J
RADIKALEN
van Straaten
Bij ons in
het dorp”
van Peter
-Ir gl
FRANS SCHULTE BIJ KRO EN PPR
POLITIEKE PARTIJ
H
Verscheidenheid
RAPEK om tfc rx VVONPEfL^
Toen de verkiezingen eenmaal
achter de rug waren, wisten alle
partijen diep in hun hart dat er ei
genlijk niets, maar dan ook niets zou
veranderen. Zo verging het althans
de hoofdpersonen van „Bij ons in het
dorp” - de even rake als vermakelij
ke schets van het parlementair-poli-
tieke leven in ons dorpje Nederland,
door Peter van Straaten Of, om de
ondertitel aan te halen, „een vrolijke
geschiedenis voor jong en oud, uitge
geven ter gelegenheid van de ver
kiezingen 1977” Al hij het uitkomen
een bestseller, en terecht
Dubbelrol
door
Klaas
Pieter
Rieksen
F r
Politiek en omroep
moeilijke dubbelrol
LZXLULLCt
9
- VAAi
leven niet veel voorkomt, en zeker met
in de berekende politiek. Dat is die
kleur van Peter van Straaten: een groe
ne CDA-badge met daaroverheen een
dikke rode streep
(Peter van Straaten: „Bij ons in het
dorp" Uitg. Van Gennep. Amsterdam,
111 blz. paperback; 12.50)
KEES TOPS
sen zich niet druk te maken over het leed
van de dieren. De mensen beschermen een
lieveheersbeestje tot het Uiterste, maar ze
maken zich totaal niet druk over vivisectie,
kistkalveren en legbatterijen. Dan moet je
daar iets aan dóen op een manier die de
mensen treft".
Als werkstudent belandde Frans Schul
te op de abonnementenafdeling van de
VARA, waar hij na verloop van tijd bij een
ledenwerfactie teksten mocht inspreken.
Frans stapte na enige tijd over naar de
KRO, waar hij onder meer omroeper was,
tv-programma’s produceerde en momen
teel radioprogramma's doet
Tegelijkertijd meert aan de kade van
Deventer, zo’n 150 meter van de brug een
opvallende boot af. Op het dek staat een
groot hekwerk waarbinnen geiten, scha
pen, ganzen en konijnen lopen. Het is de
camparfieboot van de PPR, de partij die
zich dit jaar vooral als verdediger van hef
dier opwerpt al doet de leuze „Omdat het
om mensen gaat...” anders, vermoeden.
Aan boord, naast de drie koppige beman
ning, PPR kamerlid Michel van Winkel,
die het leven op déze hedendaagse Ark van
Noaeh na twee dagen al een fantastische
medidatie noemt „Bijna alles kan je terug
brengen tot deze beestjes. Geweldig
Agressie, kernenergie, sociale problemen
Deze dieren gaan zo vredit met elkaar om
Ik heb weer genoeg ervaring opgedaan om
een jifar in de Kamer te kunnen praten
„Ik heb met de indruk dat de KRO nou
overwegend CDA is Daar is een grote
verscheidenheid van politieke keuze. Ik
denk zelfs dat er door de KRO-medewer-
kers relatief gezien weinig op het CDA
gestemd zal worden De KRO is eigenlijk
gedwongen op Van Agt aangewezen. De
VARA heeft Den Uyl al en Wiegel heeft
natuurlijk weinig met de achterban van de
KRO te maken En dat is dan eigenlijk
allemaal weer terug te voeren door de door
de omroepen ingestelde driedeling van on
ze j> ihtiek En dat is natuurlijk een volsta
gen waanzinnig tv beleid Als PPR hebben
we de KRO dan ook laten weten dat ze beet
w at meei aandacht aan de kleinere partij
en zouden mogen schenken en in de lei
ding van de KRO had men daar wel begrip
voor De KRO mist op deze manier vólko
men een eigen identiteit Ze mogen van mij
best overtuigd vooi het CDA kiezen, maar
dat wel overtuigd en niet op deze opge
drongen mamei Ik ben bij de KRO ge
gaan omdat die omroep een betekenis in
onze samenleving zou kunnen hebben,
maai ei zijn echt momenten dat ik denk is
ei nog wel verschil tussen de TROS, de
AVRO de NCRV en de KRO”
Mn licl van Winkel, die zijn schipperspet
als <«cn dierbaar bezit bij zich draagt,
wordt onderbroken door de komst van
Frans Schulte, medewerker van de KRO,
mede oprichter van de PPR, eampagnelei
der van de PPR en kandidaat voor de
Tweede Kamer van deze partij bij de ko
