CULTUUR EN
LEVENSGEWOONTEN
BESCHERMEN
e
JONGE ENGELSE MINISTER MAAKT RAZENDSNEL FURORE
J
o
wfc
Ss
V R IJ D A G
2 0
27
ME I
I G 7 7
fl
r
k
Ju
Prominente baantjes
r
iffljl
Bekeren
w
■■I
Verjongingskuur
(Van onze redacteur in Groot-
Brittannië, Henk Leffelaar)
LONDEN Toen Anthony
Crosland begin dit jaar plotseling
overleed aan een hersenbloeding,
was zijn opvolging als minister
van Buitenlandse Zaken geen
voor de hand liggende zaak Inte
gendeel, premier James Calaghan
zag zich geplaatst tegenover een
vacuum. Ook leden van zijn eigen
Labourpartij erkenden dat er op
enkele uitzonderingen na, zich in
hun gelederen geen duidelijke erf
genaam te vinden was.
RIO DE JANEIRO (DPA) Ze
heten Kalapalo, Aueti en Matipun
en ze zijn nakomelingen van de
eens ruim vier miljoen leden tel
lende Indianenstammen van Bra
zilië. Hun vaderland ligt in het
gebied van de rivier de Xingu die
zo’n 1000 kilometer stroomop
waarts in de Amazone mondt.
M*
V
MB
David Owen met vrouw en twee zoons.
David Owen in gesprek met de Hongadrse minister van Buitenlandse Zaken Frigges Puja.
Strijd om voortbestaan
Braziliaanse Indianen
7
Tot en met het begin van deze eeuw
poogde de rooms-katholieke kerk door
middel van godsdienstonderricht de In
dianen te bekeren en hun wijze van den
ken te veranderen. Nu. aldus Claudio Vil
las Boas, wil de FUNA1 dat de missiona
ris of zendeling zich persoonlijk het lot
van de Indianen aantrekt.
Dit betekent dat de missionaris of zende
ling de Indiaan persoonlijk helpt zonder
daarbij te pogen hem zijn culturele, gods
dienstige en morele waarden te ontnemen.
In dit verband wees Villas Boas in het
bijzoflder op het werk van de Jezuïeten
onder de Indianen.
Volgens de Indianenkennel heeft de FU
NAI veel gedaan om het voortbestaan van
Lange werkdagen van achttien uur met
de verantwoordelijkheid voor de levens
van patiënten waren in ieder geval wel een
voorbereiding voor de lange en verant
woordelijke uren die Owen nu maakt. Via
de medische politiek raakte hij tenslotte
verzeild in de nationale politiek en in 1961
wer hij lid van de Labourpartij. Drie jaar
later stelde hij zich verkiesbaar voor het
parlement in een voor Labour hopeloos
kiesdistrict, maar in 1966 werd hij op 27-
jarige leeftijd lid van het Lagerhuis.
Van meet af aan hadden zijn eigen par
tijleden moeilijkheden hem te „plaatsen”:
was hij links of rechts van links? In
sommige kwesties wel, in andere niet.
Niettemin zag ex-premier Wilson vol
doende potentieel in Owen om hem een
paar prominente baantjes toe e schuiven,
eerste op het departement voor de Mari
ne, daarna op het ministerie van Gezond
heidszorg. In de partij voelde hij zich het
meest aangetrokken tot de ideeën van
Roy Jenkins.
Engeland kan bij deze verjongingskuur
meer baat hebben dan de regering van
premier Callaghan, waarvan algemeen
wordt aangenomen dat hij de algemene
verkiezingen in de herfst niet zal overle
ven. Owens discrete initiatieven in Afri
ka om het Rhodesische probleem tot een
goed en hopelijk bloedeloos einde te bren
gen hebben indruk gemaakt op zowel
Washington als Londen.
Owen heeft daarmee, na de overheer
sing van Henry Kissingers periode als su-
perdiplomaat, de kwestie teruggebracht
tot het Britse probleem dat er altijd is
geweest, totdat Harold Wilson de teugels
uit zijn handen liet glippen.
