ken, Tsjecho-Slowakije, Polen, Hongarije,
Rusland en Zuid-Afrika.
Gezien de smaaktest met deze kof-
fiemengsels hoopt de Consumenten Bond
dat de koffiefabrikanten bij wijze van
proef ook eens in Nederland wat cichorei
of gebrande gerst op de markt zullen bren
gen (diverse koffiebranders doen dat al in
andere landen). De Nederlandse consu
ment zou dan zelf kunnen proberen of
mengselkoffie een alternatief kan zijn nu
gewone koffie „bijna onbetaalbaar” is ge
worden.
Men wilde nagaan of de mengsels in
smaak veel verschilden van „gewone” kof
fie. In een verhouding van één op één (één
schep cichorei of gerst op één schep koffie)
viel het smaakverschil over het algemeen
meteen op. De reacties van de betrokke
nen varieerden van „afschuwelijk” tot
„iets slapper, maar verder best te drin
ken”. In een verhouding van één op twee
proefde men geen of nauwelijks verschil
met de eerder gedronken koffie.
In West-Duitsland is de markt voor kof-
fiesurrogaten na de „bloeitijd” van de ja
ren veertig en vijftig steeds redelijk ge
weest. De consument heeft er zelfs nog
keus uit een achttal produkten, met name
op het gebied van moutkoffie. Er wordt nu
hebben. Het straatbeeld wordt daar in 65 steden opgefleurd door
affiches waarop ’s werelds beroemdste schilderijen zijn afge-
beeld. Deze actie wordt gevoerd onder het motto „Museum op
straat”.
vendien nog met de buitenlandse gasafne
mers onderhandelt over prijsverhogingen
die de jaaropbrengst nog eens met rond
1 miljard kan doen toenemen.
Deze twee gegevens, het gigantische te
kort in de VS en het grote overschot bij
ons, hebben een fundamenteel ander ef
fect op de nationale munt en op de inflatie.
De gulden was dit voorjaar keihard, de
dollar flauw en beide munten konden al
leen door ingrijpen van de centrale ban
ken enigermate bij elkaar worden gehou
den. Een land met een harde munt gaat
automatisch in de richting van de infla-
tievermindering, een flauwe munt veroor
zaakt vaak het omgekeerde.
Daarbij heeft het afweerprogramma
van de Amerikaanse president tegen het
energietekort de vrees voor nieuwe inflatie
in de VS doen aanwakkeren, wat de New-
yorkse effectenbeurs voortdurend verlamt
en doet aarzelen. Deze stemming duurt nu
in feite al maanden en naarmate er meer
gepraat zal worden over het energievraag
stuk, zo mag gevreesd worden, zal het voor
Wall Street moeilijker worden de sfeer van
terughoudendheid en apathie van zich af
te schudden.
Hoe anders is het echter op het Damrak
toe gegaan. Daar niag zonder overdrijving
rustig gesproken worden van de terug
keer van de „gouden oude tijd” waarin
het effect populair was.
Sedert vorig jaar november is de maan
delijkse omzet in zowel aandelen ais obli
gaties steeds gestegen om in april dit jaar
een climax te bereiken als nimmer tevo
ren. Zowel wat de maand als de week
en zelfs de dagomzet betreft, boekte de
aprilmaand bedragen als nog nimmer in
de geschiedenis van de Amsterdamse ef
fectenbeurs is voorgekomen.
Er is en blijft volgens het wetsontwerp in
zijn huidige vorm een gebrek aan stan
daardisatie van aanvragen en vergunnin
genvoorschriften, aldus verder mr. Van
Veen, die ook opmerkte dat het wetsont
werp geen verandering teweeg brengt in
de lange behandelingsduur van beroepen.
Bovendien blijven specifieke problemen,
zoals eisen via gronduitgifte, vestigingssta-
tuten, andere toetsingskaders zoals selec
tieve investeringsregeling, opgelegde nor
men via de ruimtelijke ordening, onopge
lost.
Volgens een woordvoerster van de Vere
niging was men daar hoogstverbaasd toen
Dirk van den Broek enkele dagen geleden
in een van zijn advertenties boeken van
Rien Poortvliet en „Suske en Wiske” tegen
lagere prijzen aanbod. „Want in januari
van dit jaar hebben we nog van Dirk van
den Broek een brief gekregen naar aanlei
ding van een aanmaning onzerzijds omdat
hij toen boeken over „Pinkeltje” beneden
de prijs verkocht. In die brief zei hij niet
geweten te hebben van de prijsbinding en
zegde hij toe die niet meer te zullen ontdui
ken". aldus de woordvoerster
De superwinkelier heeft overigens de
aangekondigde verkoop van boeken van
Rien Poortvliet niet kunnen uitvoeren.
