7i
d
r
r
0
t
n
1
r
Schaken
Dammen
a
Filatelie
Bridge
n
a
1n
PUZZEL
Lö
I
a ia
SIS
9l
Feest in de wei
1
d
7A
fell
TT
(«v.X en 7.'
Mwanv
11 tl
ff.3
,u'
A
A
A
A
k
A
A
1
A
i
Mli en
VVM
i
X
1
1
A
4
A
A
A
A
1
A
A
A
W
W
X
i
A
'f
0
w
\1)
\\l7Zf
ITOBIA
DUt
§SS
.4
i
5
BARBADOS
5Oc
KZANIA
;20c K..Z/
7
I
«Al
11)
'I
L
o
Wat een feest is het geweest!
H.
■-i
5
2
3
I
8
12
10
15
13
tl/
A H B 1 0 9
4-
N
e
>d
in
v B 1 095
T SCHIPPERHEUW
KJF HEYMANS
4-
dat is m’n vriend
die kreeg een steen
zo op z’n hoofd.
- dag mam
ik ga naar school
- dag bram
kijk je goed uit.
het is erg druk op straat. -
- ja mam
ik zal het doen.
dag mam. -
- dag mam
ik ben weer thuis. -
- dag bram
hoe was het op school?-
- oh mam
dat ging wel.
er was een som.
ik kon hem niet
maar toen zei juf:
- bram kom eens hier. -
ze nam m’n boek
en ze nam m’n schrift
en ze deed de som voor
toen kon ik hem.
ja mam
en koos
Carolien heeft een goed idee. Ze wil een
feestje bouwen in de wei. Ze gaat naar
Steven het paard en vraagt hem om haar
te helpen. Steven vindt het geweldig. „Ja”,
zegt hij, „we maken er een echt lentefeest
van en vragen de boer of hij wat spulletjes
voor ons heeft.”
En zo gebeurt het dat Carolien koe voor
allerlei leuke dingetjes zorgt en Steven met
de boer praat.
Het is een prachtige voorjaarsavond. In
de wei zijn allemaal lampionnen opgehan-
het doorgronden en in het hersenarchief
opslaan van echte meesterpartijen kan
hebben. Tenslotte de factor geluk. Als men
hieronder verstaat dat een speler een punt
in de schoot geworpen krijgt door externe
factoren, dan kan men inderdaad soms
van „geluk” spreken. Enkele voorbeelden:
de tegenstander is ziek of vergist zich in
het aanvangsuur, waardoor hij een regle
mentaire nul krijgt; of zijn vlag valt te
vroeg door een constructiefout; geluk kan
men het ook noemen als de grote crack al
vóór de laatste ronde zeker is van de eerste
prijs en daarom genoegen neemt met een
salonremise tegen een zwakkere die hij
normaliter stellig zou hebben verslagen. In
een ander vlak ligt al, als er tegelijkertijd
op twee borden eenzelfde openingsvariant
verschijnt, in welke grootmeester A een
verbetering heeft gevonden. Amateur B
kan dan rustig „spieken”. Dit doet zich
overigens slechts als unicum voor
Zuiver schaaktechnisch echter geloven
wij niet in „geluk.” Herhaaldelijk zien we
dat de „crack” zich uit een glad verloren
stelling redt tegen de „kruk”, die een blun
der maakt. Is dat geluk? O.i. niet. Van
Tarrasch is het gevleugde woord: „Dort
wo die guten Züge fehlen, da stellt zu
rechter Zeit der Bock sich ein.” (waar de
goede zetten ontbreken, komt op het juiste
moment ook de „bok”.) Hij bedoelde daar
mede dat het ons aller bekende probleem,
hoe een gewonnen stelling te winnen,
pleegt te worden vereenvoudigd doordat
tegen die verloren staat het einde verhaast
door een zwakke zet. Welnu, dat doet de
grote meester nu juist niet! Hij knokt dóór,
ontdekt soms nog een verborgen val, en
bespeelt bovendien het psychologische feit
dat de underdog die warempel op winst
De boer en de boerin kijken uit het raam
van de boerderij naar de wei.
„Wat een mooi feest, hè vrouw”, zegt de
boer.
„Zullen we meedoen?” vraagt de boerin.
dat deed piet
maar hij kon er niets aan doen.