Als Owen, die blijkbaar zelfs in Zuid-
Afrika en Rhodesië gerespecteerd wordt,
in zijn ambtstermijn, die minder dan een
jaar kan zijn, de Rhodesische nagel uit de
doodkist van het Britse gemenebest kan
verwijderen, heeft hij vermoedelijk al
meer bereikt dan waarmee veel van zijn
voorgangers de geschiedenis zijn inge
gaan
David wie? Ook nadat men had vastge
steld dat Owen 38 jaar oud was, getrouwd
met de dochter van een Amerikaanse uit
gever en twee kinderen had, en in wezen al
als onder minister van Buitenlandse Za
ken had gefungeerd, hield men het erop
dat zijn aanstelling kennelijk als een inte-
rim-benoeming bedoeld was totdat de pre
mier zijn juiste man voor de post gevonden
zou hebben. Maar premier Callaghan
maakte in het parlement al snel duidelijk
dat David Owen geen overgangs-minister
was en zijn volledig en definitief vertrou
wen had.
In het sombere, van buiten beroete mi
nisterie van Buitenlandse Zaken maakt
Owen tussen de „klassieke” streepjes pak
diplomaten een spectaculaire indruk. Hij
is lang, volgens vrouwen „sexy”, lenig en
informeel. Zoals de Amerikaanse presi
dent Carter geeft hij de voorkeur aan zijn
eigen koffertje of documententas te dra
gen, en hij loopt niet maar springt
vliegtuigtrappen op en af. In het gezel
schap van zijn collega’s die voor de top
conferentie naar Londen waren gekomen,
valt Owen op door zijn jongensachtigheid,
maar niet minder door het volledige ge
mak en zelfvertrouwen waarmee hij met
hen omgaat.
Owen, die in 1938 in Plymouth werd
geboren, moest zijn vader die gemobili
seerd was, in zijn jongste jaren al missen.
De man die toen voor hem het meest
betekende was zijn grootvader van moe
ders zijde, een blinde predikant, van wie
hij blijkbaar leerde gecompliceerde pro
blemen snel te analyseren David Owen
liep de gebruikelijke privé-jongensscholen
Een van de aantrekkelijkste eigenschap
pen van Owen is zijn bereikbaarheid Brit
se journalisten herinneren zich dankbaar
dat toen hij nog op het ministerie van
Gezondheidszorg werkte, zij hem vaak ook
thuis konden bereiken en dat hij er niet
voor terugdeinsde om een urr lang telefo
nisch vragen te beantwoorden of zijn visie
te geven.
De linkervleugel van zijn partij bekijkt
hem echter nog steeds met wantrouwen.
Inderdaad zijn sommige van zijn ideeën
eerder in overeenstemming met die van de
Liberale Partij van David Steel (met wie
Labour nu een monsterverbond heeft
moeten sluiten om aan de macht te blij
ven), maar door anderen wordt Owen als
een echte hervormer gezien. Niet zonder
reden, want hij was een yan degenen die
een rapport' opstelde met voorstellen om
het Britse parlement drastisch te wijzigen.
Zijn recente en nog steeds opzienbaren
de benoeming van zijn 40-jarige vriend
Peter Jay, schoonzoon van Callaghan, tot
ambassadeur in Washington duidt even
eens op een individualistisch beleid dat
vermoedelijk geen enkele andere uit de
Britse openbare dienst voortgekomen mi
nister van Buitenlandse Zaken, zich had
durven veroorloven
De benoeming is echter veelbetekenend
Niet alleen voor het karakter van Owen,
maar ook voor de regering-Callaghan.
Want met Owen als minister van Buiten
landse Zaken en Jay op de belangrijkste
Britse diplomatieke post in het buitenland
heeft Engeland zich met één slag een „ge
zicht" verworven dat doet denken aan de
jaren van president Kennedy na de muffe,
status quo-periode van acht jaren Eisen
hower.
De uitzonderingen waren de minister
van Financiën Denis Healy, die er nooit
een geheim van had gemaakt dat hij graag
de nu leeg gekomen stoel van Crosland
had willen hebben, en Roy Jenkins die net
aangesteld was al voorzitter van de Euro
pese Commissie. Alle aandacht, specula
ties, en verwachtingen richtten zich op
Healy. Toen de minister-president, na het
verstrijken van een gepaste tijd om de
herinnering aan jCrosland geen geweld
aan te doen, met de benoeming van dr.
David Owen uit de bus kwam, heerste er
milde verwarring.
biedigen én verdedigen. Hij moet de
levenswijze, gezinsstructuur en economi
sche orde en ook het geloof en de wijze van
denken en beleven van de Indianen accep
teren. De Indiaan mag zijn eigen motivatie
niet kwijtraken".
de primitieve Indianen te verzekeren.
