Stem van het volk
Vroege bedrijvigheid
SOBERHEID TROEF
BEWEES
driehoek
kano’s
pak a 6 stuks
van 1.42 voor 99
ïïafijiijiiifnn
eenborrel
vaiillorvii,
NORIT»--»-”
SRV
verraste politici
WAARDE”
IN NOS-STUDIO
Eli
„METHODE
Vermoedelijke samenstelling
van nieuwe Tweede Kamer
I
SS
»j|S
15
KORT NIEUWS
Symbolisch
Schouwburgdirecties
Maurice de Hond:
Beïnvloede kiezers
CDA-top stippelde
strategie uit voor
uitslagencommentaar
Gedrukt
Almere
Winnaar
„Vals stembiljet”
Verdeeld
DONDERDAG
2 6 MEI
19 7 7
K
H
PSP
I
4
fe-’s».-
Mensen in stemhokjes leveren soms een merkwaardig beeld op.
Zo ook op deze foto van stemhokjes in Amsterdam, waar het
gisterochtend al vroeg bedrijvigheid was te bespeuren.
Meevaller
vandeSRV
en nog thuis
gebracht
ook
- 17>
(Van onze parlementsredactie)
ons
4
(Van onze parlementsredactie)
i
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
DEN HAAG. Enkele weken geleden
werd een aantal landelijk bekende politi
ci gevraagd een voorspelling te geven van
de verkiezingsuitslag. Hoe zeer de stem
van het volk zelfs de doorgewinterde poli
tici verraste, blijkt wel uit het resultaat.
Opvallend daarbij is, dat niemand het
enorme verlies van de CPN heeft zien
aankomen, evenmin als de spectaculaire
winst van de PvdA.
De zeventig directeuren van schouwbur
gen en concertgebouwen die gisteren een
tweedaags congres in Emmen besloten,
hebben voor 28 pet op de PvdA gestemd.
Een kwart van de stemmen ging naar de
WD, terwijl er 18 resp. 15 pet overbleef
voor CDA en D’66. Zes directeuren gaven
voorkeur aan andere partijen en één stem
was ongeldig.
Ongeveer twintig procent van de men
sen die kennis nemen van opiniepeilingen,
„doet daar iets mee”. Dat heeft directeur
Lagendijk van het gelijknamige opinie-
onderzoeksbureau gisteravond gezegd.
Ruim 43 pet van de mensen denkt dat
enquêtes nergens toe dienen.
Ondanks de lachende gezichten van de
heren Van Thijn, Wiegel en Aantjes was
de tv-uitzending sober in verband met de
gijzelingen.
D’66 8: Aantjes 5, Vondeling 7, Kruisin-
ga 6, Andriessen 5 en Drees 7.
VVD 28: Aantjes 28, Vondeling 29,
Kruisinga 31, Andriessen 29 en Drees 30.
CDA 49: Aantjes 50, Vondeling 47, Krui
singa 48, Andriessen 52 en Drees 44.
PPR 3: Aantjes 3, Vondeling 2, Kruisin
ga 4, Andriessen 3 en Drees 4.
CPN 3: Aantjes 8, Vondeling 7, Kruisin
ga 6, Andriessen 3 en Drees 6.
DS’70 1: Aantjes 2, Vondeling 2, Kruisin
ga 1, Andriessen 2 en Drees 7.
christen-democraten, te optimis
tisch waren geweest. Men boog zich
DEN HAAG (ANP). De methode-De
Hond voor het analyseren van opiniepei
lingen heeft zijn waarde bewezen. Dit is
de conclusie van drs. Maurice de Hond,
die de laatste maaqden in samenwerking
met NIPO en VARA opininiepeilingen
voor de verkiezingen van gisteren heeft
gepubliceerd. „De uitslag heeft de laatste
prognose bevestigd”, aldus gisteren een
zeer tevreden De Hond.
men denkt in de absolute zin van
het woord. De hoge opkomst van
de kiezers heeft ons duidelijk scha
de berokkend, maar ik geloof nog
steed dat wij in absolute zin geen
echt groot verlies hebben geleden”.