Zuid speelt 3 SA West komt uit met KI.
V Hoe maakt zuid zijn negen slagen?
Oplossing in de rubriek van volgende
week
Het bieden ging verder: west 2 Sch (ech
te kleur), oost 3 Ru (echte kleur), west 4 KI
(echte kleur), oost 4 Sch (enige schoppen-
steun, geen klaversteun), west 5 KI (vraag-
bod, tevens slempoging), oost 5 Ru (geen le
of 2e ronde klavercontrole), west 6 KI
(herhaald vraagbod), oost 6 Sch (double
ton klaver), west 7 Sch, gedoubleerd door
zuid
Noord kwam uit met Ha 5 en toen oost
zijn kaarten had geëtaleerd was west's
eerste gedachte: gelukkig, hij kwam niet
met troef uit. En vervolgens schoot het als
een flits door hem heen. Misschien had
noord helemaal geen troef. Ja, dat moest
het zijn. West zag opeens ook dat zijn
partner alle tweën had. Een teken aan de
wand? Hij besloot dat hij zuid op alle
troeven zou spelen en dat betekende dat
hij behalve 3 x A H alle troeven apart
moest maken, dus ook Sch 2. Dat kon
alleen als zuid, naast zijn 6 troeven, dou
bletons in de rode kleuren had en precies
een driekaart klaveren. Om een lang ver
haal kort te maken, dit was het spel:
4 96 2
A VB2
A V 3
4* H 7 3
V 2
A 8 6 2
A H 9 7 2
42
V 1 0 8 4
7 4
H 10 9 5 2
4* A 4
H 5
’H19II
B 8 7
4* 8 6 2
mam lacht
en zegt dan:
- ga jij maar naar je stoel bram
en neem er eerst maar één.
dan zien we straks wel weer
of je de rest van het brood nog lust! -
ET
N
w.--o
z
En zo gebeurt het dat er onder de lampi
onnen en tussen de bloemen ’s avonds ge
danst wordt. De boerin danst met Steven
en de boer met Carolien. Tot diep in de
nacht gaat het door. En in die nacht valt
iedereen in de wei in slaap, tot de zon met
zijn stralen ze in de ogen prikt. Niet uitge
slapen, maar erg tevreden, gaat iedereen
weer aan het werk.
Men wordt geen sterk schaker door het
uit het hoofd leren van eindeloze openings-
varianten. Veeleer gaat het om het leren
kennen van het idioom der ontelbare con
stellaties welke zich kunnen voordoen, om
de algemene kenmerken der te behande
len stellingen, zoals pionnenstructuren,
goede en slechte lopers, open lijnen, zwak
ke en sterke velden, centrumformaties,
aanwijzingen voor mogelijke combinatoi-
re wendingen e.d. Het soort geheugen dat
de schaakmeester nodig heeft is dus van
geheel andere aard dan bijv, van de zon
derling die duizenden telefoonnummers
feilloos kan opdreunen. Beziet u eens de
diagrammen 1 en 2. Zowel leek als kenner
ziet in één oogopslag dat de twee weerge
geven standen niets met elkander te ma
ken hebben, tenminste op het eerste ge
zicht. Niettemin zult u aanstonds zien dat
het geheugen in hogere zin de zwartspeler
in diagram 2 gemakkelijk op het juiste
spoor brengt, als hij zich in zijn onderbe
wustzijn nog vagelijk de situatie herinnert,
welke diagram 1 laat zien
staat tegen de maestro, dientengevolge ex
tra opgewonden is. Een bijzonder frap
pant voorbeeld vormde het slot van het
treffen KarpovCsom onlangs in Bad
Lauterberg. Karpov manipuleerde wat te
optimistisch, terwijl Csom, een grootmees
ter met een Plo van 2535, een schitterende
partij speelde totdat, ja totdat de gedachte,
op winst te staan tegen de wereldkampi
oen hem te machtig werd. Na 49)Tdl-d7
was de stelling van diagram 3 ontstaan.
Zwart, met paard en pion vóór, kon met
Éf))Pg5 dóódsimpel winnen, doch hij
•peelde 49)... Ph7-f8?? Aan u is het, uit
te zoeken wat er toen gebeurde.
