)l
Hollands Drama, een weekje Nederlandstalig toneel in HOT
Haagse Comedie in
éénakter Het Raam
Viviéne Yacco boeit in gebouw Noord-Holland
Mystiek geladen constructivisme
Verkrampt spel bij
Allernieuwste bestseller:
”NS-vakantiereizen’77”
Kohout en Kornilov waarschuwen tegen
propagandistisch schrij verscongres
Conny’s mooiste liedjes
opeenuniekep"
I -% 1
s
ALS TEGENWICHT BELGRADO-BIJEENKOMST
■d
„Zolder op zaal” in
Toneelmuseum
„DE SCHRIJVER EN DE VREDE
I V
KUNST
ZATERDAG
2 I
M E T
19 7 7
door Dick Verkijk
Frivool
De bestseller NS-vakantiereizen 77
is gratis te krijgen op de stations, de NS-reis-
en inlichtingenburo’s,de ANWB, de meeste
reisburo’s en de Rabobanken.
Service, met o.a. reizen naar: Parijs (2 t/m 7
dagen vanaf f 130,-) en reizen per Zon Expres
naar de Rivièra, bijvoorbeeld Boulouris
(10,17 en 24 dagen vanaf f 365,-).^^^
Addertjes
Gedeeltelijk verzorgde reizen
Eigen land (8-daagse fietsvakantie v.a. f 288,-),
Zuid Lapland (15 dagen vanaf f 916,-).
AMSTERDAMDe verschillende activiteiten aan de vooravond
van de bijeenkomst in Belgrado krijgen een koortsachtig karakter. U
weet - in Belgrado gaan de 35 ondertekenaars van de Slotakte van
Helsinki na in hoeverre zij de bepalingen van die slotakte, in augustus
1975 aangenomen, hebben uitgevoerd. Vooral door de Bewegingen
voor Mensenrechten in de Oosteuropese landen staan het derde
hoofdstuk van die slotakte en punt 7 van de preambule, beide hande
lend over die mensenrechten, extra in de belangstelling.
En vraag daar dan meteen even naar
Vierwoudstedenmeer (15 dagen v.a. f 1216,-j, het reisprogramma van de Franse Toeristen
Vaudoiser Alpen (15 dagen vanaf
f 1437,-),
Karinthië met Venetië (17 dagen vanaf
f 1108,-).
Eigenland
Ardennen
Moezel
Fichtelgebergte
Denemarken
Allgau,het Alpenvoorland (10 dagen
vanaf f 684,-),
Vierwoudstedenmeer (8 dagen vanaf f 728,-),
Een greep uit de inhoud.
Geheel verzorgde reizen
(8 dagen vanaf f 292,-),
(8 dagen vanaf f 498,-),
(8 dagen vanaf f 480,-),
(8 dagen vanaf f 566,-),
(8 dagen vanaf f 746,-),
Tot 25 mei
slechts
M
(ADVERTENTIE)
voor
kin-
Ge
se-
(ADVERTENTIE)
:/w)
en
x20
-se-
ag,
KO VAN KEEUWEN
itie
ck-
n.
CEES STRAUS
Vte"e
DEN HAAG In het HOT theater is
vrijdagmiddag de manifestatie Hollands
Drama van start gegaan en dat betekent
ruim een volle week oorspronkelijk Neder
landstalig toneel. Ook onze taalgenoten
in België doen mee en spelen daar het
toneelstuk „Onder ons” van de Vlaamse
schrijver René Verheezen. Het NVT De
Waag uit Antwerpen voert het stuk op.
Voor het eerst in Nederland, maar in Bel
gië wordt het al enige tijd gespeeld. Een
echte première van een nog niet eerder
opgevoerd toneelwerk, kwam vrijdagmid
dag van De Haagse Comedie, die „Het
Raam", éénakter van Adriaan Venema ten
doop hield. In de rest van de Hollands
Drama-week, die tot en met 28 mei duurt,
gaat dit stuk tijdens de lunchpauze (12.45
uur) in het HOT.
lag
ns-
com-
4ari-
een
van
n de
ona-
zfes-
deze
tival
i uit
men
ndse
tuur
eikt
i het
ma’s
niet
nam
met
van
In de Sowjet-Unie en de andere Oost-
europese landen slaat men deze ontwikke
ling al enige tijd met zorg gade. Enige tijd
geleden heeft er in Sofia een conferentie
van ideologische leiders van de Oosteuro-
pese partijen plaatsgevonden die zich met
de mensenrechtbewegingen in hun territo
rium hebben beziggehouden. Tot een ge
meenschappelijk standpunt is men niet
gekomen.