„Blijkbaar heeft de grossier ze niet willen
leveren”, aldus de Vereniging. Suske en
Wiske werden wél tegen lagere prijzen
verkocht. „Aan die boekjes is veel gemak
kelijker via sluipwegen te komen”, zo zegt
de woordvoerster van de Vereniging.
Het leek mr. Van Veen toch mogelijk op
het belangrijke terrein van vergunningen
verlening en al wat daarmee samenhangt
overeenstemming te vinden, namelijk
door samenwerking van overheid en be
drijfsleven, omdat iedereen het belang in
ziet van een soepel en effectief verlopende
vergunningverlening.
Sprekende over de relatie milieu en
ruimtelijke ordening merkte hij op, dat de
toenemende wetgeving op milieu- en ruim
telijk terrein de vestigings- en uitbrei
dingsmogelijkheden van het bedrijfsleven
beperkt. Hij ging hierop nader in en wees
daarbij op planologische kernbeslissin
gen, structuurschema’s en ruimtelijke no
ta,s. om te verklaren, dat het aanwijzen
van gronden voor het bedrijfsleven in de
opsomming niet voorkomt.
En dan kwam er enig verschil want
de heer David Lewis, voorzitter van de
raad van bestuur en president-direc-
teur van de General Dynamics Corpo
ration, had het niet verder kunnen
brengen dan 1.300.000 dollar.
De omzet steeg vorig jaar met 5 pet tot
248,8 mln welke stijging vrijwel hele
maal door prijsstijgingen werd veroor
zaakt. Ter verbetering van de financiële
positie werd begin 1977 een hypothecaire
lening van 10,6 mln opgenomen. Als on
derpand van deze lening dienen enkele
bedrijfsgebouwen te Groningen en Arn
hem. De looptijd van de lening is 25 jaar
bij aflossing in gelijke termijnen. De rente
in de eerste tien jaar bedraagt 9,25 pet.
Het bedrijfsleven is zich terdege bewust
van het belang van het in stand houden en
waar nodig, het verbeteren van het milieu,
maar er is wel een fasering in de tijd nodig.
Er moeten duidelijke prioriteiten worden
aangegeven, aldus mr. Van Veen.
bestuur bij het uitkomen van het ver
slag. Wat de Nederlandse markt betreft
ziet de heer Stratenus op dit moment
geen verdere daling meer. Stevin werkt
hier met positieve resultaten, maar de
meeste winst komt uit het buitenland.
Dit zal ook in 1977 weer zo zijn.
Twijnstra en Gudde naar beurs. Op 24
mei zullen voor het eerst royeerbare
certificaten aan toonder van aandelen
van nominaal 10 in Raadgevend Bu
reau Twijnstra en Gudde NV uit Deven
ter op de Amsterdamse effectenbeurs
worden verhandeld. De stukken zijn ten
volle gerechtigd tot het dividend over
1976 en volgende jaren. aldus het intro-
ductiebericht. Eerder stelde de onderne
ming voor het dividend over 1976 te
verhogen van 3 tot 3,25. De certifica
ten van deze management consultants
worden sinds 1973 op de incourante
markt verhandeld. Gezien de toekomst
verwachtingen en de daarmee gepaard
gaande mogelijkheden voor het in 1972
opgerichte bureau, is de introductie een
essentieel onderdeel van het beleid.
Tender voor speciale beleningen. De
Nederlandsch'e Bank zal maandag de
inschrijving voor banken openstellen op
nieuwe speciale beleningen volgens het
tendersysteem. Deze speciale belemngs-
rekemng geldt voor de periode 16 mei tot
24 mei, zo wordt uit geldmarkt kringen
vernomen
NEW YORK (AP). In het nieuwe
nummer van Business Week ivordt ge
meld dat de hoogst-gesalarieerde man
in de Verenigde Staten de heer Harry
Gray, voorzitter van de raad van be
stuur en president-directeur van de
United Technologies Corporation, is.
Deze had in 1976 aan salaris en andere
uitkeringen, waaronder in aandelen,
1.662.000 dollar gebeurd.
