Vox Populi, Vox Dei: Vatikaanspektakel in Mickery
Dries van Agt heilig verklaard
II Complesso Barocco met Admeto in concertuitvoering
Bijna vergeten Handel-opera
door Curtis fris aangepakt
Orkestleden spreken afkeuring
uit over Zuidkoreaans regime
Jennifer Muller presenteert eigen balletgroep
Beach: ontspannend strandvermaak
Ingetogen sfeer komt
Schats werk ten goede
William Castle
overleden
Kettings Rhinoceros
kostelijke persiflage
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
Verrassend acteertalent bij Ensemble M
15
19 7 7
KUNST
VRIJDAG
JUNI
3
1
n
li, Vox Dei (De stem van het volk
is de stem van God), met als on
dertitel De reconstructie van een
heiligverklaring, zo luidt de titel
van het eigen theaterwerkstuk
van Mickery. Dat dient als af
scheid van dit nog lopende sei
zoen en tevens betekent het de
enige Nederlandse toneelbijdrage
binnen het Holland Festival.
AMSTERDAM. Minister Van
Agt, professor en aanvoerder van
de ethische politiek op christelijke
grondslag in ons land, is heilig
Amsterdam. Daar was het Vati-
kaan te zien dat zich kronkelend
bezighield met het proces van hei-
ligverklaring. Dat ging niet zon-
verklaard. Het kon niet uitblijven der ongemakken, maar de Kerk
en donderdagavond was het zo
ver. Met eigen ogen en oren heb ik
houdt van boete en zelfkastijding
oals het er om gaat de litanie van
het mogen beleven in Mickery in heiligen uit te breiden. Vox Popu-
1
1
l w
A
JOHN OOMKES
JOHAN VAN KEMPEN
Een scène uit het tweede gedeelte van Beach door Jennifer Muller and The Works
P ZWAANSWIJK
MN.»
De musici hebben Minister Van der
Stoel verzocht de Nederlandse zaakgelas
tigde in Zuid-Korea op te dragen druk uit
Ik schreef hierboven „een dagje aan het
strand”, dat is niet juist, het zijn eigenlijk
drie dagjes aan het strand, drie totaal
verschillende dagen. De eerste dag lijkt
het meeste op een ballet, een ballet met
zeer ronde, bijna dierlijke bewegingen
waarbij de meisjes vaak op één been ma
noeuvreren zodat ze aan ooievaars of rei
gers doen denken. De jongens kenmerken
zich door grote sprongen en sportiviteit
Als meest opvallende fragmenten noem ik
een schitterend innig duet vol spankracht
van Jennifer Muller met Christopher Pila-
fian; een vijfstemmige kanon, dat wil zeg
gen vijf dansers op een rij die steeds
eikaars bewegingen overnemen en een se
rie tableaux vivants van alle mogelijke
standen waarin men kan zonnen. Dit ge
heel op een serie swingende muzieknum
mers van Burt Alcantara, steeds bestaan
de uit een repeterend ritmisch motief met
daar overheen gedrapeerd een lange melo
die, die verder nog wordt omspeeld met
het geluid van meeuwen en golven.
In een ideaalbeeld van kitscherigheid
met trappen van nepmarmer en een altaar
In het tweede deel (de tweede dag) kwa
men de meeuwen wel terug maar bestond
het geluidsdecor hoofdzakelijk uit, op het
toneel uitgesproken, teksten of gezang.
Nog harder werd er gelachen in het
derde deel (de derde dag) Wat we te horen
René Jacobs, die in het vorige Holland
Festival teleurstelde met zijn solistische
Het volle, diepe geluid van Ulrik Cold
voldeed in diens rol van de door hem met
profiel geschetste figuur van Ercole, ter
wijl de bariton Max van Egmond daaren
tegen opviel door een gebrek aan betrok
kenheid. In zijn duet met de geraffineerd
uitdrukkingsvol, maar ook enigszins ge
maniëreerd zingende sopraan Jill Gomez
(resp. Meraspe en Antigona verbeeldend)
trof zijn oppervlakkigheid in de beant
woording van de wederpartij als een nega
tief contrast. Rita Dams gaf haar wat
onderkoelde visie op Orindo en Rachel
Yahar, met prachtig mezzo-timbre, trok
bijzonder de aandacht vanwege de natuur
lijkheid van haar bewogen expressie als
Alceste.
