ZUIDAFRIKAANSE MINISTER
ACHTER „KANTONSYSTEEM
Motie van wantrouwen
tegen Helmut Smidt
Israel zal zich geheel of gedeeltelijk moeten terugtrekken
CARTER GEDECIDEERD INZAKE
WESTELIJKE JORDAANOEVER
Mogelijk nieuwe
verkiezingen
in Pakistan
■I
N
Vissers uit Cuba
mogen VS aandoen
’t Eerste Eigen Huis.
I 1
■11
i, n
BESPREKINGEN TUSSEN LIKOED EN DASH AFGEBROKEN
RODE POTLOOD
Botha:
PIETJE BELL
ff
Chileense attaché
terug naar Chili
Mandaat vredesmacht
VN in Golanhoogte
half jaar verlengd
„Garantie voor zelfbestuur verschillende rassen"
i
|M w
3
VRIJDAG
BINNEN- EN BUITENLAND
2 7
M E I
19 7 7
2
ije
of
or
rs
Veto
Uw Gas- of Energiebedrijf
(ook voor advies en documentatie)
ng
lire
i de
vijf
vee
rer-
jrie
ok
>8
(Van onze redacteur in Israel, Jaap van Wesel)
JERUZALEM. De keuze van Mosje Dajan als minister van
Buitenlandse Zaken van de Likoed-regering heeft een politieke storm
in Israel veroorzaakt. De kansen op een coalitieregering met Dash, de
nieuwe pragmatische hervormingspartij van prof. Jadin, zijn aanzien
lijk verminderd. Dash heeft de besprekingen met de Likoed afgebro
ken en wil dat de keuze van Dajan ongedaan gemaakt wordt.
J
En dan komt ’t: boiler, geiser, oven, fornuis,
verwarming en noem maar op. Als ’t over gas gaat,
over kosten en comfort, kom dan even bij ons
langs. We adviseren u graag en gratis.
Af®
Éi? WB
ft
AM
Kabinetsformatie in Israel
keuze Dajan
in impasse na
Rabbi Alexander Schindler, voorzitter van het Amerikaanse overkoepelende orgaan van joodse organisaties, wordt hier bij
Premier Vorster heeft tot dusver het
(ADVERTENTIE)
5 5
9 9
„Een daad van politieke prostitutie, een
daad om van te kotsen”, waren de meest
uitgesproken commentaren. Simon Peres
wist zich beter te beheersen en zei „de
daad van Dajan zeer te betreuren. Het is in
strijd met de regels van het politieke spel,
om nog voor de Knesset bijeen is gekomen,
over te stappen naar een andere partij. Ik
eis dan ook van Dajan dat hij zijn mandaat
aan de partij terug geeft”, aldus Peres.
Ongeveer de helft van de Nationaal-
Religieuze Partij die als een natuurlijke
bondgenoot van de Likoed wordt gezien
vanwege gelijke opvattingen over annexa
tie, tegen een terugkeer van Dajan, nu als
minister van Buitenlandse Zaken, later
mogelijk als premier. „Een omstreden fi-
gu.ur als Dajan'mag geen verantwoordelij
ke positie in een Israëlische regering ver
vullen”, aldus een van de leiders van de
Nationaal-Religieuze Partij.
Het meest emotioneel waren uiteraard
de reacties in Dajans Arbeiderspartij.
De keuze van Dajan heeft oude wonden
opengereten. Het is Dajan geweest, die in
de publieke opinie verantwoordelijk is
voor het falen in de Jom-Kippoeroorlog
van 1973. Sindsdien is de vroeger zo popu
laire held een omstreden figuur geworden.
BONN. De Chileense militaire attaché
in Bonn, overste Christian Ackerknecht,
gaat terug naar Chili Ackerknecht, sinds
december van net vorig jaar in Bonn geac
crediteerd, is ei de laatste tijd herhaalde
lijk van beschuldigd, na de val van de
regering-Allende aks Commandeur van de
provinciehoofdstad Rancagua te hebben
meegedaan aan het folteren van gevan-
genen
PRETORIA (Reuter). De Zuidafrikaan-
se minister van Defensie, Pieter Botha,
heeft zich gisteren geplaatst achter het
denkbeeld van een Zwitsers kantonsy-
steem voor Zuid-Afrika.
