OOK NEDERLAND IS GROTE KLANT VAN LEYLAND
Britse regering in grote verlegenheid door
British Leyland steekpenningen-schandaal
Zwarte Rhodesiërs moeten
blanke winkels boycotten
Amnesty over
situatie in
GENEEFSE CONFERENTIE IN GEVAAR
DOOR VERKIEZINGSUITSLAG ISRAEL
Nixon koesterde paranoïde haat
tegen politieke tegenstanders
Turkije
Strijd in Sjaba
KS
WT'
I
ZWARTE VLAGGEN
SUGGESTIE VAN ANDREW YOUNG
BEGRAFENIS
CHARISMA
WP;
en
en
3
BINNEN- EN BUITENLAND
V R IJ D A G
2 O
M E I
19 7 7
2
door Nico Scheepmaker
M. WO
md
nis
Laatste rit
Orient-
Express
(Van onze redactie
buitenland)
me
(Van onze redactie buitenland)
LONDEN. De Britse regering is in grote verlegenheid gebracht
door wat nu al bekend staat als het „Leyland-schandaal”. Niet alleen
zou de genationaliseerde auto- en motorenfabriek het afgelopen jaar
vijftig miljoen gulden aan steekpenningen hebben uitbetaald, maar de
goedkeuring daarvoor zou bovendien gegeven zijn door de regering
zelf, in de persoon van de staatssecretaris voor de industrie, Eric
Varley.
JERUZALEM. - Israels
toekomstige premier Be
gin heeft gisteren aange-
kondigd dat er binnenkort
nieuwe nederzettingen zul
len komen op de bezette
West-oever, in zijn termi
nologie „bevrijd gebied’”
In interviews aan Ameri
kaanse nieuwsmedia heeft
Begin verder bevestigd
dat hij zich tegen iedere
vorm van territoriale con
cessies in het „historisch
land Israel”, verzet.
>er
ids
>od
(Van onze redactie buitenland)
(Van onze redactie buitenland)
toepassing van martelingen.
AMSTERDAM. Deze week verscheen
de Nederlandse uitgave van het elfde deel
in de serie landenschriften van Amnesty
International. In dit landenschrift wordt
aandacht besteed aan enkele punten be
treffende de schending van de mensen
rechten in Turkije:
„De begrafenis vindt vandaag om zeven
tien uur plaats”. De anonieme opbeller
hangt op... Begrafenis? Van wie? Je over
weegt wie je zou kunnen opbellen en krijgt
te horen: A. is gestorven. Crematorium
Motol.
Zij die in Motol wonen begeven zich om
zestien uur op weg. Ze weten: als een man
als A. gestorven is, is het niet verstandig
dat iedereen tegelijk de straat opgaat. Dat
zou de politie wel eens verkeerd kunnen
interpreteren. Maar voor degenen die aan
het andere,eind van de stad wonen, is het
lastiger om Motol te bereiken, zodat zij pas
later arriveren
'dA,
dste
Uyl
n de
e de
pal
eden
bij
iuit-
>ack
tot
Tot
xtra
aats
idra
aald
[end
raar
gra
een
De Amerikaanse ambassadeur herhaal
de dat zijn land voor Rhodesië en Zuid
west Afrika (ook bekend als Namibië) een
regeling door onderhandelingen tot stand
wil brengen, maar hij erkende dat het „een
wedloop met de tijd is en dat de guerrilla
doorgaaf
„Als elke zwarte burger gedurende drie
tot zes maanden niets anders koopt dan
voedsel en medicijnen zou dat een effect
op het bewind van Smith hebben dat gelijk
is aan de gewapende strijd”, aldus Young.
