ontvoeren ex-burgemeester Bilbao
Baskische separatisten
VORSTER WEIGERT APARTHEIDSBELEID OP TE GEVEN
I
Eenheid beweging
Charta 77 lijkt
te zijn gebroken
Begin en Rabin
Onderzoek naar
BEGIN: MAN VAN PRINCIPES
ochKrqrond
smeergeld-zaak
British Leyland
SALT-overleg
afgesloten
Nauwelijks enig
verschil tussen
Kleine EEG-landen: scherpe
kritiek op grote lidstaten
I
3
Schoonvader van Nederlandse ambassadeursdochter
OPZET GEMEENSCHAP INGRIJPEND VERANDEREN
Landingsrechten
Concorde New York:
strijd duurt voort
2
BINNEN- EN BUITENLAND
ZATERDAG 21
M E I
19 7 7
sief
ies
len
PRESIDENT SADAT:
tie
(Van onze redacteur in Israel,
Jaap van Wesel)
er
T
JERUZALEM. „Israël is het
enige land in het Midden-Oosten
dat in het belang van Amerika
het opdringende communisme
kan tegenhouden”, verklaarde
een week geleden nog Mena
chem Begin, in een verkiezings
debat met Shimon Peres. Begin
legde uit waarom het geen Ame
rikaans belang was om Israël te
dwingen tot territoriale conces
sies: via een ministerie van voor
lichting en een groots opgezette
voorlichtingscampagne zou Is
raël in staat zijn Amerika en de
hele vrije wereld van dat vitale
eigenbelang te overtuigen.
WENEN (UPI/Reuter/DAP/AP). De Amerikaanse vice-president
Walter Mondale heeft gisteren op een persconferentie in Wenen na
afloop van zijn besprekingen met de Zuidafrikaanse premier John
Vorster verklaard dat hij er niet in geslaagd is Zuid-Afrika te overre
den zijn politiek van rassendiscriminatie op te geven. Wij zijn het op dit
punt grondig oneens gebleven, aldus Mondale die hier echter direct
aan toevoegde dat hij wel enige steun van Vorster heeft gekregen voor
de vorming van een zwarte meerderheidsregering in Rhodesië.
Premier Vorster, aldus de Amerikaanse vice-president, heeft beloofd
de pogingen te zullen steunen van de VS en Engeland om via vrije
verkiezingen waaraan alle burgers kunnen deelnemen, vóór eind 1978
tot een onafhankelijk Rhodesië te komen.
iur
ie
imI A.
ia
Het persbureau Europa Press noemde de ontvoe-
VS willen blanken in Zuid-Afrika
op geen enkele wijze steun bieden
die van de VS met elkaar in strijd komen.
Premier Vorster van Zuid-Afrika
Amerika’s vice-president Mondale
Wie dat denkt en zegt, vergeet dat de nu
Vorster was er voorts mee akkoord ge
gaan dat een contactgroep van vertegen
woordigers van vijf westerse landen eind
mei naar Kaapstad komt om daar de me
ning te horen van de Zuidafrikaanse rege
ring over tussentijds bewind op brede ba
sis in Namibië (Zuidwest-Afrika). Die vijf
westerse landen zijn de VS, West-Duits-
land, Engeland, Frankrijk en Canada. Vol
gens Mondale heeft het standount van
Zuid-Afrika in de kwestie Namibië zich in
positieve zin ontwikkeld. Maar vrije ver
kiezingen in dit gebied zouden vrijwel ze
ker niet gehouden kunnen worden zonder
het fiat van een interim-regering. Vorster,
In een gedurfde actie hebben vier mannen en een
vrouw, vermomd als bestuurders van een ziekenwa
gen en gewapend met pistolen en een machinege
weer de 64-jarige industrieeel Javier Ibarry-Berge,
schoonvader van Claudine Bentinck, dochter van
de huidige Nederlandse ambassadeur in Brazilië,
uit zijn huis in de buitenwijken van Bilbao ont-
BRUSSEL (ANP). De structuren en
instellingen van de Europese Gemeen
schap zullen aangepast moeten worden
voordat er een uitbreiding van de eeg tot
stand komt. Een gemeenschap van 12 lan
den (de huidige negen plus Griekenland,
Portugal en Spanje) kan onmogelijk goed
functioneren met regels die voor een ge
meenschap voor zes zijn opgezet; en die
niet eens behoorlijk worden nageleefd.