Botha zei dat zo’n systeem garantie zou
zijn voor de grootst mogelijke mate van
zelfbestuur voor de verschillende rassen.
Ook binnen de Likoed is een storm van
verontwaardiging opgegaan, in het bij
zonder binnen de Liberale Partij die deel
uitmaakt van de Likoed. Aanvankelijk
was aan Arjen Dulzin, lid van de Liberale
Partij, Buitenlandse Zaken aangeboden.
De persoonlijke beslissing van Begin om
zonder consultatie van de Likoed als ge
heel Dajan te vragen, wordt door de libe
ralen „een schande,’ genoemd.
volledige onafhankelijkheid, maar dat de
reële wens is gebleven dat er één Zuid-
Afrikaanse saamhorige natie zal zijn.
idee van medezeggenschap in het kader
van een kabinetsraad van zwarten uit de
steden, afgewezen, maar Koornhofs woor
den van dinsdag suggereren dat hij hier
van zou kunnen terugkomen
Rogers (genoemd naar de in 1969, toen het plan werd
gelanceerd, fungerende minister van Buitenlandse Za
ken). „De partijen moeten daar zelf over onderhandelen'
verklaarde de president, die eraan toevoegde dat de VS
de vooruitgang naar een overeenkomst destijds geen
dienst hebben bewezen door het zonder meei voorleggen
van een plan
„Palestijns vaderland" en een terugkeer
naar de grenzen van 1967, staan lijnrecht
tegenover elkaar.
Om diezelfde reden is ook de keuze van
Dajan in de rest van de wereld veel gunsti
ger ontvangen dan in Israel. Dajan heeft
zich weliswaar tegen het opgeven van de
westoever verklaard, maar dat hij een
politieke opportunist is, hoeft geen nadere
toelichting. De overeenkomst die Dajan
met Begin heeft gesloten en die de grond
slag is voor Dajans ministerschap, stelt
uitdrukkelijk dat de Likoed niet tot an
nexatie zal overgaan zolang er met de
Arabieren onderhandeld wordt.
De oppositie dient geen
motie van wantrouwen
recht voorbehoudt over die wetten een veto uit te
spreken
Hoewel van beide zijden voortdurend wordt benadrukt
dat president en Congres uitstekend samenwerken, is het
duidelijk dat er een ernstig conflict dreigt en dat Carter
niet zal toegeven.
is, wat betekent dat men
er niet op uit is Schmidt
tot aftreden te dwingen.
HAVANA, (Reuter). Cubaanse vis
sersboten kunnen voortaan Amerikaanse
havens aandoen voor bevoorrading of re
paratie, aldus een visserij-overeenkomst
tussen beide landen die in Havanna is
gepubliceerd.
gedrag is woensdag door
het Westduitse constituti
onele hof veroordeeld als
zijnde in strijd met de
grondwet.
Ik begrijp ook wel hoe dat komt: we
zijn verwend door de ballpoints en de
viltstiften met hun heldere kleuren en
denken daarom dat het verplichte ro
de potlood maar half schrijft. De
vrees dat het rood, hoe licht ook, niet
opgemerkt zal worden is overigens
ongegrond. Ik heb me laten uitleggen
hoe het tellen in de praktijk gaat. Je
rent met je ogen de bovenste rij van
alle lijsttrekkers van links naar rechts
af (want de meeste mensen stemmen
op de lijsttrekkers), zit daar geen
bleekrode stip tussen dan leg je het
biljet even opzij voor straks, want dat
is dan een moeilijk geval, en als je alle
biljetten bekeken hebt ga je op de
terzijde gelegde stembiljetten speu
ren naar de rode stip, die dan meestal
in de mêlee als voorkeursstem recht
sonder op het biljet wordt terugge
vonden, of toch als schier onzichtbare
stip nog in de bovenste regionen blijkt
te vertoeven. Zo simpel ligt dat. En
laat u niets wijsmaken over compu
ters. In verreweg de meeste stemloka
len is er nog sprake van het edele
handwerk, dat zich niet van de wijs
laat brengen door de beperkte kleu-
rintensiteit van het rode potlood'
Toch was al deze moeite door een
slimme tegenspeler in één klap teniet
gedaan, ongeveer op de manier die ik
me van Pietje Bell herinner. Een dik
ke rijke stinkerd liet overal in de stad
huizenhoge reclameborden aanbren
gen met zijn firmanaam PIT erop, en
wat deed die dekselse Pietje Bell, die
geassocieerd was met een concurre
rende firma die PET heette? Hij ging
naar de firma die de reclameborden
moest maken, gaf de complimenten
van meneer PET, die dus geen PET
heette, en of ze daarom op de reclame
borden niet wilden verzuimen PIT in
PET te veranderen? Zeker, jonge
man. Met het gevolg dat meneer Pit
tot zijn verbijstering overal grote re
clameborden in de stad hangen zag
die reclame maakten voor zijn con
current Pet!