MR. E. SPANJAARD
6
n
finales, en Jos Stokkel, al deelnemer aan
het jeugd-W.K. Niet zij waren de belang
rijkste concurrenten, maar de pas 15-jari-
ge Hans Vermin uit Wassenaar. Hij stónd
bij het ingaan van de laatste ronde gelijk
bovenaan, maar kon de spanning niet aan
en verloor. Harmsma speelde toen juist
een goede partij en bleef door winst Brou
wers een punt voor. Gezien hun leeftijd
zullen de kampioen en zijn belager Vermin
verder bij de jeugd nog een grote rol
spelen
7
NIGERIA. Ter gelegenheid van de eer
ste Panafrikaanse Padvindersjambo-
ree werden op 2 april vier zegels in
circulatie gebracht: 5k. een verkenner
en een welp groeten elkaar, 18 k. pad
vinders maken een straat schoon, 25 k.
padvinders tijdens het werken op een
boerderij en 30 k. het embleem van de
Jamboree en een kaartje van Afrika
met pijlen die allen naar Nigeria wij
zen. (afbeelding)
CHRISTMAN EILAND. De eerste vier
waarden van een nieuwe definitieve
serie frankeerzegels verschenen op 30
april Zij tonen de portretten van be
roemde bezoekers van het eiland: 1 c.
de boekanier en ontdekkingsreiziger
William Dampier (1652-1715) en een
blik op het eiland door een teleskoop;
6c. de eerste kolonist van het eiland
Andrew Ferguson Clunies-Ross (1859-
1918) en de nederzetting bij Flying
Fish Cove; 9 c. de botanicus Henry
Nicholas Ridley (1855-1956; hij werd
bijna 101 jaar) en de doorhem benoem
de orchidee Saccolabium archytas Rid
ley; en$ 1 de leraar Fam Choo Beng
(1913-1970), hoofd van de English
School, en het schoolgebouw
CYPRUS. Een zegel van 120 m. ver
schijnt op 13 juni naar aanleiding van
het zilveren regeringsjubileum van Ko
ningin Elizabeth II van Engeland; Wij
De stelling van diagram 1 is te vinden in
het toernooiboek New York 1924, bewerkt
door de grote Aljechin. Na wit’s 9e zet was
die stelling (met Pc6 nog op b8) ontstaan
in de partij MarshallReti. Reti vervolgde
met 9) ,c7-c5. Bij die zet plaatste Alje
chin de aantekening dat na 9).Pb8-c6
(=de diagramstelling) de zet 10) Pc3-e2
slecht ware, omdat zwart dan met
10).e7-e5! 11) d4-d5 Pc6-d4 in het voor-
gen. Carolien heeft een emmer melk ver
mengd met cacao. Theodora het schaap
bakt weidekoekjes en een paar vriendin
nen van Carolien hebben de tafel en de
banken met bloemen versierd.
En nu het „Geheugen m hogere zin” In
het kampioenschap van Nederland 1977
was na zwart’s 9e zet de stand van diagram
2 ontstaan, weliswaar geheel anders als die
van Hastings, maar met dezelfde combina-
toire aanwijzing, nl. de witte dame op f3,
de loper op d3, alsmede de onmogelijkheid
voor die dame om de loper te dekken.
Böhm had kennelijk geen associatie met
Hastings 1925 hij is nog jong! en
vervolgde argeloos met 10)h2-h4? Een paar
knappe koppen in de zaal hadden de asso
ciatie wèl en wachten vol spanning af.
Donner zag het en veroverde met
10). Lf8xc5! een kostbare pion, wat
hem na lange strijd de winst opleverde.
Een frappante illustratie van het nut dat
deel zou komen. Nog hetzelfde jaar (het
toernooiboek verscheen in 1925) kwam on
ze diagramstelling zowaar op het bord te
Hastings in de partij G. M. Normandr. M.