In de oproep wordt gesteld „dat litera
tuur een machtig middel van communica
tie tussen volkeren” en „de schrijver de
boodschapper van de vrede” is. De uitno
diging gaat uit naar „vooraanstaande ver
tegenwoordigers van eigentijdse literatuur
in alle landen die de akkoorden van Hel
sinki hebben ondertekend, evenals naar
schrijvers van andere landen die de vrede
koesteren” aldus de oproep
De voorzitter van de Bulgaarse Schrij
versbond, Pantelej Zarev, heeft op een
persconferentie verklaard „ongeveer 150
Het idee voor deze conferentie gaat al
terug tot juli 1976, toen het gelanceerd
werd op een vergadering van functionaris
sen van Oosteuropese schrijversbonden,
en men mag dan ook rustig stellen dat de
conferentie in Sofia in feite een gemeen
schappelijk Oosteuropees initiatief is als
tegenwicht tegen mogelijke westelijke ver
wijten in Belgrado.
Een van de doeken
van Viviénne
Yacco die
geëxposeerd
worden in de
benedenzaal van
de Planologische
Dienst
grijp ik uw wens om aan de bijeenkomst
deel te nemen, ik vind het absoluut nood
zakelijk dat u die mogelijkheid krijgt’”.
Maar er schuilen toch addertjes onder het
gras. Natuurlijk kan iedereen aan de con
ferentie deelnemen, zo zegt hij, maar bijna
achteloos voegt hij eraan toe „voorzover
hij zich niet tegen de zaak van de vrede
opstelt”. Dat zijn precies dezelfde woorden
die Zarev heeft gebruikt. In die interpreta
tie is iedereeen die er anders over denkt
dan de Moskou-uitleg van Helsinki, „een
tegenstander van de vrede”.
Aan het slot van zijn open brief stelt
Weiss het nog duidelijker: „De bijeen
komst in Sofia biedt de zekerheid dat
opkomende strijdvragen niet voor anti
socialistische doeleinden misbruikt wor-
priester en een maatschappelijk werkster
opdraven.
Ondanks het wat macabere gegeven be
looft de éénakter, die iets langer dan een
half uur, duurt, zich nogal komisch te
ontwikkelen. Naar mate het stuk vordert
gelooft echter niemand meer in de voltrek
king van de wanhoopsdaad en je vraagt je
af waartoe dit alles eigenlijk dient. In elk
geval ontwikkelt de situatie zich in korte
tijd zo, dat degenen die in eerste instantie
de zelfmoordpoging willen verijdelen, te
leurgesteld zijn als er toch voor doorleven
gekozen wordt. Het motief van de zelf-
moordkandidaat luidde: totale verveling,
het leven had hem niets nieuws meer te
bieden. De gesprekken in zijn woonkamer
hebben hem aanleiding gegeven weer er
gens voor te vechten.
De Haagse Comedie voert deze vreemde
éénakter onder regie van Guido Jonckers
We hebben redenen om aan te nemen dat
op dit punt iets minder halfslachtige figu
ren dan Peter Weiss in Sofia aan de bel
zullen trekken. Naar ons gevoel belooft het
dan ook een interessante bijeenkomst te
worden.
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. „Zolder op zaal” heet
de tentoonstelling van pruiken, baarden,
brillen, schminkdozen, jurken, kostuums
en andere attributen van voorbije genera
ties toneelspelers, welke van 1 juni t.m. 30
oktober in het Toneelmuseum gehouden
wordt. De dikwijls zeer fraaie en verteder
ende gebruiksvoorwerpen worden van de
zolder van het museum gehaald om in
„dode stillevens”, ontworpen door Alain
Teister, geëxposeerd te worden.
Tekeningen over theater, gemaakt door
leerlingen van De Gerrit van der Veen
Scholengemeenschap, zijn eveneens in het
Toneelmuseum te zien van 3 juni t.m. 2
oktober. Adres Toneelmuseum: Heren
gracht 168. Geopend elke dag van 10-17
uur, op zon- en feestdagen van 13-17 uur
Het propagandistisch karakter van de
bijeenkomst blijkt uit de waarschuwing
van Zarev tegen mogelijke pogingen de
vergadering in diskrediet te brengen door
„krachten die zich keren tegen de grootse
beweging om de vrede te handhaven. Be
paalde sociale groepen hebben er belang
bij het proces van détente tot stilstand te
brengen en de akkoorden die in Helsinki
zijn aangenomen en ondertekend met voe
ten te treden”, aldus Zarev.