ste-
ver
col-
de
een
ele-
ISLAMABAD, (Reuter). Opposi-
tiekringen in Pakistan hebben gisteren
bekendgemaakt dat premier Zoelfikar
Ali Bhoetto privé heeft toegestemd in
nieuwe verkiezengen.
U moet het me maar ten goede
houden als de werkelijke namen niet
Pit en Pet waren maar Tip en Top,
want ik kan niet alle details van de
wereldliteratuur onthouden. Waar het
om gaat is, dat hetzelfde Pietje Bell-
principe door een politieke tegenstan
der van de CPN, ik denk een PvdA’er,
werd toegepast. Hij streek ERIN met
witte kalk weg en zette er OOK voor
in de plaats Zo sloeg hij met minima
le krachtsinspanning twee vliegen in
één klap VAN AGT ERUIT. CPN
OOK
iurt
erd
eef-
lent
)OS-
die
zer-
i de
gen
zijn
100
>el
iT
jit
IT-
In
rt-
ier
rw
id-
er-
iad
jke
8e-
jri-
iat
3Ot
eid
3n-
er-
er-
>n-
ag
le-
te.
ni-
in-
in-
ter
ide
ira-
/en
ste-
?he
as
de
elp
?en
ver
t.
ien
een
•en-
be-
fen,
Het
een
in
m-
I 6
nc-
de
un
en,
di
jen
en.
H.
an
•en
in
■ek
le
nt-
mjfel
De minister ging elke suggestie uit de
weg als zou men moeten afzien van de
huidige politiek van de „gescheiden ont
wikkeling” der rassen.
Over de SALT-onderhandelingen sprak Carter even
eens. Hoewel de Amerikanen duidelijk blij waren met de
resultaten van de recente besprekingen in Genève tussen
Cyrus Vance en zijn Russische ambtgenoot Andrei Gro-
miko, gaf Carter toe dat er „reden bestaat voor enige
bezorgdheid" in het licht van de grote verschillen van
inzicht die m weerwil van een nu gesloten basisovereen
komst nog moeten worden overbrugd
door Nico Scheepmaker
NEW YORK, (Reuter). De Veiligheids
raad heeft gisteren het mandaat van de
vredesmacht van de Verenigde Naties in
het heuvelgebied van Golan tot 30 novem
ber verlengd.
Het besluit om de vredesmacht nog een
half jaar in het grensgebied tussen Israel
en Syrië te handhaven, werd genomen met
12 tegen nul stemmen. Evenals vorige ke
ren namen Benin, China en Libië niet aan
de stemming deel.
(Van onze redacteur in de VS, Henk Kolb)
WASHINGTON. Israel zal zich in het kader van een
vredesovereenkomst tussen de joodse staat en zijn Arabi
sche vijanden moeten terugtrekken van de westelijke
Jordaanoever. „Ik ga ervan uit”, zei de Amerikaanse
president Carter gisteren tijdens een persconferentie,
„dat gehele of gedeeltelijke terugtrekking van de weste
lijke Jordaanoever deel zal uitmaken van een vredesre
geling"
Een van de grote geneugten van de
dag van vandaag is dat de verkiezin
gen nu voorbij zijn, waardoor we
voorlopig gespaard zullen blijven
voor al die advertenties van firma’s
die „inhaakten” op de verkiezingen:
„Voor een gladgeschoren toekomst,
kies Philishave”, en „Kies ’n goede
bril”, met daarbij twee stemhokjes
getekend die samen wisten hoe een
bril eruit zag. Erge dingen zijn dat. Ik
ben ook benieuwd hoe lang we nog
opgescheept zullen blijven zitten met
geplakte en gekalkte verkiezingsleu
zen, ik schat een jaar of veertig. Heel
bevredigend vond ik de leuze in koeie-
letters op een viaduct bij Diemen:
VAN AGT ERUIT CPN ERIN stond
er. Blijkbaar had iemand in een
maanloze nacht, aan zijn tenen aan de
rand van het viaduct hangend deze
onuitwisbare woorden voor de vele
duizenden passerende automobilisten
neergekalkt, daarbij goed oplettend
dat hij de N niet kantelde, want dat
gebeurt meestal als mensen onder
steboven een tekst opschrijven.
