filmhuizen
film
Beste Bogart-films opnieuw in de bioscopen
haarlem
X
hensen
Waarom koopt u een
nieuwe Philips Draaitop vóór
15 juni a.s.? Omdat naast zuig
kracht, wendbaarheid en een
fijne prijs Philips tot die datum
bij uw nieuwe Philips
Draaitop stofzuiger
twee jaarstofzakken
gratis geeft.
Vrijetijd
bv
spijkerbroeken
sporthemden
G
2 06
ai
if
15
2 O
V R IJ D A G
M F I
10 7 7
Charles Boost
IP"
R
in bekende merken
t
KHAKI - DENIM - MARINE
1
f
I
PHILIPS
Wft*-*’
in
NG
DOR
MG
een kollektle
die gezien mag
worden, natuurlijk
bij
rër.iSa
paarlaarsteeg 1 - haarlem
„LEE - LEVIS - LOIS -
WRANGLER
MUSTANG”
DENIM - KHAKI - WIT
r
amsterdam
Onder de vele reprises van deze week zijn er tenminste twee die oud
genoeg zijn om vergeten te zijn door oudere generaties van bioscoopbe
zoekers maar als nieuw beschouwd kunnen worden door jeugdige
filmliefhebbers Die bovendien beide films van horen-zeggen kennen
en weten dat ze als onuitwisbare klassiekers opgenomen zijn in de
historie van de cinematografie.
w
/AJMT6
STOLWn»
♦AtlVf
00
iat
V
66 86
(ADVERTENTIE)
Terugblik op oude glorie
)rn
(SCO
Nieuw is een tekenfilmpara.de waarin alle Disney-stripfiguren meespelen.
(ADVERTENTIE)
Vraag 't w winkelier
Open
Maandags:
9 1 7.30 uui
13 17 30 uur
M
IETS
moeten werken. Maar de figuren zijn zo
slecht en onhandig getekend, en aan het
verhaal zijn zo weinig geestige en spannen
de motieven ontleend dat het geheel toch
voornamelijk als mislukt moet worden be
schouwd, al zullen wat minder kritische
kinderen er misschien wel plezier aan
beleven.
Tot de films zoals die niet meer gemaakt
worden hoort zeker ook „The Big Sleep”
die Howard Hawks in 1946 maakte met de
legendarische Humphrey Bogart in de
hoofdrol. Allerlei beroemde namen zijn
aan deze productie verbonden, zoals die
van schrijver William Faulkner die mee
schreef aan het scenario, van Raymond
Chandler die met zijn gelijknamige roman
de stof voor de füm leverde, van Max
Steiner die de muziek verzorgde en van
Lauren Bacall die de tegenspeelster van
Bogart is.
lem”, „Metropolis” en „Dr. Caligan op
dat gebied gepresteerd had.
Hoofdpersoon Cannonball (David Car-
radine) wint de race maar als hij hoort dat
hij zijn winst te danken heeft aan het
ingrijpen van gangsters, schenkt hij het
geld aan een verliefd stelletje dat pa’s auto
heeft geleend om een kansje te wagen.
Dank zij Cannons vrijgevigheid kunnen ze
trouwen en een huisje kopen. En dan zegt
men nog dat de sport vergrooft.
Evenals in Haarlem (Lido) heeft Amster
dam (in Tuschinski) de première van „Ten
tacles”, hier „Vangarmen” geheten. Wat de
haai was in Jaws” is de octopus in „Vang
armen". Verder blijft alles bij het oude,
wat zelfs merkbaar is bij de rolverdeling:
oudere acteurs als Henry Fonda en John
Huston spelen mee.
staan de ontmoetingen tussen Bogart en
Bacall uit flitsende understatements van
een grote komische kracht.
Toen in een interview Peter Bogadona-
vich aan Howard Hawks vroeg wat de titel
betekende, antwoordde de filmer dat hij
dat niet precies wist maar dat er mogelijk
de dood mee bedoeld werd. Het klonk in
ieder geval goed, was zijn commentaar,
waar hij aan toevoegde: „Ik heb nooit het
verhaal begrepen. Ik las het en was ver
rukt. Het scenario werd in acht dagen
vin Sophie von Reval (Margarethe von
Trotta) die communistische sympathieën
heeft maar niettemin verliefd wordt op
Duitse officier Von Lohmond. Als deze, in
beslag genomen door de krijgsverrichtin
gen, niet ingaat op haar avances,- sluit de
gravin zich uit wraak aan bij de opstande
lingen, wordt gevangen genomen en ter
dood veroordeeld en eist dan van Von
Lohmond dat hij haar het genadeschot zal
geven. Een strak gespeeld en geregisseerd
liefdesdrama dat in zijn onafwendbaar
heid beklemmend werkt.