Twee Oosteuropse schrijvers hebben
hun westelijke collega's al gewaarschuwd
voor dat propagandistische karakter: Vla
dimir Kornilov uit Moskou en Pavel Ko-
hout uit gemaakt. Hij is een felle, compro
misloze bestrijder van onrecht. Hij is onge
looflijk moedig. Toen was hij officieel nog
lid van de Sowjet-schrijversbond, al mocht
hij al sinds jaren niet meer in de Sowjet-
Unie publiceren. Hij is een geregeld mede
werker van het in het Westen verschijnen
de literaire blad „Kontinent”, waarin „dis
sidente” schrijvers hun werk kwijt kun
nen. Inmiddels is Kornilov uit de Schrij
versbond gezet.
Kornilov heeft nu verklaard bang te zijn
„dat de namen van eerlijke schrijvers als
een rookgordijn voor de onderdrukking
van geestelijke vrijheid zullen dienen”, en
hij voegde eraan toe alles in het werk te
stellen de ondertekenaars van de oproep
ertoe te bewegen hun handtekening in te
trekken.
en
en-
18.38
:8.55
ijds
ede-
’0.00
.ind-
Ping
11 en
port
inge-
Bn
lour-
ram
21.15
film
5(K)
Tal,
L-poi-
3 (K)
reid-
veer-
adse-
ram-
1 (K)
laag
ge
aan
(K)
naar
lijke
ipro-
elk
tend
itge
Peter Weiss antwoordt hem, eveneens in
de Frankfurter Allgemeine, zeer omzich
tig. Zijn stellingname schijnt niet voor
tweeërlei uitleg vatbaar. „Niet alleen be-
van
P.C.
mon
test
us is
een
’ordt
in de
s.
Jen
er-
Viviénne Yacco’s expositie is in twee
categorieën te verdelen: panelen en acry
lics. De ruimtewerking en de suggestie
van een wat raadselachtige sfeer vragen
om een forse opzet en het is duidelijk dat
vooral de grotere doeken het onderwerp
beter tot zijn recht laten komen. Een
groot formaat geeft bovendien de gele
genheid enige afstand te nemen met als
resultaat dat de dieptewerking toeneemt.
'n Roosje, nïn Roosje In
Pen Haag is een laan «Liefste
Viiftienjaar «Sjakievande
hoek «Nog even «OmeArie
De Noorderzon Hij was pas
achttien Waarom, waarom,
waarom Moeder en dochter
Drie zomers lang
Viviénne Yacco drukt zich ogenschijn
lijk met simpele middelen uit. Toch, in
vergelijk met haar vroegere werk, doet
ze een geslaagde poging het specifieke
twee-dimensionale karakter kwijt te ra
ken. De thans ingeslagen richting is een
voortzetting, maar tevens ook een uit
breiding van haar expressiviteit die
steeds meer een mystieke inslag gaat
krijgen.(Tot en met 10 juni, van maandag
tot en met vrijdag tussen 9-17 uur)
schrijvers uit 50 landen” te verwachten.
Het zal een bijeenkomst worden, zo zei hij,
„van creatieve kunstenaars, die door hun
creatieve werk boodschappers zijn van de
grote ideeën van het humanisme”. De dis
cussies zullen dan ook „een speciaal ka
rakter” hebben: „zowel humanitair-poli-
tiek als professioneel”. Er zullen drie ple
naire zittingen in Sofia worden gehouden,
en aansluitend worden enige, naar wij
mogen aannemen frivolere, dagen doorge
bracht aan de kust van de Zwarte Zee.
sen, van elkaar weglopen of ogenschijn
lijk geheel los staan, vormen de toegang
tot een inwendige ruimte die niet nader
verklaard wordt. De wijze waarop dit
lijnenspel genoteerd wordt, krijgt daar
door een psychische lading mee die bijna
een mystiek karakter heeft.
Pavel Kohout heeft zijn waarschuwing
op typisch Tsjechische wijze in een vloed
van ironische understatements verpakt.
