Meeste mensen schaffen zich
te laat gehoorapparaat aan
n
Harde (pop)muziek leidt tot
beschadiging gehoororgaan
Beschadigd
door hardgetuid
1
fl
Pop nog steeds de kwaaie pier
r
Hf
I
V).
I
voor koningin
Alexandra
Problemen met
vergoeding
I
Hoortoestel
Bescherm Uw oren
Aparte functie
door Harry Bouts
LAWAAI WERKT BLOEDVAAT-VERNAUWEND
jarige audicien (vrij vertaald gehoorkundige).
d(
Rubberzolen
A
i
g
n
d
n
e
v
b
1
tei
kij
on
ha
gif
zij
Zc
mi
be
zit
co
d
k
v
n
h
rr
d
E
K
2
S'
w
d
K
P
h
si
Grand Funk geldt al sinds jaren als
een groep die op een zeer hoog
volume speelt. Reden voor veel cri
tici om Grand Funk af te schilderen
als een goedkope attractie. „Ze
spelen zo hard dat je de fouten niet
kunt waarnemen", is een veelge
hoorde klacht. De foto toont gitarist
Mark Farner en drummer Don Bre
wer in volle aktie.
•w
Hier zijn de haren en vezels van
het slakkenhuis door hard geluid
vernield.
Als popgroepen zoals Slade doorgaan met het produceren van de keiharde
muziek, waar ze nu mee bezig zijn, zijn alle leden over een paar jaar doof. Ze zijn
nu al slechthorend. Dat is volgens A.R. Beem van de Acousticon-vestiging in
Hengelo een volkomen gegronde verwachting op basis van een medisch
onderzoek. „Lawaai is een ernstige vorm van milieuverontreiniging”, vindt de 26-
„De meeste mensen schaffen te laat
een hoortoestel aan. De slechthorenden
die bij ons komen hadden er in het
algemeen vijf jaar eerder mee moeten
beginnen”. A. Beem directeur van de
Acousticonvestiging in Hengelo, baseert
deze schatting op eigen ervaringen, rap
porten en statistische gegevens. Zijn
voorbereidingen voor een onderhoud
met ons heeft hij in een vuistdikke stapel
papieren op zijn bureau liggen, en zijn
vastberaden wil om ze allemaal door te
nemen verlaat hem geen moment.
Slechthorenden raken vereenzaamd,
zegt hij, omdat ze afgesloten zijn van de
belangrijkste communicatie, het geluid.
„Het komt zeker een keer per maand
voor dat iemand zit te huilen omdat hij
weer contact krijgt. Als iemand niet
precies verstaat wat er gezegd wordt en
hij geeft een verkeerd antwoord, dan
wordt het gewoonlijk als iets grappigs
beschouwd. Daarom wordt een slecht
horende vaak uitgelachen en het is be
grijpelijk dat zoiets achterdochtig
maakt”.
'Jff
lli/l/i.
till.
een
JOHN OOMK.ES
ll
l
Ten onrechte wordt een slecht gehoor als iets
beschamends ondervonden. „Een merkwaardig
verschijnsel”, vindt directeur Beem, „als je be
denkt dat niemand zich schaamt voor een bril.
Brildragers doen zelfs aan de mode mee”. Dat
Een koptelefoon die gebruikt wordt bij
het beluisteren van muziek, kan naar zijn
zeggen bijzonder gevaarlijk worden als
Volgens schattingen zijn er in Nederland
ongeveer 50.000 actieve popconcert-en dis
cotheekbezoekers. De gemiddelde geluids
sterkte op de dansvloer is 100-105 decibel.
Praten op gewoon niveau levert 60 decibel
op, schreeuwen 80, een zacht spelende
radio 40, een pneumatische hamer 100 en
een popconcert 110 of meer. De pijngrens
ligt bij 120 decibel. Volgens een proef
schrift van een deskundige kan een mens
acht uur achter elkaar 80 decibel verdra
gen zonder schade, maar 110 decibel niet
langer dan anderhalf uur. Duurt het lan
ger dan betekent het vernietiging van ge
hoorzenuwvezels en haarcellen, en dat is
niet meer te genezen. Lawaai werkt boven
dien bloedvaat-vernauwend, waardoor de
pressieve toestanden kunnen ontstaan.