De branders zijn nog niet zo gebrand op
deze introductie. Daarvoor zijn twee rede
nen: Nederlanders hebben er vooral de
laatste tientallen jaren een gewoonte van
gemaakt echte koffie te drinken, en zij
houden van kwaliteit. Dit bijvoorbeeld in
tegenstelling tot Frankrijk en België, waar
men naast koffie cichorei wel als een af
zonderlijke drank nuttigt. Wel constateert
men enige opleving in de belangstelling
voor thee en cacao, produkten die overi
gens ook niet zo goedkoop zijn.
Een schril contrast met dit Amerikaan
se energieprobleem vormt de aardgasbel
in de Nederlandse bodem. Deze verschaft
ons een zodanige energiebalans met het
buitenland dat onze handelsbalans juist
een enorm overschot boekt. Becijferd is
dat het jaaroverschot op onze betalings
balans in 1977 tot rond 6 miljard kan
gaan oplopen, terwijl het ministerie bo-
Nog merkwaardiger was daarbij het ver
schijnsel dat onze beurs niet alleen op
eigen kracht aantrok maar daarbij stevig
geholpen werd door het buitenland. Niet in
de laatste plaats door Amerikaanse kapi
taalkrachtige kringen, die het duidelijk in
eigen land niet zo erg goed meer zagen
zitten. Aandelen Koninklijke Petroleum
en Unilever blijken daarbij tot de favo
rieten te behoren. Meer Europees gerichte
kapitaalcentra zagen zich meer aangetrok
ken door de obligatiemarkt en kochten
grote hoeveelheden staatsobligaties e.d.
op.
Het gevolg van een en ander was een
koersdaling van Wall Street in de eerste
vier maanden van dit jaar van 1000 op 914
op basis van de Dow Jones Index voor 30
industriële aandelen, maar een koersstij
ging van onze beurs van 87 op 97 op basis
1970-100. Deze 10 punten verschil ontwik
kelde zich ook voor de groep industrie en
de internationals, maar de handel trok 16
punten aan en het bankwezen zelfs 20
punten, zij het wel op hoger uitgangsni
veau. Maai’ duidelijk is in elk geval dat het
Damrak zich over de gehele linie radicaal
anders heeft gedragen dan Wall Street,
wat toch wel een verrassing is omdat een
dergelijke gang van zaken eind vorig jaar
bij benadering niet werd vermoed of ver
wacht.
En toch loopt de economie in de Verenig
de Staten bepaald niet slechter dan hier.
Integendeel. Maar door een snellere be
richtgeving worden de Amerikaanse effec
tenbeurzen meer op de feitelijke bijzon
derheden gedrukt dan in Europa. Terwijl
het Damrak nog duidelijk bezig is de resul
taten in 1976 behaald te verwerken, is Wall
Street thans al druk doende de resultaten
„De grondbehoefte van het bedrijfsle
ven dreigt zo een restpost te worden”,
aldus mr. Van Veen, die zei dat het ver
bond dan ook bezig is aan het opstellen
van een structuurschema bedrijfsterrei
nen om te voorkomen, dat het bedrijfsle
ven bij deze ontwikkeling het kind van de
rekening zou worden.
Cichorei en gerst werden vooral in de
jaren dertig (crisistijd) en in de Tweede
Wereldoorlog als vervangers voor gewone
koffie (die er niet meer was) gebruikt. Met
gerst heette de koffie dan moutkoffie en
met cichorei heette zij „peekoffie” (pee is
wortel). Er waren ook mengsels in de han
del bestaande uit gerst, veldbonen en
peekoffie en poederkoffie, die was samen
gesteld uit coffeïne, caramel en gebrande
suiker. De surrogaten waren tot het begin
van de jaren vijftig nog in de handel.
Kappa: winst
Papier en Karton Holding Kappa NV
heeft in de eerste zes maanden van het
lopende boekjaar (1 augustus 1976-22
januari 1977) een nettowinst behaald
van 780.000. In dezelfde periode van
het voorgaande boekjaar werd 1,7 mln
verlies geleden. De totale netto op
brengst verkopen steeg van 78 mln.
tot 95,5 mln. Dit blijkt uit een bericht
aan de aandeelhouders.
Batenburg: gematigd optimistisch. NV
Electro Technisch Installatiebedrijf en
Handelsbureau voorheen P Batenburg
ziet 1977 met een gematigd optimisme
tegemoet. De omzet en daarmee de re
sultaten over het vierde kwartaal van
1976 ontwikkelden zich aanmerkelijk
gunstiger dan aanvankelijk werd ver
wacht, zodat, na de reeds bevredigende
resultaten in de eerste negen maanden,
de winst ten opzichte van 1975 met ca. 40
pet. steeg van 885.000 tot 1,3 mln.
ofwel van f 50 tot f 70 per aandeel van
100.