mende verkiezingen Schulte produceert
leveps di' tv -filmpjes van zijn partij en
bracht beroering binnen de Politieke Pai
tij Radikalcn door onlangs in een tv uit
zending op gruwelijke wijze de Vivisectie
aan de orde te stellen
rend paar, dat hij een inbreker onge
moeid laat gaan „Boze tongen beweren
zelfs dat hij de zak met gestolen juwe
len een eindje had helpen dragen, maar
dat is nooit bewezen”
De veldwachter wordt ter verant
woording geroepen probeert eerst de
verantwoordelijkheid op burgemeester
Joop af te schuiven, beantwoordt ver
volgens geen enkele vraag (maar dat in
zeer vee) woorden) en zegt dan ten
einde raad ,Ik sta hier hulpeloos te
genover u” En Peter van Straaten, die
zich kennelijk als zovelen bij die ware
geschiedenis zeer geergerd heeft, voegt
Maar de meeste aandacht krijgt de
pastoor van het dorp, die tevens veld
wachter is Hij onderscheidt vier ver
antwoordelijkheden (twee die voort
vloeien uit beide functies en nog twee
persoonlijke) en door nu bij netelige
situaties de juiste (dus eigenlijk onjuis
te) verantwoordelijheid te kiezen, kan
hij alle moeilijkheden omzeilen En als
dat met lukt, wijst hij erop dat het gezin
de hoeksteen is van de samenleving
Met zijn merkwaardige taakopvatting
en zijn eigenaardige ge.drag is de veld
wachter-pastoor dan ook de hoofdper
soon van het verhaal
Een schitterende verwijzing naar een
ware geschiedenis geeft Peter van
Straaten met de passage, waarin de
veldwachter het zo druk heeft met het
gedurende drie dagen op heterdaad be
trappen van een ongehuwd doch pa
meedoet aan al die mallotigheid dan kan je
we) inpakken”
„Maar we hebben voor onszelf wel een
duidelijke grens gesteld. De ethiek van de
verkiezingscampagne. We doen niet zo
maar iets, er moet een duidelijke bood
schap achter zitten Zoals met deze boot,
waarmee we door het land trekken. Die
dieren, daar zijn we gewoon heel erg mee
bezig We hadden die schuit natuurlijk ook
vol kunnen stoppen met lekkere meiden en
dan het land door toeren. Maai' daar ligt
voor ons nou juist de grens”
„De media worden natuurlijk ook wel
eens door de politici misbruikt. Toen
Wiegel een klodder verf op zijn huis kreeg
schreeuwde hij via een actualiteitenru
briek moord en brand, terwijl' hij dat
waarschijnlijk niet had gedaan als die
rubriek er geen aandacht aan had willen
besteden. Hij heeft die hele zaak zo opge-
fok-t vanwege de aanwezigheid van de me
dia en dat is natuurlijk een kwalijke zaak”
Het begint er overigens steeds meer naar
uit te zien dat alleen de grote drie, CDA,
PvdA en VVD, bij de televisie in de belang
stelling staan en ook daarover is Frans
Schulte ontevreden. „De actualiteitenru
brieken hebben überhaupt geen ruimte
voor de kleinere partijen en richten zich
voornamelijk op de grote drie. De tv legt
de mensen de mening op dat we in ons
land naar drie grote stromingen moeten.
Maar dat moeten de kiezers zelf uitmaken.
Persoonlijk ben ik overigens voor een zo
groot mogelijk pluriformiteit. Of er nou 20
of 25 partijen zijn, dat maakt volgens mij
niet veel uit. Men zegt dat het de boel zo
ophoudt en ingewikkeld maakt, maar dat
gevoel heb ik meer bij het CDA”.
„Je moet met het kiezen van je campag
ne onderwerpen altijd uitkijken. Afgelo
pen donderdag, Hemelvaartdag, wilden
we bij de diverse kerncentrales in ons land
houten kruisen laten zetten door de be
langrijkste PPR-mensen om te benadruk
ken dat die kernenergie iets vreselijks kan
doen. Zo van: Eén grote boem en dan
zitten we allemaal in de hemel. Maar dat
idee werd eigenlijk onmiddelijk van tafel
geveegd. Publicitair gezien zou het natuur
lijk een ontzettend lekker onderwerp zijn
geweest.'maar voor een hele grote groep
mensen zou het zeer schokkend zijn over
gekomen en daarom hebben we er maar
van afgezien”.