Maar de stichting beschikt niet over vol
doende financiële middelen om alle nood
zakelijke maatregelen te nemen. Er zijn
ook niet genoeg etnologen, antropologen
en artsen. Villas Boas schat het aantal
Indianen dat in het als Opper-Xingu be
kend staande gebied woont op duizend.
Het gaat dan om bekende stammen, want
er moeten nog groepen inboorlingen leven
die nog niet ontdekt zijn
De Indianen in dit gebied in het noorden
van de Braziliaanse staat Mato Grosso
léven van de jacht en de visvangst. Ze
af waar hij overigens niet genoteerd stond
als buitengewoon intelligent Maar een van
zijn schoolhoofden had hem wel de beste
kansen voor een goede carrière gegeven.
Hoewel zijn beide ouders politiek geo
riënteerd waren, toonde Owen ook- in zijn
studententijd aan Cambridge University
weinig belangstelling voor de politiek. Bo
vendien studeerde hij medicijnen geen
vak waarmee men doorgaans in de poli
tiek belandt. Nadat hij was afgestudeerd,
was hij twee jaar aan een ziekenhuis ver
bonden om zich verder te specialiseren in
de neurologie en psychiatrie.
vissen met timo (een giftige soort liaan die
in het water wordt gelegd). De vis wordt
dan door het gif verdoofd waarna de Indi
aan hem aan zijn spies prikt.
Op initiatief van Claudio Villas Boas en
zijn broer Orlando heeft de Braziliaanse
regering in 1961 van het Xingu-gebied een
reservaat gemaakt dat ongeveer zo groot
als België is (rond 30.000 vierkante kilome
ter) Maar ook voor dit reservaat heeft de
blanke beschaving geen halt gehouden.
Dwars er doorheen loopt de grote ver
keersweg die Brasilia met Manaus ver
bindt
David Owen in voetstappen
superdiplomaat Kissinger
De moderne beschaving is in dit gebied
nog niet doorgedrongen, maar met de ont
sluiting van de Braziliaanse oerwouden en
steppen zullen zeker ook deze Indianen te
maken krijgen Daarom eist de wereldbe
roemde Indianenkenner Claudio Villas
Boas voor deze en alle andere Braziliaanse
Indianen bescherming, ook van hun cul
tuur en levensgewoonten. De Indiaan is
volgens hem niet voorbereid op de uitstra
ling van de moderne beschaving.
Villas Boas, die 30 jaar temidden van
primitieve stammen heeft gewoond, vindt
de bescherming die de FUNAI (Fundacao
Nacional do Indio), de Braziliaanse over
heidsinstantie die voor de Indianen zorgt,
de rondzwervende'inboorlingen biedt, ze
ker niet afdoende. Hij meent dat de FU-
NAI niet onder het Braziliaanse ministerie
van Binnenlandse Zaken, maar recht
streeks onder de president moet vallen.
Er zijn geen concrete cijfers over het
aantal Indianen bekend. De autoriteiten
schatten dat er nog zo’n 180.000 volbloed
Indianen in Brazilië zijn. Maar critici van
het overheidsbeleid tegenover de inboor
lingen komen niet verder dan rond 100.000.
Door grondspeculatie krimpt het land
van de Indianen steeds verder in. Het
opdringen van de blanken brengt de vaak
dodelijke beschavingsziekten met zich
mee waartegen de Indiaan niet bestand is;
daarbij komt nog dat de Indiaan als een
goedkope arbeidskracht wordt be
schouwd.
Wil de Indiaan niet ten ondergaan, dan,
aldus Claudio Villas Boas, moet aan drie
voorwaarden worden voldaan. Primo: ge
garandeerd grondbezit, secundo: behoud
van de maatschappelijke en economische
structuur en tertio: bescherming van de.
Indianencultuur.
De Indiaan, zo meent Villas Boas, kan in
de moderne maatschappij worden opgeno
men, maar dan geleidelijk en zonder
dwang of tijdslimiet. „Een snelle integratie
is volstrekt niet noodzakelijk, want de in
dianen voelen zich op hun gemak binnen
hun maatschappelijke en economische
structuur”.
De Indianenkenner vindt het niet nodig
dat het contact tussen de Indianen en
blanken geïntensiveerd en uitgebreid
wordt. Dit om de waarden van de Indiaan
se cultuur niet door onkunde te vernieti
gen. „Wie gelooft dat de Indiaan be
schermd moet worden, moet in de eerste
plaats zijn persoonlijke leefruimte eer