„Tentacles” een rampenfilm die ook zijn
Amsterdamse première beleeft, is wel om-
Voortzetting op zaterdag, eveneens van
14.00 tot 3.45 met films die bekende en
beroemde namen dragen als Jean-Luc Go
dard, Alain Tanner, Eisenstein, Jean Coc
teau, Bernardo Bertolucci en Marco Ferre-
ri. Eigenlijk allemaal films die je gezien
moet hebben!
DE AMSTERDAMSE Zienema Oktopua
op de Keizersgracht 138 is vanmiddag om
14.00 een Filmmarathon begonnen die
over twee zalen verdeeld het publiek de
keuze biedt uit een vijftiental films. Vana
vond om 18.00 wordt in zaal I „Bel Ordu
re” van Jean Marboeuf vertoond, terwijl in
zaal 2 vier films van Johan van der Keu
ken draaien, „Het Leesplankje”, „De
Deur”, „Beauty” en „Tijdgeest” Daarna
gaat het in beide zalen aan één stuk door
tot 3.45 in de ochtend, met in de eerste zaal
bijvoorbeeld „Iwan’s Jeugd”, „A Day at
the Circus” en „The Goldrush (met Cha
plin) en in de andere zaal Wemer Herzog’s
„Aguirre der Zorn Gottes”, „Mother Joan
of the Angels”,-„The big Store” en „Love
Happy (beide met de Marx Brothers).
’90
Andere nieuwe films zijn onder meer
een tekenfilmparade met Donald Duck in
de hoofdrol, eigenlijk een reeks korte films
met Disney-favorieten als Goofy, Boris
Boef, Pluto, Micky Mouse en natuurlijk
Donald Duck (Cineac) en de zoveelste ver
filming van „Gulliver’s Travels”. Max Flei
scher, de tekenfilmer naast Disney, maak
te een getekende versie (avondvullend en
in kleur) in 1939 en iets eerder was er de
fameuze Russische poppenfilm die op die
manier de contrasten tussen de mensgrote
Gulliver en zijn kleinschalige omgeving
accentueerde.
Filmhuis Velsen komt op 25 en 26 mei
met Visconti’s laatste, in 1976 gemaakte
film „L’Innocente”, algemeen gewaar
deerd als de mooiste nalatenschap van een
groot filmer. Gemaakt naar de gelijknami
ge roman van Gabrielle d’Annunzio uit
1892, is „L’Innocente” een rijke costuum-
film geworden over burgerlijke moraal in
adellijke kringen. Het rijke Romeinse le
ven uit die dagen wórdt meedogenloos
getekend als oppervlakkig, kleinzielig en
vol verdachtmakingen en geroddel. Een
onvergetelijk meesterwerk. In Filmhuis
Het Melkwoud (Zijlstraat 63, Haarlem)
draait vrijdag- en zaterdagavond (21 en
23.30 uur) „Themrock” van Claude Faral-
do. De hoofdrol wordt gespeeld door Mi
chel Piccoli, die een figuur inhoud geeft
die zich weigert aan te passen in de geves
tigde maatschappij.
Dat alles wordt toch overschaduwd door
de première van de Nederlandse film „Het
Debuut” in Alhambra I. We hebben de
vorige week de film van Nouchka van
Brakel naar het boek van Hester Albach
uitvoerig geïntroduceerd en geprezen om
zijn hartelijke menselijkheid, zijn humor
en de speelse wijze waarop de verhouding
tussen een onvolwassen meisje (Marina de
Graaf) en een oudere man (Gerard Cox)
behandeld wordt. Vergeleken bij het overi
ge premièreaanbod komt het „Het De
buut” er uit als een voortreffelijk debuut
van Nouchka van Brakel, de eerste Neder
landse vrouw die een avondvullende speel
film maakte.
schreven als een tweede „Jaws” maar dan
zonder haaien. Ditmaal is het een zeemon
ster met lange tentakels die voor een nage
noeg gelijke intrige als in „Jaws” verant
woordelijk is en dus voorspelbare situaties
veroorzaakt. Het is wel spannend maar de
gedachte dat je dit alles nog niet zo lang
geleden al eens gezien hebt, vergalt een
beetje de pret, zoals de bezoekers van Lido
kunnen ervaren.
Geprolongeerd blijven „The Pink Pan
ther strikes again” in Palace, „Network” in
Roxy en „Midway” in Luxor. En voor de
kinderen is er in Palace bijgekomen „Het
Huis in de Prairie”.