Een paar honderd mensen waren
naar Bellevue in Amsterdam geko
men om de PPR bij te staan in zijn
zware strijd tegen de grote ver
liezen. Een woordvoerder zei: „De
klap die we hebben gekregen was
wel te verwachten. Het is ten dele
ook te wijten aan de tv, die ons
geen enkel podium heeft gegeven.
Dat was slechts beschoren aan de
drie grote partijen.
De nieuwe Tweede Kamer zal waar
schijnlijk als volgt zijn samengesteld:
PvdA (53 zetels). Drs. J. M. den Uyl; H.
Wierenga; mevrouw mr. R. M. Haas-Ber-
ger; dr. ir. A. Vondeling; J. T. Veilenga; A.
L. ter Beek; dr. W F. Duisenberg; W.
Meyer; drs. H. Rienks; mevrouw S. Lange-
dijk-De jong; dr. J. A. van Kemenade; ir.
A. J. Voortman; W. Albers; drs. D. A. Th.
van Ooijen; mevrouw drs. H. M. de Boois;
A. de Graaf; dr. H. J. Roethof; J. C. Th. van
der Doef; drs. M. P. A. van Dam; P. Dan-
kert; mr. A. Kosto; dr. G. Klein; drs. E. van
Thijn; J. Schaefer; mevrouw E. H. C. Salo
mons; drs. K. Kolthoff; drs. J. J. Voogd;
mr. P. R. Stoffelen; mevrouw drs. M. Epe-
ma-Brugman; drs. A. v.d. Hek; J. C. Kom
brink; mr. M. van der Stoel; C. Laban; dr.
D. Dolman; H. A. A. Molleman; drs. C.
Poppe; H. H. Drenth; mr. K. G. de Vries;
dr. S. Patijn; mevrouw T V. Giphart-
Jabaaij; P. A. Roels; drs. J. P. Pronk; H.
Hartmeyer; mr. A. Stemerdink; M. J. Chr.
Worrell; M. J. Konings; B.- Spieker; H. J.
van den Bergh; F. Castricum; mr. M. A M.
Wöltgens; mevrouw G. Schaapman. Om
twee plaatsen loten tussen H. Knol, A. F.
Thomsen, mevrouw M. A. Müller-van Ast
en G. Niessen.
In CDA-kringen werd de oorzaak
voornamelijk gezocht in de toena
deringspogingen van de CPN tot
PvdA. Maar nog meer op de voor
grond trad de bezorgdheid van de
christen-democraten dat vele ex-
CPN-stemmers nu onderdak heb
ben gevonden bij de PvdA, de mo
gelijk geprolongeerde partner van
het CDA. En dat vonden de chris
ten-democraten geen opwekkende
gedachte.
In Nederlands „nieuwe stad”, Almere
zijn gisteren 242 kiezers opgekomen. Van
hen stemden er 37 op het CDA, 127 op de
PvdA, 32 op de WD, 15 op de CPN, 18 op
D’66, 4 op DS’70, 1 op de SGP, 2 op de
GPV, 1 op de RKPN, 1 op de SP en 1 op de
NVU.
1
In Cairo en Alexandrië zijn onder de
daar wonende Nederlanders symbolische
Tweede-Kamerverkiezingen gehouden. De
deelnemers aan deze stemming wilden zo
hun verlangen onderstrepen dat in de toe
komst alle in het buitenland wonende Ne
derlanders bij Kamerverkiezingen mee
mogen stemmen. De uitslag van de „Egyp
tische verkiezingen” is: verzonden oproe
pen: 110, opkomst 70 (64 pet), CDA 13
stemmen, PvdA 5, WD 27, PPR 7, CPN 0,
D’66 10, DS’70 1, PSP 2, RKPN 2, overigen
3.
Zo ongeveer 400 man, de grootste
opkomst voor een politieke partij-
vergadering in Amsterdam die gis
teravond gehouden is, kwamen bij
een in Krasnapolsky, waar de PSP
die één zetel verloor vergaderde.