Ik weet niet wat u er van vond,
maar mij beviel dat rode potlood
maar half. Zo’n ding geeft bijna niet
af, je vreest dat de lichtrode vlek in
dat toch al zwarte omlijste vakje niet
opgemerkt zal worden en je laat het
potlood nog maar eens een tweede en
derde pirouette maken, zonder dat
het veel uithaalt. Informatie leerde
me dat het een plaatselijk euvel ge
weest kan zijn, want die rode potlo
den worden niet tegelijk met de stem
biljetten van staatswege aan de ver
schillende verkiezingsbureaus uitge
reikt, maar aan de andere kant hoor
de ik van iemand die al voor de tiende
keer toezichthouder in het stemlokaal
was (ik heb vroeger wel eens ergens
gestemd waar Liesbeth den Uyl die
functie vervulde), dat er, zolang hij dit
liefdewerk deed, al geklaagd werd
over die rode potloden die maar ter
nauwernood zouden schrijven.
I een
bezoek aan het ziekenhuis in Tel Aviv waarin Menachim Begin, leider van de Israëlische Likoedpartij, is opgenomen, begroet door
mevrouw Begin.
Carter beschouwt de nieuwe Israëlische leider Mena
chem Begin niet als een obstakel op de weg van voortuit-
gang en veronderstelt dat gesprekken van Begin met de
VS-president, leiders uit het Congres en de Amerikaanse
joodse gemeenschap Begin zullen kunnen overtuigen zijn
aanvankelijke harde standpunten te herzien. Tenslotte is
Israel een democratie, aldus Carter en regeringsleiders
daar moeten, zoals in elke democratie, uiteindelijk zo
veel mogelijk aan de wensen en gevoelens van de bevol
king recht doen. Hij benadrukte dat het niet alleen gaat
om radicale verklaringen van Israëlische kant, doch dat
ook aan Arabische zijde de uitspraken van hun harde
kanten moeten worden, ontdaan om overleg mogelijk te
maken.
Daarmee heeft de president gedaan wat hij tijdens zijn
campagne zei te zullen doen desnoods over het hoofd van
de volksvertegenwoordiging heen het volk op de hoogte
stellen van zijn verlangens en plannen Dit om langs die
weg de veronderstelde druk op Congresleden om met
hoge uitgaven in te stemmen terwille van een succes bij de
kiezers, te verminderen.
De Amerikaanse president ontkende dat hij de ontwik
keling van bepaalde Cruise-raketten (een soort vliegende
bom die in de SALT-onderhandelingen een belangrijke
rol speelt) zou hebben vertraagd in afwachting van
onderhandelingsresultaten
Botha, plaatsvervanger van premier
John Vorster wanneer deze uitstedig is of
op andere wijze niet in staat is zijn ambt
uit te oefenen, leidt de kabinetscommissie
die de mogelijkheden onderzoekt voor wij
ziging in het parlementaire democratische
stelsel dat in Zuid-Afrika heerst. Het rap
port van de commissie wordt binnenkort
verwacht.
Van haar kant is de oppositie in dat
geval bereid haar eis dat Bhoetto aftreedt,
te laten vallen, op voorwaarde dat zij een
vinger in de pap krijgt in een interim-
regering vóór de verkiezingen.
Sinds de oppositie er de Volkspartij van
Bhoetto van heeft beschuldigd dat zij haar
verkiezingsoverwinning op 7 maart op on
eerlijke wijze heeft verkregen, hebben zich
in de grote steden van Pakistan bloedige
onlusten voorgedaan, waarbij 340 mensen
zijn gedood.
De Pakistaanse Nationale Alliantie, het
verbond van oppositiepartijen, eiste
nieuwe verkiezingen en het aftreden van
de premier, maar deze heeft dat steeds
geweigerd.
Juist omdat Begin een fundamentalist is,
wordt internationaal deelneming van
Dash aan de regering-Begin algemeen toe
gejuicht als een mogelijke controle op een
wat al te enthousiaste annexatiepolitiek.