Vox Populi, Vox Dei is een brok theater-
s cherts dat ontsproten is aan het brein van
Ritsaert ten Cate, die ook de regie voert.
Met medewerking van heel veel mensen,
onder wie veel spelers uit verschillende
groepen die zich het afgelopen seizoen in
Mickery lieten zien (La Mama, Illuminati
on) is er een gewijde feestelijkheid binnen
Mickery ontstaan. Als ik het theater bin
nenkom, maak ik deel uit van een proces
sie die geleid door een in een onmogelijk
verstaanbare talenstroom voortbabbelen
de priester-gids door het gebouw waart.
voorstelling is nog tot en met 23 juni in
Mickery te zien. Nooit op maandag, dan is
het theater gesloten.
KO VAN LEEUWEN
Zij schrijven verder, dat de zogenaamde
anti-communistenwet van 1969 wordt ge
bruikt om iedereen die tegen het regime is,
te onderdrukken en zwaar te straffen. „De
gehele wereld kent en verafschuwt de me
thoden waarmee U de politieke gevange
nen in uw land behandelt”, aldus de onder
tekenaars van de brief. Zij wijzen daarbij
op schijnprocessen achter gesloten deu
ren, bewerking en intimidatie van getui
gen en folteren van gevangenen.
AMSTERDAM. Niets is zo ontspannend
als een dagje naar het strand met Jennifer
Muller. Het is dans, het is cabaret en het is
apies kijken. Alles wat er gebeurt is zon
der meer herkenbaar, is belachelijk en op
de keper beschouwd afschuwelijk maar
het wordt op een zodanige manier ge
bracht dat het een geintje lijkt. Jennifer
Muller is hier bekend door de dingen die
ze voor het Nederlands Danstheater
maakte met als belangrijkste werk het
avondvullende Strangers. Nu verscheen ze
in het kader van het Holland Festival in
de Amsterdamse Stadsschouwburg' met
The Works, haar eigen groep, vier dansers
en vier danseressen in .Reach”. Ze dansen
modern op een enorm ontspannen manier,
ze praten erbij, ze zingen erbij en het
allerlaatste waar 'ze aan denken is: mooi
zijn.
kregen was het geluid van een groot aantal
transistorradio’s die tegelijkertijd spelen
maai op verschillende zenders staan afge
steld Wat we zagen was precies hetzelfde
als we Kunnen zien als we naai een wille
Keurig strand gaan luentbedden, para
sols, beddespreien, mandjes, noeden boe
ken. babies, bodybuilders, dikke, dunne.
grote en kleine mensen
De inventiviteit en de technische uitvoe
ring van dit spektakelstuk vol creatieve
vondsten ten spijt wordt in Vox Populi
teveel diepgang geofferd aan uiterlijk ver-
toon. Een theaterkunst die erg beeldend is,
ais rechtbank, laat Ten Cate diVaïles’rich maar die weinig heeft mee te delen. De
afspelen in een basiliek-achtige sfeer met
wat wulpse, maar toch zeer dienstbare
nonnen en zalvend kijkende prelaten. Het
is een prachtige compositie geworden, de-
Scène uit Vox Popu
li, Vox Dei, recon
structie van een hei
ligverklaring.
(foto
AMSTERDAM (ANP)Ruim veertig
leden van het Concertgebouworkest heb
ben in een open brief aan President Park
Chung-Hee hun „volledige afkeuring” uit
gesproken over zijn regime in Zuid-Ko
rea. „Sinds l’ aan de macht kwam zijn de
democratische vrijheden afgeschaft”, al
dus de musici, die zondag na een concert
reis door Japan en Zuid-Korea met het
orkest in Nederland terugkeerden.