Hij sprak op een VN-conferentie over zui
delijk Afrika die bijgewoond wordt door
delegaties van 86 landen en zwarte bevrij
dingsbe wegingen
In Nixons visie was de befaamde lijst
van „vijanden van het Witte Huis”, het
infiltreren onder politieke tegenstanders,
Ijet inbreken, het openen van post en af
luisteren van telefoons allemaal gerecht
vaardigd, omdat een president in tijd van
Het Leyland-schandaal werd in de publi
citeit gebracht door het dagblad de Daily
Young waarschuwde dat de Verenigde
Staten „bereid zijn nieuwe maatregelen te
Zoals in de Lockheed-affaire is in dit
geval ook sprake van geheime bankreke
ningen in Zwitserland, met name een bank
in Lausanne, die het smeergeld van Ley-
land moest doorbetalen, van geheimzinni-
Nixon, wederom zeer in de verdediging,
beschreef hoe Kissinger in een woedeaan-
oorlog nu eenmaal over bijzondere rech
ten. beschikt. Degenen die misdrijven be
gaan in het belang van de nationale veilig
heid, moeten, volgens Nixon, tevens door
dat bijzondere recht van de president wor
den gedekt tegen eventuele vervolging
De ontkenningen hebben hetzelfde her-
kenningsthema als dat waarmee Lock
heed in het begin het dreigende onheil van
een internationaal omkopingsschandaal
probeerde te bezweren, om er vervolgens
onherroepelijk door ten val gebracht te
worden. In het Leyland-schandaal staan
echter nóg grotere belangen op het spel
dan de functies van een paar directeuren
en hun handlangers - het gaat hier om de
integriteit van de regering zelf.
Staatssecretaris Varley, Lord Ryder en
Leyland zélf hebben ontkend iets van het
bestaan van de brief af te weten, zelfs dat
hij geschreven zou zijn. Varley zei dat hij
nergens zijn stilzwijgende toestemming
voor had gegeven en ook niets met Lord
Ryder had besproken ten aanzien van
smeergelden. Leyland kon het origineel
van de brief, zelfs geen kopie ervan, niet in
zijn archieven vinden.
In de Arabische landen is in het
algemeen negatief tot zeer nega
tief op de Likoedoverwinning ge
reageerd. De Arabische staats
hoofden van Egypte, Syrië en Sa-
oedi-Arabië zijn op een geïmpro
viseerde topconferentie in Riad,
de hoofdstad .van Saoedi-Arabië
bijeen. Koning Hoessein heeft de
kansen op Genève nu wel mini
maal genoemd, omdat er in Genè
ve niets zal zijn waarover te pra-
de conipromisloze Begin. Dash
als coalitiepartner zou wellicht
een matigende invloed kunnen
hebben op al te gekke uitspattin
gen van irrationeel nationalisme.
De vrees bestaat nu in Israel
dat een religieuze-rechtse coalitie
op ieder gebied repressief zal
werken: over annexatie van de
bezette gebieden zijn de Likoed
en de religieuze partijen het eens
- al wordt formele annexatie op
korte termijn niet waarschijnlijk
geacht -, terwijl de Likoed waar
schijnlijk weinig bezwaar heeft
tegen een grotere invloed van de
religieuze partijen in religieuze
zaken.
Ondanks het feit dat men bij defensie
niet verwacht dat het onderzoek naar de
Leyland-aankopen iets verkeerds zal ople
veren, heeft minister Stemerdink er toch
toe besloten. „Ook al ter bescherming van
de betrokken mensen”, zo zegt men bij
defensie.
Het officiële Russische persbu
reau Tass zegt dat Israels rechtse
Likoed-partij „aanzienlijke ver
antwoordelijkheid draagt” voor
de crisis die de Arbeiderspartij
uit de macht hielp verdrijven. De
Likoed-partij maakte handig ge
bruik van financiële schandalen
waarbij leiders van de Arbeider
spartij betrokken waren en van
ontevredenheid van de bevolking
over achter-uitgang van de leven
sstandaard
Secretaris-generaal Kurt Wald
heim van de Verenigde Naties
gevangenneming van geweldloze poli
tieke en godsdienstige activisten;
In tien korte hoofdstukken geeft Amnes
ty International een beeld van o.a. de wet
geving, aantallen en analyse van politieke
gevangenen, martelingen, doodstraffen en
de situatie van de Koerden in Turkije.