Dat is de mening van de Belgische minis
ter van Buitenlandse Zaken, Renaat van
Elslande. De Belgische bewindsman zal
dat standpunt uitdragen op de bijeen
komst (komend weekeinde) van de minis
ters van Buitenlandse Zaken van de EEG
in het kasteel van Leeds (graafschap Kent)
in het Verenigd Koninkrijk.
De kleinere landen van de EEG zijn over
het algemeen de sterkste voorstanders van
een zo groot mogelijke integratie. In een
gezelschap van twaalf zal het echter nog
moeilijker zijn om een gemeenschappelijk
beleid uit te werken dan nu. Daarom moet
er voor de toekomst zekerheid bestaan dat
de EEG niet kan worden lamgelegd door
één of twee lidstaten die op een gegeven
moment nationale belangen willen laten
prevaleren boven die van de gemeen
schap, aldus het standpunt van de Belgi
sche minister.
Minister Van Elslande zal in Leeds Castle-
ook van zijn ongenoegen doen blijken
over de gang van zaken rond de „economi
sche topconferentie” van 7 en 8 mei in
Londen. Vijf van de negen lidstaten van de
EEG, die aan dat topberaad niet mochten
meedoen, zijn ontevreden over de wijze
waarop ze over het verloop van de bespre
kingen en de daar gemaakte afspraken
zijn ingelicht. Ook zijn ze ontevreden over
de manier waarop zij en de Gemeenschap
worden betrokken: of liever niet worden
betrokken) bij de werkzaamheden die aan
de gang zijn om de afspraken van de
„Londense top” te verwezenlijken.
voerd. Vermoedelijk is de ontvoering gepleegd door
commando’s van de Baskische afscheidingsbewe
ging ETA.
De ontvoerders knevelden vier kinderen en vier
medewerkers van Ibarra, die pas na twee uur de
politie van de actie op de hoogte konden stellen.
Deze vijfde ontvoering binnen 15 maanden brach
ten rechtse kringen in Spanje ertoe de regering van
premier Adolfo Suarez ervan te beschuldigen dat zij
de controle over orde en recht heeft verloren. De
actie dreigt nu nieuw geweld teweeg te brengen
voor de verkiezingen van 15 juni. Ibarra is president
van de raad van bestuur van de vestiging in Bilbao
hopen op een verandering in Zuid-Afrika.
Hij sloot echter de mogelijkheid niet uit
dat Zuid-Afrika in zijn apartheidspolitiek
volhardt en dat de politiek van dit land en
63-jarige Begin een man is van principes,
een fundamentalist, een man van het
woord die in het woord en zijn eigen
woorden in het bijzonder gelooft. Een
man die 29 jaar lang in de oppositie is
geweest, en nimmer zijn woorden aan de
realiteit van de internationele politiek
heeft hoeven toetsen.
van het bedrijf Babcock Wilcox en heeft de admini
stratieve leiding over een krant in Bilbao. De meeste
politieke partijen, die zich allen voorbereiden op de
komende verkiezingen, veroordeelden de ontvoe
ring onmiddellijk.
Communistische zegslieden hebben in Madrid ge
zegd dat de ontvoering er wellicht toe kan leiden dat
een bijeenkomst dit weekeinde in Bilbao, waar
voorzitster Dolores Ibarruri (La Pasionaria) aanwe
zig zou zijn, zal worden afgelast. Deze bijeenkomst
zou het eerste openbare optreden betekenen van de
bejaarden Baskische Ibarruri.
Op een onmiddellijk na die van Mondale
volgende persconferentie scheen Vorster
niet al te bezorgd te zijn over het harde
standpunt van de Amerikaanse vice-presi
dent.