Nettowinst Stein circa ,f 30 mln. Sinds
het schrijven van het jaarverslag is de
raad van bestuur van de Stevin Groep
(bouw) iets optimistischer geworden ov
er 1977 De omzetstijging wordt geschat
op ongeveer 10 pet. De nettowinst zal
rond de 30 mln bedragen, iets meer
dan de 26 mln. waarvan in het jaarver
slag nog sprake is. aldus jhr dr R .1
Strateuus, w UU* 4M4>bV* <*JU Je raad van
Opvallend is dat hierbij zowel aandelen
als obligaties centraal stonden. De laatste
stegen in omzet vergeleken met maart
zelfs met 40 percent. Grote koop-opdrach-
ten voor rekening van buitenlanders moes
ten daarbij worden verwerkt terwijl het
vrij komende geld uit aan het buitenland
verkochte obligaties en aandelen (Konin
klijke Olie, Unilever) weer werd omgezet
in meer plaatselijke aandelen van diverse
pluimage. Handel en industrie maar ook
banken en. verzekering werden gezocht,
gesteund door gunstige verslagen maar
vooral ook door een royalere dividendpoll
tiek als in geen jaren meer is voorge
komen
ARNHEM (ANP) Vihamij-Buttinger
NV (technisch groothandelsbedrijf) heeft
na het verlieslatende 1976 met een netto
verlies van ruime 1 mln goede hoop dat
dit jaar een verbetering zal intreden. Er
wordt gewerkt aan een reorganisatie die
een vermindering van het personeelsbe
stand met 150 mensen met zich zal mee
brengen, zo blijkt uit het jaarverslag.
De vermindering van het aantal arbeids
plaatsen zal in belangrijke mate via het
natuurlijk verloop plaatsvinden, hoewel
ook een aantal gedwongen ontslagen
noodzakelijk is. Verwacht wordt dat de
reorganisatie tot herstel van de rentabili
teit zal leiden. Voor 1977 zal, als de econo
mische omstandigheden zich niet ongun
stig ontwikkelen, gerekend mogen worden
op evenwicht tussen kosten en op
brengsten.
Hoe „verkoop” je kunst aan het grote publiek. Overal ter wereld
is dat hét grote probleem voor public relations-functionarissen in
de culturele sector. In Frankrijk denkt men er iets op gevonden te
AMSTERDAM (ANP). De Vereni
ging tot Bevordering van de Belangen des
Boekhandels heeft superwinkelier Dirk I
van den Broek bij aangetekend schrijven
gemaand op te houden met het in adver
tenties beneden de prijs aanbieden van
boeken. Mocht Van den Broek hieraan i
geen gevolg geven dan zal de vereniging
hem hoogstwaarschijnlijk in kort geding
dagvaarden. Dat heeft men al gedaan met
het grootwinkelbedrijf Maxis in Muiden,
dat onlangs ook boeken tegen lagere prij
zen aanbood. Dit geding dient 18 mei
voor de president van de rechtbank in
Amsterdam.
De Consumenten Bond heeft een onder
zoekje naar twee soorten koffiemengsels
gedaan, die bij ouderen nog wel bekend
zijn uit de oorlogsjaren. Het gaat om koffie
met cichorei (gebrande wortels van de
cichoreiplant) en koffie met gebrande
gerst. De bond liet een aantal proefperso
nen, zonder dat zij het wisten, deze meng
sels in wisselende verhoudingen drinken.
’n Tikje minder af was de heer C. B.
Branch, voorzitter van de raad van
bestuur van de DOW Chemical Compa
ny, geweest. Die had het gebracht tot
1.648.000 dollar.
moeite van proberen best waard
een toeneming van de verkopen verwacht, I
in het eerste kwartaal van 1977, die als een
lawine over de beurs worden uitgestort, te
verdisconteren. En voor de Verenigde Sta
ten stond het eerste kwartaal voor een
belangrijk deel in het teken van een ex
treem koude winter met veel vorstschade
en produktiestoringen. Dit heeft door me
nig bedrijfsresultaat tijdelijk een flinke
streep gehaald, maar in de maand maart
ontwikkelde zich vaak al weer zulk een
krachtig herstel dat de schade aan het
winstvermogen meestal erg meeviel.