DE FRANSE FILMER Claude Zidi
heeft hier enige bekendheid gekregen met
de komedies van Les Chariots, een viertal
leukdoende jongens die voor veel verwar
ring en achtervolgingen zorgden. Daarna
is Zidi aan minder gecompliceerd werk
begonnen, onder andere „La Moutarde me
monte au Nez”, een klucht met Pierre
Richard als een verlegen onderwijzer die
door een toevallige ontmoeting met een
filmster (Jane Birkin) de reputatie van
Don Juan krijgt en door de meisjës van
zijn school achtervolgd wordt.
geschreven en het enige wat we deden was
iedere scène zo onderhoudend mogelijk te
maken. Maar we wisten niet waarover het
verhaal ging.
Zoiets is in een tijd dat de succesfilm
door middel van een computer wordt ge
maakt niet meer mogelijk. Maar „The Big
Sleep” is een „evergreen” en wordt straks
over tien jaar weer met succes vertoond.
Terwijl dan niemand meer zal weten dat
„The Cassandra Crossing” of „The Cross
of Iron” over gingen
De films met Humphrey Bogart kregen
na zijn dood in 1957 periodiek retrospec
tieve vertoningen die soms tot een klein
festival uitgroeiden, hetzij in de bioscopen,
hetzij op de tv. Op het ogenblik bevinden
we ons in zo’n periodieke betoging van
aanhankelijkheid nu The Movies een aan
tal Van de beste Bogart-films terugge
bracht heeft, „to Have and Have not” uit
1944, „The Big Sleep”, „The Treasure of
the Sierra Madre” (’48), „The Maltese Fal
con” (’41) en „Casablanca” (’42) kan men
nu weer tegenkomen.
Een film als „The Big Sleep” blijft on
veranderd als een klein meesterwerk in
zijn soort gewaardeerd. Het is een vol
maakte weergave van geest en sfeer van
Chandler’s cynische detectivewerk, hard,
snel en onsentimenteel en met dialogen als
mitrailleurvuur. Hoewel de inhoud nauwe
lijks een sluitende intrige vormt, ademt
ieder beeld een geladen spanning en be-
Lauren Bacall en
Humphrey Bogart
in „The Big Sleep”.
VAN DE FILMS die deze week de Am
sterdamse filmagenda sierden noemden
we al de reprises van „De Bruid van Fran
kenstein”, een griezelfilm uit 1935 van Ja
mes Whale met Boris Karloff die in The
Movies te zien is en, verder van „The Big
Sleep” van Howard Hawks met Humphrey
Bogart en Lauren Bacall die in City 6
draait.
De nieuwe Gulliver, te zien in City 1 is
een Belgisch-Engelse co-produktie, waar
bij Engeland de acteur Richard Harris
afstond en België zijn kunde op tekenfilm
gebied, onder andere opgedaan bij het
maken van de Astérixfilms, bijdroeg. Een
levende mensfiguur te combineren met
een tekenfilm is niet nieuw en voor dit
onderwerp zou het procédé eigenlijk goed
Veel heren en talrijke als dames verkle
de heren moeten de pret erin houden. Of
dat lukt kunt uzelf uitmaken bij een be
zoek aan Studio. Hetzelfde theater heeft
op maandagavond en in de nachtvoorstel-
lingen de indrukwekkende Duitse film van
Volker Schlöndorff, „De Fangscfiuss (Het
Genadeschot). De film, destijds uitvoerig
besproken bij de Amsterdamse première,
speelt in 1919 in de omgeving van Riga als
bolsjewistische legers oprukken om het
gebied te bezetten. In de streek waar de
contra-revolutionaire legers het nog voor
het zeggen hebben, woont op een slot gra-
Mary Shelley bedenkt het verhaal van de
„bleke student” Frankenstein die ’s nachts
op kerkhoven onderdelen van lijken rooft
om daaruit een levend schepsel te creëren.
Het resultaat van die poging om de grote
schepper in zijn almacht te evenaren,
wordt een afzichtelijk monster dat overal
afschuw en vrees veroorzaakt terwijl het
naar menselijke liefde hunkert. Uit deze
„contact-stoornis” komen dan weer aller
lei narigheden voort. Maar Mary Shelley’s
verhaal dat „The Modem Prometheus”
heette, kent nog een additioneel probleem:
Frankenstein’s schepping uit zijn verlan
gen naar een vrouw die hem kan begrijpen
en dus net zo synthetisch moet zijn als hij.
Die complicatie komt aan de orde in „Bri
de of Frankenstein” in 1935 eveneens gere-
gisseerd door James Whale en met op-
I nieuw Boris Karloff als het monster dat in
j het spraakgebruik en ook in de officiële
titels abusievelijk naar zijn wetenschappe-
I lijke schepper „Frankenstein” is gaan
heten.