In tegenstelling tot de Amerikaanse ne
ger is de zwarte Zuidafrikaan nimmer een
slaaf geweest, aldus Vorster. Hij is trots en'
behoort tot een eigen (Afrikaans) land,
terwijl de Amerikaanse neger van zijn
Afrikaanse nationaliteit beroofd werd. Hij
beweerde dat de Zuidafrikaanse neger
zijn eigen grondgebied heeft en een eigen
regering en het recht te stemmen. „Wij
willen de zwarten in Afrika niet doen
verzwelgen en het is ook niet meer dan
eerlijk dat wij niet door hen verzwolgen
willen worden’,, aldus Vorster.
CAIRO (UPI). President Anwar Sadat
van Egypte, heeft gisteren verklaard, dat
de verkiezingsoverwinning van het Li-
koed-blok in Israel een verrassende ont
wikkeling geweest mag zijn maar zeker
niet een ernstige, omdat Likoed-leiderMe
nachem Begin „niet anders is dan premier
Rabin”.
De Egyptische president keerde terug
van een Arabische topconferentie in Saoe-
di-Arabië, waaraan behalve Egypte, Saoe-
di-Arabië en Syrië hebben deelgenomen.
Volgens Sadat zal de Saoedische kroon
prins Fahd volgende week president Car
tel- inlichten over „een gemeenschappelijk
standpunt van Egypte, Saoedi-Arabië en
Syrië” over de situatie in het Midden
oosten na de uitslag van de dinsdag ge
houden verkiezingen in Israel.
Op de topconferentie in Saoedi-Arabië
is, zo zei Sadat, „volkomen overeenstem
ming” bereikt over de situatie in het Mid-
den-Oosten. Naar Sadat meent, houden de
VS de meeste troeven in handen wat het
Midden-Oosten aangaat.
De eerbiedwaardigheid van Begin ver
anderde in 1967 toen het bestaan van
Israël werd bedreigd. Het volk riep om
bundeling van alle beschikbare krach
ten, en Begin trad namens de op één na
grootste partij toe tot een regering van
nationale eenheid. Het was niet meer de
Heroet alleen die Begin vertegenwoor
digde. Hij had in 1965 al een heel klein
beetje water in de ideologische wijn ge
daan door samen met de liberale partij
een parlementsfractie te vormen. Als
concessie had Heroet zijn claim op heel
het land Israël, inclusief Transjordanië
met Amman opgegeven. Begin zou zich
tevreden stellen met een joodse Staat die
Irgoen voor de kust van Tel Aviv tot
zinken bracht.
De Irgoen werd ontbonden, en Begin
organiseerde zich politiek in de Heroet-
beweging. In 1952 nog stond Israël op de
rand van een burgeroorlog toen opposi
tieleider Begin met geweld de Knesset
dreigde te bestormen omdat Ben Goeri-
on bereid was van Duitsland herstelbeta
lingen te aanvaarden. Begin was dan ook
in die dagen allerminst de respectabele
gentleman van vandaag, maar een extre
mistische terrorist, die weigerde de spel
regels van de democratie te spelen, ook
toen de oorlog was afgelopen.
Hij heeft volgens het Tsjechoslowaakse
persbureau CTK beloofd niet langer te
zullen optreden als woordvoerder van
LONDEN (Reuter). De Britse openba
re aanklager heeft Scotland Yard gisteren
opdracht gegeven een onderzoek in te stel
len naar het betalen van smeergeld door
de automobielfabriek „British Leyland”,
die voor 95 procent eigendom is van de
overheid.
De beschuldiging is geuit door het Britse
blad „Daily Mail”. Het drukte een brief en
andere documenten af, waaruit zou blij
ken dat Leyland miljoenen heeft betaald
aan afnemers over de gehele wereld op
Noord-Amerika na.
zich tot de rivier de Jordaan zou uit
strekken.
Tot 1970 hield de regering van nationa
le eenheid stand. Intussen had Israël
gebieden veroverd, onder meer het histo
rische Judea en Samaria, dat Begin on
der geen voorwaarde wil pijsgeven.
