SERVAN-SCHREIBER VOORMAN VAN FRANSE RADICALEN
FATALE BOTSING TIJDENS SHOW
Ian Smith dreigt
buurland Zambia
Pravda waarschuwt voor
Chinees
Finland heeft
BASKENLAND KENDE
nieuwe regering
ROERIG WEEKEINDE
Beatrix en Claus te gast in China’s
pelgrimsoord: geboorteplaats van Mao
expansionisme
■i
1
Meest Franse
GEWEIGERD
BIJ GUERRILLA-ACTIVITEITEN
GIJZELAARS
Perfect
SLOGAN
■M
Ontvoerde Italiaanse
socialist vrijgelaten
Ernstig
Pelgrimsoord
3
BINNEN- EN BUITENLAND
99
i
t
(Van onze redacteur in Spanje,
Peter Hattink)
MADRID. Straatgevechten,
waarbij de oproerpolitie met rub
ber kogels op pro-amnestie-de-
monstranten schoot, vele gewon
den bij beide partijen, opgewor
pen barricades, waarvan er som
mige in brand werden gestoken
en Basken die zich uit protest te
gen de langzame amnestieverle
ning in kerken en andere gebou
wen opsloten, waren zaterdag en
gisteren in het Baskenland aan de
orde van de dag.
door Nico Scheepmaker
(Van onze speciale verslaggever
Tony van der Meulen)
SJANGHAI Ook de Volks
republiek China heeft zijn pel
grimsoord: prinses Beatrix en
prins Claus zijn zaterdag op be
devaart geweest naar Shaoshan,
de geboorteplaats van wijlen de
grote voorztitter Mao. Eens een
sluimerend dorpje in een vrucht
baar dal, nu loopt er vanaf
Tsjangsha, de hoofdstad van de
provincie Hoenan (Midden-Chi-
na), een van de fraaiste asfaltwe
gen van de Chinese Volksrepu
bliek naar toe.
M
N
3!S=S5»S3X;
trijfël
ie
uitgevoerd.
i
i
De nieuwe opperbevelhebber van het
Rhodesische leger, generaal John Hick
man, verklaarde gisteren dat het Rhodesi
sche leger meer manschappen aanwerft
onder de Afrikaanse bevolking. „Er zijn al
twee Afrikaanse bataljons. Recrutering
van Afrikanen heeft het voordeel dat we
meer manschappen krijgen en dat de Afri
kanen meer in het conflict betrokken
worden”.
HELSINKI (Reuter) Finland heeft
sinds gisteren een nieuwe regering, die
gevormd wordt door vijf partijen. Pre
mier is geworden de sociaal-democraat
Kalevi Sorsa.
De nieuwe coalitie volgt de minderheids
regering van premier Martii Miettunen op,
die tot september vorig jaar regeerde.
Ongetwijfeld dient men de radicalen van Servan-
Schreiber tot het kamp van de huidige regeringscoali-
(Van onze redacteur in Frankrijk, Rudolf Bakker)
PARIJS. De oudste partij van Frankrijk heeft
de vroegere hoofdredacteur van het Franse week
blad l’Express voor twee jaar tot zijn voorzitter
gekozen Op het congres van de radicalen in Parijs
won Jean-Jacques Servan-Schreiber de stemming om
het voorzitterschap met grote meerderheid op zijn
rivaal Edgar Faure, de president van de Nationale
Vergadering.
het leger zijn ingetrokken. De charter
vluchten op Rhodesië en Zuid-Afrika
Een recente opdracht van president Giscard d’Es-
taing om een hervormingsplan voor Frankrijk op
lange termijn op te stellen, gaf de radicalenleider
kortgeleden terug als protest tegen de in zijn ogen te
kort schietende maatregelen in het tweede anti-infla-
Voor het blad is er maar
één verklaring voor de po
sitieve ontwikkeling in de
Chinees-Amerikaanse be
trekkingen, namelijk dub
belhartigheid van Peking.