Dat gebeurde in een open brief, versche
nen in de Frankfurter Allgemeine Zeitung
en gericht aan Peter Weiss. Het thema van
de bijeenkomst, zo schrijft Kohout „inte
resseert me in hoge mate, zowel als schrij
ver als als burger; ik zou graag aan de
discussie meedoen”.
Er staat nu in Sofia opnieuw een grote
happening op stapel, die de wereld ervan
moet overtuigen dat er in Oost-Europa met
de mensenrechten en literaire vrijheden
niets aan de hand is. Op 7, 8, en 9 juni
wordt er een internationaal schrijverscon-
gres gehouden onder het motto: „De
Schrijver en de Vrede: de geest van Helsin
ki en de plicht van de meesters der cul
tuur”. Niet minder dan 68 prominente
schrijvers uit Oost en West hebben een
oproep getekend ter aanbeveling van dit
congres. Hieronder zijn uit Amerika: Er
skine Caldwell, John Cheever, Denise Le-
vertov, John Updike en Gore Vidal; uit
Frankrijk: Hervé Bazin, Robert Merle,
Pierre Gamara en Pierre Seghers; uit En
geland: Ivor Montague en James Aldridge;
uit Spanje Rafael Alberti en Anna Maria
Matute; uit Italië; Gianni Rodari; uit West-
Duitsland Peter Weiss en uit de Sowjet-
Unie de kanonnen Michael Sjolochov, Jev-
geni Jevtusjenko, Andrej Voznesensky en
Konstantin Simonov
Met „Het Raam” schreef Adriaan Vene
ma een korte komedie die handelt over een
man die op het punt staat zelfmoord te
plegen. Hij staat op een richel aan de
buitenzijde van het raam van zijn flat en
dreigt naar beneden te springen. Dan volgt
een kleine stoet van mensen die met weinig
overtuiging komt proberen hem tot andere
gedachten te brengen. Allereerst een
brandweerman, die opgevijzeld door zijn
ladderwagencollega’s aan de buitengevel
komt informeren of het springwerk in alle
ernst zal doorgaan. Daarna komt de vrouw
van de potentiële zelfmoordemaar in ge
zelschap van de huisvriend de kamer bin
nen en begint er een wat onwerkelijke
discussie over het waarom van de voorge
nomen daad. Venema suggereert ook nog
een verhouding tussen huisvriend en echt
genote, maar veel meer achtergrondinfor
matie verschaft de schrijver verder niet.
Wel laat hij nog karikaturen van een
Viviénne Yacco - schildersnaam voor
Luana Youssef zoals ook oud-bezoekers
van haar galerie El Lotus in de Pieter
Kiesstraat in Haarlem haar nog wel zul
len kennen - gaat duidelijk veel verder
dan de meeste constructivisten, zo men
wil abstract-geometristen. Bij Yacco
heeft de lijn een symbolische waarde
meegekregen die verder reikt dan alleen
de wiskundige functie. De kleur bepaalt
als het ware de bestemming van het
„innerlijke”, in samenhang met het rit
me. Die kleuren zijn vrij beschouwelijk
van aard: bruin, beige, zwart en grijs.
Zelden zal een tint of kleur sterk de
aandacht trekken, dat is ook niet het
karakter van het werk
Scène uit Het Raam van Adriaan Venema. V.l.n.r.: Johan Simons, Martin de Smet (in
raamkozijn), Kees van Lier, Ellis van den Brink, Herman Frank (brandweerman) en
Guus je Westerman.
18.45
19.00
(K)
(K)
lage
port,
icht.
22.00
kale
icht,
1.
De oproep is echter ook ondertekend, zo
gaat Kohout verder, door drie leidende
vertegenwoordigers van de Tsechoslo-
waakse Schrijversbond, .„die mij en
tientallen andere collega’s al acht jaar niet
alleen van elke discussie, maar ook van
elke literatuur uitsluit”. Hij zegt zich niet
te kunnen voorstellen dat een bijeen
komst, gewijd aan de vervolgconferentie
in Belgrado, zal worden getroffen door
uitsluiting van schrijvers die in hun land
als critici van het regime worden bestem
peld - een uitsluiting die dan nog wel onder
het beschermheerschap van... (en dan
noemt Kohout een half dozijn onderteke
naars van de oproep) zou plaats vinden.