Lijsttrekker Ria Beckers komt er bij de
Amerikaanse mediadeskundigen en advi
seurs van politieke partijen niet best af.
Haar wordt ondermeer verweten dat ze
haar woorden weinig visuele kracht bijzet.
Frans Schulte: „Ik vind Ria ook geen
indrukwekkende tv-persoonlijkheid, ter
wijl we dat waarschijnlijk wel van haar
hadden kunnen maken. Maar dat hebben
we nooit gewild. Ik laat liever iemand zien
zoals hij werkelijk is. Dat komt volgens
mij beter en geloofwaardiger ovr. En Ria
is misschien juist van hoge electorale
waarde omdat ze geen tv-persoonlijkheid
is. Nu herkennen veel mensen zich in haar
omdat ze gewoon en normaal overkomt.
Niet opgefokt in ieder geval”.
„Wat betreft de boodschap van een poli
tieke partij heeft een tv-uitzending volgens
mij beter en geloofwaardiger over. En Ria
Daarnaast heb je dan ook nog het visuele
aspect en dat moet je goed uitkienen, want
daar zijn de mensen gevoelig voor en dat
kan het stemgedrag wel direct beïn
vloeden”
„Ik heb veel programma’s voor de PPR
gepresenteerd en dan had ik toch steeds
een overhemd en een stropdas aan. Ge
woon. omdat de mensen dat op prijs stel
len Ik vind kleren volstrekt onbelangrijk,
maar ik hou graag rekening met de wen
sen van een ander Omdat het om mensen
gaat
sprekken. Kijk, zoals de VARA dat dóet,
dat heeft natuurlijk ook geen zin. Dat is
veel te gemaakt en te doorzichtig, daar
trapt het publiek toch niet meer in. Ze
zouden best wat kritischer tegenover hun
eigen club mogen zijn. Maar daarnaast
komt het maar hoogstzelden voor dat een
•journalist echt kritische vragen stelt van-
uit zijn eigen overtuiging”.
„Ik was het omroepwerk op een gegeven
moment eigenlijk gewoon zat. Iedereen, en
ik ook, vond dat we heel belangrijk werk
deden als omroepmedewerkers. Je liet je
stem via de radio horen en sprak met
belangrijke mensén. Maar in de politiek
kwam ik erachter dat alles wat wij zo
belangrijk vonden eigenlijk helemaal geen
invloed had. Maar ik wilde de banden met
de KRO met verbreken en de KRO ook
niet met mij. Als journalist blijf je toch
dichter bij de diverse problemen staan
omdat je er via je werk mee te maken
krijgt. Ik doe de sociaal-economische pro
blematiek, zowel bij de PPR als in een
KRO-radiorubriek”.
In de verkiezingsstrijd anno 1978 is de
persoonsverheerlijking niet van de lucht
Er wordt niet meer verlangt dat de kiezer
op een partij stemt, maar op een persoon,
Terlouw, Den Uyl, Van Agt of Beckers.
