Over IJmuiden gesproken
i
i
Detect
ambachtelijke, rustieke, massief eiken meubelen
Q
wat vertel je me nou?
DE OUWE TIJD WAS LANG NIET ALTIJD GOED jjmUicICD
HOET
if ^4)
w
ik
te a 'te
HET
ZIEKENHUIS
UteJ ter- iïiJ
PROTEST TEGEN SLUITING ZEEWEG ZIEKENHUIS IN DEN HAAG
Nieuwe bestuursleden
Openbare Bibliotheek
i vcnc
ill!
ter
narTjSL
H
I
1 V/
j
19 7 7
WOENSDAG
J IJ N 1
IJMOND
5
Beroving
Handwagens
Olympia
if
door Jan K
van Baarsel 4, WC.
(Van een onzer verslaggevers)
VELSEN/DEN HAAG. „In de
wet op de ziekenhuisvoorzienin
gen, die momenteel nog slechts
een wetsontwerp is maar zeker zal
worden aangenomen, is bepaald
dat provincie en regio inspraak
zullen hebben bij beleidsbeslissin
gen. Mocht het advies dat aan mij
zal worden uitgebracht ter discus
sie komen voor het zover is dan
nog zal ik over de situatie in Ken-
nemerland toch dat advies inwin
nen. Ik verwacht dat dat provinci
aal standpunt van enorme beteke
nis zal zijn. Hoewel ik uw onrust
begrijp, geloof ik dat die voorlo
pig niet nodig is. Ik verwacht zelfs
dat het College voor Ziekenhuis
voorzieningen geen advies zal uit
brengen dat gelijkluidend is aan
het concept advies dat de oorzaak
is geweest van alle onrust.”
v*
v L
j,
F
|7S v*
-
Hendriks ontvangt petitie
en 22.571 handtekeningen
(ADVERTENTIE)
4
Frankeslraat 17 J9Ha.irh‘in THvfoon(023) 320921
óók de prijzen van onze
unieke eksklusieve kollektie
ambachtelijke, rustieke massief
eiken meubelen mogen b'ést
gezien worden...
den sprak staatssecretaris Hendriks gis
termiddag tot een deputatie van het ac
tiecomité „Het Zeeweg Ziekenhuis moet
blijven”. Met twee bussen waren circa 100
aanhangers meegereisd met het comité
naar het Ministerie van Volksgezondheid
en Milieuhygiëne. Terwijl de delegatie
door de bewindsman werd ontvangen
stonden zij buiten het gebouw uitgerust
met spandoeken en borden met de intus
sen bekende leus „Het Zeeweg Ziekenhuis
moet blijven”. Spreekkoren drongen door
in de bescheiden ontvangstruimte. „Vader
Hendriks, vader Hendriks, slaapt gij nog”
Feest in welvarend IJmuiden, enige ja-
ren voor de wereldcrisis uitbrak die het
visserijbedrijf de ene slag na de andere
zou toebrengen, waardoor algemeen van
een „Stervend IJmuiden" zou worden
gesproken. (Foto beschikbaar gesteld
door mevrouw R. Zwaaij-Brandenburg te
IJmuiden).
hief zware invoerrechten, Duitsland had
geen geld om bestellingen te betalen.
Zoals de voorzitter van de IJmuidense
reders
en „Hi, ha Hendriks je plannetje is niks.”
De staatssecretaris in tijdnood in ver
band met zijn bemoeiingen met de gijzelin
gen in De Punt en Bovensmilde was
voor de ontvangst van de verontruste Vel-
senaren speciaal naar het Ministerie in
Leidschendam gekomen.
Na het doel van het bezoek van de voor
zitter van het actiecomité, Adèle Meijer, te
hebben aangehoord en de op papier gestel
de bezwaren in ontvangst te hebben geno
men belichtte Hendriks de betrekkelijk
heid van het „voornemen” om het Zeeweg
Ziekenhuis omstreeks 1985 voor sluiting
in aanmerking te laten komen.
hulp vroeg werd gesommeerd tot op het
bot te gaan bij het kappen in de uitgaven.
Voor hun daadwerkelijke bijdrage aan
de integratie van de voormalige Vereeni-
ging tot oprichting en instandhouding van
een Openbare Leeszaal en Bibliotheek te
Beverwijk en van de r.k. Stichting Open
bar Leeszaal en Biblitheek Beverwijk-
Heemskerk mochten zij tijdens een be
stuursvergadering vele woorden van dank
in ontvangst nemen.
Hun plaats in het bestuur wordt nu inge
nomen door mevrouw M. Stoutenbeek-
Weiffenbach en de heer L. H. Engelen.