Toch had de strenge vorstperiode wel
een ander lelijk effect, dat veel meer vat
blijkt te hebben gekregen op de koersvor-
ming in Wall Street: de enorme invoer van
Ook toen de proefpersonen achter el
kaar een paar bekertjes met gewone kof
fie, oploskoffie en koffiemengsels te drin
ken kregen, merkten de meesten nauwe
lijks enig verschil tussen gewone koffie en
koffie met cichorei. Bij een mengsel met
gerst bleken de verschillen beter te
proeven.
DEN HAAG (ANP). Het wetsont
werp Algemene Bepalingen Milieuhy
giëne, dat betrekking heeft op belangrijke
onderwerpen voor het bedrijfsleven, zo
als de coördinatie bij de vergunningsver-
lening en de regeling van procedures rond
inspraak en beroep, laat een belangrijk
aantal vraagstukken onopgelost. Dit
heeft mr. C. van Veen, voorzitter van het
Verbond van Nederlandse Ondernemin
gen gisteren in Den Haag verklaard op
een voorlichtingsbijeenkomst van het
verbond over milieu en ruimtelijke orde
ning
Dit heeft de Nederlandse ambassadeur
in Djakarta, mr. P. J. Jalink, meegedeeld
na een gesprek met president Soeharto. De
Nederlandse missie zal besprekingen voe
ren met de „Bappenas”, de nationale raad
voor ontwikkel ingsplanning, en enkele mi
nisters
waarbij het vooral om oplosprodukten
gaat. Overigens is het mogelijk dat hier
op de IGGI-conferentie m Amsterdam
deelde minister Pronk mee, dat Nederland
Indonesië in het fiscale jaar 1977/’78 onge
veer hetzelfde bedrag aan ontwikkelings
hulp zal verstrekken als dit jaar, maar dat
de precieze omvang later zal worden vast
gesteld. Dit jaar ontvangt Indonesië 150
miljoen dollar, waarvan 125 miljoen in
projecthulp en 25 miljoen in de vorm van
technische bijstand.
DJAKARTA. (ANP) De juiste om
vang van de ontwikkelingshulp die Neder
land Indonesië verleent in het kader van
de IGGI, de Intergouvernementele Groep
voor Indonesië, zal worden vastgesteld na
dat een Nederlandse missie, eind juni-
begin juli, Indonesië heeft bezocht.
Tenslotte sprak hij nog over de mi
lieulasten en verklaarde, dat de kosten
daarvan voor vele bedrijven individueel
een geweldig knelpunt vormen. Juist in
een tijd, dat het bedrijfsleven het water tot
de lippen komt en voor velen zelfs ho
ger dit knelpunt alle aandacht behoeft.
ruwe olie. In sterk stijgende lijn deed zich
in de eerste drie maanden van dit jaar een
tekort op de Amerikaanse handelsbalans
voor dat in hoofdzaak het gevolg was van
de olie-invoer. Achtereenvolgens van 1,7
miljard dollar, 1,9 miljard dollar en zelfs
2,5 miljard dollar kwam het tekort in het
eerste kwartaal in totaal uit op rond 6
miljard dollar, evenveel als het gehele te
kort in 1976! Vergeleken met het handels-
tekort van „slechts” een half miljard dol
lar in de eerste drie maanden van 1976 is
de situatie in de VS dus wel angstwekkend
verslechterd. Het getuigt van moed van de
nieuwe president Jimmy Carter, dat hij als
eerste Amerikaanse president nu eens
diep het mes in het energieprobleem heeft
durven zetten
Op de lijst van de 15 hoogst-betaal-
den in de V.S. kwam deze keer de heer
Harold Geneen, voorzitter van de raad
van bestuur van de Internationale Te
lephone and Telegraph Corporation,
niet voor. Hij kwam daar met zijn
846.000 dollar in 1976 niet meer voor in
aanmerking.
mengdrank uit granen en koffie (zou „hal-
vakoffie” kunnen worden genoemd) en
een menging van koffie, grauwe erwten en - -
cichorei. Volgens berichten zouden deze door een tekort aan cichorei, mout en gerst
artikelen ongeveer de helft in prijs ver- ontstaat, want het aanbouwareaal van de-
schillen met de normale koffie. ze Srondstoffen is vanwege de geringe
voor „alternatieven” te bestaan. Daar zijn
al twee „surrogaten” op de markt: Een