Films uit de oude doos als „De bruid van Frankenstein" zijn het nog steeds waard om gezien te worden.
De film begint zeer curieus met een
samenzijn van het echtpaar Shelley met de
pompeuze lord Byron tijdens een onweer
achtige avond. Byron tart de jeugdige Ma
ry Shelley een vervolg te schrijven op haar
eerste griezelverhaal waarin het monster
een evenwaardige echtgenote krijgt en als
James Whale dat vervolg in beelden begint
te vertellen, grijpt hij nog even terug naar
het einde van „Frankenstein” als het mon
ster omkomt in de vlammen van een molen
waarheen hij met de wetenschapsman
Frankenstein gevlucht is. Frankenstein
wordt nog op het laatste ogenblik gered
maar het monster gaat schijnbaar onher
roepelijk ten onder in het neerstortende
brandende puin. Dat blijkt echter niet het
geval te zijn, zoals het tweede deel laat
zien. Nieuwe daden van geweld volgen en
tegelijkertijd voegt zich bij de uitvinder
een nieuwe geleerde, dr. Praetorius die
ook al een eind gevorderd is met het creë
ren van nieuw leven en Frankenstein’s
hulp inroept om gezamenlijk te werken
aan een bruid van Frankenstein. Deze
blijkt als ze in bliksem en donder tot leven
komt het gezicht te hebben van de actrice
Elsa Lanchester (vrouw van Charles
Laughton) die we al eerder gezien hebben,
zij het met een normaler uiterlijk als Mary
Shelley.
Uit alles blijkt dat „De Bruid van Fran
kenstein” een snelle reactie is geweest op
het succes van de eerste Frankenstein. De
film is slordiger gemaakt, minder overtui
gend gespeeld en vervalt in herhalingen.
Maar als voorbeeld van een griezelfilm
anno 1935 en met zijn creatie van de
unieke Boris Karloff blijft „De Bruid” een
„must” voor de liefhebbers van het genre
die ook de origines van het griezelen in de
bioscoop willen meemaken, Amerikaanse
origines die duidelijke invloeden vertonen
van wat de Duitse film eerder al in zijn
expressionistische periode met „Der Go-
Verder is er in Rembrandtplein Theater
„Race zonder Regels” (oorspronkelijke ti
tel „Cannonball”), een sensationeel ver
slag over een clandestiene autorace dwars
door Amerika, waarvoor geen verkeersre
gels gelden en alles is toegestaan, tot het
doden van zijn tegenstander toe. Het gaat
om een prijs van 100.000 en op de
favorieten kan gewed worden. Maar als de
inzetten te hoog worden kan de betrokken
coureur gedood worden door een ongeluk
of door een revolverschot. Spanning ge
noeg dus in deze naïeve racefilm die met
een eenvoudig schema van schokeffecten
en spanningselementen werkt.
Afgezaagde kluchtigheid dus die ook
terug te vinden is in zijn tweede film met
het koppel Richard-Birkin die „La Course
a l’Echalote” heet en hier „Wie niet weg is,
is gezien” genoemd werd. Een gestolen
koffertje met aandelen die de bezitter eige- 1
naar maakt van een travestietenclub staat
in de intrige centraal. Pierre Richard, als I
laatste eigenaar ervan gaat op jacht naar I
de dieven.
Om te beginnen staat er op het Amster
damse programma van deze week de „re
vival” van „Bride of Frankenstein” uit
1935, een van de vele vervolgen op de vier
jaar eerder gemaakte en overweldigend
succesvolle „Frankenstein”. Na de „Bri
de” zouden nog volgen -„Son of Franken
stein”, „Ghost of Frankenstein”, „House of
Frankenstein” en tenslotte zelfs „Abbott
and Costello meet Frankenstein”.
Toen had regisseur James Whale (1889-
1957), de oorspronkelijke filmschepper
van het monster er al niets meer mee te
maken, evenmin als de schrijfster van de
griezelroman die anderhalve eeuw geleden
na daartoe te zijn uitgedaagd „Franken
stein” op papier had gezet. Dat was Mary
Wollstonecraft Shelley, vrouw van de be
roemde Engelse dichter die met haar man
in de zomer van 1816 in de buurt van
Genève haar vakantie doorbracht, waar
op dat ogenblik ook een andere dichter
van formaat, Lord Byron verbleef. Als het
slechte weer het gezelschap dwingt tot
binnenblijven, stelt een gemeenschappelij
ke vriend, Polidori voor om gevieren een
spookverhaal te schrijven en te zien wie
het verst komt in het bedenken van angst
aanjagende en bovennatuurlijke ver
schrikkingen.
1
i
I