Overal kaarsen en heiligenbeeldjes en
brandende wierook roept nog eens de ou
de geur van het godsvrezend christendom
op. Er staan televisiecamera’s en monitors
want Den Haag Vandaag volgt met repor
ter Ton Planken nauwgezet de verheffing
van Van Agt.
te oefenen op de Zuidkoreaanse regering
om alle politieke gevangenen in vrijheid te
stellen, een eind te maken aan het wrede
vervolgingsbeleid van het regime en de
democratie in het land tot stand te
brengen.
tons Arthur Schildmeijer en Michael Halli-
wel. Het zijn uitnemende kunstenaars, die
niet alleen een voortreffelijke technische
beheersing van hun glanzend-fraaie stein-
men bleken te bezitten, maar ook bij de
scenische „opvoering” van het met scher
pe psychologische kijk gecomponeerd
stuk van Samuel Barber „A hand of brid
ge” geheten en van een kostelijk, spranke
lend geestig, persiflerend werk „O gij Rhi
noceros” van de Nederlandse componist
Otto Ketting over verrassende acteursca-
paciteiten konden beschikken. Daarbij be
schikten ze over een bijzonder vermogen
tot flitsende typering in vele varianten.
Het spel van Barber gaat over twee
bridgende echtparen, waarvan de vrou
wen en de mannen ieder voor zich tijdens
het kaarten tot overpeinzingen komen van
gekoesterde wensdromen, onthullend voor
de aangetaste relatie, die tussen de echte
lieden bestaat. Gian-Carlo Menotti schreef
de monologen en de daarvan losstaande
tekst, welke op de voortgang van de brid-
ge-partij betrekking heeft.
Barbers muziek heeft voor de'monolo-
gen een indrukwekkend grote functionali
teit verkregen, hetgeen door de opvoering,
uitnemend geleid door de dirigent David
Porcelijn, overtuigend werd bewezen.
Otto Ketting heeft, zo vertelt hij in de
programma-toelichting, dit jaar tussen
rommelige ’antiquarische muziek een bun
del muziekstukjes uit de vorige eeuw ge
vonden, toen geliefde populaire pummers,
sentimenteel-romantisch of om hun „ge
waagdheid” nauwelijks toelaatbaar ge
acht. Ketting zag er wat in en zijn muzi-
kanteske vindingrijkheid heeft hem een
unieke reeks van de ontdekte nummers
-doen vormen met de authentieke melo
dieën, maar gekruid met harmonische en
instrumentale vondsten van eigen hand.
Met de uitbeelding door de solisten en de
fantastische begeleiding van het orkest,
waaraan Ton Hartsuiker als geroutineerd
pianist medewerkte, heeft deze „Rhinoce
ros” de toehoorders en toeschouwers uit
bundig plezier geschonken. Ketting moet
zijn stuk niet een „stoffige” antiquiteit
laten worden! Na deze allereerste uitvoe
ring moeten er meer volgen!
Het orkest, dat met David Porcelijn zo’n
groot aandeel in het succes van de twee
voorstellingen had, heeft zich met de diri
gent op deze avond nog bijzonder onder
scheiden met een kernachtig-ritmische,
virtuoze uitvoering van Choros VII, een
werk van de Braziliaanse componist Hei-
toi Villa Lobos, die hierin als in zoveel
andere werken zijn voorliefde voor de
muzikale- folklore van zijn land niet ver
loochent
Dan begint het proces, dat op gang geko
men is door bemoeienis van een nacht-
AMSTERDAM. Aan de concertuit
voering van Hdndel’s vrijwel vergeten
opera „Admeto”, (uit 1727) waren interes
sante conclusies te verbinden. Want bij dit
Holland Festival-gebeuren in het Amster
damse Concertgebouw door het instru
mentaal ensemble „II Complesso Baroc
co” en vocale solisten, kon je zondermeer
vaststellen dat in de praktijk intussen al
zeer duidelijk de vruchten worden ge
plukt van de in de laatste jaren door
figuren als Harnoncourt gepleegde mu
ziekhistorische research.
Alan Curtis, die de algehele leiding van
deze opmerkelijke onderneming had, wist
met zijn voor dit soort werk uiterst capa-
clubdanseres die mijnheer Van Agt boven
mate vereert. Via de door het Internatio
naal Theater Instituut beschikbaar gestel
de ringleiding volgen we een interview met
de danseres die Rome heeft ingeseind. De
Eurovisie volgt het gebeuren. We zien
kerkvorsten en -prinsen in geraffineerde
fantasieuitmonsteringen, direct geïnspi
reerd op de clericale realiteit. Alles sugge
reert rijkdom en schijnheilig opportunis
me. Er worden getuigen opgeroepen; ver
geefs moeten de wonderen van Van Agt
als bewijsvoering dienen: zijn politieke
daden (denk aan abortus, grondpolitiek)
die geen enkel werkelijk succes boekten.