(ADVERTENTIE)
L zuiveKervke j
Hadden de gijzelingen eerder op
de dag ook in politiek Den Haag in
de gesprekken de overhand gehad;
de zeer verrassende uitslag die de
Nederlandse kiezers ’s avondsvia
radio en tv aan de politici presen
teerden, kwam toen op de voor
arend.
Zowel PvdA als CDA hield de
verkiezingavond op de partijbu
reaus, respectievelijk in de tessel-
schadestraat in Amsterdam en in
de Dr. Kuyperstraat in Den Haag.
Beide bijeenkomsten werden be
zocht door zo’n 60 man. De kop
stukken waren al vroeg in de avond
naar de Hilversumse televisiestu
dio vertrokken. Dé VVD hield geen
landelijke meeting.
De stemming bij de PvdA was
uiteraard zeer goed. Bij het CDA
heerste een wat onbestemde sfeer.
Vooral toen later op de avond bleek
dat de prognoses, die aanvankelijk
tamelijk gunstig leken voor de
De tv was ook hier de grote boos
doener of, zoals woordvoerder Es-
berg het zei: „Dankzij de aandacht
voor de grote drie heeft het publiek
een vervalst beeld gekregen van
wat er in politiek Opzicht in het
land werkelijk speelt. Daar hebben
we al ruimschoots voor de ver
kiezingen over gesproken en voor
gewaarschuwd, maar het heeft
niets uitgehaald. De tv is echter
- niet de enige factor. Er spelen een
heleboel ideeën op dit punt door
Een uiterst gedrukte stemming
heerste gisteravond in het CPN-
bolwerk in Amsterdam. Ondanks
het besloten karakter van deze bij
eenkomst waren er toch zo’n 200
mensen naar Felix Meritis geko
men om de ondergang van de CPN
mee te maken. De sfeer was be
paald niet juichend te noemen en
ieder had zo zijn eigen conclusie
over de afgang van de CPN.
De stemming was weliswaar ge
drukt, maar relatief goed, zoals
woordvoerder Smeets het om
schreef. „Er zijn voor ons nog
steeds perspectieven aanwezig om
door te gaan. Aan wie we onze
meeste stemmen verloren hebben?
Ik geloof aan de PvdA. Een andere
zaak is dit: eigenlijk is ons stem
menverlies vrij gering, te meer als
DEN HAAG (ANP). De CDA-top
heeft gistermiddag reeds bindende richt
lijnen gemaakt over de te volgen strategie
in de commentaren op de verkiezingsuit
slagen. Vastgelegd werd, dat de frac
tievoorzitters van KVP, ARP en CHU een
gezamenlijk eensluidend commentaar
zouden geven aan de hand van mogelijke
uitslagen De „kleur” van de commentaren
zou als volgt zijn, bij 48 zetels lichte
teleurstelling, bij 50 zetels lichte tevreden
heid, bij 52 zetels tevreden en bij 55 zetels
grote winst. De drie in CDA-verband sa
menwerkende fracties kregen in de Twee
de Kamer 49 zetels.
(Van een onzer verslaggevers)
HILVERSUM Soberheid was gister
avond troef in studio zes van de NOS. De
uitzendingen die in het teken stonden van
Evenhuis; mr. A. Geurtsen; mej. mr. A.
Kappeyne van de Coppello; G. W. Keja;
mr. H. E. Koning; A. Ploeg; mr. F. Porthei-
ne; mr. J. G. Rietkerk; drs. J. F. Scherpen
huizen; mevrouw drs. N. Smit-Kroes; ir. D.
S. Tuijnman; mevrouw mr. E. Veder-Smit;
mevrouw drs. N. J. Ginjaar-Maas; drs. T h.
H. Joekes; J. M. v. d. Ven; H. P. H.
Waalkens; dr. R. Braams; L. M. L. H. A.
Hermans; H. H. Jacobse; mr. H. Th. M.
Lauxtermann; dr. W. F. van Eekelen; E. H.
T. M. Nijpels; mevrouw E. G. Verkerk-
Terpstra.
PPR (3 zetels). Mevrouw M. B. C. Bec-
kers-de Bruijn; dr. ir. J. L. A. Jansen; dr.
M. H. M. van Hulten.
CPN (2 zetels). M. Bakker; H. J. Hoek
stra.