Vidmar. De witspeler vervolgde nu toch
met 10)Pc3-e2? De auteurs van het boekje
„Hastings Schaakcitadel 1946-47”, die een
aantal Hastings-partijen uit het verleden
memoreren, tekenen er ten onrechte bij
aan: „Eigenaardig genoeg werd deze zet
eens door Aljechin aanbevolen (toernooi
boek New York 1924)”. Uit bovenstaande
weergave van Aljechin’s analyse ziet u, dat
de aantekening in het Hastings-boekje on
juist was; Aljechin keurde immers de zet
af. Maar de overtuigende weerlegging zag
hij niet! Die bracht Vidmar in 1925 op het
bord nl 10) Pd7-e5! Hierna is het direct
volkomen mis voor wit; na Il)d4xe5
Pc6xe5 moet de witte dame wijken, zonder
dat deze I,d3 kan dekken, omdat Pe2, Le3
en pion e4 in de weg staan Er volgde
12)Dg3 Pd3:+ en wit moest weldra capitu
leren
Deze keer is onze puzzel een echt kruis
woordraadsel. Je hebt misschien zelf wel
eens geprobeerd zo’n puzzel op te lossen.
Misschien heb je het iemand die je kent
zien doen. Het is niet zo gemakkelijk, maar
daarom hebben we er een gemaakt, waar
in je het een beetje kunt leren. In dit
kruiswoordraadsel zijn al allemaal letters
ingevuld, behalve een paar klinkers van
het alfabet. Dat zijn hier de a, e en de i. Die
letters moet je proberen zo in de puzzel te
zetten, dat er van links naar rechts en van
boven naar beneden gelezen, goede woor-
den komen te staan. Je hoeft de oplossing
niet in te sturen.!
de steen kwam op een paal
en toen op koos z’n hoofd.
ha mam
krijg ik nu brood?
ik heb zo’n trek
ik lust wel een heel brood.
mmm met kaas
en ook met worst. -
zien hierop een reproduktie van de 500 D_met zijn beeltenis op 11 april. Twee
mils-zegel uit 1955 met het portret van
de koningin, (afbeelding)
Aan de 16-jarige junior-speler Tjeerd
Harmsma uit Borculo is recht gedaan.
Twee jaar geleden greep hij net naast de
titel bij de adspiranten, maar was hij qua
spel de beste. Hij won tóen in een fraaie
partij van de latere kampioen Henk Hos
per (rubriek 21-5-75). Nu is Harmsma voor
de tweede keer goed in de publiciteit,
dankzij zijn nationale titel bij de junioren.
Het kampioenschap werd in april in Lent
gehouden in het kader van het jubileum
jaar van de actieve Gelderse dambond.
Onlangs is een partijenboekje verschenen.
Een goed idee van uitgever Damclub Lent,
want de aandacht voor de jeugd blijft
anders nogal mager. In het voorwoord
wordt er dan ook over geklaagd dat de
jeugdkampioenschappen zo weinig publi
citeit krijgen. Een belangrijke reden is
natuurlijk dat tegelijk met het nationaal
seniorenkampioenschap wordt gespeeld.
Kan de dambond deze titeltoernooien niet
spreiden door de jeugd in de pinksterva-
kantie te laten spelen? Ze krijgt dan de
aandacht, die nodig en verdiend is. Want
het spelniveau is al heel behoorlijk, ook
dank zij de centrale jeugdtraining.
De Commissie Training van de KNDB
verdient trouwens toch een compliment,
want juist Tjeerd Harmsma, die niet aan
de selectiewedstrijden had meegedaan,
werd alsnog als invaller tot het toernooi
toegelaten. Hij heeft deze keuze volledig
waargemaakt. In 1976 nog achtste achter
een aantal deelnemers, die nu in het vol
gend kampioenschap niet meer aan hem
konden tippen. Ik noem als bekendsten
Toine Brouwers, met een abonnement op
A B 7 3
’9 63
4
reeks met voorstellingen van blpemen
in omloop, gedrukt op papier met wa
termerk CA Block: 20 c. Spathoglossis
„The Gold” en 45 c. Phalaenopsis schil-
leriana „Sunset Glow”, (afbeelding)
De diagramstand toont een belangrijke
situatie uit een der winstpartijen van de
kampioen. Harmsma (zwart) speelt hier
29.18-23. Hij kon de stand echter beter
openhouden, want nu zou tegenstander
Grotehuis (wit) zich met 42-38! omsinge-
lingskansen kunnen scheppen. Omdat 31-
27 dan dreigt en 23-29?, 28x48 faalt (door
38-32, 48x25, 31-27 enz.) kan zwart 21-27
namelijk niet langer uitstellen. In de partij
volgde 30. 43-39, 13-19 31. 24x13, 8x19 32.