Alle misverstanden worden weggewuifd
en voor iedereen er erg in heeft toont de
telex het bericht dat Van Agt heilig is
verklaard.
De première van Schats opera Houdini
zal eerst op 29 september van dit jaar
plaatshebben in samenwerking met het
Concertgebouworkest, maar een voor
proef van dit werk zal volgende week
zondagavond* in het Amsterdamse Con
certgebouw te beluisteren zijn. Regelmatig
neemt Schat de moeite om via theoretische
muziekbeschouwingen (onder meer in Key
Notes, het tweejaarlijkse blad van stich
ting Donemus) duidelijk te maken dat hij
stelling neemt tegen vastgeroeste muzikale
opvattingen. Via een intervalanalyse van
Bachs Wohltemperierte Klavier beweert
hij een fundamentele toonwet te hebben
ontdekt, die afrekent met de serialiteit en
te komen tot een „nieuwe tonaliteit”. Al
leen dit al, maar ook het sterke gegeven
van de opera het verhaal van een boei-
enkoning doet reikhalzend uitzien naar
de uitvoering.
Het concert van gisteravond droeg bijna
het stempel van een vernieuwend kamer-
muziekgebeuren, waarin Schat het ge
bruik van visuele hulpmiddelen zoals
hij dat wel eens in het Vondelpark heeft
gedaan of bij de uitvoeringen yah zijn
compositie To You in het verledèn nu
bleek te schuwen. „Signalement”, een
compositie voor zes slagwerkers (Fred Co
hen, Frans van der Kraan, Frank van der
LOS ANGELES (AP)— In Los Angeles
is, naar nu pas bekend is geworden, de
filmregisseur en producer William Castle,
die grote bekendheid verwierf door zijn
horrorfilms, op 63-jarige leeftijd over
leden.
Castle behaalde zijn grootste succes met
de film „Rosemary’s Baby”. Hij maakte
graag gebruik van trucjes om de bioscoop
bezoekers de angst op het lijf te jagen. Zo
verscheen in zijn debuut, de film „Maca
bre”, de volgende mededeling op het
scherm; „in geval van overlijden door
schrik zullen in de foyer levensverzekerin
gen van Lloyd’s te koop zijn
Voor de film „The Tingler” liet Castle op
de juiste ogenblikken een lichte electrische
stroom door een aantal stoelen gaan en bij
de film „House on haunted Hill” liet hij een
geraamte vanachter het filmscherm op de
bioscoopbezoekers afkomen
AMSTERDAM. Het Holland Festival
heeft door de jaren heen telkens gepoogd
nieuwe creatieve uitingen, ondanks de be
kende budgettaire beperkingen, te stimu
leren. Ook deze editie bewijst dat men
ernst maakt met die doelstelling. Zo heeft
het Residentie-orkest zich ingespannen
om een concert mogelijk te maken waarop
gepoogd wordt te bewijzen dat de moeilij
ke combinatie van symfonie-orkest en
popgroep bestaansrecht heeft. Nederland
se componisten, meestal van avant-gardis-
tische signatuur, komen bovendien in rui
me mate aan bod. Van Peter Schat, sinds
jaar en dag bewonderd en verguisd, en
vaak niet in het minst door zijn radikale
maatschappijvisie, werden gisteravond in
de Sonesta-koepelzaal drie composities .in
een ingetogen entourage gepresenteerd.
Starre, Fred Vogels, Wim Vos en Gerrie de
Zeeuw) en drie contrabassisten (Ruud
Cornelisse, Nico Ravensteijn en Wim van
der Sluijs) sluit misschien het meeste aan
bij Schats minder recente werk. Het is
rusteloos, telkens spanning opbouwend en
ontladend, maar duurt te lang om werke
lijk van begin tot het einde te kunnen
boeien.
Aan „Kind en Kraai” heeft Schat het
laatste half jaar met grote liefde gewerkt.
Half april voltooide hij deze liederencyclus
op tekst van Harry Mulisch een goede
vriend met wiens intentie hij zonder
meer veel affiniteit moet hebben gehad.