Op voorhand is een heftig debat ont
staan over een toespraak die een ander
kabinetslid, minister van Onderwijs en
Sportzaken, Piet Koornhof, dinsdag heeft
gehouden. Hij maakte de suggestie dat
zwarten uiteindelijk een rol gegeven zou
kunnen worden in een statenbondachtig
regeringssysteem in Zwitserse trant.
Minister Botha zei tegen studenten van
de universiteit van Pretoria dat het kan-
tonsysteem een mogelijke eerlijke oplos
sing bood voor wat hij beschreef als „Zuid-
Afrika’s multi-nationale situatie”.
„Er is geen reden waarom de diversiteit
van volkeren zoals bestaat in Zuid-Afrika,
oorzaak zou zijn voor ’s lands ondergang",
zei hij.
Hoe Botha zich het omvatten van alle
rassen in een staatsstelsel naar Zwitsers
model en één staat voorstelt, lichtte hij niet
toe. Er is echter op uitgebreide schaal
gespeculeerd dat zijn grondwetscommis
sie de aanbeveling zal doen een presiden
tieel bewind in te stellen dat een multi
raciaal lichaam omvat dat wellicht voort
komt uit de huidige kabinetsraden waarin
de burgers van gemengd ras en van India
se komaf zitting hebben in adviserende
rol.
Botha zei dat de stammenlanden onder
blank geleide dan wel op weg zijn naar
Dit ondanks het handelsembargo tegen
Cuba dat Washington en 1962 had inge-
steld nadat het eiland tot het communisme
was overgegaan.
De visserij-overeenkomst is vorige
maand in Havana ondertekend maar pas
woensdag gepubliceerd. Beide landen zul
len ook samenwerken bij het wetenschap
pelijk onderzoek naar het visbestand.
-
Carter begon zijn persconferentie met de mededeling
dat hij, wanneer het Congres te veel geld wil uitgeven
aan bijvoorbeeld steun voor de landbouw en grote water
werken, waarmee hij het als president terwille van de
algemene begrotingssituatie niet eens kan zijn, zich het
Carter, die bij eerdere gelegenheden heeft gesproken
over „geringe aanpassingen van de bestaande grenzen”,
zei dat de VS geen welomschreven vredesplan voor het
Midden-Oosten gereed hebben, maar dat de beginselen
van een overeenkomst zijn vastgelegd in de VN-resolu-
ties die de VS mede hebben gesteund: een „thuisland”
voor de Palestijnen, compensaties voor de verliezen die
zij hebben geleden, terugtrekking van de Israëlische
troepen uit de bezette Arabische gebieden en permanen
te en veilige grenzen voor Israel.
Inmiddels heeft de
voorzitter van de sociaal
democratische fractie in
de Bondsdag, Herbert
Wehner, gezegd dat de
motie geen schijn van
kans maakt te worden
aangenomen.
Kohl en Strauss willen
dat Schmidt door de
Bondsdag wordt berispt
voor het feit dat hij in
1973 als minister van Fi
nanciën circa twee mil
jard mark heeft uitgege
ven zonder daarvoor
toestemming aan het
parlement te vragen. Dit
Carter, die net twee dagen van besprekingen met de
Saoedi-Arabische kroonprins Fahd achter de rug heeft,
verklaarde dat de VS geen grenzen willen voorschrijven
en dat Amerika geen controle wenst over welke partij in
het Midden-Oosten dan ook. Volgens Carter zou het
onjuist zijn wanneer hij zou zeggen hoe naar zijn smaak
de uiteindeiijke grenzen in de Sinaï, in de Golan-hoogten
en op de westelijke Jordaanoever zouden moeten zijn, of
in hoeverre die verschillen van het zogenaamde plan-
De coalitiebesprekingen in Israel vin
den plaats in de schaduw van Amerikaan
se uitlatingen over de toekomstige
vredesonderhandelingen in Genève. De
uitspraken van Begin over de „bevrijde
gebieden” en die van Carter over een
BONN. De West
duitse oppositie van
CDU en CSU zal binnen
kort een motie van af
keuring tegen bondskan
selier Helmut Schmidt
indienen. Dit is meege
deeld door CDU-voorzit-
ter Helmut Kohl en CSU-
voorzitter Franz-Josef
Strauss.
V?;.”
p