Mevrouw Stoutenbeek zal zich specifiek
belasten met de relatie bestuur en perso
neel. De heer Engelen heeft het secretari
aat van de heer Koks overgenomen.
„In IJmuiden-Oost werden handwa
gens voor kleine vrachtjes maar ook
voor verhuizingen omstreeks 1929 ver
huurd door Post aan de Velserduinweg,
in de buurt van de smederij van Van
Rijn. Je moest een brede poort door. De
mensen huurden er ook handwagens om
bij een conservenfabriek aan de Brees-
traat in Beverwijk zakken met snij- en
sperziebonen te halen. Die bonen wer
den dan thuis „afgehaald” waarbij vaak
de hele buurt meehielp. Als ze werden
teurggebracht moest het afval in een
aparte zak worden meegenomen, zodat
het totale gewicht zo nodig kon worden
gecontroleerd”. (P C. A. de Jong, IJ
muiden).
„Aan de luilakwandelingen van Olym
pia deden wel honderd adspiranten mee.
(lm half negen vertrokken we onder
leiding van de heer Smit van het Willem-
spleiu naar het strand en daar bleven we
tot een uur of half zes Opgetogen over
de fantastische dag kwamen we bruin
gebakken thuis. Olympia heeft met die
luilakwandelingen bijzonder goed werk
gedaan” (Oud-deelnemer, Amsterdam).
(Reacties op deze rubriek; schriftelijk
bureau van dit blad onder vermelding
„IJmuiden wat vertel je me nou?”, tele
fonisch 023 378601)
m.mantje
De gemeentelijke belastingen moesten
worden verhoogd. Er diende opnieuw te
worden bezuinigd op de uitgaven voor
openbare werken, gas, water e.d. De uit
keringen aan werklozen moesten worden
verlaagd. De salarissen van de ambtena
ren dienden te worden gekortwiekt. Alle
subsidies (met één uitzondering: de tbc-
bestrijding) had men maar in te trekken.
1 I
den werden gedwongen te gaan varen op
Duitse trawlers. Daar bleek het portret
van Hitler boven hun kooi te hangen.
vereniging zei: „Overal om ons heen wor
den muren gebouwd, waarbinnen IJmui
den verstikt”.
GEEN OPGEWEKT beeld, dit brokje
geschiedenis van IJmuiden. Toch juist in
deze rubriek weergegeven omdat er zov
eel herinneringen aan de goede, oude tijd
in naar voren komen, waardoor het beeld
voor een jonge generatie vertekend
dreigt te worden. De wereldcrisis en haar
neerslag op IJmuiden heeft een stempel
op de zonder werk geraakte generatie
van toen gedrukt, waarvan de afdruk
flets is geworden maar nooit geheel is
verdwenen.
HET WAS EEN TIJD waarin de ge
meente Velsen toen ze bij de regering om
Staatssecretaris Hendriks stond een delegatie te woord en ontving ruim 2200 handtekeningen van Velsenaren die er net zo over
denken als het actiecomitee.
HET ZOU allemaal nog veel erger wor
den. Grote koppen in de plaatselijke dag
bladen gingen spreken van „Stervend
IJmuiden”. Om de uitgaven voor steun
aan werklozen te beperken zou de rege
ring op den duur zelfs vissers van IJmui
den dwingen - op straffe van inhouding
van hun steungeld - werk aan te nemen in
het enige land van Europa dat wél men
sen gebruiken kon omdat het zich voor-
De hoofden van de lagere scholen moes
ten meer leerlingen in één klas persen.
De bewaarscholen dienden te worden
opgeheven. Andere consequenties van de
crisistijd: het gymnastiekonderwijs op
de lagere scholen werd afgeschaft, de
schoolvoeding werd stopgezet.
„De man die in het oude IJmuiden met
kop en schotels en met borden ventte
heb ik goed gekend. Hij heette Koster of
Coster. Zijn kar had hij staan in een
pakhuis in de Neptunusstraat, schuin
tegenover slager De Beurs. De venter is
een keer neergeslagen in de Dirksstraat,
in de buurt van de drukkeij van Mollen-
vanger. Hij werd beroofd van naar ik
meen duizend gulden. Er werd wel
iemand aangehouden die van de aanslag
werd verdacht en deze heeft ook een
tijdje op het politiebureau vast gezeten,
maar hij bleek er uiteindelijk niets mee
te maken te hebben. Of de echte dader
ooit gepakt is weet ik niet. Wat het
matjeskloppen betreft waarop een be
paalde agent zoals u schreef streng toe
zicht hield, ik herinner me dat het vóór
tien uur 's morgens moest gebeuren”. (M.