Volgens de Russische par-
In diezelfde zijdeweverij is twee jaar
geleden nog een staking door het leger
gebroken, waarbij arbeiders onderdelen
van hun weefgetouwen als slagwapens
gebruikten. „Het gebeurt nog steeds dat
het leger naar fabrieken gaat om de
arbeiders te helpen”, zei een tolk. Na
veertien dagen China vertaal je dat met:
„Er is nog steeds arbeidersonrust”.
De familie Mao bewoonde een flinke
hoeve, die enige vragen doet rijzen over
zijn proletarische afkomst. Eerbiedig
schuifelt het gezelschap over de lemen
vloeren. Even sta je een ogenblik in ge
peins verzonken bij het echtelijke bed:
hier ontstond het huidige China. „Dit is
de keuken waar voorzitter Mao zijn moe
der hielp met de was”, vertelt de gids, „en
dit is het olielampje waar voorzitter Mao
’s avonds bij zat te studeren”.
„Is het waar dat hij niet zo goed met
zijn vader kon opschieten?” informeerde
Toen deze er in 1972 toe overging zijn lot niet langer
te verbinden aan het intellectuele midden-links van de
radicalen, maar aan het proletarische links van de
communisten, trad er een splitsing in de radicale
De radicale partij, die in het begin van deze eeuw
werd opgericht, is niet alleen de oudste partij, met
haar geschiedenis van ruzies, splitsingen en hervon
den vriendschapsbanden is zij ook de meest Franse.
Officieel heette de partij de „radicaal-socialistische
partij”, en was zij de vroegere bondgenoot van de
socialisten van Francois Mitterrand.
Zo keert het in feite leiderloze Frankrijk langzaam
terug tot de toestand van weleer, waarin partijen
dienen tot het vervullen van persoonlijke ambities en
actiegroepen als bijen neerstrijken op iedere bloem
die de beste honing belooft.
Bij de parlementaire verkiezingen van begin vol
gend jaar zal men de radicaal-socialisten niet uit het
oog dienen te verliezen. Hoewel een partij zonder
leden zoals de meeste Franse partijen slechts vage
aanduidingen zijn met een gebrekkig bestuursappa
raat vertegenwoordigen zij een belangrijk deel van
de jongere intelligentsia in de hogere regionen van
administratie en economie.
partij op. De „radicalen van links”, onder hun leider
Robert Fabre, hebben het „gemeenschappelijk pro
gram” omhelsd. De „radicaal-socialisten” van Servan-
Schreiber sturen meer naar het traditionele „verlich
te” midden.
In San Sebastian en Bilbao kon men tot
’s avonds laat mitrailleursalvo’s horen. De
lokale radiozender in de provincie Navar
ra zond rouwmuziek uit; de meeste provin
ciale kranten zijn de laatste twee dagen
niet verschenen in Noord-Spanje.
ROME (DPA/AFP). De op 5 april ont
voerde provinciale secretaris voor Napels
van de Italiaanse Socialistische Partij,
Guido de Martino, is gistermorgen vrijge
laten en ongedeerd naar huis terugge
keerd. Hoewel de gevangenschap van 40
dagen hem was aan te zien, verkeerde de
34-jarige socialist in een redelijke lichame
lijke conditie.
De politie sloeg in Tudela een demon
stratie van 300 man uit elkaar toen een van
de betogers een spandoek met „algehele
amnestie” ontvouwde. In San Sebastian
belette een overweldigende opkomst van
de politie gisteren de massale pro-amnes-
tiebetoging, die om twaalf uur moest be
ginnen. Vierduizend man sloten zich in de
provincie Guipuzcoa op uit protest tegen
de langzame amnestieverlening.
Daarom doe ik het nu maar even in deze
rubriek, dat kan minder kwaad. Ik kan
nog melden dat prof. Orlov een Londense
advocaat in de arm heeft genomen, John
Macdonald Q.C., maar dat deze geen vi
sum voor de Sovjet-Unie heeft gekregen.