De duur van een popconcert is tegen
woordig niet zelden beperkt tot 1 a IVz
uur. Waarbij ik moet aantekenen dat
tijdsverhoudingen op zich niet maatge
vend hoeven te zijn bij het vaststellen
van wat nu de verminderde gehoorge-
steldheid veroorzaakt. Toch lijkt het
bovenstaande voldoende om de genera
lisatie aan te tonen.
Ik kan me niet aan de indruk onttrek
ken dat meer factoren (dan weten
schappelijke waarnemingen) rheepspe
len in het aanwijzen van popmuziek als
een boosdoener. Telkens blijkt hoe
slecht het begrip popmuziek (is letter
schaamtegevoel zal ook wel een van de redenen
zijn waarom men niet snel besluit om een hoor
toestel te kopen. Gehoorslijtage of beschadiging
merkt men overigens pas in een vrij laat stadium.
Oudere mensen, die met oorklachten bij de huis
arts komen, krijgen dikwijls te horen dat het een
kwestie van leeftijd is en aan het hoortoestel wordt
dan niet gedacht. Ook dat draagt ertoe bij dat de
mensen te lang met hun problemen blijven rond
lopen.
Vier percent van de Nederlandse bevolking
heeft moeilijkheden met de gehoororganen. De
helft daarvan kan naar de mening van Beem met
een apparaat worden geholpen; dus twee percent.
Hij schat het percentage hoortoesteldragers in
Twente op de helft van de landelijke cijfers. In
Twente wonen ongeveer 22.000 mensen met hoor-
problemen; 11.000 zouden er geholpen kunnen
worden, en maar 4000 bezitten een hoortoestel.
Volgens statistische gegevens van enkele jaren
geleden zitten of zaten de Twentse textielbedrijven
en de Rotterdamse scheepswerven in de gevaren
zone wat lawaai betreft. De weefgetouwen zijn
weliswaar verder verbeterd en produceren minder
lawaai dan vroeger. Maar juist de gevolgen van het
lawaai in de oude weverijen worden nu merkbaar
bij de gepensioneerde werknemers.
Beem: „Men kan zelfs vaststellen aan welke
machine iemand heeft gestaan”. Nederland heeft
ongeveer tweehonderd audiciens (hoorkundigen).
Zij maken prothesen op maat geen enkel oor is
gelijken passen het hoortoestel aan bij de be
hoefte van de cliënt. Geleverd wordt alleen op
recept van een audiologisch centrum of op verzoek
van keel-, neus-en oorarts. Als het toestel gereed is
gaat het nog eens ter controle terug naar het
centrum of de specialist.
Toegegeven, juist in de laatstgenoem
de categoriën lijkt de kans op beschadi
ging van de gehoororganen het grootst,
maar voor de liefhebbers van harde
muziek gelden andere overwegingen.
Het trekken van een parallel naar de
schadelijke kanten van het roken ligt
voor de hand Het is onomstotelijk be
wezen dat het slecht is voor je gezond
heid, maar toch kunnen miljoenen niet
zonder het rookgenot Ter verduidelij
king: dat laatste is geen waardeoordeel,
maar een vaststelling. En ik kan er
begrip voor opbrengen dat jonge men
sen gehecht kunnen zijn aan harde mu
ziek en dat anderen met buiten het
roken kunnen
Maar ook een groep als de eerste for
matie van het Mahavishnu Orchestra
paste de mogelijkheden van een hoog
volume opzettelijk toe Juist een erg
hard geluid maakt het mogelijk bepaal
de effecten - en ook de jazz-rockforma-
tie Mahavishnu Orchestra was daar
niet vrij van - optimaal aan elke bezoe
ker aan te bieden. In massaliteit kan op
zich schoonheid schuilen. Daar was
Berlioz overigens al van overtuigd
Tal van slechthorenden hebben na het
In werking treden van de algemene wet
bijzondere ziektekosten problemen met
het verkrijgen van een vergoeding voor
de aanschaf va een gehoorapparaat. Dat
was eerst goed geregeld in de Wet Arbeids
Ongeschiktheid. Op grond daarvan heeft
een werknemer recht op een zodanige
vergoeding dat hij zelf maar 35 gulden
moet bijbetaien. In de nieuwe wet, die
sinds 13 oktober 1976 van kracht is, wordt
de term „speciale hoortoesteilen” geïntro
duceerd.