De Amerikaanse vredesplan
nen voor het Midden-Oosten, lij
ken volgens vele politieke waar
nemers in de VS nauwelijks meei'
uitvoerbaar en zeker niet op kor
te termijn, na de verkiezingsover
winning van de voormalige terro
ristenleider Menachem Begin in
Israel
haal
cker
Van
aan
■ont-
Van
Stu-
ging
stel
poot
>mi
kin
loot
i de
izes
heel
wil
Wil-
?axi
nge-
akt-
ten
age-
1 dit
ver-
orig
s de
ider
(op
een
met
resi-
KINSJASA (UPI/AP)-De Zaïrese en
Marokkaanse troepen hebben in de Zaire-
se provincie Sjaba de stad Jongo her
overd. President Moboetoe heeft op een
persconferentie gezegd dat de oorlog ten
einde loopt. Het is nog slechts een kwestie
van dagen, zei hij.
1.000
te is
t uit
ond
>rof
md.
van
irps
en
>66
ster
1 te
rn in
het
leb-
iten
ezig
icla-
nde
bo-
■eld-
men
itaal
i op
zijn
Dit
itsa-
airs,
i de
in.
Vorige week werd in Krakov in het bij
zijn van enkele duizenden geestverwanten
de Poolse student Stanislaw Pyas begra
ven. U hebt er beelden van op de televisie
gezien, men trok met zwarte vlaggen door
de straten, een ongekend schouwspel voor
een land achter het Ijzeren Gordijn, Pyas
kwam door een ongelukkige val in dron
kenschap om het leven, meldde de politie,
maar de rest van Polen gelooft stellig dat
Pyas door de politie, of de geheime politie,
in elkaar geslagen is, want hij was al een
paar keer bedreigd nadat hij een brief
mede had ondertekend waarin een onder
zoek werd geëist naar het optreden van de
politie.
De Marokkaanse minister van Buiten
landse Zaken Anmed Laraki is gisteren in
de Zairese hoofdstad Kinsjasa aangeko
men voor besprekingen met president Mo
boetoe Sese Seko. Uit welingelichte.bron
nen is vernomen dat minister Laraki naar
Zaire is gekomen om de terugkeer te rege
len van de ongeveer 1500 Marokkaanse
militairen die het Zairese leger hebben
bijgestaan in de strijd tegen de Katangese
gendarmes in de zuidelijke provincie
Sjaba.
trijfel
B. zal het woord voeren. Men heeft hem
vijf minuten toegestaan. B heeft gezegd:
goed, dat is genoeg. Voor de ingang van
het crematorium krijgt hij te horen: één
minuut maar! B. zegt: goed, dat is genoeg.
Bij de lijkkist zegt hij: „A. is gestorven. Ik
verzoek u van uw stoel op te staan”. En
dan: „Ik dank u”. Precies een minuut.
Maar het is niet gebruikelijk dat men van
zijn stoel opstaat. Als de nabestaanden uit
het crematorium komen, kunnen ze geen
hand voor ogen zien. Men heeft de verlich
ting van het kerkhof niet ingeschakeld
Het pad loopt heuvelafwaarts en nu en dan
komen er een, twee treden. Maar het wordt
omzoomd door mensen. Iedereen die ter
hoogte van een tree staat, zegt: tree. Zodat
er niemand valt.
Nixon gaf toe, dat hij soms van een bijna
paranoïde hiaat tegenover zijn politieke
vijanden bezeten was, doch hield staande
dat de publikatie van de Vietnam-docu-
menten'via Daniel Ellsberg en de toene
mende anti-oorlogsbeweging in feite een
sneller bereiken van een vredesovereen
komst in de weg stonden. Volgens Nixon
bracht de sterke binnenlandse weerstand
in de VS de Noordvietnamezen ertoe tijd te
rekken in een poging om aan de onderhan
delingstafel te bereiken wat zij op het
slagveld niet konden winnen. „Zonder het
uitlekken van geheime gegevens”, zei
Nixon, „zou de oorlog in Vietnam sneller
ten einde zijn gebracht”.