Hem werd telefonisch medegedeeld dat hij
dat visum niet kreeg omdat de Russische
wetgeving voorzag in een volledig en onbe
voordeeld onderzoek evenals in rechts
kundige bijstand, en dat de wet het ge
bruik van een buitenlandse advocaat niet
toestaat. Een schriftelijke bevestiging van
deze mededeling weigerde men te geven.
Orlovs Engelse advocaat reageerde daar
op als volgt:
„Als er inderdaad sprake is van een
volledig en onbevooroordeeld onderzoek
van professor Orlovs zaak, dan zal hij
ongetwijfeld worden vrijgelaten. Tot nu
toe is in ieder geval geen sprake geweest
van een snel onderzoek. Orlov zit nu al drie
maanden in de gevangenis, en al die tijd
heeft hij nog geen advocaat gezien. Ook
zijn vrouw heeft hij niet gezien. Niemand
mag hem bezoeken. Bovendien belet niets
in de Russische wetgeving het gebruik van
een buitenlandse advocaat”.
De Groep werd in mei van vorig jaar
gevormd om de uitvoering te bevorderen
van de humanitaire bepalingen in het Ak
koord van Helsinki. Zij heeft haar mate
riaal over de schendingen van de mensen
rechten in de USSR toegestuurd aan de
regeringen van alle landen die het Ak
koord van Helsiki ondertekend hebben,
waaronder ook de Russische regering.
„De Sovjet-autoriteiten hebben zeven le
den gearresteerd van de Groep ter Bevor
dering van de Naleving van het Akkoord
van Helsinki in de USSR. Het betreft:
Joeri Orlov (natuurkundige, 52 jaar), Alek
sander Ginzburg (beheerder van het Solz-
jenitsin Fonds voor Hulp aan Politieke
Gevangenen in de USSR, 40 jaar), Anatoli
Sjaranski (natuurkundige, 29 jaar), Nikola
Roedenko (schrijver, 55 jaar), Oleksa Tichi
(leraar, 50 jaar), Zviad Gamsachoerdia (fi
loloog) en Merab Kostava (filoloog).
De arrestatie van de zeven leden van de
Groep, die werd voorgezeten door profes
sor Orlov, toont aan dat de Russische
autoriteiten niet van zins zijn het Akkoord
van Helsinki uit te voeren, en evenmin
zullen toestaan dat het publiek in de Sov
jet-Unie hun activiteiten controleert. Zij
zijn van plan de gearresteerden als gijze
laars te gebruiken in hun campagne tegen
dissidenten en in hun onderhandelingen
met het Westen.
De Russische autoriteiten dienen reke
ning te houden met de openbare mening in
de wereld, zodat de zeven gearresteerde
Russische gijzelaars wellicht vrijgelaten
worden als uw lezers ons steun verlenen
door hun handtekening te zenden aan:
Post Office Box 90, Bromley, Kent, Enge
land, ten name van de ondergetekenden,
Ljoedmila Aleksejeva, Andrei Amalrik en
Vladimir Boekovski”.
Dan volgt nu de brief van Ljoedmila
Aleksejeva, Boekovski en Amalrik, met
dank aan de NRC. Voor alle zekerheid: op
een briefkaart alias ansicht naar Engeland
moet 50 cent postzegels geplakt worden:
Slogan van de CPN op de verkiezings-
borden: „Voor een democratische poli
tiek”. Ik ben er ook voor, maar ik denk
toch: waarom lees ik nooit in advertenties
van de spoorwegen „Gebruik vaker de
auto”! of in advertenties van margarinefa-
brikanten: „De lekkerste margarine is
roomboter”? Waarom dan opeens wel:
„Voor een democratische politiek” bij de
CPN? Willen ze dan niet dat we op hen
stemmen?