Dat heeft tot gevolg gehad, dat de be
drijfsverenigingen, die de vergoedingen
op grond daarvan verstrekken, de term in
een instructie aan de beoordelings-functio-
narissen hebben vertaald met „stereo-
hoortoestellen”.
Voorts is de mogelijkheid die onder de
oude WAO-regeling bestond om een hoor
toestel vergoed te krijgen op grond van
„de bevordering van levensomstandighe
den”, geheel weggenomen. Het bestuur
van de Nederlandse vereniging van fabri
kanten, importeurs en detaillisten van au-
diologische apparatuur - kortweg Fida -
heeft de overheid gevraagd de interpreta
tie van de wet voor de uitvoeringsorganen
aan te passen „aan de bedoeling van de
regeling”
Volgens A. Beem worden ook in de
nieuwe wet met „speciale boortoestellen”
niets anders bedoeld dan gewone toestel
len door middel waarvan men een gehoor-
verlies kan verbeteren”
Nu de beoordelingsambtenaren de om
schrijving uitleggen als een speciaal toe
stel, krijgt iemand die brutaalweg een ste-
reo-apparaat vraagt, wel een vergoeding.
De bescheiden man die niets anders wil
dan een vergoeding voor een gewoon ap
paraat wordt echter afgewezen. Men kan
wel aanvullingen krijgen op de kosten,
zoals via een bedrijfsfonds of vakbond, of
via de Bijstandswet
Acousticon heeft het eerste elektri
sche hoortoestel ter wereld vervaar
digd. Dit gebeurde 75 jaar geleden. Het
werd een groot succes, vooral omdat
niemand minder dan koningin Alexan
dra van Groot-Brittannië, in de tv-serie
Edward VH ook wel Alex genoemd, de
eerste klant was. Zij droeg het toestel -
ter grootte van een ouderwetse fotoca
mera - de eerste keer bij de kroning van
haar man koning Edward VII. Het ap
paraat werd onlangs gestolen uit het
Arnhemse hoofdkantoor.
In 1924 werd het hoofdkantoor in
Arnhem gevestigd met onder meer fili
alen in Parijs en het toenmalige Bata
via. Na de oorlog werd het bedrijf al
leen nog in het Arnhemse kantoor
voortgezet. Er zijn nu geen bindingen
meer met het buitenland. De huidige
directeur eigenaar, W. J. M. Schage,
nam het bedrijf ongeveer tien jaar gele
den over en sindsdien zijn de activitei
ten sterk gegroeid.
De Victonanen spaarden kosten noen moeite om her ook
nuii slechthorende oezoekers naai oe zin ie maken Dit
lateltie met Griekse vaas was niets anders aar' een toestei
om de gast met hoorproblemen in staat te stellen aan de
conversatie Jeei te nemen
lijk populaire muziek) alle lichte mu
ziek die het behelst vertegenwoordigt
Het is in ieder geval een term waarbij
de meest uiteenlopende muzikale stij
len overéén kam geschoren worden. Zo
stellen onderzoekers door die term te
gebruiken vervolgens easy-listening ge
lijk aan hard-rock. Een zekere kennis
van wat dan wel onder onmiskenbaar
harde populaire muziek moet worden
verstaan, lijkt eveneens niet voorhan
den. Koren op de molen van velen die
nog steeds niets zien in eigentijdse po
pulaire muziek en door ongenuanceer
de uitspraken hun vooroordelen beves
tigd zien.
St<
he
VOi
Al:
mi
wc
ko
hij
do
nol
ka
scl
hel
VOl
Int
le:
To
sta
hel
de:
Lil
dei
do
da
to<
vei
AI
he:
wil
in.
da
vir
uit
a-s
eei
He
nei
de
mt
bei
vai
de
De
lar
na:
wii
ik
Do
wa
rot
ko
voi
oir
lac
er
scl
twi
aai
dol
rel
doi
ha:
bu
nei
be:
hei
hei
hij
nie
da
op,
nil
In enkele gevallen heeft een hard
geluid een aparte functie in de moderne
muziek; daar mogen we onze oren niet
voor sluiten. Hard Rock en punk-rock
(de new wave groepen uit Engeland en
New York) zijn zeer lichamelijk ge
richt. Energie, dynamiek, inzet en een
hard geluid vertegenwoordigen op een
eigen manier het harde leven in een
grote wereldstad. Per slot van rekening
zegt het de een mets en de ander alles.