Het is de Arbeiderspartij zelf die door
de ideologische verwarring ontrent de
toekomst van de bezette gebieden Begin
langzaam maar zeker in de kaart heeft
gespeeld. Zelfs nam de Knesset in 1972
een resolutie aan op initiatief van de
Arbeiderspartij dat heel het land Is
raël toebehoort aan het joodse volk, al
bleef de bereidheid uitgesproken dat Is
raël terwille van de vrede bereid was een
deel van dat recht op te geven in een
territoriaal compromis.
De linkse afscheidingsbeweging heeft eerder dit
jaar gezegd haar terroristische activiteiten te staken
toen premier Suarez vrije verkiezingen beloofde.
Op 15 mei kondigde de ETA echter aan haar tegen
de regering gerichte campagne te hervatten, tenzij
er algehele amnestie zou worden afgekondigd.
Uit uitlatingen van Amerikaanse func
tionarissen meent men te kunnen opma
ken, dat Vance erin geslaagd is de basis te
leggen voor een nieuwe SALT-overeen-
komst met de Russen, waarbij de strategi
sche arsenalen zullen worden uitgedund.
Vance zou vandaag, voordat hij naar Was
hington terugkeert, een persconferentie
houden.
Op de laatste bijeenkomst van Vance en
Gromiko, die gisteravond twee uur heeft
geduurd, heeft Vance geantwoord op voor
stellen die de Sovjet-Unie eerder op de dag
had gedaan.
zen
aar
de
itse
nd-
Irit-
liet
■en.
lige
Charta Tl en niet meer te zullen deelnemen
aan activiteiten die kunnen worden uitge
legd als gericht tegen de staat.
CTK meldde tevens dat gisteren uitreis
visa zijn verstrekt aan Zdenek Mlynar en
zijn vrouw. Mlynar is oud-lid van het par-
tijpresidium en ondertekenaar van Charta
77. Hij en zijn vrouw zullen naar men
aanneemt, binnenkort naar Oostenrijk uit
wijken. Mlynar was een toegewijd aanhan
ger van de weggezuiverde partijleider
Alexander Dubcek. Nadat hij zijn functie
in de partij had neergelegd werd hij insec-
tenkundige bij het Nationaal Museum in
Praag. Hij verloor die functie echter toen
hij Charta 77 ondertekende.
De Tsjechoslowaakse autoriteiten heb
ben gisteren ook de prominente journalist
Frantisek Pavlicek uit de gevangenis vrij
gelaten.
NEW YORK (UFP, Reuter). De Ame
rikaanse federale rechter Milton Pollack
heeft het gezagsorgaan voor de Newyork-
se havens tot dinsdag a.s. de tijd gegeven
om beroep aan te tekenen tegen zijn beslis
sing van vorige week woensdag ten gunste
van de Concorde. Volgens deze beslissing
mag het supersonische passagiersvliegtuig
van Brits-Franse makelij gebruik gaan
maken van de luchthaven Kennedy.
te bouwen en de Gemeenschap dient dat te
steunen.
Maar aan de andere kant zal de uitbrei
ding voor de Gemeenschap grote proble
men opleveren. Er dreigt politieke verwa
tering en er zullen ook economische moei
lijkheden komen. Griekenland, Portugal
en Spanje zijn er economisch verre van
rooskleurig aan toe. Ze zullen financiële
steun hard nodig hebben, maar waar die
steun vandaan moet komen is een raadsel,
omdat men algemeen van oordeel is dat
steun niet ten koste mag gaan van econo
misch zwakke gebieden in de bestaande
EEG.
Over het algemeen heeft men het gevoe
len dat de kwestie van de uitbreiding een
van de thema’s is die centraal zullen staan
in het EEG-beleid van de komende maan
den en misschien zelfs van de komende
jaren. Vast staat dat de Gemeenschap
door de toetreding van drie nieuwe leden
aanzienlijk zal veranderen. Of dat ten goe
de of ten kwade zal zijn is een vraag
waarop nu nog geen antwoord bestaat.