Kohout vervolgt ironisch: „Toch kan ik
zo’n mogelijkheid - hoe absurd zij ook zijn
moge - helaas niet uitsluiten”, en hij ver
zoekt Peter Weiss dan ook fijntjes om op
weg naar Bulgarije even aan te wippen in
Praag, zodat hij hem zijn situatie uiteen
kan zetten, met welke gegevens Weiss dan
namens hem in Bulgarije kan optreden. In
een p.s. verzoekt Kohout aan Weiss hem
ook via een open brief te antwoorden,
„omdat na mijn handtekening onder Char
ta 77, naast vele andere zaken, mij ook
mijn telefoon werd afgenomen en mij
praktisch geen post meer wordt bezorgd”.
op in een wat luidruchtige maar ver
krampte stijl. Op de hoofdpersoon na -
heel aanvaardbaar en menselijk gespeeld
door Martin de Smet - wordt er oppervlak
kig en clichématig geacteerd. In elk geval
tijdens de première deed het spel bij dit
groepje geforceerd en krampachtig aan.
In het gegin is er zeker enige - niet zonder
humor - opgeroepen spanning, maar die
ebt al heel vlug weg. Wat overblijft is een
voorstelling die nauwelijks diepgang laat
zien. Daarvoor zijn de over het algemeen
vaag gehouden typeringen naast de hoofd
figuur onvoldoende als mens herkenbaar.
Even denk je nog aan een poging tot absur
disme door het langs elkaar heen glijden
van de gespreksstof, maar ook daarvoor
bezitten stuk en opvoering te weinig rugge-
graat. Het geheel laat zich aanzien als een
niet onverdienstelijke amateurtoneelvoor-
stelling.
Interessanter zien de avondprogram
ma's voor Hollands Drama uit. Vanavond
speelt Baal „Het Koninkrijk”, zondag ko
men de Belgen met „Onder Ons”. De rest
van het programma luidt voor de avonden:
maandag: Centrum met „Spiegels” van
Dimitri Frenkel Frank; dinsdag: Sater met
„Opkomst en neergang van een Hollands
familiebedrijf”, waarin DAF onder de
loep genomen wordt. Woensdagavond is
het HOT gesloten. Donderdagavond:
Theaterunie met „Deuren” van J. Bemlef
en vrijdag komt Centrum terug met de
éénakters „Fietsen in het donker” en „Vin
gers aan de macht”. Allemaal voorstellin
gen die meer aandacht verdienen dan „Het
Raam”. De avondvoorstellingen beginnen
om 20.30 uur.
HAARLEM.Werk op de exposities
in Gebouw Noord-Holland aan de J.J.
Hamelinkstraat 4-6 in Haarlem wordt
vaak gekenmerkt door monumentaliteit.
Dat ligt trouwens ook voorde hand want
er wordt hier gestreefd naar het presen
teren van kunst die enige relatie heeft
met de activiteiten van de in dit kantoor
gehuisveste planologen. En omdat hun
werkzaamheden alles te maken hebben
met het begrip „ruimte” gaat het met de
uitgekozen kunst ook die kant op. De
huidige exposante Viviénne Yacco
werkt eveneens met ruimte als voor
naamste thema, maar bij haar krijgt mo
numentaliteit welhaast een heel nieuwe
betekenis.
”Het beste van Conny
Vandenbos” is als LP (inclusief
alle teksten) of als cassette te
bestellen door overschrijving
van f 14,90 resp. f 15,90 op
postgiro 9229 van Podium,
Haarlem, onder vermelding van
"Conny Vandenbos".
Iets bijzonders van
libelte
den”. Ook dit is het eng-Oosteuropese par-
tij-jargon, dat nu precies tegen Kohout en
de zijnen is gebruikt om hun Charta-acties
te veroordelen. Op Kohouts verzoek via
Praag te reizen, gaat Peter Weiss niet in
En ook hij rekent er kennelijk niet op dat
Kohout een uitnodiging krijgt, maar, zo
zegt hij vaagjes, „de samenstelling van het
uitnodigende comité komt mij voor als een
garantie dat ook uw standpunt een plaats
zal vinden in de noodzakelijke kritische
discussies”.
Haar stijl was aanvankelijk zeer con
structivistisch gericht en bepaalde, klei
ne elementen zijn daarvan nog wel bew
aard gebleven. Ze sUgèereert nu in
krachtige, afgewogen eb streng gecom
poneerde lijnen een onzichtbare wereld
die direct achter het platte vlak schijnt
op te doemen. De lijnen, die elkaar krui-
(als cassette f 15,90).
y®?
>.7