In vergelijking tot het formaat zijn de prijzen
van de toestellen nogal gepeperd, tussen de zes
honderd en duizend gulden. Volgens de heer Beem
zijn de produktiekosten zeer hoog. Dat begint al bij
de research van de fabrieken. Bovendien worden
alle onderdeeltjes met de hand in de apparaatjes
gezet. Aan een toestel werken ongeveer 110 men
sen. Dan komen daar nog eens de aanpassingen
van de audiciens bij.
Ofschoon er nu problemen zijn gerezen over de
vergoedingen van de overheid, kan de cliënt reke
nen op een flinke tegemoetkoming bij de aanschaf
van een apparaat. Jammer vindt Beem het, dat de
ziekenfondsen op dit gebied geen unanieme rege
ling kennen. In Twente betalen zij ongeveer negen
tig percent van alle kosten. In Arnhem wordt
daarentegen met meer vergoed dan de wettelijk
verplichte honderdtachtig gulden, plus honderd
gulden. „Het scheelt vaak honderden guldens en
dat is toch te dwaas”.
Hoe goed een hoortoestel ook werkt, het blijft
een hulpmiddel met alle gebreken van dien, waar
schuwt hij. Het oor is nu eenmaal perfecter dan de
techniek. De toestellen kunnen bijvoorbeeld moei-
lijker geluiden selecteren. Alle geluiden worden
met gelijke sterkte doorgegeven, ook de bijgelui
den, „met dien verstande, dat de klankkarakteris-
tiek van het toestel is aangepast aan het oor”.
Het komt voor dat communiceren in groter ge
zelschap of bij verkeerslawaai ook met een appa
raat grote problemen oplevert. De techniek wordt
evenwel steeds verbeterd en onlangs is als laatste
vinding het in-het-oor-toestel in Nederland op de
markt gebracht. Het is vrijwel onzichtbaar, heeft
minder nagalm, ruis of echo en selecteert de gelui
den beter.
Merkwaardigerwijs worden er nog altijd hoorns
gemaakt, zoals die vroeger gebruikt werden. Zij
werken nu wel met elektronische versterkers. Een
hoorn heeft een psychologische werking. Praat
men met een slechthorende dan vergeet men al
gauw in het vuur van een gesprek dat men vooral
duidelijk moet spreken. Een hoorn herinnert je er
Bewezen is overigens dat gemiddeld 35
procent van de regelmatige popconcert- en
discotheekbezoekers al last heeft van ge-
hoorbeschadiging en velen over een aantal
jaren een boorapparaat nodig hebben. „Ik
zou ook* wel eens willen weten in welke
toestand het gehoor verkeert van musici,
die midden in een symphonie-orkest zit
ten”, aldus Beem.
de fabriek óf op kantoor Met name de
eerste catagorie wordt niet zelden
blootgesteld aan geluidsoverlast In de
meeste bedrijfstakken is het vóórtbren
gen van lawaai onlosmakelijk verbon
den aan de produktie. Een volledig af
doende protectie is niet zelden afwezig
of met grote moeite realiseerbaar. Ook
in minder evidente situaties als de
scheepsbouw of de groot-metaal kampt
men met geluidsoverlast. In dit geval
kan verwezen worden naar de grafi
sche industrie of de boekbinderijen.
Oorspronkelijk was Acousticon een
Anglo-Amerikaans bedrijf met vesti
gingen in Londen en New York, gespe
cialiseerd in dictafoons en telefoons. In
de Verenigde Staten was het bedrijf
gauw kapot door de constructie van de
grote telefoonbedrijven, zoals The Bell
Telephone Company. Alleen van de fa
bricage van boortoestellen kon men
destijds nog niet bestaan.