GENÈVE (AFP, UPI). Het woensdag
in Genève begonnen overleg van de minis
ters van Buitenlandse Zaken van Amerika
en Rusland over een nieuw SALT-ak-
koord, is gisteravond geëindigd. Cyrus
Vance, de Amerikaanse onderhandelaar,
heeft het gesprek „wederzijds nuttig” ge
noemd. Er zou vandaag een communiqué
worden uitgegeven. Meer wilde Vance niet
aan de pers kwijt.
jnde
arin
■den
i sa-
tan-
aar-
ij in
luit
zijn
5BO
een
dat
irde
lad-
te
at-
la-
;at
iet
VS
•se
m-
id-
en
rd
de
le-
lei
de
is-
se
iwen
haar
lieve
1PN
ver-
i ho
en
een
laat-
s, zo
men
npa
tem
ver
De
óór
ppe
zou-
n de
dere
sue-
i.
iis
al
er
m
m
in
in
et
i-
i-
Q.
>n
Volgens rechter Pollack blijft het oor
spronkelijke verbod voor de Concorde tot
dinsdag a.s. van kracht. Het gezagsorgaan
voor de havens waaronder ook de luchtha
ven ressorteert, kan nu het tweede hof van
beroep in New York verzoeken het verbod
ook na dinsdag nog van kracht te verkla
ren, in afwachting van het resultaat van de
gerechtelijke acties die het wil voortzetten.
i
Politieke onzin van de eerste orde, voor
een ieder die op de hoogte is van het
Amerikaanse bondgenootschap met pro-
westerse en anti-communistische Arabi
sche regimes in het Midden-Oosten,
maar wellicht in een niet-wetenschappe-
lijk verkiezingsdebat nog te verteren.
Het was de gentleman Begin die het
won van een corrupte en verziekte
Arbeiderspartij. Dat die gentleman in
zijn politieke retoriek nationalistische
onzin uitkraamt, dat heeft maar weini
gen gestoord. Het voornaamste was om
het bestaande regime weg te stemmen.
Welnu, dat is gebeurd.
Twee dagen geleden heeft de ETA de verantwoor
delijkheid opgeëist voor het doodschieten van een
politieman bij een spoorwegstation in Bilbao. Vol
gens de politie hebben gewapende leden van de
ETA ook donderdagavond in Pamplona geprobeerd
een politieagent te doden, zij het tevergeefs.
ring een duidelijke poging van ETA om de ver
kiezingen in de war te schoppen.
Een zoon van de ontvoerde verklaarde dat de
ontvoerders Spaans en Baskisch spraken en zeer
beleefd optraden. Ibarra kreeg van hen de tijd zich
aan te kleden en enkele boeken mee te nemen.
De eisen van aanvullende amnestie hebben be
trekking op ongeveer 40 merendeel Baskische, poli-
tieke gevangenen. Sinds de dood van generaal Fran
co heeft zijn opvolger koning Juan Carlos de vrijla
ting van meer dan 600 politieke gevangen gedecre
teerd. De nog overgebleven gevangenen zijn veroor
deeld of worden beschuldigd van terrorisme of het
doden van leden van de politiek.
ling
ïra-
i’66-
8ste
een
per
no-
len.