Na een bezoek aan irrigatiewerken in
de fraaie groene rijstvelden in de buurt
van het geboortedorp en aan tombes uit
de Han-dynastie, zijn Claus en Beatrix
gisteravond in Sjanghai aangekomen.
Het is de laatste stad die zij op hun tocht
door China aandoen. Er wonen meer dan
tien miljoen Chinezen. En ze hebben er in
de afgelopen veertien dagen al zoveel
gezien
Volgens de Pravda laten
„zekere westerse kringen”
zich een rad voor ogen
draaien met de gedachte
„dat zij kunnen ontsnap
pen aan het Chinese expan
sionisme of dit kunnen om
buigen in een andere rich
ting”.
MOSKOU (AFP). Het
Russische partijdagblad,
Pravda zegt in zijn editie
van zaterdag dat de Chine
se Volksrepubliek zich on
der leiding van Hoea Koeo
feng momenteel voorbe
reidt op ’n nieuwe wereld
oorlog.
In een lang hoofdartikel
zegt de Pravda dat Peking
„de internationale ontspan
ning onder een dekmantel
van anti-Sovjetisme pro
beert te ontwrichten”. Pe
huidige Chinese leiders, al
dus het artikel, preken een
derde wereldbrand indach
tig de uitspraak van wijlen
Mao Tse-toeng „dat China
een atoomoorlog altijd zal
overleven dankzij zijn gro
te volksmassa’s”.
De ergste confrontaties deden zich voor
in Bilbao. Reeds ’s ochtends vroeg braken
in vele straten gevechten uit tussen pro-
amnestie-demonstranten en de oproerpoli
tie. Door massaal politievertoon op een
van de pleinen kon de georganiseerde de
monstratie gisteren geen doorgang vinden.
De betogers, die herhaalde malen op ver
schillende plaatsen in de stad demonstra
ties probeerden te houden, werden met
rubber kogels door de politie uiteen gedre
ven. Zondagmiddag sloten pro-amnes-
tiebetogers de straten naar een plein in de
binnenstad af met behulp van barricades
om de politie de toegang tot de plaats te
beletten. Nauwelijks was de pro-amnes-
tiebetoging op het plein begonnen of de
politie schoot van achter de barricades op
de demonstranten.
Andrei Amalrik, Vladimir Boekovski en
Ljoedmila Aleksejeva hebben een brief
geschreven ter ondersteuning van de eis
tot vrijlating van de zeven in de Sovjet-
Unie gearresteerde leden van de Groep,
die erop wil toezien dat het Akkoord van
Helsinki ook wat betreft de gegarandeerde
rechten van de mens in de Sovjet-Unie
wordt nageleefd. De brief werd onder
meer door The Times en Le Figaro ge
plaatst. Omdat iemand hem verteld had
dat de NRC een vergelijkbare Nederland
se kwaliteitskrant was, stuurde Andrei
Amalrik de brief ook naar de NRC, maar
deze stuurde hem terug. De kwaliteit van
deze krant is zo hoog, dat ze geen „bedel
brieven” waarin om handtekeningen ge
vraagd wordt, opneemt.
prins Claus bij het portret van een inder
daad wat nors ogende heer. Lastig vraag
je, de prins stelt op deze reis wel meer
lastige vraagjes. De gids geeft een wat
vaag antwoord, zo in de sfeer van: „Ach,
er was wel eens wat, maar over het
algemeen was de verstandhouding
goed”. Na enige stilte geeft een hoge
Chinese functionaris uit ons gezelschap
de definitieve versie van het antwoord:
„Er waren ideologische tegenstellingen”.
In Urquiola kwam het zaterdag na af
loop van de voorlaatste etappe van de
Ronde van Spanje tot een heftige beto
ging, waarbij wielrenners, toeschouwers,
politie en demonstranten in de verwar
ring door de oproerpolitie met rubber
kogels onder vuur werden genomen.
Eveneens zaterdag raakten betogers en
politie slaags in Vitora, waarbij 11 ge
wonden vielen.