val was uitgebarsten toen het nieuws van
de geheime bombardementen in Cambod
ja uitlekte: „Ik zal ze kapot maken”, had
deze uitgeroepen. Nixon zei ook: „Heb ik
een paranoïde haat voor mensen en pro
beer ik ze erbij te lappen? Het antwoord is:
soms, ja. Ik word boos op mensen, maar in
termen van menselijkheid, voor zover het
mij aangaat, geloof ik dat een individu zich
nimmer door haat moet laten leiden".
de wetgeving die leidde tot schending
van de artikelen 18, 19 en 20 van de
Universele Verklaring van de Rechten van
de Mens en schending van de artikelen 9,
10 en 11 van de Europese Conventie van de
Rechten van de Mens;
Mail, dat volgens zijn hoofdredacteur de
hand had weten te leggen op een groot
aantal compromitterende documenten.
Daaruit zou blijken dat Leyland voor het
komende jaar niet minder dan 100 miljoen
gulden had uitgetrokken voor het omko
pen van sleutelfiguren in het buitenland
om zijn orderportefeuille te-spekken met
grote contracten.
De politie verhinderde dat enkele leden
van het Comité voor de Verdediging van
de Arbeiders vanuit Warschau naar Kra
kov reisden om de uitvaartmis bij te wo
nen. Toevallig had ik, toen ik dat las, net
„Geweldige jaren” van Reiner Kunze gele
zen die een soortgelijke situatie in Tsje-
choslowakije beschrijft.. Kunze is een
Oostduitse schrijver, die kort geleden naar
het Westen werd- gedeporteerd. Nobel
prijswinnaar Heinrich Böll heeft gezegd
dat je „Geweldige jaren" langzaam moet
lezen, langzaam moet inademen, om de
satire te verstaan die zich in deze verbeel
ding van de werkelijkheid aandient, maar
ik heb het toch niet kunnen laten om deze
literaire documentaire van Kunze in één
adem uit te lezen. Ik citeer nu voor u „de
begrafenis”, dat als motto meekreeg: „Dit
is de tijd van de stilzwijgende teraardebe
stellingen. (Een Praagse burger)”
nemen”, als er niet snel gewerkt wordt aan
de totstandkoming van een zwarte meer
derheidsregering
De politie heeft de weg afgesloten en
leidt alle auto’s die naar het crematorium
willen om over voorsteden en dorpen.
verklaarde dat hij niet langer
verwacht dat de Geneefse vrede
sconferentie inzake het Midden-
Oosten nog dit jaar zal kunnen
worden hervat, gezien het resul
taat van de algemene verkiezin
gen in Israel.
Een jaar of zeven geleden woonde ik in
Brussel het Congres van de Russische jo
den bij. In het congresgebouw ontstond
opeens beroering, met name onder de aan
wezige jongeren, joden uit de hele wereld
Zij verdrongen zich om iemand die ik niet
kon zien, omdat hij te klein was om boven
zo’n kluwen mensen uit te torenen. Ik
drong me als goed journalist naar voren.