P. Kocx, Santpoort).
ff
(Van een onzer verslaggevers)
BEVERWIJK. Eind april hebben me
vrouw M. Helsloot-Bakker en de heer C. J.
M. Koks het lidmaatschap van het bestuur
van de Stichting Verenigde Openbare Bi
bliotheek Beverwijk-Heemskerk beëin
digd.
bereidde op een oorlog, Duitsland. Op
misschien vijf procent na was Nederland
tegen de nazi’s. Maar vissers van IJmui-
„Het concept-advies”, aldus de staatsse
cretaris, „is een stuk waaruit een advies
moet komen dat ik aangeboden krijg. Dat
is tot op dit moment niet gebeurd. Iets
anders is dat er in Haarlem en omgeving
sprake is van een duidelijke overbebe-
dding. Mocht dat inderdaad zo zijn dan
zullen we er met elkaar over moeten pra
ten hoe we daar uit moeten komen. Ik
sluit niet uit dat er tot reductie van het
aantal bedden zal moeten worden beslo
ten, maar dat kan alleen in nadrukkelijke
samenhang met de eerste-lijnsvoorzienin-
gen. Er gaat geen bed om als ik er van
overtuigd ben dat daarmee het belang
van één patiënt in gevaar wordt gebracht.
Laat u dat vooral duidelijk zijn”.
Op de vraag van Adéle Meijer of de
zogenoemde 4-promillenorm ook in Velsen
stringent zal worden gehanteerd, ant
woordde Hendriks dat die norm door het
parlement is geaccepteerd als een gemid
delde landelijke norm. „Die kan van plaats
tot plaats verschillen. Het is natuurlijk niet
logisch om te saneren in een gemeente van
enige omvang die het duidelijk niet zonder
een ziekenhuis kan stellen.”
Vervolgens kreeg de heer Hendriks
22.571 handtekeningen aangeboden van
Velsenaren die daarmee te kennen willen
geven dat het Zeeweg Ziekenhuis moet
blijven.
Wethouder Th. Witte, die namens dt
gemeente de ontvangst bijwoonde spoed
de zich na afloop snel terug naar Velsen.
De bonte stoet werd voor het ministerie
door Adéle Meijer op de hoogte gesteld
van de reactie van de staatssecretaris en
verplaatste zich vervolgens naar het pers
centrum Nieuwspoort waar een persconfe
rentie werd gegeven en de multiscreen-
diashow „Kijk een ziekenhuis” werd ver
toond die werd vervaardigd ter gelegen
heid van het 50-jarig jubileum van het
Zeeweg Ziekenhuis.
la
Gewapend met spandoeken en borden met protesten werd de rust rond het Ministerie
van Volksgezondheid gistermiddag enige tijd „verstoord” voor het behoud van het
Zeeweg Ziekenhuis.
'L. I.
Deze min of meer geruststellende woor-
DRIE POND GEHAKT kon men ko
pen voor drie kwartjes, biefstuk kostte
80 cent per pond, karbonade 29, gekook
te worst 20. Een goed overhemd was
verkrijgbaar voor 2.25, een mouwschort
voor 1.45. Een Edammer kaasje van bij
na vier pond kostte 85 cent, tien grote
eieren kon men halen of laten thuisbren
gen voor 28 cent, voor twee ons magere
ham telde men 18 cent neer. Een half
pond bonbons behoefde maar 25 cent te
kosten, een gebakje 6 cent, een gevulde
koek 5 cent en bij reclameaanbiedingen
hier en daar slechts 2'A cent.
SIGAREN KON MEN halen voor 3
cent en als men beslist Vorstenlanden-
zandblad wilde voor 5 of 6 cent. Pruimta
bak kostte 8 cent per half ons, rookta
bak was er ook al voor 8 cent - nam men
een half pond tegelijk dan betaalde men
maar een kwartje. En in sommige win
kels, waar de thee 16 cent per ons en de
koffie 38 cent per pond kostte, waren
leuke lokkertjes: wie er voor 27 cent een
pond suiker haalde kreeg een half pond
koekjes („Allerhande”) cadeau.
HET WAREN GEEN grootwinkelbe
drijven die met deze prijzen klanten pro
beerden te trekken maar middenstan
ders van IJmuiden. Zij stonden met de
rug tegen de muur. Van vroeg tot laat
hielden ze de winkel open in de hoop dat
er nog een klant zou komen, met geld -
want pofklanten had men genoeg op de
lijst staan. Ondanks alle aanbiedingen
kwamen er in de winkels echter geleide
lijk minder klanten en dan nog alleen
voor wat thuis hoognodig was: wel ge
hakt maar geen bonbons, wel capucij-
ners maar geen pindarotsjes (een half
pond voor een kwartje).