Een eventuele escalatie van de oorlog en
Rhodesische aanvallen op Zambiaans
grondgebied kunnen ernstige gevolgen
hebben voor de nieuwe Brits-Amerikaan-
se bemiddelingspoging in Rhodesië, die
deze week van start gaat. Begin deze week
worden in Loesaka de Britse en Ameri
kaanse diplomaten verwacht, die met alle
betrokken partijen in het conflict contact
zullen leggen. De Amerikaanse regering
heeft dit weekend haar Ambassadeur in
Kinsjasa (Zaire), Stephen Low, benoemd
tot Amerikaanse vertegenwoordiger in de
ze missie. Londen had eerder al staatsse
cretaris John Graham aangewezen.
Het Zambiaanse leger is in staat van
paraatheid gebracht. Kaoenda heeft de
buitenlandse ambassadeurs in Loesaka in- 1 worden sinds afgelopen vrijdag niet meer
gelicht over het Rhodesische dreigement,
zo is uit diplomatieke bron vernomen.
De overwinning van Servan-Schreiber zou men
kunnen uitleggen als een kleine teleurstelling voor het
gaulistische kamp met hun nieuwe leider Jacques
Chirac, oud-premier en sinds kort burgemeester van
Parijs. Edgar Faure wordt immers algemeen als een
aanhanger van Chirac gezien, hoewel hij zich nimmer
openlijk uitsprak.
Prinses Beatrix verlaat met mevrouw
Lo-Choe-Yoe lid van het dagelijks
bestuur van Hoenan het door haar
bezochte huis van wijlen de Chinese
partijvoorzitter Mao.
Daarnaast is er een speciale spoorlijn.
Reizigers naar het geboortedorp ge
nieten van de Chinese spoorwegen een
reductie van vijftig percent. Langs de
honderd kilometer lange weg staat om
de paar honderd meter een groot rood
bord met een spreuk van Mao. Honder
den teksten na aankomst in het dorp
heb je het gevoel dat je zijn gehele
verzamelde werk bent gepasseerd.
De Zambiaanse regering neemt de Rho
desische waarschuwingen ernstig. Bij de
luchthaven van Loesaka is luchtafweer
geschut opgesteld. Alle verloven binnen
Vooraf waren de verwachtingen al
hoog gespannen, want het pakketje an
sichtkaarten dat aan het Nederlandse
gezelschap werd uitgereikt, zag er veel
belovend uit. Kleurige opnamen van
„dorsvloer waarop voorzitter Mao
placht te werken”, „de vijvers waarop
voorzitter Mao placht te zwemmen”, „de
school waar voorzitter Mao heenging”.
Als vertegenwoordigers in het buiten
land van deze Groep, doen wij een beroep
op het publiek in de landen die het Ak
koord van Helsinki ondertekend hebben,
om op vrijlating van de gearresteerden
aan te dringen. Werkelijke veiligheid in de
wereld is onmogelijk zonder naleving van
de mensenrechten, en de schending van
deze rechten in de USSR betekent een
bedreiging voor de hele wereld.
Vijf doden en een groot aantal gewon
den. Dat was gisteren de balans van een
botsing tussen een helicopter en een
vliegtuigje tijdens een luchtvaartshow op
de Engelse luchthaven Biggin Hill. Alle
slachtoffers zouden inzittenden zijn ge
weest van de helicopter, die een rond
vlucht maakte boven het vliegveld. De
piloot van het vliegtuigje, een Tiger Moth,
wist het toestel aan de grond te zetten. Op
het moment van de botsing vlogen beide
toestellen ongeveer zeventig meter boven
de grond.
Een praatje over de ragfijne weefkunst
van een zijden Mao-portret is echter een
wat handzamer gespreksonderwerp.
Mao’s geboortedorp verwacht dagelijks
5000 bezoekers. Het plaatsje is er geheel
op ingesteld, alles verloopt zeer ordelijk.