Het bleek Menachem Begin te zijn, de man
die door de een als de grote verzetsheld
wordt beschouwd, de Tito van Israel zal ik
maar zeggen, en door de ander als een
soort Westerling. En dan spreek ik alleen
nog maar over de joden zelf. Hoe dan ook
.de ogen van zijn jonge geloofsgenoten
schitterden Menachems aanwezigheid
stuwde het bloed in hun aderen kennelijk
met verdubbelde snelheid voort, en toen ik
hem later hoorde spreken, zonder dat ik er
een woord van verstond, bégreep ik dat
Begin een van die zeldzame mensen met
charisma was. Wat is charisma? Ik heb
geen idee, maar zoek het nu even voor u op
in Van Dale: „bovennatuurlijke gave; bij
zondere gave van de H. Geest om de uit
breiding van het rijk Gods te dienen"
Tjonge, dat liegt er niet om! Laten we het
er op houden dat Menachem Begin iets
bijzonders uitstraalde Zijn Likoed-partij
heeft nu de verkiezingen in Israel gewon
nen, Israel krijgt nu dus een premier met
charisma. En iedereen houdt zijn hart
vast naar het schijnt
De positie van de Likoed blijkt
nog sterker te zijn dan eerst werd
aangenomen De Likoed zal
waarschijnlijk over 44 zetels be
schikken in de nieuwe Knesset,
en zal daarom met de religieuze
partijen, die samen over 17 zetels
beschikken, een rechts meerder
heidskabinet kunnen vormen
Door deze ontwikkeling is de
De oud-president.ontkende dat hij tevo
ren op de hoogte was gebracht van het
plan om bij Ellsbergs psychiater in te
breken teneinde het dossier van diens pa
tiënt te stelen met de bedoeling hem in
diskrediet te brengen. Echter, verklaarde
Nixon: „Als ik het had geweten, zou ik
hebben gezegd: ga je gang maar”. Nixon
zei er niet op uit te zijn geweest Ellsberg
persoonlijk in diskrediet te brengen: *,Die
lummel („Punk”, zei Nixon met een slang-
woord) kan me geen lor schelen. Ik wilde
zijn bezigheden (zoals het laten uitlekken
van geheime gegevens over de oorlog) in
een kwade reuk zetten, want dat was weer
zinwekkend en in strijd met het nationaal
belang”
Hoewel president Carter in
middels heeft laten weten zich
geen bijzondere zorgen te maken
over het aan de macht komen van
de innerlijke verdeelde en uiterst
rechtste Likoed-partij blijft het
een onmiskenbaar feit dat in
Washington allerminst rekening
werd gehouden met het verdwij
nen van de Arbeiderspartij uit dè
regering, die zij sedert het ont
staan van de staat Israel onver
anderlijk in handen had
ge agenten en enorme commissies. Ook
zou een deel van deze clandestiene fond
sen in de zakken van Leyland-fUnctiona-
rissen zelf terecht zijn gekomen.
De Oriënt Express, bron
voor tal van detective
romans en andere sterke
verhalen, is gisteravond
voor zijn laatste rit van
uit Parijs vertrokken
naar Istanboel. De wel
licht beroemdste Eu rope
se trein zal in de toe
komst incidenteel nog
wel rijden bij bepaalde
gelegenheden, maar in
de officiële dienstrege
lingeii zal men er voort
aan vergeefs naar zoe
ken. Op deze archieffoto
baant de trein zich een
weg door Oostenrijk
MAPUTO. De Amerikaanse VN-am-
bassadeur Andrew Young, heeft gisteren
in de Mozambiquaanse hoofdstad Maputo
de. zwarte Rhodesiërs opgeroepen de win
kels van blanken te boycotten. Zo’n actie,
met het doel het blanke minderheidsregi-
me te verjagen, is volgens Young even
effectief als een guerrilla oorlog.
(Van onze redacteur in de VS,
Henk Kolb)
WASHINGTON. -- Voormalig president
Richard Nixon, heeft er wederom blijk
van gegeven zich geen schuldig man te
voelen. Integendeel, in zijn derde televi
siegesprek met de Brit David Frost zegt
Nixon dat een president het recht heeft
om politieke oppositiegroepen en tegen
standers op allerlei manieren lastig te
vallen, zolang het maar niet pp moord
uitdraait en in het landsbelang is.