D’66 (8 zetels). Dr. J. C. Terlouw; mr. L.
J. Brinkhorst; mr. H. J. Zeevalking; drs. E.
Nypels; C. Mertens; drs. M. B. Engwirda;
mevrouw J. Lambers-Hacquebard; me
vrouw M. M. van Beek.
DS’70 (1 zetel). Dr. W. Drees.
SGP (3 zetels). H. G. Abma; ir. H. van
Rossum; C. N. van Dis.
BP (1 zetel). H. Koekoek
GPV (1 zetel). Dr. A. J. Verbrugh.
PSP (1 zetel). Dr B van der Lek.
zag op grond van de uitslag een
combinatie VVD-CDA niet direct
zitten. „Maar de verhoudingen zijn
in ieder geval zodanig dat het een
rol in de discussie zal spelen”.
Evenals bij de PvdA keerde het
gesprek na bijna elke getoonde uit
slag terug op het enorme verlies
van de CPN.
De cijfers:
De economische specialist van de
KVP-fractie, Peijnenburg in Den
vooral over de vraag hoe het nu Haag „rechts^ Rinus genoemd
mogelijk was dat het CDA er met
name in Brabant en Limburg zo
slecht af was gekomen. Een CDA-
bolwerk als bijvoorbeeld Maas
tricht kent na gisteren een PvdA-
meerderheid.
DEN HAAG De vreemdste
verkiezingsavond sinds de Tweede
Wereldoorlog. Dat was in grote
trekken de indruk die de schaarse
bezoekers op de sobere partijbij
eenkomsten. Van grote invloed op
het wonderlijke gebeuren was dat
de twee grote spilpunten van de
verkiezingen, Den Uyl en Van Agt,
er de voorkeur aan hadden gege
ven de politiek achter zich te laten
en zich op het Haagse crisiscen
trum concentreerden op de ge
beurtenissen in Glimmen en Bo-
vensmilde. Mede daarom kon
slechts moeizaam worden gespe
culeerd over wat er op grond van
de uitslagen aan formatiemoge
lijkheden overblijft. De „nummers
twee”, Van Thijn (pvda) en
Aantjes (eda), waagden zich nau
welijks aan voorspellingen buiten
de grote kopstukken om.
de Tweede Kamer-verkiezingen werden
duidelijk overschaduwd door de gijze-_
lingsacties in Drente. Alle partijen waren
er het over eens geworden dat de bijeen
komsten in Hilversum een sober karakter
diende te hebben.
Een Amsterdamse kiezer heeft gisteren
bij de gemeentelijke verkiezingsdienst ge
klaagd dat er op het stembureau in de
Tweede Boerhaavestraat „valse stembil
jetten” werden uitgereikt. Hij zou zelf heb
ben geconstateerd dat op zeker één biljet
enkele lijsten, waaronder die van het
CDA, ontbraken. Toen men - er weliswaar
van overtuigd dat zoiets niet kan gebeuren
- toch maar even naging wat er fout zou
kunnen zijn gegaan, kwam men bij de
verkiezingsdienst tot de conclusie dat de
klager waarschijnlijk zijn stembiljet niet
geheel had uitgevouwen.
i
Om tien over zeven gisteravond was de
eerste verkiezingsuitslag al bekend. Win
naar was de gemeente Asperen, die bij de
i vorige verkiezingen ook de stemmen het
I eerst had geteld.
Een van de eerste politici die in de Hil
versumse studio arriveerde was DS’70-
lijsttrekker Drees jr. Hij sprak in eerste
instantie niet over het grote verlies van
zijn partij, maar begon met zijn blijdschap
uit te spreken over het feit dat de ver
kiezingen ondanks de ontwikkelingen van
deze week waten doorgegaan en dat de
gijzelingen geen invloed hadden op de
opkomst, zelfs niet in Bovensmilde.
De NOS-studio was niet extra bewaakt.
De eigen (ongewapende) bewakingsdienst
controleerde wat scherper dan anders,
maar van militair vertoon was in het ge
heel geen sprake. Wel patrouilleerde de
Hilversumse politie wat meer dan anders.