30- 24, 19x30 33. 35x24,4-10 34. 40-35, 12-18
35. 42-38 (beter lijkt 35-30 om na 14-19
direct weer veld 24 te bezetten), 14-19. 36.
24x13, 18x9 37. 39-34, 9-14 38. 41-37, 10-15
39. 37-32.
Wit schakelt over naar een moeizame
verdediging. Ook mogelijk en wellicht be
ter was 38-32, dreigt met 47-42, 31-27,
terwijl op 29-33? 31-27 volgt. Zwart zal dan
de afwikkeling met 23-29, 32x23, 29x40 (op
29x18, 37-32 enz.), 35x44, 22-27 enz. moeten
nemen.
39 28x37 40. 31x42, 2-8 41. 46-41, 8-
13 42. 41-37, 13-19 43. 38-33. Slim gespeeld,
want bij de nu volgende ruilactie wordt het
materiaal te veel uitgedund. Aangewezen
was 21-27! (dreigt 17-21), 37-31, 15-20 en 20-
24 enz. 43 .22-38? 44. 34x23, 17x28 45.
26x17, 11x22 46. 42-38 (dreigt 38-33), 19-24
47. 34-29! 24x31 48. 36x29. Bij goed spel is
Grotehuis nu zeker van remise. Harmsma
weet hem echter nog te verrassen:
48 .6-11 49. 47-42? Als wit zijn basis
schijven laat staan dan is de eenvoudige
remise-strategie 35-30, 11-17. 29-24 en ver
volgens 30-25, 25-20 en 24-19 49 .11-17
50. 42-37, 17-22 51. 37-31, 28-32 52. 49-43, 15-
20 53. 35-30, 14-19.
Hoewel Grotehuis voldoende tijd heeft
om naar de remise te zoeken, mist hij die
nu: 43-39!, 32-38, 29-24!, 20x29, 39-33, 29-34
of?, 33x42, 34x25, 31-26, 22-27, 42-37 en na
37-31, 27x36, 26-21 is wit niet meer van dam
af te houden en de mogelijkheid van een
vangstelling ontbreekt.
In de partij faalt Grotehuis door 54. 30-
25? en wint Harmsma met de plakker
54 32-38! 55. 25x23, 38x49 56.31-27 (na
31- 26, 22-27 volgt hetzelfde verloop), 22x31
57. 23-18 (op 23-19, 49-40, 29-24, 40-35, wint)
49-35 58. 29-23 (op 18-12, 35-40), 35-8 en
wit gaf het op.
Geen vlekkeloze aanvalspartij van de
kampioen, maar niettemin een verdiende
winst ED HOLSTVOOGD
AH B 1 0 9
w4*O
z
geen
’B 97 5 3
B 8 6 5
VB9 8
V 2
’A862
A H 9 7 2
4*4 2
N
W-;-O
Z
16 v
A
West keek met genoegen naar de kaarten
die nij m het spel van vandaag had toebe
deeld gekregen: 18 mooie punten en bo
vendien alle tienen. Hij opende met 1 KI
(17 punten of meer) en zijn gevoel van
welbehagen steeg toen hij oost 2 kl hooi de
antwoorden (5 controles, ofwel 2 azen en
eén heer).
LICHTENSTEIN De derde serie in de
reeks „rijkskleinodièn" wordt op 8 juni
verkrijgbaar gesteld 40 Rp. heilige
lans en relikwie van het heilige kruis,
50 Rp. Rijksevangelist St. Mattheüs, 80
Rp de beurs van St. Stephanus en 90
Rp. wapenrok van de keizerlijke her
aut. De zegels werden door Prof. Otto
Zeiller ontworpen en zijn gedrukt in
velletjes van 16 stuks, (afbeelding)
’H 1 0
♦10 3
*AH 1 0 3
41
Nadat het kunststuk was volbracht, leun
de west tevreden achterover in afwachting
van het resultaat aan de andere tafel. Ook
daar bleek 7 Sch te zijn bereikt, eveneens
gedoubleerd, waarna oost, bang voor zijn
matige troefsteun, was weggelopen naar 7
SA, opnieuw gedoubleerd.