Onze medewerker voor popmuziek
tekent bij bovenstaande het volgende
aan:
Telkens weer wordt er door allerlei
deskundigen gewaarschuwd tegen de
gevaren die het beluisteren van harde
popmuziek met zich meebrengt. Het
feit ligt er dat er de laatste paar jaar
een aantal verontrustende cijfers be
treffende verminderde gehoorcapaci-
teiten bij jongeren gepubliceerd zijn.
Het is daarbij opvallend dat veel van
het kwaad geweten wordt aan „pop
muziek”. Enkele vrij felle artikelen
neigen naar een (lichte) generalisatie.
Beem vindt dat er meer gecontroleerd
moet worden op het gebied van lawaai en
de gevolgen daarvan op de mens. Dat geldt
niet alleen voor popmuziek, maar zeker
ook voor lawaai in de industrie. Hij wijst
op de controle in enkele deelstaten van de
Bondsrepubliek Duitsland, waar onder
zoekingen zijn verricht met bijzonder be
angstigende resultaten. Er zijn genoeg
hulpmiddelen om de mens te beschermen
tegen lawaai, maar dan moet eerst precies
worden onderzocht waar de gevaren
schuilen.
Ten eerste is het opmerkelijk dat
„popmuziek” wordt aangepakt, als wa
re die de enige veroorzaker van het
kwaad, of de ergste. Geen van beide is
staande te houden. De circa vijftigdui
zend regelmatige bezoekers van pop
concerten en discotheken, die ons land
telt - het lijkt me een schatting aan de
voorzichtige kant - zijn gemiddeld
maar een klein gedeelte van hun vrije
tijd in een concertzaal of discotheek te
vinden. Daar tegenover staat dat bij
voorbeeld werkende jongeren zo’n
veertig uur oer week doorbrengen óf in
Er zijn rond de 20 zelfstandig wer
kende vestigingen in Nederland, waar
onder één in Hengelo. Acousticon heeft
50 employés. Het bedrijf is gespeciali
seerd in boorapparaten met de daarbij
behorende hulpartikelen en gehoorbe-
schermers. Daarnaast heeft Acousti
con een afdeling die zich alleen bezig
houdt met de verkoop van elektro-me-
disch apparatuur, zoals audiometers en
testcabines voor keel-, neus- en oorart-
sen enaudiologische centra.
het geluid te sterk doorkomt. De bescher
mende luchtlaag ontbreekt en het geluid
dringt rechtstreeks in het gehoororgaan.
Popmusici zouden allemaal schoenen met
rubberzolen moeten dragen, vindt de heer
Beem. De trillingen die onder andere ook
via het beenderstelstel in het zenuwstelsel
doordringen worden daardoor tenminste
nog wat gedempt.
In de Consumentengids van maart waar
schuwt ook de Consumentenbond tegen
lawaai. In 1975 werd een derde van de
afgewezen sollicitanten bij de Spoorwegen
ongeschikt bevonden wegens een slecht
gehoor.
Dit voorbeeld wordt ook genoemd door
Beem. Het overgrote deel ervan bestond
uit jongere mensen. „Dat moet iets te ma
ken hebben met lawaaibeschadiging en
niet met slijtage” zegt hij. Uit een onder
zoek bleek volgens het ministerie van
volksgezondheid niet dat de ene jongere
meer naar een popconcert was geweest
dan de andere. Dus, vond het ministerie,
was er geen verband aangetoond tussen
gehoorschade en poplawaai.
Hierop reageert de Consumentenbond
met de opmerking: „Vergeten werd dat de
onderzochte mensen allemaal lts’ers wa
ren, die bij hun opleiding (deels in de
fabriek) al aan te veel lawaai waren bloot
gesteld”. Een juist onderzoek zou volgens
de bond zijn, de jonge mensen die niet aan
machinelawaai zijn blootgesteld, te verde
len in niet- en wel-popliefhebbers. Dan pas
kan een duidelijk onderscheid worden
gemaakt.
bij voortduring aan dat de gesprekspartner
hoorprobleem heeft.
Van alle hulpmiddelen, die de heer Beem noemt,
noteren we onder meer een wekker, die onder het
kussen wordt gelegd en de slaper wakker maakt
met trillingen. Ringleidingen om beter radio, tv of
schouwburgvoorstellingen te volgen. Toestelletjes
die geluiden (zoals van de deur- of telefoonbel)
omzetten in lichtflitsen.
F I
V I