Er waren in Hilversum meer buitenlan
ders dan ooit, met name Amerikanen. Zij
hadden zich van unilaterale beeldverbin
dingen voorzien, waarop ze ongestoord
alle nieuws over de gijzelingsacties naar
de andere kant van de Atlantische Oceaan
konden krijgen.
De eerste reacties waren net zo
verdeeld als het CDA heet te zijn.
Kruisinga, wiens CHU onder het
kabinet-Den Uyl in de opposi-
tiebanken verbleef voorzag gro
te problemen na een eventuele for
matie van een CDA-PvdA-kabinet.
„Er is nog een grote irritatie in onze
achterban”, sprak een weinig opge
wekte Kruisinga in een zaaltje
waar van een audiovisuele kakofo
nie sprake was, omdat niet alleen
de geluiden van het politieke televi
sieprogramma doordrongen, maar
ook die van de Europa-Cupfinale.
De PvdA haalde uiteindelijk 53 zetels.
Aantjes voorspelde 46, Vondeling 47, Krui
singa 47, Andriessen 44 en Drees 44.
Het ligt ten dele ook aan de grote
opkomst die er vandaag is geweest
en aan de machtigingen die men
aan anderen heeft gegeven. We blij
ven echter optimistisch en hopen
bij de volgende verkiezingen terug
te komen in volle sterkte”.
Naar zijn mening is nu duidelijk bewe
zen dat zijn methode van analyseren beter
is dan de tradionele. De systematische
correctie die De Hond toepast - niet alleen
verwerken „wat gaat u stemmen”, maar
ook „wat heeft u de laatste keer gestemd -
heeft gewerkt. „Natuurlijk is er ook door
het Nederlands instituut voor de publieke
opinie (NIPO) goed gewerkt”, aldus De
Hond, „maai- ik was de eerste die erva
ringscijfers heeft verwerkt. Dat is juist
gebleken.”
CDA (49 zetels). Mr. A. A. M. van Agt;
mr. W. Aantjes; dr. R. J. H. Kruisinga; mr.
F. H. J. J. Andriessen; mevrouw J. van
Leeuwen; drs. G. van Leijenhorst; ir. P A
M. Cornelissen; drs. J. de Koning; T. Tol
man; drs. P. H. R. M. v.d. Linden; drs. J.
Boersma; drs. D. F. v. d. Mei; drs. R. F. M.
Lubbers; M. W. Schakel; H. Wisselink; drs.
Th. E. Westerterp; drs. M. W. J. M. Peijnen
burg; P. J A. v.d. Sanden; mevrouw M. H.
M. F. Gardeniers-Berendsen; mr. dr. A.
Veerman; A. J. Hermes; drs. H. A. C. M.
Notenboom; mr. H. v. d. Broek; mr. G. C.
van Dam; drs. H. Eversdijk; mevrouw G.
P. M. Cornelissen; G. J. M. Braks; mr. A. P.
J. J. van der Stee; W. G. Bremen; H. A. de
Boer; mr. J. S. L. Gualthérie van Weezel;
C. F. Kleisterlee; S. C. Weijers; P. H. van
Zeil; drs. B. Beumer; drs. H. J B. Aarts;
drs. C. P van Dijk; mevrouw J. G. Kraaije-
veld-Wouters; Th. M. Hazekamp; J. J. P. de
Boer; J. Hendriks; J. van Houwelingen;
mr. G. van Muiden; mr. J. N. Scholten;mr.
S. J. M. Dijkman; F. G. v. d. Gun; drs. S.
Faber; dr. A. G. W. J. Lansink; mevrouw
C. H. Evenhuis-van Essen.
VVD (28 zetels). H. Wiegel; drs. G. M. V.
van Aardenne; L. M. de Beer; mr. dr C
Berkhouwer: drs. D J D Dees; A. J.
Impressies van een vreemd verkiezingsavondje
hoofd. Maar daarover moeten
we ons nog uitvoerig beraden.
We hadden weliswaar geen voor
uitgang verwacht voor onze eigen
partij, maar een verlies van deze
orde van grootte hebben we nooit
voorzien”.
F