IJMUIDEN ONDERVOND de invloed
van de wereldcrisis, uitgebroken aan het
einde van 1929. De klap kwam in de
daarop volgende jaren extra hard aan
omdat juist 1929 een topjaar voor IJmui
den was geweest. De plaats was nog
bijna geheel afhankelijk van het visserij
bedrijf en dat bedrijf brak toen alle re
cords - op één na, maar dat was van het
bizarre oorlogsjaar 1916, vaak IJmui-
dens gouden jaar genoemd, waarbij de
keerzijde van de medaille dreigde te wor
den vergeten: vele mensenlevens gingen
op zee verloren door mijnen en aanvallen
van onderzeeërs. In 1916 kwam niet min
der dan 16.442 maal een vissersboot de
haven binnen. De totale opbrengst van
de vis was 36.602.555. Rekent men dit
oorlogsjaar niet mee dan leverde 1929 het
record sinds het ontstaan van IJmuiden:
15.605 binnengekomen vissersschepen,
totale besomming 16.702.000. Dat bete
kende tevreden reders, contente vishan
delaren, goed verdienende opvarenden.
DE AFTAKELING van het visserijbe
drijf als gevolg van de wereldcrisis nam
in 1930 meteen duidelijke vormen aan: de
vis bracht in IJmuiden nog maar
14.549.837 op. Een jaar later was de
teruggang nog verontrustender:
ƒ11.504.088. En 1932 zette allerbelab-
berds in. De eerste vier maanden toon
den een omzet die 1.069.355 minder was
dan in dezelfde maanden van het voor
gaande jaar. April 1932: 149 stoomtraw
lers in de vaart, opbrengst van de vis
ƒ333.522. In dezelfde maand van 1931
waren er nog 197 trawlers in exploitatie
geweest met een besomming van
ƒ484.042.
HET JAAR 1932 zou rampzalig wor
den. Een voorbeeld: op zaterdag 30 april
kwamen er vijf stoomtrawlers aan de
afslag. Er waren bijzonder mooie van
gsten bij. De Hercules met 540 manden
vis bracht het nog tot ƒ2100, hoe pover
ook, de Christine met 395 manden tot
1900. De Gerberdina Johanna was naar
de Faroër geweest en was met 765 man
den vis teruggekeerd. De opbrengst was
erbarmelijk: 1700. Dan was er de Anna:
ƒ1300. En de Holland III: ƒ1200. De
reders van de trawlers boekten opnieuw
zware verliezen - op de exploitatie van de
vijf boten moest meer dan tienduizend
gulden worden toegelegd.
HET GEVOLG: de Verenigde Exploi
tatie Maatschappij legde de grote schel
visboten Hercules IJM 196, Gerberdina
Johanna IJM 38 en de Anna IJM 34 op.
Met andere woorden: ze werden buiten
gebruik gesteld en kregen een plaats in
de steeds voller rakende wachtkamer
van de Haringhaven. Niet alleen de opva
renden raakten zonder werk, ook vijfent
wintig man aan de wal kreeg ontslag.
TWEE VAN DE oudste rederijen van
IJmuiden, de Holland en de Praxis, ge
kenmerkt door een goed beleid, hadden
al vele van hun vijftien trawlers moeten
opleggen maar bleven er een paar in de
vaart houden omdat het allemaal toch
een keer beter zou moeten gaan. Het
bleek ijdele hoop. De rederijen moesten
de gehele exploitatie stopzetten. Ze had
den tot het laatste moment orde op zaken
kunnen houden, in tegenstelling tot klei
ne rederijen die in een faillissement ge
wikkeld raakten. Wat wil men in een tijd
dat kustboten na lange reizen tussen de
zeshonderd en achthonderd gulden be-
somden, dat motorloggers niet meer dan
vijfhonderd, voor het merendeel zelfs
nauwelijks driehonderd gulden voor hun
vis kregen. Om een prijs te noemen: de
tong ging voor negentig cent per kilo van
de hand.
HET VISSERIJBEDRIJF leek zijn vol
ledige ondergang tegemoet te gaan.
Slechts veertig trawlers bleven in de
vaart. Weinig plaats dus voor de tweedui
zend opvarenden die tot dan toe werk op
de vloot hadden gevonden en de vijfent
wintighonderd die er aan de wal hun
broodwinning aan hadden te danken. De
vis bracht steeds minder op, ook nu nog,
omdat de uitvoermogelijkheden voortdu
rend werden beperkt: Frankrijk stond
maar een bepaalde invoer toe. Engeland
s
V
--
-■