Mulisch droeg „Kind en Kraai” op aan zijn
vrouw Sjoerdje, Schat aan zijn zoontje
Bastiaan. Het thema, bijvoorbeeld in
„Aanzoek”, een Oedipus-gegeven, een ver
menging van gedeeltelijk auto-biografisch
en gedeeltelijk fictief materiaal over het
gedrag van een opgroeiend kind en diens
relatie met zijn ouders, is door beiden
ontdaan van de directe emotionaliteit. Er
is in plaats daarvan een kwetsbaar even
wicht'bereikt tussen ironie en tederheid,
die op zich zeer gevoelsmatig werkt.
Reinbert de Leeuw geeft met een zeer
punctuele pianistiek de humor van het
stuk (bijvoorbeeld het motto: „hoor, wie
klopt daar kinderen?” of de canonische
grapjes), maar ook de moeilijke vereisten
(de begeleiding is vaak heel vloeiend; maar
aan de andere kant afwisselend) prachtig
uitdrukking. De ijle, glazen stem van sop
raan Marianne Kweksilber lijkt bovendien
geschapen voor dit heldere werk, wat ik
graag vaker zou willen horen. Deze pre
mière was het hoogtepunt.
Canto General (In Memoriam Salvador
Allende) op tekst van Pablo Neruda doet
het in de ingetogen sfeer van de koepelzaal
goed. De Leeuw, violiste Vera Beths en
mezzo-sopraan Lucia Kerstens weten, ge
concentreerd spelend, de poëzie van No
belprijswinnaar Neruda tot leven te bren
gen op een manier die Schat voor ogen
moet hebben gestaan en het publiek moet
hebben herkend.
DEN HAAG. De muziekavond, die
donderdag door het „Ensemble M” in „Di-
ligentia” in Den Haag als manifestatie in
het Holland Festival gegeven werd, bracht
de verkwikking van een verrukkelijke mu
zikale ontspanning. Zij werd aan de toe
hoorders geschonken door een kameror
kest van bescheiden, minimale grootte,
door de solo-saxofonist Ed Boogaard en
voorts een vijftal zangsolisten.
Met name waren dat de sopraan Anne
Haenen, de mezzo-sopraan Inge Fröhlig,
de tenor Rudolf Ruivenkamp en de bari-
Bob van
Dantzig).
Het gaat om zeven mensen die zich alle
maal ritmisch uitkleden, met zonneolie in
smeren, een zonnebril opzetten, zich uit
strekken op een handdoek, zich keren,
gaan zwemmen, gaan wandelen en zich
weer aankleden, wat enorm pijnlijk is,
want iedereen is verbrand. Dit alles gaat
met mimisch of luidop gesproken com
mentaar gepaard Het insmeren van zon
neolie van zichzelf en mekaar wordt bege
leid door het zingen van. „You are my
sunshine.. Op één of andere manier
werkte dit geheel zo komiek, dat het pu
bliek in de zaal regelmatig in wild gescha
ter uitbarstte
Leden van het Ensemble M brachten gisteravond in Den Haag het stuk „O, gij
Rhinoceros" van Otto Ketting in première.
Het mooiste fragment Jennifer Muller
doet alle acrobatische toeren met een part
nei, die ze voordien ook al deed maar
draagt au eet positiejurk met daaronder
een vattint oei denken dat ze in haar
negende mo< is Ei wordt met ballen
gegooid aan gymnastiek gedaan en er is
ontstellend veel herrie
CONRAD VAN DE WEETERING
Vrijdag 3 juni
Toneel
Amsterdam. Stadsschouwburg (20.15 uur):
„Measure for Measure” door het Birming
ham Repertory Theatre uit Birmingham on
der regie van Stuart Burge
Ballet
Den Haag. Kon. Schouwburg (20.15
uur): „Beach door Jennifer Muller and The
Work
Muziek
Amsterdam. concertgebouw (20.15 uur):
Gisela May met Oostdultse chansons.
Den Haat Ned Congresgebouw (20.30
uur): „Residentie-orkest met „Tubular Bells”
en „Wings” resp. onder leiding van Charles
B. Axton en Michel Colombier.
Broek in Waterland. Ned. Herv. Kerk (20
uur): Nederlands Kamerorkest onder Chris
topher Adey met J. C. Bach, W. A. Mozart, J.