i de
Meer dan 30 jaar heeft Begin als leider
van de extremistische Heroet-beweging
in de schaduw gestaan van het socialisti
sche zionisme, dat de stichter is geweest
van de staat Israël. Al voor de stichting
van de Staat stonden de gematigde Haga-
nah en de extremistische Irgoen Zwai
Leoemi tegenover elkaar. De Haganah
voerde een politiek van zelfbeperking om
tot onafhankelijkheid te komen, hield
rekening met de politieke krachten in de
wereld. De Irgoen voerde een politiek
van terreur en represailles, zowel tegen
Arabieren als de Engelse mandaatsrege-
ring. Het was onder leiding van Begin dat
op 4 april 1948 het Arabische dorp Deir
Yassin werd uitgemoord in een „militaire
actie”. Ook toen de staat Israël werd
uitgeroepen sprak het voor Begin en zijn
strijdmakkers helemaal niet vanzelf dat
de regeringsautoriteit aanvaard moest
worden. Begin probeerde een onafhan
kelijke militie te handhaven totdat het
pasgeboren Israëlische leger in septem
ber 1948 een schip met wapens voor de
MADRID (AP). Baskische separatisten hebben
voor hernieuwde politieke spanningen in Spanje
gezorgd door gisteren de oud-burgemeester van
Bilbao te ontvoeren terwijl de regering in Madrid
na een week van geweld in Baskenland een amnes-
tie-regeling overwoog voor de overgebleven poli
tieke gevangenen.
Over de kwestie van de uitbreiding zal in
Leeds Castle ook heel wat afgesproken
worden. In Belgische diplomatieke kring
wijst men erop dat de Gemeenschap eigen
lijk niet goed weet wat ze met de uitbrei
ding aanmoet. Men is het er over eens dat
er belangrijke poltieke motieven zijn om
steun te verlenen aan de Griekese, Portu
gese en Spaanse wens zich bij de EEG aan
te sluiten. Die landen trachten de nog
jonge democratie in hun landen verder uit
(Van onze redactie buitenland)
PRAAG. De Tsjechoslowaakse auto
riteiten zijn er kennelijk in geslaagd de
eenheid te breken binnen de gelederen van
de strijders voor mensenrechten in
Tsjecho-Slowakije. Gisteren werd name
lijk de toneelschrijver Vaclav Havel uit de
gevangenis vrijgelaten.
„Ik denk dat oordeelkundigheid de over
hand zal krijgen,” zei hij. „...Wij kunnen
onze verschillende kijk (verder) bespre
ken.” Dit verschil van opvatting was vrij
groot, aldus Vorster. Hij zei dat de VS de
positie van de Amerikaanse neger willen
vergelijken met die van de Zuidafrikaanse
neger.
Een ander grief is dat noch de Europese
Commissie („dagelijks bestuur” van de
EEG) noch de vijf kleine EEG-landen be
trokken worden bij de arbeid van werk
groepen die belast werden met het analy
seren van de financieel/económische situa
tie in de wereld en met het nagaan van de
risico’s die verbonden zijn aan ongecon
troleerde spreiding van 'nucleair ver
mogen.
De Amerikaanse vice-president zei
voorts dat Zuid-Afrika zich geen illusies
moet maken over een eventuele interven
tie van de VS om „het land te redden van
de gevolgen van zijn apartheidspolitiek”.
We zullen beslist niet ingrijpen, aldus Mon
dale die erop wees dat de VS toch blijven
Inlichtingen die aan de kleine landen
van de EEG door de Britse minister van
Buitenlandse Zaken, David Owen, over
het Londense topberaad zijn verstrekt,
zijn op z’n minst onvolledig. Er werd bijv,
met geen woord gerept over de bespreking
van de situatie in Afrika, aldus diploma
tieke kringen in Brussel.
aldus Mondale, vindt ook dat de nolitieke
gevangenen uit Namibië op vrije voeten
gesteld moeten worden. Deze kwestie zal
ook bekeken worden door de contact
groep. Internationale juristen zullen uit
maken welke gevangenen om politieke re
denen worden vastgehouden.
Topconferenties zoals die van Londen
zijn bepaald geen „academische zittingen”
meer. Er worden wel degelijk besluiten
genomen en politiek uitgestippeld. Ze lij
ken nu bovendien een permanent karakter
te krijgen en daarom is het de hoogste tijd
dat er voor de Eurpese Gemeenschap op
die conferenties een plaats wordt inge
ruimd. Landen die het daarmee oneens
zijn verzetten zich in feite tegen de Europe
se eenwording, aldus diplomatieke krin
gen in Brussel.
Inie
:di,
■ap-
igif-
ir is
oor
nen
dat
of-
de
is
ge
m
ste
en
r78
m.
J