Er is een grote parkeerplaats voor de
bussen, er zijn voor de pelgrim de nodige
souvenirs beschikbaar: het gebqortehuis
op een waaiertje. Wie ooit eens in Lour
des is geweest, herkent hier veel.
„De niet aflatende leuter
praat van Peking over het
hegemon istische streven
van de Sovjet-Unie moet
dienen als rechtvaardiging
voor de kolossale militaire
inspanningen die China
zich getroost en als aflei
dingsmanoeuvre voor zijn
expansionistische plannen
die in eerste linie zijn ge
richt tegen de landen in de
Stille Oceaan en
Zuid-Oost-Azië”, aldus de
Pravda.
Een rijstveld dat zich zo te zien in
niets onderscheidt van andere Chinese
rijstvelden, blijkt „het rijstveld waarin
voorzitter Mao placht te werken”. De
persoonsverheerlijking van Mao en
trouwens ook van zijn opvolger, Hoea
Koeo-Feng, heeft in China gigantische
vormen aangenomen. In een zijdeweve
rij in Hangtsjau zagen Beatrix en Claus
bijvoorbeeld hoe de portretten van Mao
en Hoea in serieproduktie uit de weefge
touwen rolden.
tijkrant heeft de chef inter
nationale betrekkingen
van het Chinese centrale
partij comité onlangs tegen
net afgestudeerde diploma
ten gezegd dat „de Verenig
de Staten ons eerst zullen
verdedigen tegen de Sov-
jet-revisionisten”, maar dat
„er ook een tijd komt waar
op we ons van Uncle Sam
zullen ontdoen”.
Zoals deze hele reis van Claus en Bea
trix, is ook het bezoek aan de heilige
plaats door de Chinezen perfect georga
niseerd. Ten gerieve van het NOS-jour-
naal wordt zelfs een zeer oude baas
aangedragen, die nog met Mao op de
akker heeft gestaan. Over de verering
van Mao is vorig jaar echter een scha
duw gevallen, die ook de herdruk van de
folder over zijn geboortedorp de nodige
vertraging bezorgt: zijn weduwe Tsjang
Tsjing. Zij leidde de radicale „bende van
vier”, waartegen op het ogenblik een
heftige campagne wordt gevoerd.
De Rhodesische guerrillastrijders opere
ren vanuit Zambia, Botswana, maar voor
al vanuit Mozambique. Vorig jaar deden
leger en luchtmacht van Rhodesië ver
scheidene malen „preventieve aanvallen”
op guerrillabases en vluchtelingenkampen
in Mozambique. Volgens de
regering-Smith kwamen daarbij honder
den guerrilleros om het leven en onder
vond de guerrilla hierdoor een ernstige
terugslag.
Aan de andere kant is de nieuwe radicalenleider
allerminst een gemakkelijke partner voor president
Giscard d’Estaing. Na van 28 mei tot 9 juni 1974
minister voor de hervormingsplannen te zijn geweest,
verliet hij het kabinet al spoedig na meningsverschil
len met de president.
tie te rekenen. In ieder geval is de oud-hoofdredacteur
van l’Express het weekblad voor de witteboorden-
werkers met universitaire diploma’s, voor de diploma
ten en de handelsreizende jet-set fel gekant tegen
het zogenaamde gemeenschappelijk program, dat als
basis voor de politiek van de communistisch-socialis-
tische oppositie dient.
tieplan van eerste minister Barre. Servan-Schreiben
was eerder leider van de radicale partij van oktober
1971 tot juli 1975. Hij zorgde ervoor dat de partij van
mannen als Herriot, Daladier en Mendès-France een
ware verjongingskuur onderging.
LOESAKA (UPI/AFP/DPA) Premier Ian Smith van Rhodesië heeft president
Kenneth Kaoenda van het buurland Zambia gewaarschuwd dat het Rhodesische leger
zal toeslaan op Zambiaans grondgebied als de Rhodesische nationalisten vanuit hun
bases in Zambia een nieuw front openen in Rhodesië.