Dash had zich aanvankelijk
voorgesteld een coalitie met de
arbeiderspartij te kunnen vor
men Velen in Dash die uit de
gelederen van de Arbeiderspartij
komen, voelen er zeer weinig
voor een coalitie met de Likoed te
vormen. Aan de andere kant be
staat de vrees voor een extreme
Likoed-politiek onder leiding van
Het bezwarendste document waar de
Daijy Mail de hand op zou hebben gelegd,
is een brief van Lord Ryder, voorzitter van
de Nationale Ondernemingsraad, die het
toezicht heeft op de genationaliseerde be
drijven, aan Leylands topdirecteur Alex
Park. Daarin zou Ryder geschreven heb
ben dat de staatssecretaris voor de indu
strie, Varley, zijn stilzwijgende toestem
ming zou hebben gegeven voor het aan
wenden van de „speciale rekeningsrege-
ling”. Daarmee werd het geheime steek
penningenfonds bedoeld. De brief werd in
oktober verleden .jaar geschreven, dus
ruim nadat de Lockheed-affaire zijn ruï
neuze rol had gespeeld.
Nog geen twee weken geleden beleed
minister-president James Callaghan te za-
men met zijn collega’s die voor de topcon
ferentie naar Londen waren gekomen, dat
hij volledig instemde met het voorstel van
de Amerikaanse president Jimmy Carter
om gezamenlijk een eind te maken aan de
corruptie in de internationale zakenwe
reld. Gisteren kon Callaghan in het parle
ment alleen maar beloven dat er een on
derzoek zou worden ingesteld
koop destijds van het begin af begeleid
door mensen van het Bureau Bijzondere
Opdrachten. Dat is een landmachtbureau
dat zich bezighoudt met de controle op
grote wapenaankopen. „Dat bureau con-
troleert niet alleen of goed met het geld
wordt omgesprongen, maar ook of zich ninrlfï
geen fraude voordoet”, aldus de heer Dllllct Ivil VI ll*l V
Querens.
Terwijl Dash nog niet op de
oproep van Begin heeft geant
woord tot het vormen van een
nationaal eenheidskabinet - men
wil eerst de definitieve uitslagen
afwachten-heeft Simon Peres
in zijn eerste optreden na de ver
kiezingsnederlaag dat voorstel
verworpen, omdat de politieke
standpunten vooral op het gebied
van de buitenlandse politiek te
ver uiteenlopen
ten is nu Begin de bezette ge
bieden als bevrijd Israëlisch ge
bied beschouwt. Ook het Egypti
sche ministerie van Buitenlandse
Zaken verwacht weinig goeds
van de „terrorist Begin” hoewel
anderzijds ook wordt verklaard
dat de ene of de andere zionist
weinig uitmaakt Algemeen
wordt in de Arabische wereld
echter de kans op een spoedige
vijfde oorlog veel groter ge
noemd. een vrees die door vele
met stomheid geslagen Israeli’s
gedeeld wordt.
Een woordvoerder van het ministerie
van Defensie zei overigens niet te ver
wachten dat de landmacht bij enige onre
gelmatigheid betrokken is. Volgens de
heer Querens. plaatsvervangend hoofd
voorlichting van het ministerie van Defen
sie. was daar ook geen aanleiding toe. „De
positie van de landrover op de markt
twee jaar geleden - sluit dat haast uit. Er
was geen concurrentie die moest worden
voorbijgestreefd”. Bovendien is die aan- MOBOETOE:
aanvankelijke juichstemming
van Dash, de nieuwe partij van
prof. Yadin, aanzienlijk gedaald
Yadin had gehoopt op de wip te
zitten, en daarmee bij iedere ka
binetsformatie onmisbaar te zijn,
maar dat blijkt nu niet het geval
te zijn.
Onmiddelhjk na het bekend worden van
het steekpenningenschandaal rond de
Britse Leyland-fabrieken heeft minister
Stemerdink van Defensie een onderzoek
gelast naar de gang van zaken rond de
aankoop van jeeps van de Britten voor de
Koninklijke Landmacht. Nederland is een
grote klant van British Leyland Enige tijd I
geleden werd een contract afgesloten voor
de levering van maar liefst 2600 landrover
jeeps voor de landmacht. Minister Sterner- j
dink zou juist volgende week bij de Neder
landse vestiging van het Britse staatsauto-
bedrijf de eerste van die 2600 jeeps offici
eel in ontvangst komen nemen