S Bach en Britten
Utrecht. Stadsschouwburg, Blauwe Zaal
(20.30 uur): King’s Singers met Tallis Berio,
Poulenc. Engelse madrigalen.
Zaterdag 4 juni
Toneel
Amsterdam. Mickery (20.30 uur): „Vox po
puli Vox Dei” van Ritsaert Ten Cate. Tot en
met 23 juni dagelijks behalve maandags.
Centi-um Bellevue (20.30 uur): „Een traan
voor elke roos” door het Vrouwencabaret
van Natascha Emanuels onder regie van He-
leen van Meurs.
Stadsschouwburg (20.15 uur): „The Devil is
an Ass" van Ben Jonson door het Birming
ham Repertory Theatre uit Birmingham on
der regie van Stuart Burge
Muziek
Amsterdam. Concertgebouw (20.15 uur):
The King's Singers met Engelse en Spaanse
madrigalen, Janacek, Berio, Patterson en
close harmony.
Amsterdam. Engelse Kerk, Begijnhof (17
uur): Vesperconcert door het Utrechts By
zantijns Koor onder leiding van Myroslav
Antonovyez.
Den Haag. Diligentia (20.15 uur): Gisela
May met Duitse chansons.
Bergen (NH). Ned. Herv. Kerk (20 uur):
Nederlands Kamerorkest met Haydn, Mozart
en Britten onder leiding van Christopher
Adey.
Utrecht. Centrum 't Hoogt (20.30 uur): Pe
ter Schat-concert met overzicht van zijn
werk, „Canto General” „Kind en Kraai” en
„Signalement1'
ze heihgverklaringsreconstructie, maar
naar mijn gevoel blijft het allemaal erg
aan de buitenkant. Leuk om naar te kijken
en nog juist aardig om naar te luisteren,
maar als de eerste verrassing er af is, blijkt
de tekst niet dwingend te boeien. Over de
hele linie wordt redelijk tot goed en
soms expres slecht geacteerd. Een ver
makelijk spel, dat als terloops de onmacht
van oprechtheid binnen de clan van kerke
lijke machthebbers aantoont. Dat bete
kent tegelijk een portret van de onzinnig
heid van heiligverklaringen. Het Vatikaan
als kermisattractie met Van Agt als een
voudige Roomse jongen als lijdend voor
werp.
bele musici, een boeiend resultaat te be
werkstelligen. Curtis’ stijve en wat onbe
holpen slagtechniek riep weleens even wat aandeel in Bach-cantates, revancheerde
minder exacte samenspel-reacties in het zich hier met een doorleefd-expressieve
orkest op, maar verhinderde geenszins dat uitbeelding van Admento, in een ditmaal
er goed van klank en vooral met aangena- bovendien veel gaver geïntoneerde realisa-
me vaart werd gemusiceerd. tie van het notenbeeld. De tweede counter-
tenorpartij in deze opera kwam voor reke-
De belangrijkste ontdekking die je hier- ning van James Bowman, die een flink
uit kon doen, was evenwel het feit dat stemvolume tentoonspreidde, van een
Handel’s muziek inderdaad nergens de letwat loeiend karakter, dat merkwaardig
loodzware image hoeft te krijgen die in de goecj |3jj de jn het orkest begeleidende
afgelopen eeuw in de concertzalen werd hoorns paste,
gesuggereerd. Dat de frisse aanpak als van
gisteravond werkelijk meer naar de oor
spronkelijke aard van dergelijke composi
ties moet zijn, werd in deze onderhouden
de uitvoering bewezen. En dat nog wel
ondanks de wat statische kanten die er aan
een opera zonder toneelhandeling - in
„concertvorm”, zoals dat heet - onvermij
delijk zitten.
Voor de dramatische expressie van de
tekst, waarvan Handel zich in deze van
huwelijkszwendel en liefdesperikelen aan
elkaar hangende opera bedient, zorgden
drie vrouwelijke en vier mannelijke solis
ten. Twee van de vier mannelijke vocalis
ten klonken overigens niet „manlijk” om
dat het hier om falset-zang gaat van „coun
ters”. Een mode uit de betreffende tijd van
de castraten, die met het opvatten van de
strijd voor eerherstel van deze 18de eeuw-
se kunst meekomt.
■«t