Daaraan verbonden is dit jaar het „Beken
de Gezicht” of de ’’Belangrijke Figuur”
Haalt de ene partij een bekende acteur van
stal om reclame te maken, de andere komt
dan wel met een bekende sportman of
vrouw op de proppen. Frans Schutte zegt
daarover: „Het maakt mij eigenlijk niet
zoveel uit Ik vind het best dat bekende
mensen voor hun partij opkomen. Ik vind
het fijn om van mensen te weten wat ik
aan ze heb en ik ben een beetje bang voor
mensen die liever met zeggen aan welke
kant ze staan”
De radio en de televisie nemen een be
langrijk deel in bij de campagnes van de
politieke partijen. We zijn hier in Neder
land nog wel met zo ver als in Amerika,
waar verkiezingen kunnen worden gewon
nen door in een tv-debat goed voor de dag
te komen, maar misschien mogen we die
tijd ook nog eens beleven Frans „De
radio en de tv bepalen m feite het gezicht
van je campagne Ik ontken zeker niet dat
ik bij het uitdenken van nieuwe dingen
daarmee rekening hou, omdat het moet
aanslaan bij een groot publiek De radio en
tv besteden alleen nog maar aandacht aan
je als je weer met iets bijzonders komt en
dat geldt voornamelijk dan voor de tv Die
maakt uit waf je gaat doen en als je niet
Frans Schulte: „Ik heb zeer bewust voor
dat filmpje gekozen. Ik was van mening
dat we ’t publiek maar ’ns goed moesten
raken, want in ons land schijnen de men
„Bij ons in het dorp verschilt in
hoofdzaak om twee redenen van Van
Straatens vorige boekjes (de „Vader Ui
Zoon’ strips, twee delen „Moeder, ik
ben niet gelukkig” en „Uit m’n hoofd”)
hij gebruikt veel meer tekst bij zijn
tekeningen ‘en hij bekent, meet dan
voorheen, politieke kleur Al stelt hij
dan aan het slot, dat er niets zal verarr
deren, al op het titelblad krijgt het
kwajongetje Hansje een gevoelig pak
op de blote billen door burgemeestei
Joop
Even voorstellen Burgemeestei Joop
heeft het niet gemakkelijk Thuis wordt
hij voortdurend voor de voeten gelopen
door zijn huishoudstei len. die boven
dien voortdurend haar mond voorbij
praat en wier kwalijke nonsens hij dan
weer in het openbaai moet verdedigen
Dan het reeds genoemde bengeltje
Hansje, die bij zijn oom Harm en tante
Haya woont, daar hete aardappelen
krijgt opgediend en met twee weurden
(Ja en Neet leert spreken Hansjes plat
vloerse kwajongensstreken zijn nauwe
lijks te verdragen
Pt KWAAIE HArtQ --
Een kanarie-gele auto stopt vlak bij de
brug in Deventer, waar de Amerikaanse
producer Joseph E. Levine onlangs de
opnames beëindigde voor zijn spektakel
film -„Een brug te ver”. Twee mannen
stappen vlug uit. De een smeert met een
kwast lijm op een van de pijlers van de
brug, de ander plakt er vlug een aanplak
biljet op, waarop staat: Lijst 17, Verbond
tegen Ambtelijke Willekeur. Aandachtig
bekijk ik het tafreel en nog voor ze wegrij
den krijg' ik een pen met opschrift en éen
pamflet in mijn handen geduwd. „We heb
ben haast”, zegt de bestuurder, „maar lees
het pamflet maar. We strijden tegen alles
waar eenlingen maar last van kunnen heb
ben Ambtelijke Willekeur bijvoorbeeld”.
Dan rijden ze weg, deze twee leden van
weer een politiek modeverschijnsel. De
verkiezingsdag nadert, ‘de strijd is op zijn
eind.
daaraan toe' „Het was een dermate
genante vertoning, zoals hij daar stond,
met die uitdrukking van domheid op
zijn wanhopige gezicht, dat het plein
leegstroomde en de mensen een beetje
misselijk hun huizen opzochten” Het
desbetreffende hoofdstuk heet „Actie
beschadiging veldwachter”
Zo bezien is „Bij ons in het dorp” te
beschouwen als een waarschuwing te
gen die veldwachter en diezelfde pas
tooi Een waarschuwing tegen een ver
kochte heiligheid die m de regel neer
komt op schijnheiligheid omdat echte
heiligheid nu eenmaal in ons dagelijks
Werken bij de omroep en m de politiek.
Het lijken twee onverenigbare zaken.
Frans: „Natuurlijk, het is een soort vreem
de dubbelrol. De ene keer sta ik naast mijn
collega’s een minister op te wachten voor
een radio-item en de volgende dag wacht
ik diezelfde collega’s op bij een persconfe
rentie van de PPR dat is natuurlijk heel
aardig, maar wel moeilijk, hoewel ik er
binnen de KRO eigenlijk nooit commen
taar op heb gehad. Als je beide dingen
goed weet ie schelden, dan moet het na
tuurlijk ook wel kunnen’
„Ik vind het een goede zaak dat journa
listen er een eigen politieke overtuiging op
na houden en dat ze die dan ook tot uiting
laten komen m bijvoorbeeld vraagge
EM PAAK AAAAKTfc- Hij tufxl
p^Aie/v/i wette sajeL-
ZJN VVEOTF VÉJCVOLGEN
ij
F
?.,r