West was leider en noord was uitgeko
men met Ha 5. Er waren slechts 11 directe
slagen, maar dat werd anders toen west,
na met Ha H te hebben genomen, zijn 5
schoppenslagen incasseerde. Hij zag
noord steeds meer schuiven op zijn stoel
en tenslotte, na 2 x een harten en een
ruiten, twee klavers afgooien. West die op
tafel heel fijntjes de rode tweeën had laten
liggen, maakte met Ru 2 uiteindelijk de
laatste slag.
Dat is nu mijn bridgegeluk zei west;
maak ik één keer van mijn leven groot
slem gedoubleerd en dan kost het me nog
een punt ook.
Voor de liefhebbers tenslotte een niet al
te moeilijk probleemspel:
H 1 0
10 3
4- A H 1 0 3
r
WEST-SAMOA is een koninkrijk.
Het is een eilandengroep in de Grote
Oceaan, ongeveer halverwege Honolu
lu en Sydney in Australië. In 1830
zetten de eerste Europeanen er voet
aan wal. Het waren zendelingen, die er
tijdens een bloedige burgeroorlog kwa
men. Die oorlog duurde tot 1889. Toen
werd een stamhoofd tot koning ge
kroond en kwam er vrede. Daarna is
deze eilandengroep onder beheer ge
weest van de toenmaals toonaangeven
de landen. Vanaf 1962 is het een onaf
hankelijke staat.
een
het
de landsnaam) in
met het zilveren jubileum van de Safa
ri Rally: 50 c. toeschouwers langs de
weg tijdens het voorbijrijden van een
deelnemer aan de rally. 11 Sh. de plaats
van start en finish, 2 Sh. auto rijdt door
een rivieren 5 Sh. een auto passeert een
kudde olifanten. Alle zegels dragen
tevens het embleem van de Safari Ral
ly (afbeelding)
8 7 6 5 4 3
V 4
V 4
*765
»Wl:< HW1M4 MMHUWiMil
FRANKRIJK. Ter ere van de Katho
lieke Instituten werd op 16 mei een
zegel van 1.10 F. uitgegeven met de
voorstelling van een kerkgebouw en
een kaartje van Frankrijk; de ontwerp
ster is Pierrette Lambert, de graveur
Jacques Combet. Op 6 juni worden drie
zegels verkrijgbaar gesteld: een 1.50 F.
in de toeristische reeks met voorstel
ling van de Abdij van Fontenay, een
1.70 F. waarop de Polytechnische
School van Palaiseau is afgebeeld en
een 1.90 F. ter herinnering aan de eerste
transatlantische vlucht door de Ameri
kaan Charles Lindbergh 50 jaar gele
den: de zegel toont een deel van de
globe met de Atlantische Oceaan,
waarboven Lindberghs vliegtuig „Spi
rit of St. Louis”, (afbeelding). BARBADOS. Op 3 mei kwamen twee
GROENLAND. In de koerserende teke- aanvullingswoorden op de koersende
ning, Koningin Margrethe in Groen-
landse kledij, verschenen op 28 mei
twee nieuwe waarden: 100 rood en
130 blauw.
SRI LANKA. Verschillende soorten
handwerk van Sn Lanka worden voor
gesteld op een serie van vier zegels, die
op 7 april werd uitegeven: 20 c. geelko
peren lampen, 25 d. juwelenkistje, 50 c.
met juwelen versierde ivoren olifant en
5.00 Rs. Sinhalees masker, (afbeelding)
JOEGOSLAVIË. De geboorte van de
Sloveense dichter-schrijver Alojz
Kraigher (1877-1959) werd herdacht
door de uitgifte van een zegel van 1.50
•S' 'L
r. -xa
O®'
„Europa ’’-zegels kwamen uit op 4 mei
met' landschappen, ontleend aan schil
derijen: 4.90 D. „Gezicht op Boka Ko-
torska" door Milo Milunovic (1897-
1967) en 10.00 D. „Landschap in No
vember” door Ljubo Babic (1897-1974).
KENYA-OEGANDA-TANZAN1A.
Voor elk van deze drie landen zag op 5
april een serie van vier waar
den het licht (identic afgezien
van de landsnaam) in verband
de Safa-
ÏRAN< !:j
Ut
